John Ch.M. Jorna

SLECHT VOOR ONS LAND

Als kind maakte ik de Tweede Wereldoorlog mee. We hoorden geallieerde bommenwerpers over komen, die Duitse steden gingen bombarderen. We waren blij, dat er weer flink wat Duitsers zouden sterven. Achteraf  realiseerde ik me, dat dat blij zijn om de dood van mensen niet goed was. Toen wij bevrijd waren en de Duitsers zich hadden overgegeven, ging de oorlog tegen Japan nog een tijd door totdat daar de twee kernbommen op Nagasaki en Hirosjima vielen en ook Japan capituleerde. Ik ging begrijpen dat oorlog iets vreselijks is. Ik leerde bij geschiedenis, dat Europa steeds weer geteisterd is door oorlogen. Door betere wapens werden de gevolgen steeds ernstiger. Zo werd ik voorstander van een Verenigd Europa. De titel van het opstel voor Nederlands bij het eindexamen HBS-b was “De Verenigde Staten van Europa”. In mijn lessen aardrijkskunde toonde ik mij altijd weer een groot voorstander van de Europese integratie. Ik was blij met de EGKS en blij met de EEG. Uiteindelijk werd dat de Europese Unie. Door de vrijhandel tussen de lidstaten en door het vrij verkeer van werknemers en kapitaal nam de welvaart enorm toe. Frankrijk en Duitsland werkten nu samen in plaats van met elkaar oorlog te voeren. Er is al zo’n vijfenzeventig jaar vrede en welvaart door ons samengaan in de EU. Dan raak je verbijsterd door de Brexit. Maar de schrik slaat me om het hart als een op de vier Nederlanders op een partij stemt, die wil, dat Nederland uit de EU stapt. Zo’n partij is ongeschikt om regeringsverantwoordelijkheid te dragen.

Ze zijn boos omdat de EU soms met steun van de Nederlandse premier wetten uitvaardigt, waar zij het niet mee eens zijn. Tijdens de Coronapandemie sloten veel landen hun grenzen. Noodgedwongen gingen Nederlanders in hun eigen land op vakantie. En wat hoorde je vervolgens? We hebben nu ontdekt hoe mooi ons land eigenlijk wel is. Natuurlijk moeten we dat ondanks alle autowegen en alle stedengroei liefst zo houden. De veehouderij en het autoverkeer stoten veel stikstofverbindingen uit. Dat zijn eigenlijk meststoffen. Die meststoffen dwarrelen neer op onze bossen en heidevelden. Te veel mest is niet goed en zo gaat onze natuur kapot. Jammer voor al die mensen, die zo genoten van de schoonheid van ons land en jammer voor de mensen die hun geld met toerisme verdienen. In het ik-tijdperk denken veehouders vooral aan hun eigen bedrijf en niet aan de campings en hotels in onze natuurgebieden. De EU wil, dat overal het natuurschoon behouden blijft. Wat vindt U?

Kent u het begrip “Koude Oorlog“ nog? Ik herinner mij, dat ik heel kort na de bevrijding tegen mijn vader zei: “Wat is het toch fijn, dat we nu eindelijk vrij zijn. Het antwoord van mijn vader joeg mij schrik aan. “Ik ben bang voor een nieuwe vijand, de Russische communisten”. Tot 1989 duurde die angst voor de Russen. Alle lidstaten van de Navo zorgden ervoor goed bewapend te blijven. Tussen Oost en West richtten de lidstaten van het Warschau-Pakt het IJzeren Gordijn op. Toen we met ons gezin op vakantie waren in Wieda in de Harz keken we vanaf een heuveltje naar de Oost-Duitsers, die bezig waren dat IJzeren Gordijn nog verder te versterken. Dat was in 1974. Zo maakte ik nog vaker kennis met dit IJzeren Gordijn en met de tweedeling van Berlijn en de Muur tussen Oost en West. In die tijd was een zekere Poetin voor de Russische geheime dienst in Oost-Duitsland actief. We zijn eigenlijk bang, dat hij het niet goed kan hebben, dat al die Oost-Europese landen nu lid zijn van de EU en van de NAVO. We vertrouwen hem niet erg. Maar een zekere Wilders is bevriend met hem. Zo’n Russen vriend mag nooit premier van Nederland worden.

17^e Jaargang, Nr. 781.

IK WAS EEN VREEMDELING EN GIJ HEBT MIJ NIET VERWELKOMD

Die woorden uit het evangelie van deze zondag lieten mij vandaag niet los. Eigenlijk slaan ze op het laatste oordeel. De koning vertelt, wie er niet naar het eeuwige leven in het paradijs zullen overgaan. In een van mijn vorige columns wees ik op de secularisatie, waardoor veel mensen zich vrij achten te doen wat ze zelf graag willen. Ze voelen zich vrij en niet meer gebonden aan Gods geboden. Tsja, die Partij voor de Vrijheid. Ik schreef er toen bij, dat er gelukkig heel veel geseculariseerde mensen zijn, die erg goed voor hun naasten zorgen. Die naasten zijn ook de buitenlanders, die leven in Nederland.

Maar wat was mijn eerste reactie. Ik was blij omdat GroenLinks-PvdA boven de VVD waren geëindigd, maar wat een schrik, toen de enorm hoge score van de PVV bekend werd. Zijn er zoveel vreemdelingenhaters in Nederland? Er is veel mis in Nederland en veel mensen zijn terecht ontevreden. Geven ze dan nu  allemaal de schuld aan de buitenlanders? Dat er een enorm tekort is aan woningen; is dat de schuld van de buitenlanders. Welnee, buitenlandse bouwvakkers helpen mee met woningen te bouwen. Dat er een tekort is aan zorgmedewerkers, is dat de schuld van de buitenlanders? Welnee er werken heel wat buitenlanders in de zorg. Zelfs in het Nederlandse onderwijs werken buitenlanders.

Ik kreeg associaties met 90 jaar geleden. In Duitsland was veel werkloosheid en er werd in 1933 een niewe bondskanselier gekozen. Die man gaf de schuld van alle narigheid aan de Joden. We weten nu hoe vreselijk het vervolg was. De Holocaust kostte 6 miljoen Joden het leven en daarnaast stierven ook nog zigeuners en homoseksuelen in de gaskamers van de concentratiekampen. Ik geloof niet, dat ons dat nu te wachten staat, maar heel veel mensen hebben de lessen van de geschiedenis kennelijk niet geleerd. Ik heb begrepen, dat veel PVV-stemmers uit ontevredenheid op die partij hebben gestemd. Een interessant onderzoek leert, dat in veel hoogontwikkelde welvarende landen veel mensen stemmen op partijen als de PVV, omdat ze zich niet echt gewaardeerd voelen. Het zijn – gelukkig maar- niet allemaal vreemdelingenhaters. Tegelijk geldt voor mij, dat we waakzaam moeten blijven.

Maar hoe moet het nu met de kabinetsformatie? Men roept, dat gezien de uitslagen de meerderheid van de kiezers een rechts kabinet wensen. Dat moge zo zijn, maar als je het PVV-programma leest, dan moet Wilders daar 90% van inslikken willen fatsoenlijke partijen als de VVD, BBB en NSC met hem in zee willen gaan. Dat zie ik nog niet zo vlug gebeuren.

Maar hoe dan wel? Moeten GroenLinks-PvdA en CU met VVD, NSC en BBB in zee gaan. Dat wordt al heel moeilijkgezien de verschillen. Ik zie twee mogelijkheden: Een zakenkabinet onder leiding van Pieter Omtzigt met een zekere mate van steun van de genoemde partijen of de tweede mogelijkheid: opnieuw naar de stembus.

Is er voor mij nu geen enkel lichtpuntje? Het mooie is, dat in de gemeente Bunnik en bijna alle omliggende gemeenten – Utrecht, De Bilt-Bilthoven, Zeist en Utrechtse Heuvelrug – GroenLinks-PvdA als grootste partij hebben gekozen. Tsja en met ons folderen hebben we daar toch een beetje aan mee geholpen.

17^e Jaargang, Nr 780.

HOE HELPEN WE ZE?

We waren aan het folderen in een buurdorp, waarvan we weten dat het gemiddeld wat conservatiever is dan de andere dorpen van onze gemeente. Een jonge vrouw was bezig haar tuin vrij te maken van afgevallen bladeren. Ze heeft het met haar tuin best moeilijk, want aan de overkant staan reusachtige bomen. Toen ze zag, dat ik folders van GroenLinks had, liet ze merken, dat ze van die partij niets moest hebben. Waarom? Vroeg ik. Ze vond, dat GroenLinks ervoor zorgde, dat allerlei buitenlanders maar in Nederland blijven hangen. Ik legde uit, dat er in Nederland grote tekorten optreden op de arbeidsmarkt. Dat komt doordat vanaf 1975 erg weinig baby’s zijn geboren en dan krijg je op den duur te weinig mensen om het werk te doen. Bedrijven halen dan mensen uit het buitenland. Wie moet anders de appels plukken? Onze streek kent veel fruittelers. Maar zei ze: “Ik ga niet stemmen. Het is allemaal zo’n rotzooitje.” Wat je ook probeert, haar krijg je niet naar de stembus.

Als je wilt kiezen, moet je jezelf vragen stellen. Voor mij is de meest principiële vraag of je kiest voor je eigenpersoonlijk belang of voor het algemeen belang. De meeste partijen gaan uit van dat persoonlijk belang van een bepaalde groep. Ze richten zich bijvoorbeeld op rijke mensen, die al vlug vinden, dat ze te veel belasting betalen. Of ze vragen veel aandacht voor bedrijven, die zich met goederenvervoer bezig houden per vrachtauto of vrachtschip of transportvliegtuig. Dan moet je veel investeren in infrastructuur: wegen, havens, luchthavens. Mensen die werken in de zorg merken, dat het moeilijk is om voldoende collega’s te werven. Misschien willen ze wel als de lonen wat hoger worden. Het gaat hen om de patiënten. Die moeten voldoende zorg krijgen. Zo zijn er allerlei belangen. We willen immers allemaal graag, dat alles goed werkt in Nederland. Dat in alle  behoeften wordt voorzien.

Moet je nu naar al die programma’s kijken? Ik vind eigenlijk van niet. Het is beter een goede krant te lezen, al dan niet op papier of digitaal en er zo achter te komen, wat een partij in de praktijk presteert. Wat komt er van al die mooie praatjes eigenlijk terecht? Maar ja, dan moet je wel kunnen lezen. Er zijn veel analfabeten in Nederland. Die moeten het van radio en Tv hebben. En je kunt ook met mensen praten, waar je vertrouwen in hebt. Maar iedere burger hoort eigenlijk ervoor te zorgen, dat hij goed geïnformeerd is.

Voor kiezers, die nu nog zweven zijn de kieswijzers of stemwijzers een mooi hulpmiddel. Deskundigen stellen over allerlei onderwerpen dertig stellingen op, die met actuele politiek te maken hebben. Die leggen ze voor aan de politieke partijen. Wat vindt deze partij ervan? Zijn ze het helemaal oneens of oneens of twijfelen ze of zijn ze het eens of zijn ze het er helemaal mee eens. Als je over al die dertig stellingen jouw mening hebt gegeven, kan de computer gemakkelijk uitmaken met welke partij je het vooral eens bent en zo komt er een stemadvies uit. Als ik dat doe kom ik meestal prima bij GroenLinks-PvdA uit. Maar ja, ik zorg ervoor, dat ik goed op de hoogte ben. Ik ben ook lid van GroenLinks. Dat heb ik van huis uit mee gekregen. Mijn vader is al in 1953 plotseling overleden. Ik vraag me wel eens af, wat hij nu zou stemmen.

Nederland is inmiddels sterk geseculariseerd. Velen zijn geen lid meer van een kerk en geloven niet meer in een God. Ze vinden het geweldig, dat ze nu heel vrij zijn en niet meer aan allerlei geboden en verboden hoeven te gehoorzamen. Die vrijheid leidt er wellicht toe, dat ze hun stem vooral laten bepalen door hun eigen belang. Waarom zou je nog rekening houden met al die mensen onder de armoedegrens?  Maar dat hoeft natuurlijk niet zo te zijn. Velen zijn dan wel niet meer godsdienstig, maar ze hebben veel voor een ander over.

Maar goed; we hebben tegenwoordig een bijzondere paus daar in Rome. Hij heet paus Franciscus. Hij is genoemd naar de Heilige Franciscus van Assisië. Die hield erg van arme mensen en hij hield erg van de natuur. Zo is het ook met paus Franciscus. Hij schreef in 2015 een boekje en pleitte ervoor, dat we heel zuinig moeten zijn op de Schepping, dus op de planeet aarde. En hij wil ook graag, dat we ervoor zorgen, dat er op de wereld geen armoede meer is.  Hij scheef ook, dat er een groep heel rijke mensen is. Voor hen is het nooit genoeg. Als je schoon wilt produceren in je fabrieken en je arbeiders goed wilt betalen, kost dat extra veel geld. De winst wordt minder en dat willen ze niet. Dus blijven ze vervuilen en de natuur vernielen en de armoede blijft. Mijn partij Groenlinks-PvdA zegt we zijn groen en sociaal. We zijn voor de natuur en voor de arme mensen. Toch zijn er bij die partij ook heel veel mensen, die niet (meer) gelovig zijn.

Ik denk, dat zwevende kiezers onder mijn lezers nu voldoende stof hebben om te weten, wat ze op 22 novermber moeten stemmen. Veel succes.

17^e Jaargang, Nr. 779.

WELKE EISEN STEL JE AAN EEN PREMIER?

De lijsttrekkers van de drie grootste partijen worden gezien als mogelijke kandidaten voor het premierschap. Ze zijn niet geselecteerd op hun kwaliteiten, die hen geschikt zouden maken voor het premierschap. Pieter Omtzigt wordt vooral bewonderd omdat hij samen met Renske Leijten van de SP het uitkeringsschandaal aan het licht heeft gebracht. Daardoor kwam Rutte IV ten val. Hij heeft daardoor ook een goed inzicht gekregen in de werkwijze van ambtenaren en de manier waarop aan hen leiding wordt gegeven. Daar was hij niet blij mee en daarom staat hij nu bekend als de grote voorstander van beter bestuur. Het is een van de eisen, die aan de opvolger van Mark Rutte zullen worden gesteld. Maar van een premier wordt veel meer gevraagd. Mevrouw Yesilgöz van de VVD is een zeer slimme meid en ze weet haar antwoorden ook op een begrijpelijke manier  voor de luisteraars te geven. Ze weet waar ze over praat, denken de mensen, maar het duidt vooral op een goede voorbereiding door het campagneteam Maar ze pikt het goed op. Maar van een premier wordt wel meer gevraagd. We weten van haar ook, dat ze haar werk als minister goed gedaan heeft. Komen we bij Frans Timmermans, lijsttrekker van GroenLinks-PvdA. Hij heeft een zeer brede ervaring in verschillende niveaus van bestuur. Frans was Tweede Kamerlid voor de PvdA. Deze partij streed en strijdt vooral tegen de ongelijkheid in Nederland. Dat is iets heel anders als bij Mark Rutte, die ik vooral zie als zetbaas van de grote multinationals als Shell en Unilever. Zo’n iemand zie ik liever niet meer aan het hoofd van een Nederlands kabinet. Frans Timmermans was Minister van Buitenlandse Zaken voordat hij ook lid van het Europees Parlement werd en vervolgens de tweede man van de Europese Commissie met als bijzondere taak het klimaatbeleid in de EU flink op poten te zetten en de Europese Klimaatwet er bij het Europees Parlement doorheen te krijgen. Op klimaatgebied hoef je hem niets meer wijs te maken. Maar binnen de Europese Commissie was hij ook actief in de bestrijding van antidemocratische tendensen in Polen en Hongarije. Als premier zit je ook in de Europese Raad, bestaande uit de premiers van de lidstaten. Zij bepalen vooral het beleid van de EU en Europese wetten behoeven hun goedkeuring naast de goedkeuring door het Europees Parlement. Als elke minister krijgt ook de minister-president hulp van zijn ambtenaren, maar het is mooi als je niet helemaal blanco bent. Het mooie is ook nog, dat Frans Timmermans zes talen vloeiend spreekt. Dat is handig in zijn buitenlandse contacten. Hij zal vast wel zorgen voor een goede afstemming met de Minister van Buitenlandse Zaken en vaak ook samen met hem of haar optrekken.

Hij is ook voorzitter van de Ministerraad en moet leiding geven aan de Nederlandse regering. Hij moet ervoor zorgen, dat elke minister zich houdt aan de afspraken in het regeerakkoord. Hij onderhoudt namens de regering ook de contacten met de Koning. Hij onderhoudt ook de vele contacten met de Nederlandse samenleving. Er zijn een aantal kernproblemen in Nederland: Het warmer worden van het klimaat en de daarmee gepaard gaande zeespiegelrijzing; de ongelijkheid in inkomen, bezit, kennis en macht; het enorme tekort aan woningen; het personeelstekort in tal van sectoren en de daarmee gepaard gaande arbeidsmigratie. Te weinig wordt erop gewezen, dat dit personeelstekort samenhangt met het lage geboortecijfer. Het is te laag om elke generatie te vervangen en dus zijn er te weinig jonge mensen, die de ouderen, die met pensioen gaan kunnen vervangen. Ik merk, dat er jonge vrouwen zijn, die wegens de negatieve aspecten van onze samenleving terugschrikken voor het moederschap. Dat is een risicovolle ontwikkeling. Een Eerste Minister luistert naar de geluiden uit de samenleving en zorgt ervoor, dat het kabinet reageert.

Ik maak mij ernstig zorgen over de ontwikkelingen in onze samenleving.  Als we de eerder genoemde problemen niet echt samen willen oplossen vrees ik het ergste voor de toekomst van mijn kleinkinderen.

17^e Jaargang, Nr. 779.

PERSPECTIEF 21 GEEFT AL 25 JAAR HET GOEDE VOORBEELD

In het café van het Dorpshuis in Odijk kwam Perspectief 21 bijeen in verband met de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 22 november 2023. Vincent Bijlo begon met een inleiding over de politieke ontwikkelingen, die hij zo had meegemaakt. Daarna kwamen de gasten aan het woord. Marieke van Schalkwijk is fractievoorzitter voor de PvdA in IJsselstein en kandidaat voor de Tweede Kamer op de lijst van GroenLinks/PvdA. Julia Kleinrensink is fractievoorzitter van GroenLinks in de stad Utrecht. Frank van de Wolde is oprichter van GroenRood, een groep van mensen, die de samenwerking van GroenLinks en PvdA wil stimuleren en Frank is ook kandidaat voor de Tweede Kamerverkiezingen. Ook de twee Bunnikse P21-wethouders waren aanwezig en kwamen aan het woord.

Het ging deze middag vooral over zaken waar ook Bunnik mee te maken heeft. Een heet hangijzer is de door het rijk voorgestane verbreding van de A27. Dat betekent, dat een forse strook bos van Amelisweerd zou moeten sneuvelen. Dat bos heeft al honderden bomen verloren bij de aanleg van de A27. Toen was er al veel verzet, maar ook nu is stad en provincie tegen. Nu mag de regio met een eigen initiatief komen, dat in ieder geval ook een oplossing biedt voor de beweerde files. Bunnik grenst aan de A27 en een puntje van deze autosnelweg is Bunniks grondgebied. De Bunnikse wethouder mag dus ook meepraten over het regio-alternatief. Dat is bijna klaar, meldde zij. Zo kwamen we op de verkeersproblematiek. Er wordt in onze gemeente straks veel gebouwd op de locatie aan de overzijde van de N227 bij Odijk. De gemeente wil daar het autogebruik afremmen door minder parkeergelegenheden. Fiets en openbaar vervoer moeten een oplossing bieden. Mij viel op, dat de oorzaak van de toegenomen verkeersdruk niet werd uitgediept. Er wordt in de omgeving en vooral bij de Universiteit veel werkgelegenheid geschapen en de werknemers van al die bedrijven en instellingen willen uiteraard het liefst dicht bij hun werk wonen. De vraag is of de sterke groei in de Randstad wel zo verstandig is, terwijl in de grensprovincies krimp voorkomt en daarmee ook een dalend voorzieningenniveau. Dan noem ik nog niet de kans op verlies aan land door een sterk stijgende zeespiegel. Als ik zou moeten investeren, zou ik dat zeker meewegen. We moeten ook beseffen, dat de bouwruimte in onze kleine provincie niet oneindig is en dat een belangrijke positieve vestgingsfactor juist die aantrekkelijke woonomgeving is. Die moeten we dus niet te veel aantasten.

Na afloop sprak ik nog even met de Bunnikse wethouder, die verantwoordelijk is voor het eventueel plaatsen van windmolens. Zij zei, dat haar voorkeur uitgaat naar locaties bij autosnelwegen en bedrijfsterreinen. Meestal wonen daar niet veel mensen. Ze stelde mij gerust over de maat van de geplande molens, namelijk met een masthoogte van 60 meter. Dan is de afstand van de molen tot de grens van het overlastgebied zo’n 600 meter. Dit ter aanvulling op mijn blog van vorige week.

Och, ik had ook wel over andere zaken willen spreken, die niet tot de huidige topitems behoren. Zo is er een fors tekort aan leraren voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Vroeger waren er ook wat lagere salarissen, maar je maatschappelijke status hing toen niet af van je salaris, maar meer van je functie. Mensen kozen voor het onderwijs door een flinke mate van idealisme. Zo heb ik ook veertig jaar in het onderwijs gewerkt. Maar we zijn ook in Nederland veramerikaniseerd. Je status hangt af van je bezit en inkomen. Op mensen uit het onderwijs wordt door veelverdieners neergekeken. Onze samenleving is er niet beter op geworden.

En nu maar flink folders bezorgen en het gesprek aangaan met mensen, die nog zweven en dat zijn er heel veel. Vanmorgen na de viering in de kerk bij de koffie vertelde ik, hoe mij jaren terug door een brave katholiek werd gezegd; Je bent zo’n goeie katholiek en waarom ben je dan toch lid van GroenLinks? Ik zei, dat ik juist lid was omdat ik zo’n goeie katholiek probeer te zijn. Hij is prompt ook lid geworden. Hij leeft niet meer. Maar denk eens aan het bestrijden van de armoede in Nederland en elders in de wereld. Denk aan het beschermen van de natuur en het tegengaan van de opwarming van de aarde en daardoor het afremmen van de stijgen van de zeespiegel. Die twee mannen waren best een beetje onder de indruk.

17^e Jaargang, Nr. 778.

PROVINCIE UTRECHT RAADPLEEGT INWONERS

Gisteren poogde ik een enquête van de provincie Utrecht in te vullen. Over de mening van de inwoners over windmolens. De vragen vormden voor een deel een warrig geheel, maar de belangrijkste fout was, dat men de hoogte van de molens niet vermeldde. Dat maakt nogal een verschil. Hoe hoger de molen, hoe groter de molen, hoe meer geluid en hoe langer de slagschaduw, maar ook hoe meer stroom de molen levert. En het gaat om de stroom.

Als reden voor de plaatsing werd gegeven, dat men af wil van elektriciteit opgewekt met behulp van kolen, gas en olie. Bij de verbranding komt kooldioxide ofwel CO₂ vrij. Daardoor neemt het broeikaseffect van de atmosfeer toe. Er wordt meer zonnewarmte vast gehouden. Het klimaat wordt warmer. Wat op langere termijn het risico daarvan is werd weer niet vermeld.

Het lijkt mij goed als GroenLinks en PvdA eens kritische vragen stellen aan GS. Want waar gaat het nu eigenlijk om. De tegenstanders van windmolens leggen vooral de nadruk op de overlast: de geluidsoverlast, de bewegende slagschaduw van de wieken en het ziek worden van de bewoners in de directe omgeving. Daarom zou een uitgangspunt van het kiezen van de locatie van de molens, dat er geen woningen in de directe omgeving moeten staan. Hoe groot de afstand tussen een molen en de nabijgelegen woningen moet zijn is vooral afhankelijk van de hoogte van de molen. In mijn eigen woongemeente Bunnik zijn ruim 20 plekken te vinden, waar binnen een afstand van 600 meter geen woningen staan en dus een locatie mogelijk is. De grootste windmolens vragen een grotere afstand tot 1000 meter. Zulke grote lege plekken zijn in de gemeente niet te vinden. Misschien wel als de cirkel de gemeentegrens mag overschrijden.

Alleen zonnestroom via zonnepanelen op daken of op zonnevelden is geen oplossing voor de nacht en voor de korte winterdagen. De wind waait ook ’s nachts en in de winter.

Wat is nu op langere termijn het risico van het warmer wordende klimaat. Het ijs van Antarctica en Groenland en van de eeuwige sneeuw op de hooggebergten is al aan het smelten. Op Groenland smelt meer ijs dan dat er in de winter valt aan sneeuw. Bij Antarctica loopt het landijs door over de omringende oceaan. Als die gordel van zeeijs smelt, gaat het ijs van landgletsjer sneller naar beneden bewegen. De smelt neemt toe. De gletsjers op de Alpen en andere hoogebergten worden zichtbaar korter. Het smelten van het ijs is waarneembaar. Het is een reëel risico, want door het smelten van het landijs stijgt de zeespiegel. Ook die stijging is al waarneembaar. We weten niet hoe snel het in de toekomst zal gaan.

De narigheid bij politici is, dat ze meestal niet reageren op die lange termijn risico’s. Ze gaan pas maatregelen nemen als het te laat is. Ze houden vaak geen rekening met de risico’s voor andere landen. De koraaleilanden in de tropische oceanen liggen maar enkele meters boven de zeespiegel. Het gaat daar heel snel fout. De Gangesdelta in Bangladesh  krijgt het ook moeilijk, want het land is te arm om geweldige waterkeringen te bouwen. Zelfs Nederland krijgt het moeilijk, want volgende generaties komen voor zeer hoge uitgaven te staan. Het is begrijpelijk, dat sommige politieke partijen kiezen voor meer kerncentrales, hoewel er geen oplossing is voor het radioactieve afval van de kerncentrales.

 Het is denkbaar, dat het op de lange duur niet mogelijk blijkt het lage deel van Nederland tegen de zee te beschermen. De halve provincie Utrecht zou door de zee bedekt kunnen worden. Daar zullen de huidige bewoners nog geen last van krijgen, maar hun nakomelingen wel. Ik hoop, dat onze gemeenteraadsleden en statenleden zich dat eens goed gaan realiseren en niet tegen windmolens zullen stemmen omdat ze vrezen, dat het hun stemmen zal gaan kosten.

17^e Jaargang, Nr. 777.

NA VELE EEUWEN EINDELIJK EENHEID IN EUROPA

Het heeft lang geduurd, maar de Eerste en Tweede wereldoorlog vergden zoveel slachtoffers, dat onder leiding van de Franse Minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schumann er eerst de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) werden opg opgericht en daarna de Europese Economische Gemeenschap), de EEG, die uiteindelijk uitgroeide tot de Europese Unie met steeds meer lidstaten. Alleen de eigenwijze Britten traden uit, want ze wilden al die Europese wetten en regels niet. Je kunt zeggen, dat we na eeuwen met steeds weer oorlogen in Europa we nu al meer dan 75 jaar vrede in Europa hebben en vrijheid en welvaart.

Als je de staatkundige kaart van Europa tussen de twee wereldoorlogen bekijkt, dan zie je dat  enorme delen van Polen toen bij Duitsland hoorden. steden hadden Duitse namen: Gdansk heette Danzig en   Wroclaw heette Breslau. Pak er maar eens een Historische Atlas bij. De Duitstalige bewoners vluchtten toen massaal naar Duitsland en dan vooral naar West-Duitsland, dat de Amerikaanse, de Britse en de Franse bezettingszones omvatte. Het communistische Oost-Duitsland verloor ook inwoners aan het Westen. Gelukkig is het niet tot een nieuwe oorlog gekomen om de vroegere Duitse gebieden te heroveren. De “Ost-Flüchtlingen hadden het goed in het welvarende Duitsland. Na vele eeuwen met steeds weer oorlogen werken de vroegere vijanden vreedzaam samen in de Europese Unie. De EU komt met steeds weer nieuwe wetten, die voor het hele grondgebied gelden. We werken samen en we werken elkaar niet tegen.

Toen ik met kweekschoolvrienden in 1955 een fietstocht naar Innsbruck maakte kregen we herhaaldelijk grenscontroles, ook bij het binnen gaan en verlaten van het toen Franse Saarland. Dat waren heel wat stempeltjes in ons paspoort. We merkten ook, dat sommige Duitsers het op prijs stelden, dat we bij hen op bezoek waren. Nu is er vrijwel overal vrij verkeer tussen de lidstaten.

Hoe anders is het in de verhouding tussen Israël en de Palestijnen en de andere meestal Arabische buren van de staat Israël. Herhaaldelijk is het door velen erkende onafhankelijke Israël aangevallen, maar steeds won Israël. De Westelijke Jordaanoever hoorde bij Jordanië, maar is al jaren door Israël bezet gebied. Jordanië en Egypte hebben inmiddels al jaren een tamelijk goede relatie met Israël. Libanon is wat minder, maar ze willen geen oorlog. Zo ook Syrië.

Israël is de laatste jaren met succes bezig tot een betere verstandhouding met Arabische landen te komen. Daardoor verzwakt de positie van de Palestijnen. Van wie krijgen ze nog steun? Zou dat de reden zijn voor Hamas om met een vreselijke terreuraanval op het Zuiden van Israël te komen? De vreselijke vergeldingsbombardementen door de Israëlische luchtmacht roepen in de Arabische wereld weer heftige reacties op. De Arabische staten zijn zo weer minder geneigd tot goede relaties met Israël. De vele doden in Gaza  zijn duidelijk uitgelokt. Het doel heiligt de middelen. Hoe meer Gazaanse doden hoe slechter de relatie van Arabische landen met Israël. Als dat waar is, dan kunnen we dat terecht gewetenloos noemen.

In plaats van de Joodse kolonisten te beschermen, zou de staat Israël, die Joodse kolonisten uit Palestijnse gebied moeten verjagen. Maar ze beschermen juist die kolonisten. Nu wordt het zeer moeilijk om tot een goede relatie met de Palestijnen te komen. Als er eindelijk een goede relatie tussen Joden en Palestijnen is en ook de Palestijnen vreedzaam en in welvaart kunnen leven, pas dan kan er serieus gewerkt worden aan een twee-statenoplossing. Beste mensen kijk naar Europa. Wij hebben ons lesje na eeuwen geleerd. Volg ons goede voorbeeld. Duurzame vrede is toch veel aangenamer dan steeds weer conflicten en zelfs oorlogen, zoals nu.

17^e Jaargang, Nr. 776.

MIJN ENIGE ZUS

Mijn enige zus werd tijdens de Tweede Wereldoorlog op 23 mei 1943 te Arnhem geboren. De volgende dag werd ik negen jaar en ik beschouwde mijn zusje als een verjaardagscadeautje. Als peutertje maakte ze de Slag om Arnhem mee en de daarop volgende gedwongen evacuatie. De winter brachten we door in een schooltje aan de Barnewinkel en dichtbij de spoorlijn Apeldoorn-Zutphen. Midden april werden we er na twee nachten in de frontlinie door de Canadezen bevrijd. Door de gevechten was de school zo ernstig beschadigd, dat we er niet meer konden wonen. We kwamen in Apeldoorn terecht bij een oude mevrouw aan de Pelikaanstraat. Midden juli konden we terug naar ons eigen huis in Arnhem.

Na de Kleuterschool en de Annaschool ging zij naar de HBS van het Katholiek Gelders Lyceum. Maar intussen was er iets ergs gebeurd. Twee dagen voor Kerstmis 1953 stierf heel plotseling onze vader, Jan Jorna.  Voor de tienjarige Angèle was dat heel verdrietig. De HBS werd geen succes. Ze vond het organiseren van schoolfeesten veel leuker dan de studie. Al jong verliet ze deze school en ging werken als tandartsassistente en bij de AKU op kantoor aan de Velperweg. Ze volgde ook het vormingsonderwijs van de Mater Amabilisschool en zo kon ze naar de opleiding voor Acitiviteitenbegeleidster bij de Catechisten, een soort zusters, in Breda. In Breda ontmoette ze ook wat verre familie van moeders kant, de familie Molle. Je kunt eigenlijk wel zeggen, dat die opleiding bepalend was voor haar verdere beroepsleven.

Aanvankelijk werkte ze vooral in ziekenhuizen en sanatoria als activiteitenbegeleidster. Daarbij organiseerde zij van alles en ze had ook gesprekjes met patiënten om ze wat te bemoedigen. Daar was ze erg goed in. Intussen veranderde zo het een en ander in haar persoonlijk leven. Ze was jarenlang welpenleidster. Ze ontmoette Jan Willemsen en ze trouwden. Dat huwelijk bracht hen twee kinderen Maarten en Lidewij. Jan werkte bij de Radbouduniversiteit en onderhield de betrekkingen met buitenlandse universiteiten en met buitenlandse studenten. Zo kwam hij ook in Afrika en Angèle mocht hem vergezellen. Daar ontwikkelde zich een band met dat continent, waar ook onze broer Ben missionaris was. Dat werkte jaren later echt door.

 Toen de kinderen wat ouder waren kon ze meer gaan werken. Bij de training van politiemedewerkers moesten zij leren hoe op allerlei situaties te reageren. Angèle speelde dan een rol, waarop ze moesten reageren. Ze regiseerde jarenlang de jaarlijkse toneelvoorstellingen van een Middelbare school in Nijmegen. Er was een periode , dat zij optrad als poppenkastspeelster. Maar het mooiste werk was verhalen vertellen. Dat deed ze met name in het Afrikamuseum in Berg en Dal. Een groep bezoekers kwam bijeen in een soort hut en zat dan in een kring naar haar Afrikaanse verhalen te luisteren.

Haar kinderen groeiden op, maar haar huwelijk liep uit op een mislukking. Angèle wist het geld om een huis te kopen bij elkaar te sparen en zo kocht ze een huis in Nijmegen aan de Nieuwe Nonnendaalseweg. Ze was daar behoorlijk trots op. Haar broers hielpen met het huis geschikt te maken voor bewoning. Daar aan die Nieuwe Nonnendaalseweg ging ze meewerken aan de buurtactiviteiten.

Op zeker moment woonde ze in een Derde Wereldmuseum in Rotterdam een concert bij van een meester koraspeler uit Gambia, Lamin Kuyateh. Er sloeg een vonk over. Angèle en Lamin kregen een relatie en vaak traden ze samen op. Een kora is een tokkelinstrument. Een grote kalebas vormt een klankbodem. Met de snaren kun je meerdere tonen voortbrengen en zo een melodie spelen. Lamin maakte ook zelf composities, waaronder een lied voor Angèle. Lamin bouwde ook zelf instrumenten en hij gaf les in het bespelen van een kora aan Nederlandse conservatoria. Soms trad hij op in een of ander buitenland. Van het geld, dat Lamin verdiende ging een deel naar Gambia voor de schoolopleiding en het levensonderhoud van zijn kinderen. Familieleden rekenden erop, dat ze zouden delen in zijn welvaart. Zo hoort dat in Afrika. Angèle en Lamin gingen ook samen op bezoek in Gambia.

Er kwam een periode, dat het aantal contracten voor optredens verminderde. Angèle maakte een val en in haar hoofd werd wat beschadigd. Ze kreeg ook last van een ziekte, waarbij het lichaam vocht en hard vet vast houdt. Ze kreeg heel dikke benen. Thuis viel dat eigenlijk niet op te lossen en zo kwam ze uiteindelijk in het verpleeghuis Joachim en Anna aan de Groesbeekseweg in Nijmegen terecht. Lamin verdween uit beeld, maar haar ex, Jan Willemsen kwam vanuit Malden dagelijks op bezoek. Ze was al permanent bedlegerig. Op haar kamer wipten vaak mede-patiënten binnen en dan ontstonden weer die gesprekjes, waar Angèle zo goed in was. Angèle tekende veel.  Ze hield het daar nog zo’n drie jaar vol. Afgelopen dinsdag, 10 oktober 2023 stierf ze tachtig jaar oud. Woensdag, 18 oktober is de uitvaart.

17^e Jaargang, Nr. 775.

GEEN VAN BEIDEN GELOOFT IN VREDE

Toen wij elf jaar geleden met een groep een rondreis door Israël maakten was er toch steeds een stil gevoel dat er een aanval van Hamas kon komen. Dat gebeurde gelukkig niet, maar een paar maanden later was het weer raak. Nu worden Europese festivalbezoekers door Hamas gegijzeld en zijn er velen gedood. De maanden oktober en november trekken altijd veel toeristen en pelgrims. Die komen meestal niet in het Zuiden van Israël waar nu de oorlog woedt. De heilige plaatsen liggen in en om Jeruzalem, Jericho en in het Noorden in Galilea. Met onze reis waren we in Jeruzalem en in Jaffa het dichtst bij de Gazastrook. Daar konden we eventueel door raketten getroffen worden. In Galilea kwamen we niet dichtbij de grens met Libanon, waar Hezbollah een dreiging vormt.

Als je in Israël rond reist, word je toch steeds getroffen door de tegenstelling tussen Israël en de Palestijnse gebieden. In Jeruzalem  en elders zie je de muur, die de Israëli’s moet beschermen tegen de Palestijnen. Als je naar Bethlehem gaat moet je door de muur. Aan de Palestijnse kant zie je hoe die muur vol gekalkt is met spotprenten.

De Israëli’s willen natuurlijk dat toeristen overtuigd raken van de juistheid van hun standpunt. Dan is een bezoek aan Yad Vashem een bijzondere ervaring. In een park vind je een museum, dat de geschiedenis van de Holocaust laat zien en gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Net als in Westerbork is er een register van alle Joden, die door de Nazi’s in concentratiekampen zijn gedood. Daar trof ik de naam van onze Joodse buren in Arnhem. Dit doet je wat. Onze Joodse gids vroeg me hoe ik het had gevonden. Ik zei, dat de werkelijkheid meemaken nog veel indrukwekkender is, zoals de Slag om Arnhem in het kader van de operatie Market Garden. De film daarover “Een Brug te ver” kende hij niet. Het kwam met die Joodse gids, nog jong, tot een bijzondere band. We omhelsden elkaar bij het afscheid.  Maar zo ben je heel erg onder de indruk als dat Joodse volk in Israël weer door hun vijanden wordt belaagd. Het lijkt alsof die Joodse mensen nergens veilig zijn. Dergelijke gevoelens bepalen vaak de houding van Nederlandse politici als, zoals nu Israël weer belaagd wordt. Toch moet je je ogen niet sluiten voor het lot van de Palestijnen.

Israël wordt altijd beschermd door de USA. De Joden vormen daar een groep met veel politieke invloed. Een politicus daar kijkt wel uit door de steun aan Israël af te wijzen. Maar in de VS is het op het ogenblik een zootje in de politiek. De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden is afgezet. Er is een zeer onstabiele situatie ontstaan. Het zou daardoor moeilijk kunnen worden om Israël te hulp te schieten. Maar het zou door druk van de Joodse lobby er ook toe kunnen leiden, dat er met spoed orde op zaken wordt gesteld. Iets om in de gaten te houden.

In alle commentaren wordt gezegd, dat het voor Israël heel moeilijk gaat worden dit conflict tot een oplossing te brengen. Vooral omdat het lijkt, dat Hamas eigenlijk niet wil toegeven. Gaat het hard tegen hard worden, waarbij het lot van de gijzelaars buiten beschouwing blijft? Of gaan buurlanden de druk op Hamas zo sterk opvoeren, dat ze wel toegeeflijker worden. Het gaar spannend worden.

17^e Jaargang, Nr. 774.

DE VERBONDENHEID KRIJGT NIEUWE AANDACHT

Gemeenschappen heb je in alle soorten en maten van een gezin tot en met de wereldgemeenschap. Overal zag je al jaren een crisis door de sterke individualisering. De onderlinge verbondenheid stond daardoor al vele jaren onder druk. Maar ik heb sterk de indruk, dat velen tot bezinning komen. Denk aan de naam van de nieuwe politieke partij NSC, Nieuw Sociaal Contract. De mens is een sociaal wezen. Hij kan niet zonder de verbondenheid met een gemeenschap. Dat is het ideaal. Soms komt daar weinig van terecht.

Vorige week vertelde ik over ons familieweekend. Ik was weer getroffen door de sterke verbondenheid. Iedereen voelde zich verantwoordelijk en werkte mee. Als er nu iemand jarig is of iets anders heeft te vieren, dan begint het in de ochtend al tamelijk vroeg. Het belsignaal van de familie-app gaat over en de een na de ander volgt het goede voorbeeld. We hebben ook steun aan elkaar. Mijn zoon helpt me met zwaarder werk aan de tuin. Dochters helpen met vervoer. Een kleindochter met die moderne telefoon. Als ik daarover vertel merk ik soms, dat mensen ons benijden, maar ook dat ze ons voorbeeld volgen.

Odijk is een bijzonder dorp. Er is een sterke verbondenheid. Die staat wel onder druk, want er is nogal wat vestiging van mensen van elders en de integratie verloopt soms moeizaam. Er zijn veel sportverenigingen en dit jaar vieren we het vijftigjarig bestaan van een scouting groep. Voor al die verenigingen zijn vrijwilligers nodig en die blijken er steeds weer te zijn. Voor mij is de H. Nicolaas-geloofsgemeenschap heel belangrijk. Ik vind er steun in mijn leven, inspiratie voor nieuwe initiatieven en de mogelijkheid anderen tot steun te zijn. Zoals veel gemeenschappen en verenigingen hebben de kerken ook last gehad van de coronaperiode. Soms was de kerk langere tijd niet open. Velen keren de kerk de rug toe en roepen dan over het misbruikschandaal. Wat moeten we nog met een kerk? Daarover wordt nagedacht. Zo was er een overleg van parochianen. Hoe geven we weer zin aan het kerkgebeuren en hoe communiceren we dat naar al die mensen, die geen band meer hebben met onze geloofsgemeenschap. Deze zondagochtend was er een Woord- en Communieviering. Een nieuwe leek was de voorganger en hield een voortreffelijke overweging. Een echtpaar vierde de Gouden bruiloft. Het koor Multiple Voice  zong onder leiding van een nieuwe dirigent-pianist. Na afloop was er koffie en met een groepje kletsten we over bijvoorbeeld de kardinaalsbenoemingen in Rome. Dan ben je lid van een gemeenschap. Je hoort erbij. Je staat niet alleen. We willen ook iets betekenen voor anderen. De hele week is de Mariakapel open. Mensen lopen er binnen om even tot rust te komen. Ze steken een kaarsje op. Ze schrijven over hun probleem in het boek en vragen ervoor te bidden. Er zijn ook mensen, die niet meer naar de kerk kunnen. Ze krijgen bezoek als ze dat willen van iemand van de bezoekgroep. Er zijn ook mensen, die dringend financiële hulp nodig hebben, maar voor hun probleem is er geen regeling. De gemeente kan niets. Maar er is een Noodfonds Bunnik. De drie katholieke caritaswerkgroepen en de drie protestante diaconieën dragen voor de helft bij en de gemeente voor de andere helft. Samen kerk zijn heeft echt wel zin.

Zoals wij in Odijk en in al die andere dorpen nadenken over de toekomst, zo gaan ze dat deze maand in Rome doen over de toekomst van de wereldkerk. Dat is al een paar jaar in voorbereiding. Mensen konden hun wensen kenbaar maken bij hun bisschop. De Nederlandse bisschoppen voegden die wensen samen en dat deden de Europese bisschoppen ook weer. Zo kwam er een Europese wensenlijst, maar ook van andere continenten. Nu gaan ze in Rome met honderden afgevaardigden uit de hele wereld over hun wensen spreken, maar vooral ook heel goed luisteren naar elkaar. Vrouwen uit Europa en Noord-Amerika willen , dat hun rol in de kerk belangrijker wordt. Het zou erop kunnen uitlopen, dat ook vrouwen tot diaken gewijd kunnen worden. Het zou erg gek zijn als er niets gebeurt aan de positie van de vrouw terwijl in de rest van de samenleving vrouwen een steeds belangrijker rol gaan spelen. De kerk moet meedoen. In oktober 2024 komen ze opnieuw bijeen. Dan moet er een advies aan de paus uitkomen en die neemt uiteindelijk de beslissing. Het gaat best spannend worden daar in Rome.

Maar als individueel persoon word je wel een beetje gek van al die veranderingen: lokaal, nationaal en mondiaal. Ik word inmiddels ook een dagje ouder. Ik moet wat kalmer aan doen. Ik wens de jongeren alle goeds bij hun zoeken naar een betere wereld.

17^e Jaargang, Nr. 773.