John Ch.M. Jorna

ZIEKENHUIZEN KEREN WINST UIT

 VVD en D66 willen een ziekenhuis graag als een bedrijf zien. Als het ziekenhuis bedrijfsmatig gerund wordt neemt de efficiëntie toe, denken ze. Dan is er kans, dat er winst gemaakt wordt. Normaal wordt de winst toegevoegd aan de reserves. Als in een jaar de inkomsten tegenvallen of de uitgaven onverwacht hoog, dan kun je uit die reserves putten. Dat is goed voor het ziekenhuis en goed voor de patiënten. Zo hoort het.

Ziekenhuizen zien het aantal patiënten groeien De bevolking groeit. Er is vergrijzing en onder oudere mensen vindt je meer en ernstiger ziekten en voor meer ziekten is tegenwoordig behandeling mogelijk. Daarnaast zie je fusie van ziekenhuizen, waarbij kleine ziekenhuizen worden gesloten. Dan krijgen de overblijvende ziekenhuizen het drukker. Het ziekenhuis, dat ik te vaak moet bezoeken of waarin ik recent nog twee weken ben opgenomen heeft een kolossale nieuwe vleugel bijgebouwd en er wordt nog steeds verbouwd. Hoe wordt die bouw gefinancierd? Ik weet het niet. Bij zo’n oude instelling is het mogelijk, dat ze rijk zijn, net als oude parochies of kerkelijke gemeenten of charitatieve instellingen. Andere ziekenhuizen zullen toch afhankelijk zijn van de kapitaalmarkt. Banken lenen niet zo gemakkelijk geld uit. Er kunnen obligaties uitgegeven worden. Als je een obligatie koopt, ben je zeker van een vaste rente en is je kapitaal voor langere tijd vastgezet. Er is ook handel in obligaties. De koers kan flink dalen. Dat merk je pas als je je obligaties wilt verkopen. Met risicodragende aandelen kun je echter een hoger rendement verkrijgen. Dat is heel wat spannender. Als je over voldoende reserves beschikt is aandelen aanschaffen een redelijke optie..

De aandeelhouders in een onderneming verwachten een behoorlijk rendement op hun investering. Hoe kan een ziekenhuis daarvoor zorgen zonder dat het ten koste gaat van de zorg voor de patiënten? Het kan zorgen voor een grotere omzet. Dat kan door een hoge bezettingsgraad: alle bedden zoveel mogelijk bezet. Het kan door veel poliklinische diensten te verlenen. Dat alles liefst met evenveel personeel. Het personeel wordt dan zwaarder belast en dan kan de patiëntenzorg slechter worden.

Meestal wordt het gezocht in verlaging van de kosten. Een aantrekkelijke optie is een beter inkoopbeleid. Goed onderhandelen met de leveranciers, prijsvergelijking bij meerdere leveranciers, samen met andere ziekenhuizen inkopen. Inkopen is een vak en goede inkopers zijn duur.

Alhoewel (sommige) medicijnen en veel apparatuur tegenwoordig ook zeer kostbaar zijn, blijven de kosten voor personeel het grootste deel van het budget opslokken. Dan is het van belang het personeel zo efficiënt mogelijk
in te zetten. Zorg, dat je niet e ruim, maar ook niet te krap in je personeel zit. Voorkom leegloop. Train je personeel op vlot werken. Het grote risico is, dat aandeelhouders een hoger rendement eisen. Bezuinigen op personeelskosten komt dan vaak naar voren. “Luxe” banen als activiteitenbegeleiders of geestelijke verzorging, dat kan toch wel minder. Er wordt nu al heel veel gebruik gemaakt van vrijwilligers. Hun werk is waardevol. Het geeft een betere sfeer. Maar zelfs het op het oog eenvoudige werk van de maaltijden rond brengen vergt een zekere scholing. Bezuinigen op schoonmaak kan gemakkelijk de hygiëne in gevaar brengen. Als de organisatie van het werk optimaal is, valt er op de personeelskosten niet meer te bezuinigen zonder de kwaliteit aan te tasten.

Eigenlijk moet de macht van de aandeelhouders van een ziekenhuis beperkt zijn. Hun behoefte aan kostenbesparing mag nooit tot aantasting van de kwaliteit van de zorg leiden. Of een ziekenhuis jaar in jaar uit winstgevend geëxploiteerd kan worden is nog maar de vraag. Als de winstgevendheid tegenvalt zullen weinigen bereid zijn in een ziekenhuis te investeren. Als de winstuitkeringen van een ziekenhuis hoog zijn, kunnen mensen gaan vrezen, dat dat gaat ten koste van de kwaliteit van de zorg. Ze kiezen dan voor een ander ziekenhuis en weg is de winstgevendheid. Het plan van de VVD minister zou dan op drijfzand zijn gebouwd.

Jaargang 7, Nr. 315.

AL WEER HETZELFDE LIEDJE

Als je de verkeerde reden kiest om provincies samen te voegen organiseer je zelf de tegenstand en veroorzaak je zelf de mislukking van je plan. Bezuinigingen vormen geen overtuigende reden om tot grotere provincies te komen. Maar als provincies merken, dat ze te klein zijn om het werk goed te doen, dan kan zich de overtuiging ontwikkelen, dat fuseren verstandig is. Dat zie je bij bedrijven en bij verenigingen. Soms ook bij gemeenten. Zo ontstond de gemeente Utrechtse Heuvelrug door een initiatief vanuit de vroegere gemeenten in het gebied.

De provinciale indeling van Nederland kun je niet op bestuurlijke redenen verklaren, maar slechts op historische gronden. Adellijke huwelijken in de Middeleeuwen zijn niet bepaald goede gronden voor de huidige bestuurlijke indeling in provincies. Maar de provincies zijn dus al oud daardoor valt het systeem moeilijker te doorbreken. Alleen bij de provincie Friesland zie je iets van verbondenheid van de bewoners door de gemeenschappelijke taal en een lange gemeenschappelijke historie. De Nederlandse provincies vormen evenmin een landschappelijke eenheid. De provinciegrenzen zijn geen landschappelijke grenzen.

Als je dan toch tot een nieuwe indeling wilt komen moeten daarvoor bestuurlijke redenen zijn. De schaalgrootte van de provincies moet passen bij de bestuurlijke taken van een provincie. Helaas is er voor elke taak weer een andere wenselijke schaalgrootte. Bovendien zijn de bestuurlijke taken van een provincie niet erg duidelijk en raken ze bestuurlijke taken kwijt en krijgen er weer andere bij. Het zou mogelijk kunnen zijn, dat een provincie slechts uitvoerende taken zou hebben. Een provincie zou geen eigen beleid kunnen voeren. Dan zou er veel minder een probleem zijn. Waar de grenzen zouden liggen zou dan niet veel uitmaken. In het centralistische Frankrijk was een bestuurlijke herindeling gemakkelijker te realiseren. In Duitsland zijn de bondsstaten veel groter dan de Nederlandse provincies. Beieren  telt mee in de wereld en kan rekenen op een hartelijk welkom als er een delegatie China bezoekt, maar Drenthe? Dergelijke vergelijkingen worden na het vormen van de Europese Unie wel gemaakt, maar in Duitsland kent men de ‘Kreis’ en een dergelijke bestuurslaag ontbreekt in Nederland. Vergelijkingen met andere landen kun je maar beter achterwege laten.

Mijn conclusie is, dat elke poging om tot een provinciale herindeling in Nederland zal mislukken. Pas als het bestuurlijk systeem grondig is hervormd en alle bestuurlijke taken goed verdeeld zijn en ook de zeggenschap duidelijk is, zou een nieuwe poging kans van slagen hebben. Ik vermoed, dat ook mijn kleinkinderen dat niet meer mee zullen maken.

Jaargang 7, Nr.314.