John Ch.M. Jorna

WE LEVEN IN ONZEKERE TIJDEN

De historicus Willem Melching schreef onlangs in de Volkskrant een opiniestuk, waarin hij liet zien hoe een duidelijk perspectief op de toekomst van Europa ontbreekt. Het maakt mensen onzeker en ze verdenken Brussel ervan een toekomst voor Europa te willen, die zij nu juist niet willen. Ze willen liever de vertrouwde nationale staat en ook liever geen immigratie van vreemdelingen met een totaal andere cultuur. Al die veranderingen bezorgen ons een onbehaaglijk gevoel.

Van een historicus zou je mogen verwachten, dat hij het historisch proces voor de minder geschoolde burger verduidelijkt. Zo kan hij laten zien, dat er eigenlijk weinig nieuws gebeurt en dat alleen de schaal van de gebeurtenissen in de loop van de geschiedenis verandert. Zo was ik in mijn aardrijkskundelessen altijd bezig de situatie van nu historisch te verklaren. Daarbij kon ik er altijd weer op wijzen, dat er gebieden zijn, waar die historische werkelijkheid van Europa nog (even) voortduurt. Tot de Industriële Revolutie was de stad met ommelanden het leefgebied voor de eenvoudige burger. Velen kwamen nooit daarbuiten. Bijna alle levensbehoeften kwamen ook uit dat gebied. Handel was betrekkelijk beperkt. Wetenschappers en kunstenaars trokken door heel Europa. Alleen een elite was bekend met grotere gebieden.

In Europa kwam de grote verandering met de Industriële Revolutie en tegelijk een agrarische revolutie en het kolonialisme. Havensteden en steenkoolgebieden trokken industrie en daarvoor arbeiders van het agrarische platteland. Dat was wennen. Al die vreemden bij elkaar in sterk groeiende steden. Een land vormde nu een economische eenheid. Allerlei zaken moesten goed geregeld worden. De nationale wetgeving nam sterk toe en o.a. Duitsland ging een eenheid vormen. Industriële bedrijven automatiseerden. De productie groeide sterk en de nationale markt was niet groot genoeg om alles te kunnen verkopen. Zo ontstond de Europese Economische Gemeenschap, de EEG. Binnen die EEG moest ook van alles geregeld worden en dat gebeurt nog steeds. Het probleem is, dat al die lidstaten het steeds weer met elkaar eens moeten worden. Hun belangen verschillen. We kennen dat probleem van de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Uiteindelijk ontstond toch een eenheidsstaat. De meest logische ontwikkeling voor de EU is een groei naar steeds meer eenheid. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met de belangen van elke lidstaat afzonderlijk. Zo komen in Nederland de provincies op voor hun belangen.

Zo’n welvarend gebied als de EU is aantrekkelijk voor werkzoekenden van elders of voor mensen, die een beter betaalde baan willen. Bovendien is in veel lidstaten de bevolkingsgroei sterk afgenomen. Bedrijven hebben moeite voldoende arbeidskrachten te vinden en zoeken die bijvoorbeeld in India. Europa wil niet langer onderlinge oorlogen. Zo’n vreedzaam gebied is aantrekkelijk voor oorlogsvluchtelingen. Ook dat is niets nieuws. Zelf heb ik voorouders uit Friesland, Zeeland, Noord Brabant en Duitsland. Ik ben het resultaat van voortdurende migratiestromen. De komst van katholieke boertjes naar Rotterdam leverde spanningen op. Al die spanningen waarmee de verzuiling gepaard ging zijn sterk verminderd door enerzijds de secularisatie en anderzijds de toegenomen oecumene. Het is niet vreemd te verwachten, dat ook het islamitische deel van onze landgenoten gaat seculariseren en ook veel meer tot een interreligieuze dialoog zal komen. Joden en christenen staan daar echt wel voor open. Het vraagt wel enig geduld.

Om weer terug te komen op de toekomst van de EU. Gelukkig heeft de EU een open einde. Al werkend kunnen wij aan onze toekomst bouwen. Wat is er nu eigenlijk zeker in ons leven? Niets. We maken er gewoon het beste van.

Jaargang 10, Nr. 496.

NOG ÉÉN WEEK LUTHER TENTOONSTELLING IN CATHARIJNE CONVENT

Tot en met zondag 28 januari kunt u de Luther tentoonstelling nog bezoeken. Voor mij was het heel leerzaam: een stuk herhaling en een stuk uitbreiding van alle geschiedenislessen, die over mij zijn uitgestort. Op een heel lange wand laat men een reusachtige tijdbalk zien met het leven van Luther en van de vorsten zoals Karel V, de verdeeldheid, die Luther bracht uitmondend in oorlogen en tenslotte de Vrede van Wurzburg. Maar ook de onhandige reactie van de officiële kerk en de enorme invloed van de boekdrukkunst, waardoor de geschriften van Luther een snelle verbreiding vonden. Hij zorgde voor een vertaling van de Bijbel uit het Grieks in de Duitse taal en zo kregen wij in de Nederlanden de Statenbijbel. Die taal van de Bijbel zorgde ervoor, dat het Nederlands als zelfstandige taal vorm kreeg. Luther wilde, dat de mensen zelf de Bijbel lazen, want alleen daar vind je de waarheid. De Katholieke Kerk raadde tot in de vorige eeuw het zelfstandig de Bijbel lezen af. Iedereen zou zo tot een eigen Bijbeluitleg komen. Dat zou de eenheid in de weg staan. Tijden veranderen. Gelukkig maar.

Een tijd geleden hadden we het in onze gespreksgroep “Geloven Nu” over het belang van genade. Genade was in onze ogen de hulp, die je van God krijgt om het goede te doen.. Bij een sacrament ontvang je genade. Als twee mensen elkaar het Sacrament van het Huwelijk toedienen en de bedienaar van de Kerk zijn zegen erover uitspreekt ontvang je Gods hulp om van je huwelijk iets goeds te maken. Maar bij Luther kwam ik een ander begrip van genade tegen. Hoe zit dat?

De Rooms-Katholieke Kerk leert ons, dat we door goede werken te doen in de hemel komen. Dus als je zieke mensen verpleegt of oudere mensen helpt bij het werk in huis of als je gevangenen bezoekt of geld geeft aan de armen, dan doe je een goed werk en met al die goede werken verdien je een plekje in de hemel. Het komt sterk naar voren in de Bergrede. Zie Mattheus Hst. 5 e.v. Maar in Luthers tijd kwam er nog wat bij. Als je geld gaf aan de Kerk, dan verdiende je een aflaat. De straf wegens zonden werd je kwijt gescholden. Het geld van de aflatenverkoop gebruikte de Paus om de Sint Pieter in Rome te laten bouwen. Luther vond het maar niets. Dit was niet wat de Bijbel ons leerde. Alleen door Gods genade werd je zalig. Daar was geen tegenprestatie voor nodig..

 Niet alleen door de boeken van Luther werd zijn boodschap verspreid, ook door de schilder Lucas Cranach de Oudere (1472-1553). Op de tentoonstelling laat een schilderij van de op overspel betrapte vrouw het prachtig zien. Rond Jezus en de angstige vrouw staan de farizeeën en Schriftgeleerden met stenen in de hand, echte boosaardige lieden. Jezus troeft hen af: “Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.” De een na de ander druipt af. Het beeld draagt de boodschap uit, dat Jezus de vrouw al vergeven heeft. Door Gods genade is zij gered.

Jaargang 10, Nr. 495.

OPVOLGERS VAN HOGE KWALITEIT MELDEN ZICH

Het is nu twintig jaar geleden, dat we besloten samen op te trekken in een lokale progressieve partij. Het kind kreeg de naam Perspectief 21, maar inmiddels hebben we het meestal over P21. Leden van GroenLinks en van de Partij van de Arbeid zijn automatisch lid. P21 heeft een eigen bestuur. Terugkoppeling naar de moederpartijen is niet voortdurend nodig. Toen in 1997 had GroenLinks twee zetels en de PvdA één. In 1998 haalden we als Perspectief 21 vier zetels en vervolgens in 2002 vijf, in 2006 zes en in 2010 zeven van de vijftien zetels in de raad. Er moest ook over controversiële zaken beslist worden en zo bleven we in 2014 met zes zetels de grootste partij. We vormen een coalitie met de Liberalen, een soortgelijk samengaan van VVD en D66. Het CDA met viet zetels vormt de oppositie. Voor de komende verkiezingen zijn zeventien setels te verdelen.

Waarom is een progressieve partij zo belangrijk? Bunnik is een langgerekte gemeente met drie dorpen, die ongeveer drie kilometer uit elkaar liggen. Dat maakt het belangrijk in ieder dorp diverse voorzieningen te hebben. In Werkhoven zijn die er, maar nogal minimaal: een bakker en een kleine buurtsuper, één school, sportvelden en twee kerken. Odijk en Bunnik zijn veel beter voorzien. De liberalen komen nogal eens met het idee alle sport te concentreren op één plaats. Ze denken dat het goedkoper is, maar niet voor de ouders, die kinderen met de auto moeten brengen en halen. Bunnik heeft grote gemeenten als buren: Utrecht, Zeist en Houten en verder Wijk bij Duurstede en Utrechtse Heuvelrug. We willen graag zelfstandig blijven om te zorgen, dat het open landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en het Rivierengebied zo goed mogelijk behouden blijft. We willen dus zorgen voor recreatieve ruimte en daarnaast ook starterswoningen bouwen voor de eigen jonge mensen en woningen van hoge kwaliteit voor mensen, die gaan werken in het Science Park bij de Universiteit op De Uithof. Al die activiteiten zorgen voor veel verkeer en wij zien de fiets en het Openbaar Vervoer als de beste oplossing. We willen niet dat het mooie landschap verpest wordt door autowegen en een spoorlijn naar de Uithof. Daarom willen we als gemeente ook zelfstandig blijven. Dan kunnen we er goed op letten, dat er voldoende aandacht is voor zorgbehoevenden, waar gemeenten nu verantwoordelijk voor zijn. Het gaat niet alleen om behoud van het groene landschap, maar ook om minder vervuiling en dus om omschakeling naar zon- en windenergie. Dat vindt u allemaal terug in ons programma op de website van Perspectief 21.

Willen we dit allemaal realiseren, dan hebben we een grote fractie nodig met mensen, die wat kunnen. Het was een zeer aangename verrassing kennis te maken met onze topkandidaten. Elke noodzakelijke deskundigheid is vertegenwoordigd. Er is een prima evenwicht tussen mannen en vrouwen en tussen mensen met GroenLinks en met PvdA sympathieën. Alle leeftijden zijn vertegenwoordigd. Die fractie moet natuurlijk een goed team worden. Teambuilding is een aparte kunst, maar ook die is in de fractie vertegenwoordigd. Sommige zijn lid van een landelijke partij en die kunnen gebruik maken van de cursussen of opleidingen van die partij. Zo kan een fractielidmaatschap ook een eerste stap zijn in een politieke carrière. Dat geldt trouwens ook voor onze wethouder kandidaat. Ze toonde zich al heel goed ingewerkt en we willen haar graag houden. Gelukkig is de eis om te wonen in de eigen gemeente niet meer zo belangrijk. Als ze zo doorgaat zie ik haar nog burgemeester worden. Ik herinner mij minstens twee Bunnikse wethouders, die het zo ver geschopt hebben. Dat is wel erg lang geleden.

Ik merkte, dat de onderbezetting van het ambtelijk apparaat en het gebrek aan ervaren krachten de aandacht heeft. We krijgen steun van de gemeente Utrecht. Het is immers de gemeente Utrecht, die de omliggende gemeenten opzadelt met een alsmaar toenemende vraag naar woningen. Van ons burgers mag dan verwacht worden, dat we enig geduld hebben. Ambtelijke molens malen ook in Bunnik soms wat langzaam, vooral als nieuw beleid ontwikkeld moet worden.

Nu is het zaak met een enthousiaste campagne onze medeburgers er van te overtuigen, dat een slimme Bunniker, Odijker of Werkhovenaar weet, dat je het beste op P21 kunt stemmen. Ik ben al in training voor het folders rondbrengen.

Jaargang 10, Nr.494.

Vrede en Alle Goeds

Zo af en toe maak ik het mee. Mensen komen voor het eerst in hun leven in een kerk. Dat wil niet zeggen, dat ze ook een kerkdienst mee maken. Voor anderen is het tientallen jaren geleden, dat ze met hun ouders in een kerk kwamen. Ik merk het ook bij een uitvaart. Sommige aanwezigen zijn nieuwere gebruiken niet gewend. De vredeswens bijvoorbeeld. Sommige mensen kenden het uit het buitenland. Voor anderen was het in het begin wennen, maar al heel wat jaren wensen mensen elkaar op uitnodiging van de voorganger de vrede: Ze geven elkaar een hand en zeggen: “De Vrede van Christus”. Zelf gebruik ik de franciscaanse vredesgroet: “De Vrede en Alle Goeds”. Het is altijd een blij moment. Je kunt ook merken, dat vrede voor iedereen erg belangrijk is. In het evangelie lees je hoe Jezus zijn leerlingen begroet met de woorden: “Vrede zij u”. In het Latijn: “Pax vobis”. Maar niet alleen het christendom kent de vredesgroet. Joden groeten met “Sjaloom”, Islamieten met “Salem aleikum”. We zien, dat het streven naar vrede tot de kern van de grote wereldgodsdiensten behoort. Tegelijk weten we maar al te goed, dat het behoren tot zo’n godsdienst bepaald geen waarborg is voor vredelievendheid. Er zijn onderling zo veel oorlogen geweest, dat sommige auteurs van ingezonden brieven de godsdiensten verantwoordelijk achten voor alle oorlogen. Daarom kun je maar beter verre blijven van welke religie dan ook. Die brieven worden maar al te gemakkelijk geplaatst en een weerwoord wordt vervolgens “met belangstelling gelezen”. Maar er wordt geen ruimte voor gemaakt.

Uit de geschiedenislessen weet ik, dat elke oorlog zijn eigen oorzaken heeft. Zo is er het streven naar macht of men wil uitbreiding van het grondgebied of men verovert een gebied met belangrijke delfstoffen of men wil zoals Rusland een ijsvrije haven en zo toegang tot de wereldzeeën. Soms voert men een preventieve oorlog. Men wil de ander vóór zijn. Dat heeft allemaal weinig met religie te maken. En de Kruistochten dan? Of de verdrijving van de Moren van het Iberisch schiereiland? De paus wilde vrije toegang tot het Heilig Land, waar Jezus geleefd heeft. Maar daardoor ging het net als in Spanje om strijd tegen de Islam. Men wilde niet, dat Moren of Turken macht uit oefenden over Europa. De Islam werd – en wordt door sommigen – als een vijand beschouwd.

Heel duidelijk kwam die strijd om de macht naar voren in de Dertigjarige oorlig, waar Duitse vorsten met elkaar streden en beweerden, dat ze het Rooms-katholicisme wilden beschermen tegen Lutherse vorsten of andersom. In Noord-Ierland herinneren velen zich nog de Burgeroorlog en de aanslagen van de IRA. Maar analyse van het conflict leerde, dat het in de kern een sociaal conflict was. De katholieken waren armer en hadden meer last van werkloosheid. De godsdienst wordt dus maar al te vaak misbruikt door machtswellustelingen om steun te verwerven voor hun strijd.

Tenslotte, heel wat beruchte massamoordenaars waren niet bepaald enthousiaste aanhangers van een religie: Jozef Stalin met dertigmiljoen landgenoten als sl achtoffer. Adolf Hitler de uitvinder van de Holocaust, die zes miljoen Joden het leven kostte en daarnaast nog miljoenen andere oorlogsslachtoffers. Idi Amin in Oeganda. Pol Pot in Cambodja. Rwanda en Burundi. Bosnië.

Of mensen nu godsdienstig zijn of niet; onder al die mensen vinden we mannen en vrouwen van goede wil. Samen kunnen we aan een wereld van vrede werken.

Jaargang 10, Nr. 493.