John Ch.M. Jorna

BREUKEN EN WIJSTGRONDEN

Op een regenachtige zaterdag door de bossen en velden rond Uden in Noord-Brabant wandelen en fietsen is niet ieders eerste keus. Toch waren er zo’n 25 geografen, die zich niet lieten afschrikken door regen en wind en vol overgave deelnamen aan de dagexcursie van de Kring Utrecht van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap, kortweg het KNAG. Ze kregen waar voor hun geld.

In de omgeving van Uden komen breuken in de ondergrond voor. Langs die breuken zakt een stuk aardkorst al enkele miljoenen jaren naar beneden en vormt zo de Centrale Slenk, die tot bij Schotland doorloopt en ook verbonden is met breuklijnen naar de Rhônedelta. Het hogere deel noemen we een horst, in dit geval de Peelhorst. Er zijn twee evenwijdige breuken, zodat bij Uden tussen de slenk en de horst nog een schol ligt, die iets minder ver is weggezakt. Daarop ligt het centrum van Uden. De breuken liggen diep in de ondergrond en alles is door jongere lagen bedekt en zo is de slenk grotendeels opgevuld. Toch zijn in het landschap hoogteverschillen van enkele meters aanwezig. Voor mij was het de eerste keer, dat ik ze in werkelijkheid zag.

Bij die treden in het landschap komen de wijstverschijnselen voor. In de hogere delen komen ondiep in de ondergrond leemlagen voor. Water kan er niet goed wegzakken. In de slenk vind je redelijk goed doorlaatbare lagen. Zo zie je, dat de hogere delen op de horst nat zijn en de laag gelegen slenk juist droog is. Die natte gronden worden de wijstgronden genoemd. Door al die nattigheid kon er in de Peel veenvorming optreden. Het overvloedige water welt bij de breuklijn omhoog. Kwelwater heeft in de bodem veel ijzer opgenomen en als het aan de oppervlakte in contact komt met de zuurstof uit de lucht slaat het ijzer neer. Zo vormen zich daar decimeters dikke ijzeroerbanken. Door al dat ijzer is het kwelwater bruin gekleurd. Bij het Recreatief Centrum Bedaf is een 6,5KM lange wandelroute langs al deze verschijnselen beschikbaar, de Berg en Breukroute. Vanaf afrit 14 langs de A50 bij Uden rijd je richting Vorstenbosch en dan ligt het centrum na + 2KM rechts van de Bedafseweg.

In de zeventiger jaren van de vorige eeuw zocht Uden ruimte voor uitbreiding. Een gebied lag weliswaar gunstig, maar was kletsnat. Men heeft in die wijk Melle toen waterpartijen gegraven en zo de grond flink diep ontwaterd. Zo gauw het water in die langwerpige vijvers te hoog komt wordt het afgevoerd. Doordat de kwel steeds maar doorgaat, komen die vijvers ook in zeer droge perioden nooit droog te staan. Het kwelwater is altijd zo’n 7 tot 10^oC en dus kan op die vijvers nooit geschaatst worden. Bij het graven van die vijvers moest ook het ijzeroer doorgraven worden. Een van de draglines is daarbij kapot gegaan. Als je die klompen ijzeroer ziet, valt dat goed te begrijpen!

Bij de aanleg van de A50 en het langdurige verzet daartegen speelden heel veel belangen. Een beetje laat ontdekten geologen, dat al in eerste instantie breuklijnen werden gekruist en aardkundige waarden werden geschaad. Bij de verdere aanleg werd wel bezwaar gemaakt en die bezwaren werden in zoverre gehonoreerd, dat de aanleg vijf jaar werd uitgesteld, waarna de plannen niet werden gewijzigd, Opnieuw was er veel schade, maar die moet wel worden gecompenseerd. Dus zie je overal in de omgeving van Uden gebieden waar “Nieuwe Natuur” wordt geschapen. Tijdens de fietstocht later op de dag viel er sowieso al veel te genieten en volgens mij droeg die “Nieuwe Natuur” daar weinig aan bij, maar misschien moet dat nog komen.

Dit dagje Uden is mij uitstekend bevallen. Onze excursieleider Jacques Brouwer gaf blijk van een zeer uitgebreide kennis over het Aardkundig Monument van de Maashorst, maar ook van de geschiedenis van Uden en de wijde omtrek. Bedankt!

Ik zou willen, dat de nieuwe garde van collega’s aardrijkskunde beter zou begrijpen, hoe waardevol zo’n kring kan zijn en hoeveel steun het regelmatig contact met collega’s jou bij je werk kan geven. En niemand maakt mij wijs, dat zij/hij wat betreft haar/zijn onderwijsgevende taak niets meer heeft te leren. Tijd voor goede voornemens?

Jaargang 4, Nr. 167.

ALS VANDALEN REGEREN . . .

Als vandalen regeren, kunnen we binnenkort nog maar zelden zeggen: “Wat is Nederland toch mooi!”  Dat overkomt mij zo vaak als ik met groepen 55-plussers door het Oosten van de provincie Utrecht en het aangrenzende Gelderland en Noord-Holland fiets. De VVD bewindsvrouw Melanie Schultz van Haegen schaft allerlei ruimtelijke ordeningsprogramma’s af en laat de beslissingen veel meer over aan de provincies en de gemeenten. Dat scheelt veel geld en de beslissingen worden genomen door mensen, die het gebied kennen. En volgens de minister zijn die mans genoeg om goede besluiten te nemen.

De minister noemde als voorbeeld van dwaze bemoeizucht van de rijksoverheid het programma “Snelwegpanorama’s”. Ik merk het vaker; voor VVD-ers is het enige dat telt het economisch nut. De autosnelweg is er om je zo snel mogelijk te verplaatsen naar een volgende zakelijke afspraak. Files kosten tijd en tijd is geld. Dus moeten in de Randstad alle autosnelwegen minimaal twee keer vier rijbanen tellen en daarbuiten twee maal drie. Tussen Driebergen en Veenendaal kun je momenteel zien wat dat betekent, maar niet alleen daar. Het hele beleid maakt het mogelijk, dat allerlei negatieve ruimtelijke en milieueffecten nog weer meer gaan voorkomen. Bedrijventerreinen blijven langs de snelweg. Daar kun je met je auto gemakkelijk komen. Vaak niet met openbaar vervoer, nog minder met de fiets en helemaal niet lopend. Er is ook weer minder reden om dichterbij je werk te gaan wonen. In een tijd van bezuinigingen worden miljarden verspild aan de aanleg van wegen en aan het dagelijks vele kilometers auto rijden voor het woonwerkverkeer. En als zo’n automobilist dagelijks tientallen kilometers tussen de bedrijventerreinen door rijdt, roept hij thuis gekomen opgewonden, dat Nederland zo vol is. Ja, ja.

Dit minimalistisch beleid zet de deur ook wijd open voor grondspeculanten. Je koopt op een mooie snelweglocatie agrarische grond op, laat de boer rustig verder zijn bedrijf uitoefenen en als dan je vriendje wethouder of gedeputeerde is geworden, zorg je dat juist daar het nieuwe bedrijventerrein of de nieuwe woonwijk komt. Zo maak je miljoenenwinsten. Iedereen weet, dat dit is gebeurd met vaak allerlei negatieve gevolgen. Iedereen weet, dat het nog steeds gebeurt en de minister laat het gebeuren. Vrijheid, blijheid voor de speculanten en de projectontwikkelaars. Weg het mooie Nederland, verpest en versteend en onder het asfalt gestopt, door geldwolven met geen enkel oog voor wat mooi is en eeuwenoud en waardevol. Geen geldwaarde, maar de historische waarde of de ecologische waarde of de culturele waarde of geomorfologische waarde. Geen oog, geen gevoel voor de harmonie in een agrarisch landschap door het werk van vele generaties boeren zo ontstaan. Geen enkel benul zelfs, waar ik nu over schrijf. Als je erover praat met dit soort mensen, kijken ze of schaapachtig of geërgerd en slechts zelden begrijpend.

Als vandalen regeren, wordt er heel veel vernield, verdwijnt veel schoonheid en blijven wij koud en versteend achter in een gebied, waar je vroeger warm en blij van werd  en volop kon genieten. Eigenlijk is het de domheid, die regeert.

Jaargang 4, Nr. 166.

HET WILDE WESTEN WEB

In de Verenigde Staten van de negentiende eeuw heerste in de buurt van het kolonisatiefront bijna overal wetteloosheid. Kolonisten werden geacht hun have en goed, hun leven en de eer van hun vrouw zelf met wapens in de hand te verdedigen tegen bandieten en tegen Indianen, die zich ertegen verzetten, dat hun jachtgronden werden geroofd. Die frontiermentaliteit is een van de oorzaken, dat velen in de VS hechten aan het recht op wapenbezit. Was er een nederzetting ontstaan met wat winkels en kroegen, een bank, een kerk en een school, dan werd een sheriff gekozen, die met zijn assistenten een einde maakte aan de wetteloosheid en zorgde voor veiligheid en zekerheid.

Internet lijkt in vele opzichten op dat Wilde Westen. Banken en particulieren worden beroofd. Er zijn de nodige bedriegers actief. De eer van je kinderen wordt bedreigd. Winkeldiefstallen komen voor. Eigendommen worden gestolen of vernield door een virus. Je wordt bespioneerd en je privacy wordt aangetast. Meestal realiseren we het ons niet zo, maar je moet voortdurend waakzaam zijn en dus moeten we zorgen voor goed hang- en sluitwerk in de vorm van antivirusprogramma’s en een firewall. Hoewel er steeds meer wetgeving komt, denk ik, dat het toch goed zou zijn als een stevige sheriff voor handhaving van de wet zou gaan zorgen.

Je zou toch mogen verwachten, dat de wetten, die in de gewone samenleving bestaan, ook op Internet gelden. Dat is eigenlijk ook wel zo, maar de omstandigheden verschillen en terwijl het in onze maatschappij al moeilijk genoeg is de wet te handhaven, is het op Internet nog veel lastiger, als er al wet- en regelgeving bestaat.

De Europawerkgroep had afgelopen woensdag, , 8 juni samen met de werkgroep ICT en de werkgroep Kunst en Cultuur een bijeenkomst belegd over een downloadverbod. Die vormt voor mij aanleiding voor deze beschouwing. In de maatschappij bestaat het auteursrecht voor schrijvers en componisten en eigenlijk ook voor beeldende kunstenaars. Je mag best een schilderij maken in de stijl van “de grote ogen van Van Dongen”, maar je mag er niet de naam van Van Dongen op zetten. Er is een merkenrecht voor kleding, schoeisel, horloges, enzovoort. Mode wordt vaak geïmiteerd, maar mag niet onder het betreffende merk te koop worden aangeboden. Dat gebeurt overigens maar al te veel. Technische en wetenschappelijke innovaties kunnen beschermd worden door een octrooi. Wil een andere fabrikant er gebruik van maken, dan kan hij proberen een overeenkomst te sluiten en zal hij moeten betalen. Vooral in allerlei buitenlanden worden octrooien stiekem gewoon genegeerd en in eigen producten toegepast. Advocaten hebben er hun handen vol aan.

Er zijn allerlei betrekkelijk onschuldige vormen van het omzeilen van bijvoorbeeld het auteursrecht of het merkenrecht. Vroeger kopieerde men een plaat of een CD op een cassettebandje. Studieboeken of tijdschriftartikelen werden onder het kopieerapparaat gelegd. Men heeft er iets op gevonden. Er wordt wat extra geld gevraagd voor een cassettebandje of een blanco CD of een kopieerapparaat en daarmee worden auteurs, componisten en producenten schadeloos gesteld. De narigheid is, dat het geld vooral terecht komt bij de auteurs, componisten, producenten, die toch al veel verdienen en veel minder bij de musici of beginnende auteurs, die het vaak veel harder nodig hebben.

Internet maakt het mogelijk bovenstaande maatregelen te omzeilen en geen auteursrecht te betalen. Uitgevers, platenmaatschappijen, auteurs en componisten zouden daardoor flinke schade oplopen. Maar jongeren met weinig inkomsten missen gratis leuke muziek als er een downloadverbod komt. Sommige mensen vinden, dat alles, dat op Internet staat algemeen bezit is en door iedereen gebruikt mag worden. Belangen botsen. Aanvankelijk neigde GroenLinks in navolging van internetpiraten ertoe vrij plukken van Internet toe te staan. Auteurs, waaronder Geert Mak waren daar niet blij mee. Hoe lossen we het probleem op?

Je kunt een heffing leggen op de aanschaf van alle apparaten, waarmee muziek te beluisteren valt of waarmee teksten kunnen worden gelezen of gedownload en geprint, waar nog auteursrecht op ligt. De andere mogelijkheid is een heffing op het Internetabonnement. In beide gevallen geldt, dat ik betaal, terwijl ik nooit muziek download of romans. Mariko Peters vertelde hetzelfde over haar oma! Ook blijft het probleem van een eerlijke verdeling van dat geld.

Vroeger wisselde ik lesmateriaal uit met collega’s. Die gebruikten mijn materiaal vaak vele jaren vrolijk in hun lessen. Dat vond ik prima. Elke verbetering van het aardrijkskunde-onderwijs kwam mij goed uit. Maar als iemand het in een methode gebruikt zou hebben en er zelf geld mee zou verdienen, dan zou ik er bezwaar tegen hebben gemaakt. Deze tekst mag u rustig downloaden. U mag hem publiceren in uw computerblad of bulletin, maar u mag zich er niet voor laten betalen! Anderen hoeven geen geld te verdienen met mijn werk!

Jaargang 4, Nr. 165,

BEGIN VIJF MAANDEN TEVOREN

Ik dacht, dat ruim twee maanden voor het vervallen van de geldigheid van je rijbewijs toch wel genoeg moest zijn. Dat had ik mis. De eerste keuring was op 17 januari 2011 en op 1 juni kreeg ik via een spoedaanvraag mijn rijbewijs verlengd. Bij een normale afhandeling zou ik het pas .a.s. donderdag, 9 juni hebben gekregen. Hoe kon het zo lang duren?

De keuringsarts zag al snel, dat mijn ogen, zeker zonder bril, niet zo best meer zijn. Een aparte keuring bij de oogarts was nodig. Daarbij hoorde een speciaal gezichtsveldonderzoek, een ander dan ik regelmatig krijg. Dat werd 8 februari. Ik stuurde alles braaf op en kreeg op 24 februari bericht, dat verder onderzoek nodig was. Er moest een bifocaal gezichtsveldonderzoek plaats vinden en dat kon alleen op de locatie Zeist. Daar mocht ik op 30 maart komen. De laborante stuurde het prima resultaat naar de locatie Utrecht. Ik hoorde maar niets en toen ik op 11 april toch contact had met de afdeling oogheelkunde vroeg ik of de resultaten naar het CBR waren doorgestuurd. Dat werd schrikken, want een ijverige medewerkster had het onderzoek keurig in mijn dossiermap opgeborgen en er was niets naar het CBR gegaan. Nog diezelfde middag ging het alsnog  op de post.

Ha, dacht ik 15 april, de verlenging. Mis! De oogarts had vermeld, dat hij mij extra controleerde en dat probleem stond niet in de eigen verklaring. Moest de keuringsarts, die het kleine probleem bij de keuring had weggewuifd opnieuw aan de slag. Hij belde me keurig en die avond zou het op de post gaan. Ik dacht met een beetje geluk komt het nog voor de vakantie in orde. Alweer mis.

Ik kom terug van vakantie en nog geen bericht van het CBR. Ik bel het bureau van de keuringsarts. Bel het CBR maar, was het antwoord. Dat doe ik en het CBR zegt, dat de aanvullende verklaring nooit is ontvangen. Ik bel weer het bureau van de keuringsarts en wat later krijg ik een telefoontje, dat hij het “Opnieuw” ???? zal versturen, want hij heeft alle gegevens nog. Zes dagen later op 25 mei bel ik weer met het CBR. Ja het is nu ontvangen en de medisch adviseur van het CBR werkt eraan.

Dag in dag uit vlieg ik naar de brievenbus als de post komt. Maar ho maar. Dus bel ik op 30 mei maar weer het CBR. Het antwoord: Het is op 26 mei afgehandeld. Het komt eraan. U kunt uw rijbewijs verlengen. Maar dinsdag, 31 mei is de brief er nog niet. Ik bel opnieuw. U heeft die brief niet nodig. U kunt ook zo naar het gemeentehuis. Op het gemeentehuis weten ze inderdaad, dat mijn rijbewijs verlengd mag worden. Ik doe een spoedaanvraag, die me ruim 33 Euro extra kost. Op woensdag, 1 juni 2011 arriveert de brief van het CBR op mijn woonadres en kan ik mijn rijbewijs in ontvangst nemen. Ik heb mijn vrouw niet meer als privéchauffeur nodig om de auto naar de wasstraat te rijden. Ik blij.

Na deze belevenissen snap ik weer beter, dat burgers niet altijd tevreden zijn over de diensten van de overheid, de postbezorging en het medisch circuit. Dus als je 70 plus bent en je ogen zijn niet zo goed meer: Begin op tijd, zo’n vijf maanden voor het verlopen van je rijbewijs met alle keuringsellende.

Jaargang 4, Nr. 164.