John Ch.M. Jorna

Sint en Piet

Helaas ben ik niet bij Facebook aangesloten en met mij miljoenen Nederlanders. Anders was het aantal ‘likes’ op de ‘Pietitie’ nog veel groter geweest. Want de hele discussie over racistische achtergronden van de figuur Zwarte Piet is van een grote dwaasheid. Enkele zwarte mensen menen in de figuur van onze Zwarte Piet een vroegere slaaf te zien. Intussen is door allerlei geleerden al aangetoond, dat dit onwaarschijnlijk is. In ieder geval is er nu bij niemand sprake van rassendiscriminatie ten aanzien van Zwarte Piet. Hij wordt ook steeds de knecht van de Sint genoemd. Sint heeft zogezegd een zwarte mens in dienst genomen. Overigens worden allochtonen op de Nederlandse arbeidsmarkt wel gediscrimineerd, maar juist de Surinamers hebben daaronder het minst te lijden.

Ik merkte, dat ik mij geërgerd voelde. Het is nogal wat van racisme beschuldigd te worden. Voor mij is dat een belediging. De actievoerders blijven maar doordrammen. “Ook al bedoelen jullie het niet zo, maar die figuur van Zwarte Piet heeft een racistische achtergrond.” Je kunt Zwarte piet niet los zien van Sinterklaas. Als Zwarte Piet herinnert aan de vroegere slavernij, staat zijn werkgever model voor de vroegere slavenhouders. Een racistische Sinterklaas is een contradictio in terminis. Sinterklaas is het tegenovergestelde van een racist. Om dat te begrijpen moet je meer weten over de achtergrond van de heilige Nicolaas. Van een heilige mogen we volgens de Katholieke Kerk aannemen, dat zijn ziel in de hemel vertoeft. Heiligen worden ook vereerd. Je kunt dat het beste vergelijke met het fan zijn van een sportster of een geweldige zanger of zangeres of een filmster. Heiligen worden aangeroepen. Gelovige mensen vragen de heiligen voor hen een goed woordje te doen bij God, zodat God ons helpt. Ik leg het maar uit, zodat ook geseculariseerde mensen weten waar we het over hebben. Ze hoeven het uiteraard niet te geloven.

Deze Nicolaas werd geboren in Patara in Turkije. Hij schonk zijn gehele vermogen aan de armen. Hij werd aartsbisschop van Myra en stierf in 342. Tijdens de kruistochten werden van veel heiligen de stoffelijke overschotten geroofd. Dat van de H. Nicolaas kwam terecht in Bari in Zuid-Italië. Daar wordt hij nog steeds vereerd. In elk van de tientallen H. Nicolaaskerken zit in het altaar een miniem stukje van het gebeente of de kleding van de H. Nicolaas. In 1964 heeft de eerste pastoor van de H. Nicolaasparochie in mijn woonplaats, Hubert Bary zo’n relikwie in Bari opgehaald.

Nicolaas is een zeer populaire heilige. Hij is zelfs de beschermheilige van Rusland. De laatste tsaar was Nicolaas II. Traditioneel vond je in elk huis bij de ingang een Nicolaasicoon. In een iconenmuseum of bij een iconententoonstelling vind je bijna altijd een of meer Nicolaasiconen. Vaak wordt de afbeelding van Nicolaas omgeven door kleinere afbeeldingen, die scènes uit het leven van Nicolaas voorstellen. In de Nicolaaskerk in Odijk hangt een enorme replica van een Nicolaasicoon, waarvan het origineel in een museum in Recklinghausen hangt. Ook de vele legenden rond Nicolaas worden verbeeld. Zo zou Nicolaas eens drie kinderen weer ten leven hebben gewekt, die door een wrede herbergier waren gedood en in een vat met pekel waren gestopt. Er is ook een verhaal, dat hij mensen uit de vlammen van een brandend huis redde. Drie jonge vrouwen waren zo arm, dat ze onmogelijk een bruidsschat bijeen konden brengen. Hen restte met grote waarschijnlijkheid de prostitutie. Dat mocht niet gebeuren en dus wierp Nicolaas ’s avonds laat een zak met goudstukken door het open venster. Daarom wordt Nicolaas vaak afgebeeld met drie gouden ballen. Prostitutie gaat vaak gepaard met mensenhandel. De legende leert, dat Nicolaas niets van slavernij moest hebben. In een andere legende bevrijdde hij burgers. In het Wapen van Odijk wordt Nicolaas afgebeeld in een scheepje met drie mannen. Het slaat op het verhaal, dat Nicolaas in een vliegende storm het leven redde van de zeelieden door de storm te laten bedaren. Daarom is Nicolaas ook de beschermheilige van de zeelieden en van menige havenstad. Zo ook van Amsterdam, waar de moderne Nicolaaskerk tegenover het Centraal Station onlangs tot basiliek, een eretitel, werd verheven en de Oude Kerk voor de Reformatie aan de H. Nicolaas was gewijd.

Is het wonder, dat deze Nicolaas evolueerde tot de Goedheiligman, tot de goedgeefse Sinterklaas en de grote kindervriend, samen met zijn behulpzame aardige knecht. Piet is hard nodig, want de Sint is al heel erg oud en komt van heel ver uit exotische oorden, waar ook zwarte mensen wonen en waar de mensen ook ouderwetse kleding dragen, net als die ouderwetse soldaten van de Zwitserse Garde in Vaticaanstad. Nu maar hopen, dat mijn Amsterdamse GroenLinkse vrienden er ook wat van hebben opgestoken.

Jaargang 6, Nr. 288.

EEN BESCHOUWING

Er is een groots werk verricht. Het conceptprogramma voor de Europese verkiezingen is klaar In een zestal hoofdstukken worden zeer gedetailleerd de ideeën van GroenLinks over Europa geschetst. GroenLinks blijft op een koers gericht op meer eenheid en verbondenheid, want GroenLinks denkt, dat een echt verenigd Europa het best in staat is de problemen hier en elders in Europa op te lossen. Dat eist meer democratie en ook in dat opzicht staat het programma vol voorstellen. Ik kan mij uitstekend vinden in het programma, maar ik denk, dat de programmacommissie verbaasd zou zijn als er van mijn zijde geen kanttekeningen geplaatst zouden worden.

In hoofdstuk 1 over een sociaal Europa valt op, dat men een grotere invloed van Europa wil op de sociale politiek. Vroeger was dat uitgesloten, want ons sociaal stelsel werd door iedereen warm aangehangen. Als je in Nederland in nood kwam was er een compleet stelsel van sociale vangnetten. Nu daarvan veel is afgebroken en we bovendien veel invloeden krijgen vanuit de rest van Europa moet de EU ingrijpen. Poolse chauffeurs, die voor Nederlandse ondernemingen werken moeten hetzelfde verdienen als Nederlandse collega’s. In het tweede hoofdstuk ‘Meer democratie’ wil het programma vooral de macht van het Europees Parlement vergroten door het meer zeggenschap te geven over Europese wetten en het meer invloed te geven op belangrijke benoemingen. Zo wil men, dat de Europese partij met het hoogste aantal stemmen de voorzitter van de Europese Commissie levert, die tevens voorzitter wordt van de Europese Raad. Hoofdstuk 3 gaat over een groene industriepolitiek en in hoofdstuk 4 over landbouw en voedselveiligheid valt op, dat boer en consument samen optrekken. Dat grote bedrijven het grootste deel van de landbouwsubsidies opstrijken is GroenLinks een doorn in het oog. Hoofdstuk 5 wil Europa een belangrijker rol geven in het verdedigen van de mensenrechten en in het laatste hoofdstuk gaat het over Europa als wereldspeler en daarbij vooral de rol van Europa bij conflicten, bij de ontwikkelingssamenwerking en bij de wereldhandel.

Af en toe is het programma behoorlijk radicaal. We vinden dat zelf heel gewoon. Soms merk ik, dat mensen schrikken als je zegt, dat je lid van GroenLinks bent. Oef, een enge man! Een mooi voorbeeld is het voorstel, dat in bedrijven de topman of topvrouw maximaal tien keer zoveel mag verdienen als de laagst betaalde medewerker. Stel, dat de laatste € 2000,- per maand of € 25.000,– per jaar verdient, dan zou de top € 250.000,– mogen verdienen. Dat is een aardig salaris en boven de Balkenendenorm, maar de echte top verdient tien tot dertig keer zoveel, afgezien van de bonussen. Hoe realistisch is dan zo’n voorstel?

Nog zo’n voorbeeld. Men wil, dat voor vlees het hoge Btw-tarief gaat gelden. In veel gezinnen is vlees nu al zo duur, dat het maar een enkele keer of bijna nooit op tafel komt. Zo wordt vlees eten het voorrecht van de rijken en werkt vlees eten status verhogend. Ik vind dit het verkeerde middel voor een goed doel. De nieuwe Vincent kan straks een moderne versie van ‘De aardappeleters’ schilderen.

Het programma koerst af op een nieuw verdrag. Maar wil dan vervolgens daarover een referendum. Jaren geleden moest ik mijn toen radicale ideeën verdedigen tegenover een groep deskundigen. Men zag, dat Europa zich stapsgewijs steeds verder ontwikkelde en dat de burgers daarin niet of nauwelijks een rol speelden. Maar de rapportcijfers voor Europa waren bij peilingen steeds goed en dus ging men verder. Ik legde uit, dat bij elke innovatie de ontwikkeling uitgaat van een selecte groep en dat de groep, die de verandering als eerste aanvaardt – de early adapters –  ook altijd klein is. Geleidelijk accepteren steeds meer mensen de innovatie. Dat leert de innovatie-diffusie-theorie. Maar dan moet er wel een referendum komen, was de reactie. Sindsdien zien we het referendum in elk programma terug. Toen kwam het referendum over het nieuwe verdrag. Het complete verdrag werd aan een referendum onderworpen. Ik heb van dat verdrag alleen de hoofdstukken over de structuur en over de grondrechten bestudeerd. Ik denk, dat maximaal 0,1‰ (1 op de tienduizend) in staat is zo’n verdrag te doorgronden. Een referendum over een compleet verdrag is waanzin en wordt een even grote mislukking als jaren terug. Maar in zo’n verdrag worden een aantal cruciale keuzes gemaakt. Zulke kernpunten zou je elk afzonderlijk aan een referendum kunnen onderwerpen.

De invloed van werkgroepen binnen GroenLinks is duidelijk te zien. Zo’n werkgroep is meestal ook een belangengroep. Het is goed als je je belangen in je eigen omgeving en in je eigen land verdedigt. Binnen Europa verschillen de opvattingen over ethische kwesties aanzienlijk. Dat is lastig als je met jouw wijze van denken in een ander Eu-land vestigt, waar men nog niet zo ver is of helemaal niet zo ver wil komen. Die verschillen zie je vaak nog sterker tussen Nederland en een Derde Wereldland. Waar we ontzettend voor op moeten passen is, dat we niet als moderne missionarissen onze opvattingen elders willen opdringen. Laat het aan de mensen zelf over en heb wat geduld en respect.

Een probleem is, dat zo’n programma voortdurend door de actualiteit wordt ingehaald. Dat zie je bij Turkije en Syrië. Maar één ding is verheugend. Trouw heeft Bas Eickhout opnieuw op de vijfde plaats gezet van de Top-honderd van Milieuspecialisten 2013. Bas, proficiat.

Jaargang 5, Nr.287.

KARAKTERMOORD

 

Zondag, 6 oktober zond ik onderstaande mail naar de redactie van de Volkskrant. Het antwoord ontving ik op dinsdag, 8 oktober. Het is het gewone standaard antwoord, dat je negen van de tien keer ontvangt. Dat is nogal merkwaardig. De brief bevat een zwaar verwijt aan de Volkskrant. Misschien negeren ze een dergelijk verwijt liever. Vooral niet op reageren, want je maakt alleen maar slapende honden wakker. Misschien vinden ze het gewoon onzin en sturen dus maar het standaardantwoord. Misschien zijn ze zelf geschrokken van wat ze teweeg gebracht hebben en zwijgen ze er maar over.

 

Op vrijdag 27 september schreef ik al een column over de pensioendiscussie in de Volkskrant. Inmiddels zijn er zoveel reacties geweest, dat ik op de pensioendiscussie niet verder inga. Het gaat er mij om, dat gepensioneerden niet zwaarder gepakt worden dan andere Nederlanders en dat welgestelde gepensioneerden evenveel bijdragen als welgestelde werkenden. In de Volkskrant heb ik over deze kwestie pas één echt genuanceerd stuk gevonden. Voor de rest was de teneur, dat je die verwende en rijke ouderen met een gerust hart een poot zou kunnen uitdraaien. Onder brief en antwoord ga ik nader in op de onthulling over Henk Krol van de Volkskrant.

 

Geachte Redactie,   

Volkskrant, waar ben je mee bezig? Die verzuchting slaak ik de laatste weken nogal eens. Er wordt afgegeven op die inhalige egoïstische ouderen. Ze mogen dan gemiddeld steeds rijker zijn geworden, maar vrijwel elke oudere ziet hoe zijn koopkracht de laatste jaren met 10 tot 20% is afgenomen. Zo vraag ik mij af of ik komende jaren mijn kinderen en kleinkinderen nog wel iets kan toestoppen. De hetze heeft nu voor mij een dieptepunt bereikt met de berichtgeving over financiële problemen bij de voormalige Gay-krant, waar de hoofdredacteur Henk Krol pensioengeld van zijn medewerkers in eigen zak zou hebben gestoken. Het bracht mij tot de gedachte: “Voor de karaktermoord op Henk Krol was geen Volkert van der G. nodig.”

 

John Jorna

 

Hartelijk dank voor uw bijdrage, die wij met belangstelling hebben gelezen. Helaas kunnen wij uw reactie niet publiceren. Wij ontvangen dagelijks een honderdtal brieven. De redactie is daar heel blij mee, maar de ruimte om brieven te publiceren is beperkt. Wij vragen hiervoor uw begrip en hopen u een volgende keer te mogen verwelkomen in de kolommen van Geachte redactie of op de U-pagina.

Met vriendelijke groet,

 

Henk Müller

Brievenredactie de Volkskrant

 

Mij viel een merkwaardige overeenkomst op tussen de dood van Pim Fortuyn en het aftreden van Henk Krol. In beide gevallen verloor een politieke partij een politiek leider, die veel mensen aansprak. Die beide leiders werden door sommigen gezien als een bedreiging van de bestaande politieke machtsverhoudingen. Volkert van der G. vond, dat Fortuyn als minister-president slecht zou uitpakken voor het milieu. Pim Fortuyn werd door hem vermoord. De LPF ging na een aanvankelijk succes ten onder. Hoe zal het nu met 50 Plus gaan? De Volkskrant speculeerde al op de ondergang van de partij en noemde andere voorbeelden, zoals de Boerenpartij van Hendrik Koekoek.

 

Hoe zouden we hierover moeten oordelen? Het is op zich goed, dat de media voortdurend op zoek zijn naar aanvechtbare zaken uit het heden of verleden van een politicus. Voordat je dan dergelijke feiten gaat publiceren, behoor je als krant de feiten te verifiëren. Nu wordt er door Krol en door zijn vroegere werknemers een verschillende uitleg gegeven. Het niet overmaken van de pensioengelden is geen strafbaar feit. Aangifte doen heeft geen zin. De vroegere personeelsleden van de Gay-krant zouden een proces kunnen beginnen bij de civiele rechter met een eis tot schadevergoeding. Of de rechter die zal toekennen is nog maar de vraag. Ze hebben immers afstand gedaan van hun recht om een faillissement van de Gay-krant te voorkomen. Ze kunnen die schadevergoeding alleen maar eisen van hun vroegere werkgever, Henk Krol. De Gay-krant bestaat immers niet meer. Daarbij hebben ze geheimhouding beloofd en die belofte hebben ze nu geschonden. Als ze het lef hebben moeten ze zo’n proces beginnen. Dan kan een onafhankelijke rechter uitspraak doen.

 

Nu zijn de Volkskrant en andere media op de stoel van de rechter gaan zitten en hebben Henk Krol al veroordeeld. Een presentatrice van Nieuwsuur gedroeg zich als een bikkelharde rechercheur bij een ondervraging en ook een Volkskrant journaliste maakte van haar interview met Henk Krol een stevig verhoor. Zo’n aanpak genoot ook de oprichter van de politieke partij 50 plus.

 

Ik blijf met vragen zitten. Heeft de Volkskrant zich voor de publicatie gerealiseerd, dat ze niet alleen Henk Krol, maar ook 50+ in de problemen zou brengen. Als ze zich dat tevoren gerealiseerd heeft, heeft ze dan met de publicatie vooral de zuiverheid van de politiek willen dienen of was de doelstelling tevens de politieke partij 50 plus een kopje kleiner te maken en wel letterlijk door de partij haar hoofd, haar leider te ontnemen. Als dat laatste waar is, dan heeft de Volkskrant, ondersteund door andere media, een zeer smerig spel gespeeld. Maar als de Volkskrant zich dat tevoren niet gerealiseerd heeft, dan is de redactie wel zeer naïef bezig geweest. In de Verenigde Staten is dit alles doodnormaal. Hier golden tot nu toe ethische normen. Inderdaad; voor de karaktermoord op Henk Krol was geen Volkert van der G. nodig.

Jaargang 6, Nr. 286.

 

 

DE ROMEINSE LIMES

Ik heb iets met de Limes de grens van het Romeinse Rijk. Vrijwel mijn hele leven heeft zich afgespeeld op die grens. Die liep langs de Rijn en de Donau. De Romeinen hebben wel geprobeerd hun rijk verder uit te breiden, maar het liep uit op smadelijke nederlagen zoals in het Teutoburgerwoud. Daar trachtte een Romeins leger de Germaanse vijand definitief te verslaan. Toen die zogenaamd vluchtte werd de achtervolging ingezet door een smal dal. Daar werden de Romeinen overvallen. De overige Romeinen konden in dat smalle dal niet te hulp snellen. U kunt het in de buurt van Osnabrück nog zien in het museum van de Römerschlacht.

Maar goed, ik werd geboren in Arnhem, weliswaar in Arnhem Noord, maar toch bij de Limes. Alleen tijdens de evacuatie en tijdens mijn onderwijzersopleiding verbleef ik elders. Mijn eerste baan was in Spijk, daar waar de Rijn voor de helft ons land binnen komt. De Rijn is daar nu grensrivier tussen Nederland en Duitsland. Pas bij Millingen zijn beide Rijnoevers Nederlands territorium. Mijn tweede baan was in Arnhem en daar woonde ik ook. Intussen studeerde ik in Utrecht aan de Limes. Toen ik mijn eerstegraads bevoegdheid had verkregen, kreeg ik een baan in Utrecht. Recent onderzoek heeft geleerd dat mijn aardrijkskundelokaal precies bovenop de nu diep liggende Limesweg stond. Toen wist ik het niet. Nu ruim 46 jaar geleden verhuisde ik naar Odijk aan de Kromme Rijn. Het is nu een smal kronkelend riviertje, maar in de Romeinse tijd was het de hoofdtak van de Rijn en lag er de Limes, bewaakt door forten, waarvan de overblijfselen in Woerden, De Meern, Utrecht, Vechten (bij Bunnik) en Wijk bij Duurstede/Rijswijk  verborgen liggen. Tussen de forten in waren wachttorens gebouwd. Bij Vechten kun je er een imitatie van zien. Tot nu toe was niet bekend waar tussen Vechten en Wijk bij Duurstede de Limesweg verborgen lag onder later afgezette kleilagen. Maar voorafgaand aan de bouw van de weg tussen Houten en de A12 is archeologisch onderzoek verricht. Daar werd het weglichaam gevonden bij de kruising van een vroegere Rijnbedding, waar in de Romeinse tijd nog water in stond. Tegen de archeologen zei ik, dat ze met deze vondst wereldberoemd waren geworden in de hele provincie Utrecht.

Al 62 jaar ken ik mijn Oostenrijkse vriend Fritz. Toen ik hem leerde kennen woonde hij in Krems aan de Donau. In de omgeving is veel wijnbouw en daar zouden de Romeinen wel eens verantwoordelijk kunnen zijn. Nu woont hij in Tulln aan de Donau. De stad heeft een originele Romeinse poort en een Römermuseum van goede kwaliteit. Een bezoek waard tijdens je fietstocht langs de Donau of je bootreis op de Donau.

Verder stroomafwaarts,  Oostelijk van Wenen liggen de overblijfselen van de Romeinse stad Carnuntum. Ook daar vind je wijnbouw. Ze maken er een zware rode wijn, Stierenbloed genoemd. Zulke wijn kan ook uit Hongarije komen. Het warme zonnige klimaat zorgt voor veel suiker in de druif en dus veel alcohol in de wijn. In een restaurant aan de Kromme Rijn stond een Oostenrijkse wijn op de kaart en nieuwsgiering geworden bestelde ik een fles. Die heette Carnuntum. Het kwam me bekend voor en ik vroeg waar de wijn vandaan kwam. Het antwoord was Karinthië. Thuis gekomen heb ik het opgezocht en de firma gebeld, wat de werkelijke herkomst was. Tsja, topografie kan lastig zijn.

Onlangs was ik in Xanten aan de Rijn tegenover Wesel. In de tijd van de Romeinen lag hier een belangrijk fort met een grote nederzetting vergelijkbaar met Keulen en Nijmegen. Er zijn bij Xanten veel resten van gebouwen uit de Romeinse periode gevonden en daarbij allerlei voorwerpen uit die tijd. Dat alles wordt getoond in een fors modern museumgebouw op het opgravingenterrein. Eigenlijk is daar een Romeins fort nagebouwd met muren en wachttorens. Er is ook een amfitheater en een herberg en een woonhuis nagebouwd. Hier en daar laat men resten uit die tijd zien, muren of fundamenten. Een tempel is in restauratie. Er is heel veel te zien en je kunt er gemakkelijk drie uur doorbrengen en dan heb je nog lang niet alles goed gezien.

Ergens op dit grote museumpark is een gebouw, waar en waaromheen men bouwmaterialen laat zien. Het mooie is, dat de teksten bij het tentoongestelde ook in het Nederlands zijn. Vier gebogen stenen vormden samen de ring voor een put. In het Duits werd gesproken over Brunnen en in de Nederlandse tekst over bronnen in plaats van een put. Het Duitse woord voor het Nederlandse bron is Quelle. Zo zie je maar dat omgekeerd er ook wel eens foutjes gemaakt worden. En je blijft eeuwig schoolmeester, nietwaar.

Jaargang 6, Nr. 285.