John Ch.M. Jorna

GROEN EN SOCIAAL

Perspectief 21 laat met deze verkiezingsleus duidelijk zien waar deze lokale partij voor staat. Ze streeft naar een duurzame samenleving en daarin mag iedereen eerlijk delen. In de gemeente Bunnik is het beleid om zo snel mogelijk energie neutraal te worden. Dat houdt nogal wat in. Weliswaar hebben we de laatste twee, drie jaar een forse toename gezien van het aantal zonnepanelen, maar het is nog lang niet genoeg. Zelfs als alle daarvoor geschikte daken met zonnepanelen zijn bedekt is het nog niet genoeg. Ook daken van stallen en loodsen moeten ze krijgen en dan zijn er ook nog velden met zonnepanelen nodig. Ook dan wordt er nog onvoldoende elektriciteit opgewekt. Men schat in, dat er daarnaast nog een aantal windmolens nodig zijn. Natuurlijk gaat dat bij sommigen weerstand opwekken, maar als mensen gaan begrijpen dat er naast de lasten ook lusten zijn wordt een dorpsmolen eerder aanvaard. Een aandeel in een windmolen levert heel wat meer op dan eenzelfde bedrag op je spaarrekening. Als je al die particuliere en collectieve investeringen bij elkaar gaat optellen kom je tot zeer hoge bedragen. Daar staan werkgelegenheid en flinke opbrengsten tegenover. Zo’n transitie hebben we vaker gehad. Er kwam in het begin van de vorige eeuw vrijwel overal elektriciteit. In de jaren zestig en zeventig schakelden we over van stadsgas op aardgas en kregen we ook in de gemeente Bunnik aardgas. Denk dus niet te vlug, dat het allemaal onmogelijk is. We moeten er wel voor zorgen, dat ook mensen met een laag inkomen, die in een sociale huurwoning wonen, mee kunnen doen. Daarom heet het beleid niet alleen groen, maar ook sociaal.

Waarom is dit allemaal nodig? Energiebronnen als steenkool, aardolie en aardagas zijn er in enorme hoeveelheden en toch raken ze eens op. Het geldt ook voor uranium voor kerncentrales. De veel belangrijker reden is. dat bij het verbranden koolstofdioxide vrijkomt. Het is een broeikasgas. Hoe meer koolstofdioxide in de atmosfeer, hoe beter de warmte van de zon wordt vastgehouden. Het wordt steeds warmer op aarde. Dat merken we. De Noordelijke IJszee is over een steeds groter oppervlak in de zomer vrij van ijs. Dat geeft een alternatieve vaarroute van China naar Europa en Noord-Amerika. De kustbewoners kunnen steeds moeilijker op zeehonden jagen en worden vissers. Sommige diersoorten krijgen het moeilijk, de ijsbeer bijvoorbeeld. Het landijs van Groenland en Antarctica smelt en daardoor en door het warmer worden van het zeewater, waardoor het uitzet, stijgt de zeespiegel. Dat is griezelig voor ons laag gelegen landje en voor tal van laag gelegen kustgebieden. Er vluchten mensen weg en waar gaan ze naar toe? Waar gaan wij naar toe? Of eigenlijk onze nakomelingen? En daarom hebben tal van landen in 2015 in Parijs afgesproken over te schakelen naar duurzame energiebronnen, zon, wind, waterkracht, aardwarmte. Dat doen we dus ook in de gemeente Bunnik.

Het lastigste probleem is een duurzame manier te vinden om onze huizen te verwarmen. Populair gezegd: Hoe komen we van het gas af? Het eerst punt is te zorgen voor een goede isolatie. Bij oudere huizen is dat moeilijk. Binnenmuur plus spouw plus buitenmuur zijn samen eigenlijk niet dik genoeg. Opvullen van de souw met isolatiemateriaal helpt natuurlijk wel, maar eigenlijk niet genoeg. Dan moet ook het dak en de vloer geïsoleerd worden. Daarvoor zijn meerdere systemen. In de vensters hoort dubbelglas, maar nog liever driedubbel. Het beste is daarvoor deskundig advies te vragen. De volgende vraag is hoe te zorgen voor voldoende warmte. Vaak wordt dan een warmtepomp genoemd. Die haalt warmte uit de buitenlucht of uit het grondwater. Dat heeft op enige diepte een constante temperatuur van 15^oC. Een warmtepomp lijkt op een koelkast. Waarom is het in een koelkast koud? De warmte wordt eruit gehaald en komt in het vertrek waar die staat. Met de warmte uit het grondwater kan een warmtepomp het water van de centrale verwarming op temperatuur brengen. Het meest comfortabel is het te zorgen voor vloerverwarming. Het kostenplaatje komt dan op bijvoorbeeld € 40.000,–. Nieuwe woningen worden al zo gebouwd, dat gasverwarming niet meer nodig is. Ik verwacht, dat over tien tot twintig jaar niet aangepaste huizen vrijwel onverkoopbaar worden of erg weinig opbrengen. Er zijn subsidiemogelijkheden of goedkope leningen. Bedenk wel, dat zo’n nul-energiewoning dan wel veel gekost heeft, maar dat de maandelijkse energierekening veel lager is. Zo hebben mijn nieuwe zonnepanelen sinds 12 juni 2017 1144,7kWh geproduceerd en ze liggen op WZW. Ze produceren 2,5 keer zo veel als de oude, die ruim twintig jaar oud zijn en op ZZO liggen, dus gunstiger. Ik vermoed, dat mijn jaarlijkse elektriciteitsverbruik grotendeels of geheel gedekt gaat worden en het scheelt nu al flink in onze energierekening.

Het zal de lezer duidelijk zijn. Aanstaande woensdag stem ik groen en sociaal op Perspectief 21, de partij, die perspectief biedt op een duurzame en eerlijke samenleving in de 21^e eeuw.

Jaargang 11, Nr. 503.

VIJFTIG JAAR TERUG IN DE TIJD

Maandag, 5 maart waren mijn vrouw en ik op de PPR reünie in de Meerpaal in Dronten. Het was vijftig jaar geleden, dat een groepje christen-radikaleb zich losmaakten van de Katholieke Volkspartij, de KVP. Daar werd uitgebreid bij stil gestaan. Het was immers een wilde tijd. Van alles stond ter discussie. Ik vroeg mij af, hoe ik die tijd beleefde.

Ik werkte sinds september 1964 aan het Niels Stensen College in Utrecht en we hadden de eerste eindexamenklas in 1967 afgeleverd. Sinds februari 1967 woonden we in Odijk. Dat was toen een bijzonder dorp. De oecumenische kritische gemeenschap Sjaloom was er gevestigd. Die was bekend om de Pesachvieringen met een maaltijd, geïnspireerd op het Laatste Avondmaal. Voor hen was de Derde Wereldproblematiek belangrijk. Zo was er de rietsuikeractie. De moord op de Chileense president Allende kreeg veel aandacht en ze vingen Chileense politieke vluchtelingen op. Later werd het een linkse uitgeverij. Ik heb heel wat boekjes van ze aangeschaft. Ik vroeg hen meer aandacht te schenken aan de macht van de multinationale ondernemingen. Het begon allemaal in die tijd. Voor de buitenwereld was Odijk een zeer progressief dorp, waar huis aan huis linkse doctorandussen woonden, aldus De Gelderlander. Die linkse intellectuelen vormden een relatief kleine groep in een conservatieve omgeving. Maar ik voelde me thuis bij mensen als Dolf Coppes, Piet Reckman, Cees Commandeur en Peter van Stratum. Ze zijn allen overleden en dat geeft een wat eenzaam gevoel. Toen de KVP ging bezuinigen op onderwijs en jeugdwerk schortte ik mijn lidmaatschap op. Pas in 1978 werd ik lid van de PPR. Ik had er wel steeds op gestemd. Toen Dolf Coppes in de Tweede Kamer werd gekozen bracht ik hem een grote bos bloemen.

Die revolutionaire geest zag je ook in de Katholieke Kerk. Men wilde de resultaten van het Tweede Vaticaans Concilie in Rome toepassen in de Nederlandse kerkprovincie. Er werd een Pastoraal Concilie in Noordwijkerhout bijeengeroepen. Maar in de Odijkse parochie zaten we evenmin stil. In 1964 was hier de nieuwe kerk ingezegend en toen ik er twee en een half jaar later kwam wonen was ik er al snel actief. Het ging vooral om modernisering van de liturgie. De vrouw op het altaar werd toen door traditionele parochianen een stap te ver gevonden. Na maanden lange uitleg kon het toch doorgaan.. Het kerkgebouw trok internationaal de aandacht. Er was een volière en een aquarium. Van die vernieuwende sfeer is officieel weinig overgebleven, maar gaat op veel plekken gewoon door. De teleurstelling over het conservatieve beleid heeft velen van de kerk vervreemd.

Merkte ik die revolutionaire geest ook in het onderwijs? Leerlingen waren tot mijn vreugde erg kritisch. Ik moest vaak uitleggen waarom dingen bij aardrijkskunde behandeld worden. Dat lukte goed en zo was het fijn les geven. De Mammoetwet bracht ook veel inhoudelijke vernieuwing en zo kreeg maatschappijkritisch onderwijs een kans. Daarom verzetten wij ons ook tegen een landelijk schriftelijk eindexamen, want dan zou aardrijkskunde een stampvak worden in plaats van een vak waar je leert nadenken over milieu, ruimtelijke ordening, Derde Wereld, demografie of verkeer. Uiteindelijk hebben examenmakers geleerd examens te maken waar de redeneervaardigheid en het oordeelsvermogen getoetst worden.

Een eindexamenstunt moet ik echt nog vermelden. De leerlingen wilden iets aanbieden na de uitreiking van de diploma’s. Het was een bolvormig geheel van ijzerdraad met middenin een zakje. Kijk, zeiden ze, deze plastiek geeft aan alle kanten toe en buigt mee als je er tegen aan drukt. Maar daar binnenin, zie dat zakje met steentjes. Deze plastiek stelt voor “De autoriteit”. Hij geeft aan alle kanten mee, maar in de kern is hij keihard. Het is een les uit de zestiger jaren, die we nooit moeten vergeten.

Dan nog even naar die reünie. Dries van Agt was er ook. Hij legde keurig uit, waarom hij bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op GroenLinks had gestemd. Een van die punten was de houding van het CDA ten aanzien van het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Israël overtreedt zeer veel internationale wetten en houdt zich niet aan uitspraken van de VN. Ik vertelde over mijn ervaringen met dit weblog. Bij de laatste strijd rond Gaza schreef ik erover. Likoed Nederland en een ander Joods geluid reageerden. Ik merkte, dat niemand meer echt in een mogelijke vrede tussen Joden en Palestijnen geloofde. Dan wordt een conflict pas echt onoplosbaar. Ik vroeg Dries van Agt wat hij doet om het geloof in een mogelijke vrede te herstellen. Hij kon er geen antwoord op geven.

Jaargang 11, Nr. 502.

GEBRUIK WAT JE KRIJGT

Ik kwam ruim op tijd bij de bushalte. Er stond al iemand. Als vanzelf ontstond er een gesprek. De man moest naar Utrecht. Ik moest naar Bunnik en vertelde, dat ik naar een gespreksgroep ging in de katholieke pastorie. Ik zei, dat het thema “Gift” was. Ter inleiding, vertelde ik, is er dan een Bijbelverhaal. Het gaat nu over Koning Salomon, die in een droom van God de vraag krijgt, wat hij als geschenk wil. Salomon’s antwoord is “Wijsheid”. Dat kan een koning goed gebruiken. Ik vertelde een verhaal over zijn wijsheid. Twee vrouwen kregen ruzie over een baby, de echte moeder en een andere vrouw. Ze gingen naar de koning en na diep nadenken gaf hij als antwoord, dat hij beiden tevreden zou stellen. Hij pakte zijn zwaard en zei, dat hij de baby in tweeën zou hakken. Dan kregen ze evenveel. De echte moeder riep: “Neen, geef de baby dan maar aan haar.” Nu wist Salomon in al zijn wijsheid wie de echte moeder was en gaf haar het kind. Zo spreken we in Nederland over een Salomons oordeel en zeggen, dat iemand zo wijs is als Salomon. Tsja, in deze tijd ontmoet je mensen, die je een volkomen onbekend verhaal kunt vertellen.

De avond verliep heel leuk. We moesten nadenken over wat wij graag als gift zouden willen ontvangen. Daarna gingen we dat in steeds wisselende tweetallen aan elkaar vertellen. Toen dat voorbij was kabbelde het gesprek een tijdje voort. Ik had me voorbereid op de vraag of het goed is een gift ook echt te gebruiken. Dat is eigenlijk een gewone fatsoensregel, maar in een religieuze context gaat het om alle goede dingen, die je van God ontvangen hebt. Je gezondheid of behendigheid in een sport of een goed verstand of een goede contactgevoeligheid. Ik gaf een misschien wat ongemakkelijk voorbeeld. Je hoort veel mensen mopperen over de politiek, maar steeds minder mensen zijn bereid om politiek actief te worden. Iemand voelde het als een persoonlijk verwijt. Het was slechts een voorbeeld, dat met de komende gemeenteraadsverkiezingen voor de hand lag. Ik had ook de Zonnebloemafdeling Bunnik kunnen noemen, die dreigde te verdwijnen omdat er geen vrijwilligers te vinden waren. Het is een klacht, die je vaak hoort. Toch is Nederland een land met een bijzonder hoog percentage vrijwilligers.

De avond tevoren had ik gehoord, dat eenzaamheid in de gemeente Bunnik een ernstig probleem is. De burgerlijke gemeente wil er samen met anderen iets aan doen. Iemand vond het geen gemeentetaak, maar dat werd gelukkig tegengesproken. Voor kerken lijkt het me een vanzelfsprekende taak, maar dan vragen we ons af, hoe we dan eenzame mensen kunnen bereiken, die per se niets met een kerk te maken willen hebben. Wie trekt zich hun lot aan? Hun buren? Maar hebben wij een gevoeligheid om eenzaamheid bij mensen te herkennen? Besef wel, dat het bepaald niet alleen oudjes zijn, die lijden onder eenzaamheid. Die student naast je in de collegezaal kan zich te midden van de massa zeer eenzaam voelen. Iemand voelde zich heel eenzaam in een ziekenhuis, waar soms uren lang niemand kwam kijken. Nu bel ik die persoon dagelijks even op, een kwartiertje maar. Het betekent heel veel. Er ligt een taak voor iedereen. Gebruik je gaven.

Jaargang 11, Nr. 501.

HET MILIEUBEWUSTZIJN GROEIT

Het eerste alarmsignaal van wereldwijde betekenis was het Rapport “Grenzen aan de groei”. Duidelijk werd, dat er op onze planeet maar beperkte hoeveelheden grondstoffen en energiebronnen zijn. Het boek waarschuwde voor een spoedige uitputting. Dat is allemaal wel meegevallen, al vraagt het nog steeds een waakzame houding. Daarom pleiten we ook voor een kringloopeconomie. Ernstiger is de toenemende vervuiling van de lucht, het water en de bodem. We worden er ziek van. We lopen het risico vergiftigd te worden. Voor veel mensen is geen zuiver drinkwater beschikbaar. De aarde dreigt onbewoonbaar te worden. Het gebruik van fossiele brandstoffen zorgt voor een toename van het CO₂ gehalte van de atmosfeer en daardoor een versterkt broeikaseffect.

Zo ver was het toen ik in juli 1994 afscheid nam van school. Af en toe had ik al gemerkt, dat leerlingen zich wanhopig toonden over het gebrek aan daadkracht ten aanzien van het zoeken naar een oplossing voor de inmiddels bekende milieuproblemen. Er lag een duidelijke taak voor het onderwijs. Bij mijn afscheidstoespraakje voor de collega’s sprak ik daar indringend over. Ik was ook blij te horen, dat in de daarop volgende jaren een milieuwerkweek werd ingepland. De leerlingen van toen zijn nu allemaal ouder dan 36 jaar. Ze tellen mee in de maatschappij.

In 1979 gingen we ons huis verbouwen en kregen we er een flinke aanbouw bij. We zorgden voor verschillende milieumaatregelen: dubbel glas, spouwmuurisolatie en isolatie tussen de slaapkamers en de vliering. Helaas bleek het materiaal in de spouw niet duurzaam. Het verpulvert langzaam. Achtereenvolgens kwamen er een zonneboiler, een hoog rendementsketel, isolatie in de kruipruimte, acht zonnepanelen en in juni 2017 nog eens acht, die twee en een half keer zo veel elektriciteit produceren. Toch moet er nog veel verbeteren. We zijn dus “Early adapters” en dat blijkt ook nadelen te hebben. Maar dankzij de aanjagers zien we nu steeds meer zonnepanelen op de daken verschijnen.

Op een inspiratieavond hierover hoorde ik, dat 70% van de mensen zich zorgen maakt over de opwarming van het klimaat en de daardoor veroorzaakte zeespiegelstijging. Ze blijken ook bereid tot maatregelen, variërend van wat zonnepanelen tot een complete aanpassing van hun huis naar nul-energiewoning. Dat is een kostbare zaak. Het zit me dwars, dat mensen in een huurhuis maar moeten afwachten of de huurbaas of de woningbouwvereniging er ook iets aan wil doen. Intussen zitten zij met een laag inkomen en met hoge energielasten. Toch is het heel bemoedigend, dat de gemeente Bunnik als doelstelling heeft klimaatneutraal te worden. De rijksoverheid en de gemeenten zijn eindelijk zo ver, dat er effectieve maatregelen genomen worden. Ik ben blij, dat nog te mogen meemaken. Maar zijn we er als heel Nederland of zelfs heel Europa klimaatneutraal is geworden? Neen, want de aantasting van ons gemeenschappelijk huis, de planeet Aarde is veel breder dan alleen de opwarming van het klimaat. Onze hele manier van produceren en consumeren zal moeten veranderen en dat vraagt een innerlijke ommekeer in mentaliteit.

Heel mooi komt dat tot uiting in de milieu-encycliek van onze huidige paus Franciscus. In die rondzendbrief aan zijn collega-bisschoppen van over de hele wereld laat hij zien, dat de grootschalige aantasting van het milieu en de weid verbreide armoede in de wereld een gemeenschappelijke oorzaak hebben, namelijk de manier waarop ons productiesysteem is ingericht, waarbij winstmaximalisatie voorop staat. Eerlijke lonen en schoon produceren kosten geld en dat gaat in de ogen van de rijke bezitters ten koste van de winst. Dus blijven de lonen laag en blijft de milieuvervuiling voortduren. Het vergt dus een innerlijke ommekeer van de mens om tot een blijvend leefbare aarde te komen.

Daarom ben ik heel nieuwsgierig of dat besef ook doorgedrongen is bij de drie Bunnikse politieke partijen, die hierover op woensdagavond 14 maart om 20.00 uur in het Gemeentehuis in Odijk gaan discussiëren. Een van die partijen heeft als leus “Groen en Sociaal”. Dan mag je toch hopen, dat het wat dieper gaat en het niet bij een oppervlakkige kreet blijft. Maar ik heb heel wat vertrouwen in de kandidaten van Perspectief 21 of kort gezegd P21.

Jaargang 10, Nr. 500.

Lieve Avaazers,

Er ligt een 168 pagina’s tellende dagvaarding van Monsanto op mijn bureau.
We hebben een paar dagen om erop te reageren. Ze “eisen” dat we elke privémail, elke notitie en elk dossier dat we over Monsanto hebben overdragen, inclusief de namen en e-mailadressen van Avaazers die onze Monsanto-campagnes ondertekenden!!
Dat is nogal wat. Het gaat hier om een megabedrijf dat €50 miljard waard is, en berucht is voor dit soort juridische intimidaties. Hun financiële middelen zijn oneindig en niemand kan voorspellen wat ze doen als ze al onze privé-informatie in handen krijgen.
We gaan dit dus bestrijden. Monsanto heeft misschien oneindig veel geld, maar Avaaz heeft de oneindige kracht van burgers. En Avaazers laten zich niet bang maken.
Het is een kwestie van dagen voor we moeten reageren op de dagvaarding — doe een eenmalige bijdrage om onze beweging te beschermen — en een boodschap af te geven: elke keer als zij ons kapot willen maken zullen wij er sterker uit komen:
Als we een kans willen maken tegen de topadvocaten van Monsanto moeten we dringend een excellent juridisch team inhuren. Alleen al het bestrijden van deze dagvaarding (hier te lezen) wordt kostbaar, en dat is misschien nog maar het begin.
We weten niet wat Monsanto van plan is, maar wel waar deze dagvaarding vandaan komt — Avaaz heeft verschillende keren de strijd om nieuwe wetgeving gewonnen van Monsanto. Zo blokkeerden wij een lange-termijn vergunning voor de pesticide glyfosaat, de hoeksteen van hun chemische imperium. We zijn aan de winnende hand, dus Monsanto wil de regels van het spel veranderen.
Uit de dagvaarding maken we op dat Monsanto onze privé-informatie nodig heeft om een collectieve rechtszaak aan te vechten waarin kankerpatiënten claimen dat glyfosaat hun ziekte heeft veroorzaakt. Als je dat absurd vindt, dan ben je niet de enige. Maar een Amerikaanse rechtbank heeft de dagvaarding gesteund en daarom moeten we snel de beste advocaten in de arm nemen — doneer om Avaaz te verdedigen en op te staan tegen Monsanto:

Monsanto is de grote boze wolf onder de megabedrijven. Dat wij het tegen hen kunnen opnemen laat zien hoe groot de macht van onze burgerbeweging is geworden. Als we één front blijven vormen kunnen we écht de wereld veranderen!

Met hoop en vastberadenheid,

Ricken, Emma, Fatima, Danny, Hui-Ting, Spyro, Marigona en het hele Avaaz-team

IS D66 EEN REGENTENPARTIJ?

We gaan ver terug in onze geschiedenis naar de tijd rond het jaar 1000. Na Karel de Grote en zijn opvolgers werd de rol van de keizer minder belangrijk. Edelen grepen de macht en vanuit hun kastelen beheersten ze hun gebiedjes. De boeren rondom waren horigen. In ruil voor de bescherming van hun heer oefenden ze hun bedrijf uit, maar verrichtten ook herendiensten: oogsten op de velden van de heer, onderhoud van wegen, zorgen voor brandhout en zorgen voor bedienend personeel op het kasteel.

Sommigen waren erg goed in houtbewerking of het smeden van ijzer of het spinnen van de wol en er stoffen van weven. Geleidelijk ontstonden de ambachten en kwam er ook handel in de overschotten van de boerenbedrijven en de producten van de ambachtslieden. Ze zochten een gunstige plek voor hun bedrijven op een goed bereikbare plaats. Amersfoort bij een voorde, een doorwaadbare plaats in de Eem, Utrecht bij de splitsing van Rijn en Vecht, Arnhem waar een beek met watermolens in de Rijn uitmondde. Rovers keken met gulzige ogen naar de rijkdommen in die nederzettingen. Dus werden er muren om de stad gebouwd met een gracht er voor. Wie was nu de baas, nog steeds de edelen of de burgers in de steden en de welvarende boeren? De boeren en de burgers kregen de steun van de heer van het gewest, de Graaf van Holland, de bisschop van Utrecht of de Hertog van Gelre. De strijd, die nu ontstond staat bekend als de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Elders tussen de Heeckerens en de Bronkhorsten of de Schieringers en Vetkopers. Uiteindelijk won overal de heer. In die strijd werd Graaf Floris V door de edelen vermoord. Het resultaat was, dat de steden zich zelf gingen besturen met steun van de heer. Al vroeg was hier de democratie geboren.

Karel V, koning van Spanje, keizer van het Duitse rijk wist de 17 Nederlandse gewesten onder zijn heerschappij te verenigen. Zijn opvolger koning Filips II van Spanje toonde zich te heerszuchtig. Uit die Tachtigjarige oorlog ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In het Placcaet van Verlatinghe verklaarden zij zich onafhankelijk van de heer. Elke provincie werd bestuurd door een volksvertegenwoordiging, de Staten. De Republiek door een vergadering van afgevaardigden van elk van de Staten en dat was de Staten-Generaal. Die leden van de Staten kregen veel macht en waren meestal ook rijk. Zo vormde zich een klasse van rijke bestuurders, die vaak meer lette op hun eigen belang in plaats van het algemeen belang. Als het dan misliep zoals in 1672, het Rampjaar. zocht het volk steun bij de stadhouders en dat waren de Oranjes. De raadpensionaris, voorzitter van de Staten-Generaal Johan de Witt en zijn broer Cornelis werden door het gepeupel vermoord en stadhouder Willem III moest het land redden. Opnieuw de tegenstelling tussen de regenten en het volk gesteund door een heer.

Tijdens de Franse tijd ontstond er al een eenheidsstaat, het Koninkrijk Holland onder Lodewijk Napoleon, maar daarna kwam het Koninkrijk der Nederlanden tot stand onder Koning Willem I. Aanvankelijk gedroeg onze vorst zich als een absoluut heerser, maar in het revolutiejaar 1848 werd de Grondwet herzien en de macht van de koning aanzienlijk beperkt. De macht lag bij het parlement, dus bij het volk, maar het duurde nog lang voordat alle mannen en vrouwen kiesrecht kregen, namelijk tot 1919. Dat wil niet zeggen, dat het volk ook werkelijk echte invloed had. Steeds bezwijken volksvertegenwoordigers voor de verleiding van de macht en steeds weer verzet het volk zich en zoekt steun bij de Oranjes. Maar opeenvolgende Oranjevorsten kunnen steeds minder voor het volk doen, want stapje voor stapje worden hun alle taken ontnomen. De onvrede van het volk uit zich in hun stem op de PVV, want Wilders zegt echt wat hij denkt. Hij gaat tegen de macht van de regenten in. Daarom is het streven van Jesse Klaver om tot een brede volkspartij te komen ook zo goed. Hij wil het volk weer een stem geven tegen de macht van de grote ondernemingen en hun vazallen van de VVD in.

Hoort D66 nu ook bij die kliek van rijke ondernemers, bankiers, handelaren en industriëlen, de regentenkliek? Met hun streven het wetsartikel van Majesteitsschennis af te schaffen zou je het haast zeggen. Op zich is het slechts het wegnemen van een symbool van koninklijke macht. Nu maar hopen, dat dit soort regenten er niet opnieuw een potje van maakt, zoals je nu al ziet bij zo vele VVD regenten. De onvrede onder het volk neemt steeds meer toe. Het wordt tijd meer rekening te houden met het algemeen belang in plaats van het aandeelhoudersbelang. Philips commissaris Timmer liet dat deze week in de Volkskrant uitstekend zien

Jaargang 10, Nr. 499.

EEN VERBOND VOOR HET LEVEN

Maar weer eens iets heel anders. Een huwelijk is bedoeld als een band voor het leven, ook al is dat in de vorm van samenwonen al dan niet met een notariële akte. Toch mislukken heel wat huwelijken en veel meer dan vroeger. Dat heeft consequenties voor beide partners en voor de eventuele kinderen, maar ook gevolgen voor de samenleving als geheel. Het lijkt er op, dat mensen al dan niet vrijwillig ervoor kiezen maar helemaal niet te huwen. Het aantal alleengaanden neemt immers toe. Men heeft geen vertrouwen meer in een eventuele huwelijksband.

Hoe kom je tot een stabiele huwelijksband? Ten eerste moet je dat natuurlijk willen. Het lijkt er tegenwoordig op, dat sommige mensen hun partner even gemakkelijk inwisselen als hun auto. Voor een stabiel huwelijk is het nodig, dat beide partners als permanent doel hebben de ander gelukkig te maken. Is je primair doel zelf gelukkig te worden, dan slaat de teleurstelling gemakkelijk toe en volgt de mislukking van je huwelijk. Elke scheiding verloopt weer anders en een schuldige aanwijzen heeft weinig zin, zo het al mogelijk is.

Als de relatie al helemaal stuk is en de twee partners vijandig tegenover elkaar staan, er dus herhaaldelijk heftige ruzies zijn, wordt het al snel een vechtscheiding, die lang door kan gaan. Kinderen hebben het er moeilijk mee. Voor wie moeten ze partij kiezen? Bij wie gaan ze wonen? Ongetwijfeld werkt een scheiding lang door in hun leven. Als je nooit hebt gezien hoe je ouders elkaar liefhebben, elkaar af en toe een lieve aai geven of een zoentje in het voorbij gaan, dan hebben die kinderen het later weer moeilijk hun relatie tot een succes te maken. Mensen die het toejuichen, dat er zo gemakkelijk gescheiden kan worden, hebben kennelijk geen idee welke schade ze bij hun kinderen veroorzaken. Al die huwelijksproblemen van hun ouders hebben ook invloed op hun schoolprestaties. Op school moet gezorgd worden voor extra aandacht. Gelukkig zijn er veel scheidingen waar de relatie tussen de twee partners prettig blijft, zodat de kinderen er zo min mogelijk onder lijden. Een tweede partner van een van hun ouders kan een positieve rol spelen naar de kinderen, die zich door hem of haar begrepen voelen.

Een ander maatschappelijk gevolg is, dat de toename van het aantal alleengaanden leidt tot een grotere vraag naar kleinere woningen. De totale vraag naar woningen neemt toe en daarmee de ruimtebehoefte voor die woningen. Het leidt tot meer verkeersstromen, dus meer wegen en meer openbaar vervoer. Alleenstaande moeders met jonge kinderen moeten vaak een beroep doen op de bijstand. Het is dan te hopen, dat in de woongemeente een regeling is om het voor die kinderen financieel toch mogelijk te maken aan sport te doen of muziek of scouting.

Dit soort analyses wordt niet veel gemaakt. Meestal juicht men de “vrijheid” toe om te doen waar men zin in heeft. Het ware te wensen, dat al die lieden, die zo graag van hun “vrijheid” genieten ook de maatschappelijke lasten van hun gedrag gaan dragen.

Jaargang 10, Nr. 498.

ALLEEN DE PROBLEMEN VAN EUROPA KOMEN IN DE KRANT EN NIET DE SUCCESSEN

Tweede Kamerlid Bram van Ojik was 29 januari 2018 op bezoek bij de Europawerkgroep van GroenLinks. Hij is niet blij over de manier waarop de EU functioneert, maar ziet tegelijk, dat het allemaal gewoon doorgaat en dat er wel degelijk successen worden geboekt. Zorgenkindje Griekenland komt langzamerhand toch uit de problemen. Dat komt ook doordat veel schulden zijn kwijtgescholden en daarbij ging het vaak vooral om de banken, die de schuldeisers waren. Eigenlijk gaat het om de principiële vraag of de EU de taak heeft economisch zwakke gebieden te steunen net zoals binnen Nederland geld van de rijke Randstad en het rijke Groningen (nog even) naar gebieden met veel werkloosheid gaat.

Een ander punt van aandacht is de Brexit. Ambtenaren onderhandelen en hebben een nauwkeurig omschreven opdracht gekregen en ze voeren die heel formeel uit. Eigenlijk zou er veel soepeler naar een zachte Brexit gewerkt moeten worden, zodat straks de tegenstellingen zo klein mogelijk zijn en de economische schade in het Verenigd Koninkrijk en in de EU zo beperkt mogelijk blijft. Dat vergt politici. die onderhandelen. De reactie van Rutte is echter overal in de EU steun te zoeken voor straks als hij de steun van bondgenoot het Verenigd Koninkrijk gaat ontberen. Bram van Ojik ziet veel goeds in de ideeën van Macron en Merkel, die een meer slagvaardige EU willen.

Binnen de EU bestaat vrij verkeer van werknemers. De idee daarachter is, dat werkzoekenden naar gebieden trekken, waar tekorten aan arbeidskrachten bestaan. De Nederlandse land- en tuinbouw is blij met de Polen en Roemenen. Maar er treden daarbij ook misstanden op. Mensen, die hier werken horen ook de Nederlandse cao-lonen te ontvangen. Anders verdringen Oosteuropese chauuffeurs hun Nederlandse collega’s. Bram vraagt zich af of er geen Europees minimumloon moet komen. Maar in sommige gebieden is het lage loonniveau de enige doorslaggevende locatiefactor. Er is bijvoorbeeld een ongunstige marktligging. Er zijn te weinig hooggeschoolden. De infrastructuur is zwak. Er zijn geen grondstoffen of energiebronnen. Hoe wil je dan investeringen aantrekken? Toch moet het uiteindelijk doel zijn, dat de inkomensverschillen binnen lidstaten en tussen de lidstaten onderling verdwijnen.

In theorie kan de EU goed functioneren en beschikken de lidstaten en in het bijzonder de nationale parlementen over instrumenten om de nationale belangen binnen de EU te behartigen. Het gebruik van de gele of rode kaart vergt goede contacten tussen de verschillende nationale parlementen en vooral voor GroenLinks met andere groene fracties. Dat blijkt nogal problematisch al heeft Jesse onlangs afspraken gemaakt. In de EU worden de besluiten genomen in de Raden van vakministers en in de Europese Raad van regeringsleiders. Ons parlement heeft tot taak de eigen ministers te controleren, maar die zijn niet bepaald scheutig met informatie. Vooral voor de oppositie is dat van belang, want de regeringspartijen zeggen te vaak toch zo maar ja en amen. In Brussel en Den Haag zouden een of meer medewerkers voortdurend bezig moeten zijn elkaar over Europese besluitvorming op de hoogte te houden en zo de fractie te informeren. Maar ja, het is veel gemakkelijker voor een minister in Brussel besluiten te nemen en daarover geen kritiek uit de Kamer te krijgen.

Een interessante vraag ging over het streven van Jesse Klaver naar een brede volkspartij. Iemand maakte zich zorgen, want zouden dan niet allerlei idealen van GroenLinks gaan sneuvelen. Als je de rol van de grootvader van Jesse in zijn leven kent, dan is het streven van Jesse niet verwonderlijk. Het probleem voor GroenLinks is, dat de partij steeds weer geframed wordt als een elitaire partij met als achterliggende gedachte een partij van goed verdienende hoger opgeleiden, dus niets voor een eenvoudige arbeider. Het streven van Jesse lijkt mij nu juist, dat hij dit frame wil doorbreken GroenLinks is een partij, die opkomt voor de zwakkeren in de samenleving, de werkzoekenden, de ouderen met alleen AOW, de bijstandsmoeders, de asielzoekers, de ongeschoolden en de natuur. Wij zoeken niet op de eerste plaats ons eigen belang. Daarom zoekt Jesse contact met de mensen in de fabriekskantines om hen dat duidelijk te maken. Nu zoeken ze te vaak hun heil, bij de partij die buitenlanders de schuld gefft van de werkloosheid. Het zijn wel buitenlanders, namelijk de bazen van de grote investeringsfondsen, die besluiten fabrieken te sluiten of naar lage lonen landen te verplaatsen.

Wil je meer weten en ben je nog flink mobiel. Op donderdagavond, 15 februari is er in Maastricht in de Muziekgieterij een meet up met Jesse Klaver en Bas Eickhout over de GroenLinksvisie op Europa.

Jaargang 10, Nr. 497.

WE LEVEN IN ONZEKERE TIJDEN

De historicus Willem Melching schreef onlangs in de Volkskrant een opiniestuk, waarin hij liet zien hoe een duidelijk perspectief op de toekomst van Europa ontbreekt. Het maakt mensen onzeker en ze verdenken Brussel ervan een toekomst voor Europa te willen, die zij nu juist niet willen. Ze willen liever de vertrouwde nationale staat en ook liever geen immigratie van vreemdelingen met een totaal andere cultuur. Al die veranderingen bezorgen ons een onbehaaglijk gevoel.

Van een historicus zou je mogen verwachten, dat hij het historisch proces voor de minder geschoolde burger verduidelijkt. Zo kan hij laten zien, dat er eigenlijk weinig nieuws gebeurt en dat alleen de schaal van de gebeurtenissen in de loop van de geschiedenis verandert. Zo was ik in mijn aardrijkskundelessen altijd bezig de situatie van nu historisch te verklaren. Daarbij kon ik er altijd weer op wijzen, dat er gebieden zijn, waar die historische werkelijkheid van Europa nog (even) voortduurt. Tot de Industriële Revolutie was de stad met ommelanden het leefgebied voor de eenvoudige burger. Velen kwamen nooit daarbuiten. Bijna alle levensbehoeften kwamen ook uit dat gebied. Handel was betrekkelijk beperkt. Wetenschappers en kunstenaars trokken door heel Europa. Alleen een elite was bekend met grotere gebieden.

In Europa kwam de grote verandering met de Industriële Revolutie en tegelijk een agrarische revolutie en het kolonialisme. Havensteden en steenkoolgebieden trokken industrie en daarvoor arbeiders van het agrarische platteland. Dat was wennen. Al die vreemden bij elkaar in sterk groeiende steden. Een land vormde nu een economische eenheid. Allerlei zaken moesten goed geregeld worden. De nationale wetgeving nam sterk toe en o.a. Duitsland ging een eenheid vormen. Industriële bedrijven automatiseerden. De productie groeide sterk en de nationale markt was niet groot genoeg om alles te kunnen verkopen. Zo ontstond de Europese Economische Gemeenschap, de EEG. Binnen die EEG moest ook van alles geregeld worden en dat gebeurt nog steeds. Het probleem is, dat al die lidstaten het steeds weer met elkaar eens moeten worden. Hun belangen verschillen. We kennen dat probleem van de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Uiteindelijk ontstond toch een eenheidsstaat. De meest logische ontwikkeling voor de EU is een groei naar steeds meer eenheid. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met de belangen van elke lidstaat afzonderlijk. Zo komen in Nederland de provincies op voor hun belangen.

Zo’n welvarend gebied als de EU is aantrekkelijk voor werkzoekenden van elders of voor mensen, die een beter betaalde baan willen. Bovendien is in veel lidstaten de bevolkingsgroei sterk afgenomen. Bedrijven hebben moeite voldoende arbeidskrachten te vinden en zoeken die bijvoorbeeld in India. Europa wil niet langer onderlinge oorlogen. Zo’n vreedzaam gebied is aantrekkelijk voor oorlogsvluchtelingen. Ook dat is niets nieuws. Zelf heb ik voorouders uit Friesland, Zeeland, Noord Brabant en Duitsland. Ik ben het resultaat van voortdurende migratiestromen. De komst van katholieke boertjes naar Rotterdam leverde spanningen op. Al die spanningen waarmee de verzuiling gepaard ging zijn sterk verminderd door enerzijds de secularisatie en anderzijds de toegenomen oecumene. Het is niet vreemd te verwachten, dat ook het islamitische deel van onze landgenoten gaat seculariseren en ook veel meer tot een interreligieuze dialoog zal komen. Joden en christenen staan daar echt wel voor open. Het vraagt wel enig geduld.

Om weer terug te komen op de toekomst van de EU. Gelukkig heeft de EU een open einde. Al werkend kunnen wij aan onze toekomst bouwen. Wat is er nu eigenlijk zeker in ons leven? Niets. We maken er gewoon het beste van.

Jaargang 10, Nr. 496.

NOG ÉÉN WEEK LUTHER TENTOONSTELLING IN CATHARIJNE CONVENT

Tot en met zondag 28 januari kunt u de Luther tentoonstelling nog bezoeken. Voor mij was het heel leerzaam: een stuk herhaling en een stuk uitbreiding van alle geschiedenislessen, die over mij zijn uitgestort. Op een heel lange wand laat men een reusachtige tijdbalk zien met het leven van Luther en van de vorsten zoals Karel V, de verdeeldheid, die Luther bracht uitmondend in oorlogen en tenslotte de Vrede van Wurzburg. Maar ook de onhandige reactie van de officiële kerk en de enorme invloed van de boekdrukkunst, waardoor de geschriften van Luther een snelle verbreiding vonden. Hij zorgde voor een vertaling van de Bijbel uit het Grieks in de Duitse taal en zo kregen wij in de Nederlanden de Statenbijbel. Die taal van de Bijbel zorgde ervoor, dat het Nederlands als zelfstandige taal vorm kreeg. Luther wilde, dat de mensen zelf de Bijbel lazen, want alleen daar vind je de waarheid. De Katholieke Kerk raadde tot in de vorige eeuw het zelfstandig de Bijbel lezen af. Iedereen zou zo tot een eigen Bijbeluitleg komen. Dat zou de eenheid in de weg staan. Tijden veranderen. Gelukkig maar.

Een tijd geleden hadden we het in onze gespreksgroep “Geloven Nu” over het belang van genade. Genade was in onze ogen de hulp, die je van God krijgt om het goede te doen.. Bij een sacrament ontvang je genade. Als twee mensen elkaar het Sacrament van het Huwelijk toedienen en de bedienaar van de Kerk zijn zegen erover uitspreekt ontvang je Gods hulp om van je huwelijk iets goeds te maken. Maar bij Luther kwam ik een ander begrip van genade tegen. Hoe zit dat?

De Rooms-Katholieke Kerk leert ons, dat we door goede werken te doen in de hemel komen. Dus als je zieke mensen verpleegt of oudere mensen helpt bij het werk in huis of als je gevangenen bezoekt of geld geeft aan de armen, dan doe je een goed werk en met al die goede werken verdien je een plekje in de hemel. Het komt sterk naar voren in de Bergrede. Zie Mattheus Hst. 5 e.v. Maar in Luthers tijd kwam er nog wat bij. Als je geld gaf aan de Kerk, dan verdiende je een aflaat. De straf wegens zonden werd je kwijt gescholden. Het geld van de aflatenverkoop gebruikte de Paus om de Sint Pieter in Rome te laten bouwen. Luther vond het maar niets. Dit was niet wat de Bijbel ons leerde. Alleen door Gods genade werd je zalig. Daar was geen tegenprestatie voor nodig..

 Niet alleen door de boeken van Luther werd zijn boodschap verspreid, ook door de schilder Lucas Cranach de Oudere (1472-1553). Op de tentoonstelling laat een schilderij van de op overspel betrapte vrouw het prachtig zien. Rond Jezus en de angstige vrouw staan de farizeeën en Schriftgeleerden met stenen in de hand, echte boosaardige lieden. Jezus troeft hen af: “Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.” De een na de ander druipt af. Het beeld draagt de boodschap uit, dat Jezus de vrouw al vergeven heeft. Door Gods genade is zij gered.

Jaargang 10, Nr. 495.