John Ch.M. Jorna

EN DE VOLGENDE DAG DE JAARREDE VAN URSULA VON DER LEYEN

Op Prinsjesdag spreekt Koning Willem Alexander als hoofd van de regering zijn Troonrede uit. Daarin formuleert de regering de plannen voor het komende jaar. Aanwezig zijn dan de leden van Eerste en Tweede Kamer, samen de Staten Generaal, alle ministers en normaal ook de Staatssecretarissen, de gevolmachtigde ministers van onze overzeese rijksdelen, normaal ook ambassadeurs en partners van aanwezigen. Maar eigenlijk richt de Koning zich vooral op de volksvertegenwoordigers, de leden van de Staten-Generaal. Via hen richt de Koning zich tot het Nederlandse volk. Meestal zit er immers ook nieuws in voor ons gewone burgers. Meer of minder belastingen bijvoorbeeld.

De Europese Unie is geen staat en heeft nog steeds niet een goed geregelde organisatie. De Europese Commissie is geen regering, maar heeft wel uitvoerende taken en kan ook met wetsvoorstellen komen. Op welke wijze wordt in de EU het volk vertegenwoordigd? Welke instellingen van de EU vormen de wetgevende macht? De EU vaardigt immers wel degelijk wetten uit. Die behoren dan wel vertaald te worden naar nationale wetten van de lidstaten. De echte wetgevende macht ligt bij de Raden van Ministers of in bijzondere gevallen bij de Europese Raad van regeringsleiders, een Europese Top.

Ursula sprak een jaarrede uit voor het Europese Parlement, maar de echte wetgevende macht, de Europese regeringsleiders en ministers waren niet aanwezig. Die Regeringsleiders en ministers steunen weliswaar op een democratische meerderheid in hun land, maar ze zijn niet door ons, burgers, gekozen om ons in de EU te vertegenwoordigen. Het Europees Parlement is wel door ons, burgers gekozen. Maar op sommige terreinen beslissen uiteindelijk de Raden van Ministers. Eigenlijk zou er door een Europese grondwetgevende vergadering een echte staatsinrichting voor de EU moeten worden opgesteld, maar al die nationale regeringen willen daar niet aan. Ze willen liever zelf aan de macht blijven in hun eigen land en samen in de EU.

Er waren nogal wat overeenkomsten tussen de troonrede van onze koning en de toespraak van Ursula von der Leyen. Dat is ook niet verbazingwekkend, want vrijwel alle belangrijke problemen spelen in alle lidstaten. Overal speelt de Coronacrisis en heeft men te maken met een grote of kleinere economische krimp. Overal maakt men plannen om de economie weer op gang te krijgen wanneer het virus eindelijk is uitgeschakeld. De EU heeft daar een enorm hulpfonds voor beschikbaar. Overal heeft men te maken met de opwarming van het klimaat en de daardoor veroorzaakte zeespiegelrijzing. Overal speelt het milieuprobleem en de energietransitie. Overal heeft men te maken met belastingontduiking of belastingontwijking en met het witwassen van zwart geld. Overal speelt het vluchtelingenprobleem. Al die problemen kunnen alleen maar worden opgelost als nationale staten intensief samenwerken. Sommige politieke partijen zijn tegen Europese samenwerking. De SP vreest dat via de EU de multinationals nog meer economische en daardoor ook politieke macht krijgen. De EU heeft juist de instrumenten om de macht van die enorme bedrijven te beteugelen. Daarom, vermoed ik, is een partij als Forum voor Democratie tegen de EU. De rijken willen niet door een EU in hun macht beperkt worden. Eigenlijk is de EU veel meer bepalend voor ons dan onze nationale regering. Dat beseffen we nauwelijks. De media schenken vooral aandacht aan de Haagse plannen. Acht pagina’s in een landelijk dagblad en één pagina over Brussel. Wanneer gaan onze ogen open?

13^e Jaargang, Nr. 633.

GAAT D66 VERANDEREN?

De nieuwe D66 leider is een kundige en ambitieuze dame. Door haar werk bij de Verenigde Naties is ze niet behept met het enge Nederlandse nationalistische denken. Ze heeft een veel bredere kijk op de wereld en op onze Nederlandse maatschappij. Dat merk je al onmiddellijk bij haar eerste statements. Hoe zal de traditionele D66-stemmer daarop reageren?

De D66 vertegenwoordigers toonden zich tot nu toe veelal wars van alles, wat met godsdienst te maken had. Liever geen bijzonder onderwijs, geen subsidie voor instellingen voor vormingswerk op religieuze basis en een areligieuze houding bij ethische kwesties. In de loop der jaren hebben we gezien hoe instellingen voor MBO en voor HBO fuseerden tot mamoetscholen. Ze bleken maar al te vaak moeilijk bestuurbaar en dat leidde tot menig financieel schandaal. Maar het resultaat was, dat bij vrijwel al die MBO- en HBO-scholen van enige identiteit niets meer merkbaar is. Zo zien we bijvoorbeeld bij de zendgemachtigden gedwongen samenwerking en dan is het moeilijk om binnen KRO-NCRV de protestante identiteit en de katholieke identiteit te bewaren. Dat zit hem niet alleen in de uitzending van een katholieke eucharistieviering op zondag. D66 zorgde tot nu toe voor een enorme culturele verarming in Nederland. D66 dreef mee op de golf van secularisatie, die over Nederland spoelde en die leidde tot een enorm verlies van onze traditionele waarden. Mensen gingen doen, waar ze zin in hadden. Rekening houden met een ander viel bij te velen terug. Overigens is D66 niet de enige partij, die met dit individualiseringsvirus besmet is. Ik kan mij voorstellen, dat Sigrid Kaag, die heel wat meer van de wereld gezien heeft, deze in mijn ogen negatieve ontwikkeling opviel. Als bijvoorbeeld een op de drie huwelijken mislukt is er iets mis in onze samenleving. Als je bij D66-ers het antigodsdienstig karakter van de partij aan de orde stelde, werd dat altijd ontkend. Als je doorvroeg en met feiten kwam, werd verdere discussie ontweken. Het is dus verheugend, dat Sigrid Kaag  de rol van religie in een samenleving meer waarde toekent.

Een tweede voor mij verheugende opmerking ging over Europa. De EU zal zich in een natuurlijk proces steeds meer ontwikkelen tot een federale staatkundige gemeenschap. Ik denk nog met vreugde terug op het geschiedenisonderwijs op de HBS van het Katholiek Gelders Lyceum in Arnhem. Er werd heel veel aandacht besteed aan het tot stand komen van de Duitse en de Italiaanse eenheid. In Duitsland kwam eerst de Zollverein tot stand, het wegvallen van tolheffing tussen de Duitse staten. Al spoedig merkte men, dat als men economisch samenwerkte, er ook op andere terreinen zaken moesten worden geregeld. Zo kwam in 1871 het Duitse Keizerrijk tot stand. Nog steeds  zien we in Duitsland die federatieve structuur met tal van bondsstaten. Ze grenst Nederland aan Niedersachsen en Nordrhein-Westfalen.

Zo is een verdere ontwikkeling van de Europese Unie naar een federale staat onontkoombaar om het interne functioneren van de EU goed te garanderen, maar tevens de EU naar buiten zo sterk te maken, dat ze een effectief tegenwicht kan bieden tegen dwaze eisen van China of de USA en straks ook India of een Latijns-Amerikaanse Unie. Overal gaan dezelfde processen spelen. Het gaat ook om andere gevaren, die de EU bedreigen. Nu de coronapandemie, waarbij de gebrekkige samenwerking binnen Europa iedereen opvalt en al langer de klimaatcrisis met de daarmee gepaard gaande zeespiegelstijging. Waar moeten onze achterkleinkinderen heen als de helft van Nederland niet meer tegen de vele meters zeespiegelstijging kan worden verdedigd?

Af en toe denk ik, dat ik haast op D66 zou gaan stemmen. Dat is ook de bedoeling van Sigrid Kaag: stemmen wegkapen bij de PvdA en GroenLinks. Ik blijf mijn partij GroenLinks trouw, want al die positieve ontwikkelingen bij D66 zijn al vele jaren gemeengoed bij mijn partij GroenLinks.

13^e Jaargang, Nr. 632.

TROUWEN DOE JE NIET ELKE DAG

Niet zelden hoor je mensen kort na hun huwelijk zeggen, dat de huwelijksdag de gelukkigste dag van hun leven was. Dan moet je wel een romantische instelling hebben, want het is vaak een heel gedoe. Er worden rond zo’n huwelijk best vaak bruidstraantjes geplengd. Voordat elk familielid en elke vriendin tevreden is, moet er veel geregeld worden. Minister Grapperhaus kan erover meepraten al kwam de ellende bij zijn bruiloft pas achteraf. Maar de media en bijna alle politici hebben er wel voor gezorgd, dat alle mooie herinneringen achter een wolk van smerige kritiek zijn verdwenen. Het is om ervan te kotsen.

Hadden de critici gelijk? Hoofdredacteur Evert Santegoed van Privé ging het in het geheel niet om zijn gelijk. Hem gaat het zoals altijd vooral om het geld. Dat hij daarbij gebruik maakt van een fotograaf met een crimineel verleden, die stiekem vanuit het struikgewas zonder toestemming foto’s maakt deert zijn geweten niet. Hetzelfde geldt voor de T. ,die de almaar dalende omzet nog een beetje wil opkrikken.

Ook de politici ging het eigenlijk niet om hun gelijk. Ze wilden , dat de minister gehoor zou geven aan de wens van vrijwel de gehele kamer, dat een overtreding van de Coronaregels niet zou leiden tot een aantekening op het strafblad. De minister toonde een zwakke plek en daar werd “handig” gebruik van gemaakt. Dat daarmee de weerzin tegen de politiek werd vergroot, och, dat neem je op de koop toe. Het grote publiek smulde immers van al dat gedoe rond de bruiloft van nota bene een minister.

Natuurlijk was het gedrag van het bruidspaar en de gasten niet zonder enig risico. De regels van afstand houden en elkaar niet aanraken zijn er terecht. Maar de gasten leken me niet direct tot de sociale klasse te behoren, die extra hard getroffen wordt door de pandemie. Ze wisten wat ze deden. Mocht de bruiloft toch tot een of meer besmettingen leiden en nog erger tot een sterfgeval, dan is dat vele malen erger dan wat er nu aan ophef is geweest. Dat zou de mooiste dag van hun leven pas echt vergallen.

Hebben de politici gelijk als ze eisen, dat overtreding van de Coronaregels niet moet leiden tot een aantekening op een strafblad tenzij er echt sprake is van een opzettelijke poging tot besmetting, bijvoorbeeld door iemand te bespuwen? Officieel geregistreerd zijn er in Nederland tot afgelopen vrijdag 6237 Coronasterfgevallen. Daarnaast zijn er ook niet officieel bevestigde Coronadoden. Eerder wees ik erop, dat de staat als primaire taak heeft de bevolking te beschermen tegen dodelijke gevaren. Daarvoor zijn regels noodzakelijk en die horen streng gehandhaafd te worden. Sancties zijn nodig. Niemand mag ongestraft het leven van medemensen in gevaar brengen. Naar mijn mening is zelfs demonstreren tegen de Coronaregels een vorm van oproepen om je zo te gedragen, dat andere mensen in levensgevaar komen. Zo is ook het verspreiden van onzintheorieën over de Coronapandemie moreel verwerpelijk. Je nodigt als het ware uit het gevaar van besmetting met een dodelijk virus niet serieus te nemen. Veel mensen van mijn leeftijd voelen zich ernstig bedreigd. Ze snakken naar een vaccin.

Het risico voor het bruidspaar en de gasten mag dan beperkt zijn; zij gaven wel een heel slecht voorbeeld. Wellicht hebben ze gedacht, dat deze bruiloft een privé aangelegenheid was. Voor de roddelpers is niets privé.  Dat is de les, die onze minister nu hardhandig is bijgebracht. Tsja, een Privé-zaakje.

13^e Jaargang, Nr. 631.

HET DIENT TOT NIETS

Vergelijkingen gaan nog wel eens mank. Dor hout bevat nog heel wat energie. Warme bakkers draaiden vroeger geheel op het dorre hout in takkenbossen. In de discussies rond het enorme beroep, dat de Coronapandemie deed op de medische zorg ging men de vraag stellen of de normale medische zorg niet te veel verwaarloosd werd. Waarom die enorme inspanningen om de levens van ouderen met een wankele gezondheid te redden ten koste van jonge energieke mensen, die te laat aan de behandeling van kanker zijn begonnen?

De Coronapandemie heeft de gehele wereld verrast? Weliswaar waren we door specialisten gewaarschuwd voor een pandemie vergelijkbaar met de Spaanse griep van 1918-1919, maar dit Coronavirus heeft eigenschappen waarop we niet of nauwelijks waren voorbereid. Echt voorbereid zijn is ook nauwelijks mogelijk. Je kunt zorgen voor grote voorraden beschermende kleding, mondkapjes, IC-bedden, maar hoe je zorgt voor een enorme reserve aan medisch personeel is een vraagstuk waar nog weinig over wordt nagedacht en waar zeker geen oplossing in het verschiet ligt. De keus tussen zorg voor de Coronapatiënten en de al bestaande zieken werd gemaakt, maar we moeten ons geen tweede keer laten verrassen. De gewone zorg moet zo goed mogelijk kunnen doorgaan.

Naar mijn mening is een keus om kansloze Coronapatiënten op te geven en intussen hun lijden zo goed mogelijk te verlichten ethisch niet te verdedigen. Neem mij niet kwalijk, maar ik moest denken aan Nazipraktijken. De in hun ogen minderwaardige “rassen” als Joden, zigeuners en homo’s werden door hen uitgeroeid. Onze ouderen zijn niet minderwaardig.

Het bleek al heel moeilijk om te bepalen of iemand kansloos was. Naarmate de kennis over het virus en mogelijke geneesmiddelen toenam, namen ook de kansen van zieken toe. Als er echt goed werkende geneesmiddelen komen is het helemaal uitgesloten patiënten vroegtijdig op te geven. Bovendien wordt de verblijfsduur op de IC en in de ziekenhuizen dan veel korter. Is er eenmaal een goed werkend vaccin, dan zijn we wat betreft dit virus in grote mate gered. Maar er kunnen andere even gevaarlijke virussen de wereld gaan teisteren. Dan moeten we goed voorbereid zijn. Dan moet er ook een algemeen aanvaard antwoord zijn geformuleerd over de vraag hoe om te gaan met de term kansloos en hoe om te gaan met kansloze patiënten.

Er zijn heel wat samenlevingen in de wereld, waar juist de ouderen een belangrijke leidinggevende rol spelen en waar juist de ouderen de belangrijke beslissingen nemen. In de Nederlandse samenleving kiest men meer voor de jonge vers opgeleide mensen. Een algemene klacht onder werkzoekenden was dat je boven de 45 nauwelijks nog kans maakte. Veelal kreeg je geeneens een fatsoenlijk afwijzend antwoord. In politieke partijen zie je het streven de kieslijsten zo veel mogelijk te verjongen. Omgekeerd verlangen velen naar hun pensioen en het genieten van zoveel mogelijk boeiende gezonde jaren. We mogen best eens wat meer nadenken over de maatschappelijke rol van ouderen. Hoe maak je als samenleving gebruik van hun levenservaring in bedrijven, in het vrijwilligerswerk of in families? Met verbazing en bewondering constateer ik hoe sommige grootouders wekelijks honderden kilometers afleggen om op kleinkinderen te passen. Ik zie in allerlei verenigingen, politieke partijen, kerken ouderen van dik in de zeventig en soms nog ouder een belangrijke rol spelen. Ze zijn niet bepaald dor hout, wat net zo goed kan worden weggesnoeid.

Wie mijn weblog al meerdere jaren bezoekt, weet dat ik vaker dan me lief is ziekenhuizen van binnen heb gezien. Het stemt mij dankbaar, dat ik bij de behandelende artsen nooit gemerkt heb, dat ik beschouwd werd als nutteloos dor hout. Onze medische stand is ethisch goed geschoold en laten nooit hun patiënten in de steek.

13^e Jaargang, Nr. 630.

VAN ZUSTERS EN BROEDERS

Eigenlijk moeten we zo’n tachtig jaar terug in onze geschiedenis. Het rijke Roomse Leven bloeit nog volop. Kinderen uit de grote gezinnen van soms meer dan tien kinderen kiezen voor een functie in de Roomse Kerk. Jongens worden priester als ze tenminste goed kunnen leren. Anders kiezen ze ervoor frater of broeder te worden. Er zijn meerdere congregaties en ordes. Velen zijn op de missie in vooral Afrika en Azië gericht, maar er werken ook veel fraters in Nederland in het onderwijs en in de medische zorg. Zo was een oom broeder in de wijkzorg in de Utrechtse Rivierenwijk en een andere oom zou in het onderwijs gaan werken, maar overleed jong aan een longontsteking. Meisjes konden alleen zuster of non worden. Nonnen werkten in ziekenhuizen, de wijkzorg, in het onderwijs en ook heel veel in de missie. Een bijzondere vorm van klooster zijn waren de slotzusters. Zij kwamen het klooster niet uit. Hun tijd was grotendeels gewijd aan gebed. Van dit alles is nog maar weinig over. Bejaarde zusters wonen veelal in kloosterbejaardenoorden. Eigenlijk is het wel terecht, want aan hun liefdewerk is niet echt nog behoefte. Waarom toen wel? Het bijzonder onderwijs werd eerst niet gesubsidieerd en de salarissen waren laag. Te laag om een gezin te stichten. Zo was het werken in de zorg ook zo slecht betaald, dat het eigenlijk vooral liefdewerk was van de nonnen en de diaconessen. Door het samenleven in kloosters en met behulp van giften van de vele betrokken katholieken konden nonnen in hun levensonderhoud voorzien. Werken in de zorg en in het onderwijs beschouwden we als een roeping, niet als een manier om rijk te worden. Natuurlijk werkten er mettertijd ook leken in de zorg. De opleiding tot verpleegkundige vond meestal in de ziekenhuizen plaats. Sommige verpleegkundigen hoopten een arts te huwen. Anderen bleven een tijd werken tot er gehuwd kon worden. Als het niet tot een huwelijk kwam, maakten ze carrière in de zorg; Afdelingshoofd, wijkverpleegkundige of gespecialiseerde verpleegkundige. Overigens werd de term verpleegkundige toen nog niet gebruikt. Bestuurders hadden het gemakkelijk. Ze konden altijd over goedkoop personeel in de zorg beschikken. Het lijkt wel of ze nog steeds niet anders gewend zijn.

De tijden zijn veranderd. Van iedereen wordt verwacht, dat hij of zij ook als individu in zijn of haar levensonderhoud kan voorzien. Dat moet ook wel als één op de drie huwelijken mislukt. Getrouwd of niet; elke vrouw werkt, weliswaar vaak in deeltijd, maar met één inkomen lukt het velen niet een gezin te onderhouden. Allerlei huishoudelijke apparaten vergemakkelijken het huishouden, maar die moeten wel worden aangeschaft. Daarom wacht

men een tijd met kinderen, want eerst moeten een tweede auto, koelkasten, vriezers, een luxe badkamer, Tv’s, geluidsapparatuur, telefoons en andere apparaten worden aangeschaft. Er is een enorm tekort aan betaalbare sociale huurwoningen. Dus moet een huis gekocht worden. Dat kan meestal niet met één salaris. Dan moet het werk ook goed betaald worden. Dat is wennen voor de bestuurders. Ze roepen onmiddellijk, dat de zorg zo onbetaalbaar wordt. Die aloude traditie van welvarende CDA-, VVD- en CU bestuurders kan niet langer. Daarvoor hebben ze zelf gezorgd door die heel andere manier van leven. Ook een werkzaam leven in de zorg vergt een fatsoenlijke beloning. De welvarende burgerij moet de portemonnee trekken. Het is niet anders.

13^e Jaargang, Nr. 629.

HOE VERANDERT HET LEVEN VAN MIJN KLEINKINDEREN?

Ons leven wordt nu vooral bepaald door de Coronacrisis, al zijn er genoeg, die volgens de aloude struisvogelpolitiek de kop in het zand steken en denken, dat ze zich niets van coronaregels hoeven aan te trekken. Maar als er een vaccin is, kunnen we het virus overwinnen en weer normaal verder leven. Daar kun je de nodige vraagtekens bij zetten, want we waren en zijn druk bezig een duurzame levensstijl te ontwikkelen. Dat is geen eenvoudige zaak, want alle aspecten van ons leven worden er door geraakt. Wonen, werken, verkeer, recreatie en de natuur.

Ik was op bezoek in Odijk. Ernaast zijn vier nieuwe woningen gebouwd, die in heel veel opzichten duurzaam zijn. Ze zijn zeer goed geïsoleerd met dikke muren en driedubbel glas. Het regenwater wordt opgevangen om te douchen, kleding te wassen, de vaat te doen, het toilet door te spoelen en eventueel bij droogte te sproeien. Het drinkwater wordt gebruikt om te drinken en het voedsel te bereiden. In België is dat altijd al heel normaal. In de warme zomers wordt het huis gekoeld met water uit de diepte. Het wordt weer terug gepompt en ’s winters gebruikt voor verwarming. De Coronacrisis zorgt voor een duur probleem, want luchtverversing met circulatie en weinig buitenlucht blijkt risico’s met zich mee te brengen. Warmtewisselaars worden vaak toegepast. Uiteraard liggen op het dak zonnepanelen voor de elektriciteit en de geleverde elektriciteit is groen van windmolens op de Noordzee of zonnestroom uit de Sahara. Met alle besparing op energie is het toch op te brengen zo te wonen. Een belangrijke vraag bij dit alles is hoe we ervoor gaan zorgen dat ook de mensen met een minimuminkomen zo kunnen wonen.

Welk werk blijft erover als steeds meer werk wordt geautomatiseerd? Is dat alleen kantoorwerk of ook goederenproductie? Hoe veranderen akkerbouw, veehouderij, fruitteelt, groenteteelt en andere vormen van tuinbouw al of niet in kassen? Onderwijs, wetenschap, innovatie en creatieve beroepen. Met de huidige crisis hebben allerlei aanpassingen plaats gevonden zoals meer thuiswerken. Er is veel werk verloren gegaan en bij andere sectoren zie je een forse groei. Is dat blijvend? Nederland is een handelsland. Grondstoffen en halffabricaten worden hier bewerkt en de eindproducten worden in de gehele EU verkocht. Dat maakte ons land zo welvarend. Blijft dat zo? Sommigen zien een ontwikkeling naar zelfvoorzienende regio’s. Dat betekent minder vervuilend verkeer. Hebben ze in alle Europese regio’s het geschikte personeel? De productie wordt zo kleinschaliger en dus duurder. Is dat slim? Soms kan dat gemakkelijk, maar de bijbehorende innovatie kan alleen goed als er veel klanten zijn. Veel bedrijven en instellingen vergen een nationale schaal. Er is maar één Nederlandse bank. Voor geografen is de toekomstige spreiding van het werken een boeiend studieonderwerp.

Na het werken volgt de vrije tijd. Aan recreatie is met gemak een heel blog te wijden. Recreatie kun je immers op vele manieren onderscheiden. Naar de duur bijvoorbeeld: de middagpauze, de avond, het weekend, een tussenvakantie of een langdurige vakantie in de winter naar de sneeuw of naar de zon en in de zomer naar een veelheid van plaatsen. Daarmee hangt de af te leggen afstand samen en dus de verkeersdrukte op bepaalde routes met alle problemen van dien. Alle vormen van recreatie zorgen ook weer voor werkgelegenheid en beïnvloeden dus de bevolkingsspreiding, Maar je moet eerst nog andere vragen beantwoorden. Neemt de vrije tijd toe of af? Hoe ontwikkelt zich onze welvaart en wat betekent dat voor de besteding van onze vrije tijd? Welke eisen worden straks gesteld aan bus, trein en vliegtuig en wat betekent dat voor de prijs? Twee van mijn zes kleinkinderen reisden in Zuidoost Azië. Ze pakken even gemakkelijk het vliegtuig als de fiets. Of al dat vliegen past bij duurzaamheid is een vraag, waar ik ze niet vaak over hoor. Anderzijds draagt hun toerisme bij aan de economische ontwikkeling van die gebieden.

Toen ik deze week genietend van de ochtendkoelte in de tuin zat, viel me op, dat ik weer meer vliegtuigen hoorde. Duizenden zijn toch weer naar Spanje gevlogen en zitten nu met de problemen van het “oranje” worden van hun vakantiegebied. Soms hoor je de vliegtuigen al voor zessen overkomen. Dat betekent of goederenvervoer of intercontinentaal personenvervoer. Krijgen we een tweede golf? Komen er vaker van dit soort pandemieën?  De vraag waar het nu omdraait is de duurzaamheid. Kiezen we voor regionale zelfvoorziening of voor blijvende groei van de wereldhandel met bijbehorend groeiend zakelijk personenverkeer en groeiend goederenvervoer. Wat een vragen allemaal.

We zouden bijna vergeten, dat het draait om de vraag hoe we onze planeet bewoonbaar houden. Dus schone lucht en schoon water. Voldoende groen om de zuurstofproductie op gang te houden. De soortendiversiteit bij planten en dieren handhaven. Schone stroomenergie in plaats van vervuilende steenkool en olie, waarvan de voorraden niet oneindig zijn. En bij dit alles een eerlijke verdeling van alle welvaartsbronnen. Zo maar wat vragen om samen over na te denken.

13^e Jaargang, Nr. 628.

DDE PRIMAIRE TAAK VAN DE STAAT IS TE ZORGEN VOOR DE VEILIGHEID

Zelfs bij de primitieve horde in onze Prehistorie of bij de kleine groepjes bewoners van het Amazonegebied of de binnenlanden van Nieuw-Guinea is zorg voor de veiligheid de eerste en belangrijkste taak van de bevolkingsgroep. Men werkt samen om de eigen groep te beschermen tegen vijandige buurvolken of tegen wilde dieren. Ook voor een moderne staat als Nederland is de zorg voor de veiligheid een hoofdtaak. Dan gaat het niet alleen om militaire veiligheid. We zijn lid van de Navo. We kennen een opgeschorte dienstplicht en er is een leger, een vloot, een luchtmacht een marechaussee voor de grensbewaking en een militaire veiligheidsdienst.

We kennen zelfs een Minister voor Voedselveiligheid. Geholpen door de Voedsel- en Warenautoriteit waakt zij over de veiligheid van ons voedsel. Er mogen geen te grote resten van gewasbeschermingsmiddelen op zitten. Het voedsel mag niet bedorven zijn of ziektekiemen bevatten. Daarom wordt er op voedsel vaak een houdbaarheidsdatum vermeld. Voor allerlei producten zijn er veiligheids- en kwaliteitseisen en er zijn diensten, die toezien op de handhaving van de regels. Mensen reageren vaak paniekerig als ze denken, dat iets gevaar oplevert.

Voor de binnenlandse veiligheid hebben we de politie, die allerlei vormen van criminaliteit bestrijdt. Een belangrijke taak is de verkeersveiligheid en vrijwel iedereen krijgt daar wel eens mee te maken. Ik ben soms verbaasd als ik lees met welke vormen van criminaliteit de politie zich tegenwoordig bemoeit.

Het is ongelooflijk hoeveel mensen tegenwoordig hun brood verdienen met zorgen voor onze veiligheid. Velen werken preventief. Anderen grijpen in als onze veiligheid in gevaar is gekomen. Als dan iedereen zo hoog opgeeft over onze veiligheid zijn twee zaken nogal onbegrijpelijk. De ene zaak is de nonchalance die velen ten toon spreiden. Het zal allemaal wel meevallen. In het donker fietsen zonder goede verlichting. Heel actueel: Je niet houden aan de Coronaregels.

Als dan veiligheid zo ontzettend belangrijk is, is het onbegrijpelijk dat academisch gevormde lieden, die menen zich te moeten verzetten tegen sommige van die regels, bijvoorbeeld een mondkapjesplicht en dan  nota bene de Grondwet erbij halen om aan te tonen, dat zo’n maatregel om onze veiligheid te dienen niet mag. Allerlei grondwetsartikelen zijn min of meer strijdig met elkaar. Het gaat er dan altijd om een afweging te maken. Wat is het meest belangrijk. Het leven redden van vooral ouderen, die gevaar lopen besmet te raken lijkt me toch echt heel belangrijk.

Ik bedacht een kleine historie. Klaas is lid van een voetbalclubje en ze vieren samen met de nodige drank de verjaardag van een lid. Het is reuze gezellig en van de anderhalve meter komt weinig terecht. Piet heeft zich die dag op Corona laten testen, maar hij houdt zijn mond. De volgende dag hoort hij de uitslag: positief. Hij weigert mee te werken aan het bron- en contactonderzoek. Klaas hoort dus niets en gaat een dag later naar zijn moeder om de vuile was te brengen en de schone mee terug te nemen. Hij weet nog niets, maar hij besmet zijn moeder. Die gaat een dag later naar haar moeder, de oma van Klaas. Die wordt ook besmet. Ze wordt vreselijk ziek en ze overleeft het niet. De familie begrijpt hoe het allemaal is gekomen. Zijn hele leven moet Klaas van broers en zussen, ooms en tantes, neven en nichten horen, dat door zijn stommiteit zij hun heel lieve oma aan die vreselijke ziekte zijn kwijtgeraakt. Het lijkt mij om gek van te worden.

13^e Jaargang, nr. 627.

HWT WORDT TIJD DAT ER EEN VACCIN KOMT

Wil ik het Coronavirus overleven, dan moet ik veel contacten vermijden, want er hoeft in een wat groter gezelschap er maar één te zijn, die vaak zonder het zelf te weten mij besmet en ik overleef het waarschijnlijk niet. Dus de wekelijkse fitnes en de zondagse viering in onze H. Nicolaaskerk en familiefeestjes; ik moet ze allemaal missen. Af en toe mis ik een goed gesprek. Dat is in de loop der jaren minder geworden, want er zijn al heel wat mensen om mij heen weggevallen. Ik merk, dat het moeilijker wordt er mee om te gaan. Jonge mensen zijn bepaald niet de enigen, die behoefte hebben aan gezelschap.

Een enkele vergadering met vijf mensen kan dan wel doorgaan. Ons Diaconaal Beraad kwam toch weer bijeen en we spraken over de mogelijkheid, dat er ook in ons dorp mensen plotseling met veel minder inkomsten zijn komen te zitten. Wij zouden met onze zeer rijke Caritas zeer ernstige nood zeker kunnen lenigen in die gevallen, die niet door de overheid worden geholpen. We vragen de mensen om zulke noodgevallen attent te maken op die rijke Caritas. Veel mensen weten er niets meer van. Je hoeft ook niet katholiek te zijn om geholpen te worden. Niemand meldt zich. Zijn wij zo’n buitengewoon welvarend dorp? Lijden de mensen liever honger dan een beroep te doen op die vreselijke kerk? Maken hulpverleners mensen in nood nog attent op het bestaan van de caritas of vinden ze, dat ze “neutraal” horen te blijven en dus de mensen in nood de hulp moeten onthouden? We weten het niet. We vragen iedereen mensen in de problemen de weg te wijzen naar de caritas. Vooral mensen van hun schroom af te helpen.

We vroegen ons ook af of er mensen zijn, die de zorg ontwijken omdat ze het eigen risico niet kunnen opbrengen. Mensen met een laag inkomen ontvangen dan wel zorgtoeslag, maar als de ziektekostenverzekeraar in een keer met een rekening komt van honderden euro’s vanwege het eigen risico, dan komen de mensen in de problemen. Misschien zijn ze ook niet slim genoeg om het eigen risico te spreiden. We vragen ons af of de huisartsen voldoende attent zijn op zulke zorgmijders. Ook in zulke gevallen is de caritas bereid om bij te springen.

Als in gesprekken het onderwerp “Armoede in Nederland” aan de orde komt, merk je dat er soms uitzonderlijke opvattingen bestaan. Mensen ontkennen, dat er in Nederland echte armoede voorkomt. Als je een beetje op de hoogte bent van het werk van de buurtpastores in de stad Utrecht, dan weet je over de “multiproblem” gezinnen waar zij mee te maken krijgen. Dan is er niet alleen een laag inkomen, maar er zijn ook schulden en mensen zijn langdurig ziek of gehandicapt. Ze hebben ruzie met de buren. Ze weten de weg niet te vinden naar bemiddelaars. Contacten met de overheid verlopen moeizaam. Ze kunnen hun kinderen niet helpen bij hun schoolwerk en nu de kinderen veel thuis moesten doen, ging dat al helemaal mis. Uiteraard is er geen laptop in huis. Kent u het verschijnsel van erfelijke armoede. Generatie op generatie leeft in armoede. Het is vooral de beweging ATD-Vierde Wereld, die ons attent gemaakt heeft op dit verschijnsel. Deze mensen wonen in armoedewijken. Het verzorgingsniveau laat te wensen over. Ouders kunnen hun kinderen niet helpen bij hun schoolwerk en later bij het zoeken naar werk. Ook de kinderen krijgen op zijn hoogst het te lage minimumloon. Die komen ook weer terecht in slechte huizen in achterstandswijken. Zo gaat het maar door. ATD Vierde Wereld helpt die mensen zich te ontwikkelen, voor zich zelf op te komen, beter betaald werk te zoeken en betere huisvesting. Die mensen worden zelfbewuster. Ze leren zelf het woord te doen. Ze gaan voor het eerst van hun leven op vakantie. Ze maken contact met de rijksoverheid, met de Europese Unie en met VN-organisaties als Unicef. Heel wat van die keurige heel lieve mensen weten er niets van. De nood in onze rijke wereld gaat volkomen aan hen voorbij.

Soms wordt het nog erger. Dan komen Amerikaanse opvattingen bij ons aan de oppervlakte. Als mensen arm zijn is dat hun eigen schuld. Hadden ze maar harder moeten werken en beter hun best moeten doen. Dat armoede een maatschappelijk probleem is, veroorzaakt door de maatschappelijke ongelijkheid, dat kan men niet geloven. Dat is allemaal socialistische praat. Een fatsoenlijk mens gelooft daar niet in.

Vanmorgen had ik weer het zondagse telefoongesprek met een goede vriend en deze keer ging het hierover. Als ik de mensen wat wijzer kan maken wordt mijn leven ondanks minder face-to-face-contacten toch nog zinvoller en valt de eenzaamheid toch te verdragen.

13^e Jaargang, Nr. 626.

ZORGEN DAT JE KINDEREN HUN OMGEVING KENNEN

 Mijn vader ging vaak met ons wandelen. Zo leerde ik de omgeving kennen. Als docent aardrijkskunde verwachtte ik aanvankelijk, dat ook andere ouders er met hun kinderen op uit trokken. Ik zou dan voorbeelden uit de omgeving van Utrecht kunnen gebruiken om mijn leerlingen iets uit te leggen. Dat werd een teleurstelling. Als ik nu in de omgeving wandel of fiets, merk ik, dat er toch ouders zijn, die er wel met hun kinderen op uit trekken.

In deze Coronatijd maken mensen zich erg ongerust. Kunnen we dit jaar wel op vakantie? Die kun je toch niet missen. Dat massale vakantiegenoegen bestond voor 1960 niet. Je ging misschien eens logeren bij je grootouders of een oom en tante. Je ging op kamp met Scouting en heel misschien zelfs naar een Wereldjamboree. Een dagje uit naar een dierentuin. Dat was het. De mensen van vandaag beseffen nauwelijks, dat vakantie iets is van onze toegenomen welvaart. Ook vandaag zijn er nog gezinnen waar vakantie er niet in zit. Daarvoor is het gezinsinkomen te laag. Het is een van de redenen waarom kinderen op school met een achterstand te maken hebben.

Met twee van onze kinderen op peuterleeftijd gingen we voor het eerst echt op vakantie. We huurden een huis op Schouwen in de wijk Nieuw Haamstede. Daar waren we dagelijks op het strand te vinden. In de jaren erna zochten we elke keer weer een mooi plekje ergens in Nederland. Een bungalow op het Kuierpadtien bij Wezeperbrug en Schoonoord. Daar maakten onze kinderen kennis met hunebedden en het museumdorp Orvelte met oude ambachten. Bij Emmen was er het Noorder Dierenpark. De kust bleef lokken en dit keer werd het Groet bij Schoorl. Behalve hoge duinen was er ook de Hondsbossche Zeewering. Het Noord Hollands kanaal kon je over via een drijvende vlotbrug en ja we zagen het standbeeld van J.P. Coen in Hoorn. Een volgende plek was Stramproy waar het bungalowpark bijna tegen de Belgische grens aan ligt. Op korte afstand ligt Hasselt met een openluchtmuseum en dichterbij Bree en net toen wij er waren een Mariaprocessie. Zo waren we net over de grens in Neu Moresnet dichtbij het Drielandenpunt. We waren in 1974 in Winterswijk. We kampeerden met de kinderen bij Cadzand. Zo leerden onze kinderen heel wat delen van ons land kennen en pas later kwam Frankrijk aan de beurt en Noorwegen en de Harz. Vrij jong gingen ze zelfstandig op vakantie en dat bood ons de gelegenheid er met z’n tweetjes op uit te trekken.

Het samen genieten van de mooie stukjes Nederland blijft bij kinderen en kleinkinderen in trek. In mijn blogs deed ik er verslag van. Nu maar hopen, dat er tijdig een vaccin komt, zodat het uitgestelde familieweekend bij Buurse in mei kan doorgaan. Twente ook zo’n mooi stuk van Nederland.

13e Jaargang, Nr. 625.

DE SCHOONHEID ONTDEKKEN

Vanochtend fietste een naast familielid over de Broekweg dichtbij Kasteel Sterkenburg in het Langbroeker Weteringbied. Een vrouw fietste haar tegemoet en die riep spontaan: “Wat is het hier mooi!”. Veel Nederlanders hebben allerlei uithoeken van de wereld bezocht, maar hun eigen land kennen ze nauwelijks. Nu ze noodgedwongen in eigen land op vakantie gaan, ontdekken ze pas hoe mooi ons land is, vooral als je wat verder van die autosnelwegen weg bent. Soms hebben negatieve gebeurtenissen positieve gevolgen.

Het is mooi, dat die dame gevoel toonde voor de schoonheid van het landschap en dat laag gelegen natte gebied tussen de Utrechtse Heuvelrug en de oeverwal van de Kromme Rijn is ook een echt parklandschap met langs die wetering een aantal kastelen met rondom parkbossen. Sommige bossen zijn er als een sieraad voor het landgoed en andere hebben een economische functie zoals de essengrienden. Dat wordt dan afgewisseld door boomgaarden en grasland en af en toe een mooi uitzicht op de Utrechtse Heuvelrug. De Langbroeker Wetering mondt bij mijn woonplaats Odijk uit in de Kromme Rijn. Af en toe bedenk ik weer wat een voorrecht het is om hier te wonen. Toch staat de provincie Utrecht niet bekend als een typisch toeristengebied. Misschien gelukkig maar. Al te grote drukte is ook niet leuk.

Dit alles bedacht ik weer, toen ik de gloednieuwe Geologische Fietsexcursie Utrechtse Heuvelrug en Kromme Rijngebied in handen kreeg. Die is uitgegeven door de Geologische Dienst bij haar honderdjarig bestaan. Na ruim 53 jaar ken ik het hele gebied heel goed en toch was er af en toe iets, dat ik nog niet wist. De route begint bij NS-station Driebergen-Zeist, waar fietsen te huur zijn. De lengte is 43 KM. Het eerste deel gaat door het rivierengebied, gevormd tijdens de laatste 11.650 jaar. Die periode noemen we het Holoceen. We maken eerst kennis met de Zeister Rijn. Waar nu in Zeist de Oude Kerk staat bij de Dorpsstraat stroomde eens een grote bocht van de Rijn. Tussen Zeist en Bunnik ligt de Tiendweg en in die weg is ergens een laagte. Daar gaat die weg door een ouder rivierbedding. Dat heb je hier vaker. Bijvoorbeeld als je van Odijk naar Houten gaat sta je bij de gemeentegrens in een oude Rijnbedding. We maken verderop kennis met de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de twee reusachtige waterlinieforten bij Rhijnauwen en Vechten. We leren hoe een rivier in de buitenbocht steeds verder opschuift, waardoor een kronkelwaard ontstaat. Ik woon op zo’n kronkelwaard en op een ouder Rijnloop. Het rivierzand zit niet diep. We leren hoe in de laatste ijstijd, het Weichselien genaamd door de wind het licht golvende dekzand werd afgezet. Dichterbij de Heuvelrug ligt het dekzand ondiep, vooral als er net een dekzandrug onder zit. Dat geeft een stevige ondergrond. Daarop is de donjon van kasteel Sterkenburg gebouwd met zijn drie meter dikke muren. Nog dichter bij de Heuvelrug liggen die dekzandruggen duidelijk zichtbaar aan de oppervlakte.

Als je zo door het Kromme Rijnlandschap fietst is het niet moeilijk om te zien of je op een iets hoger gelegen stroomrug of oeverwal bent of in een lager gelegen kom. In de kom zie je sloten, vooral grasland, lintdorpen en kaarsrechte wegen. Op de stroomruggen zijn geen sloten, maar hagen of prikkeldraad tussen de percelen, licht kronkelende wegen, akkers en boomgaarden en dan de wat hoger gelegen dorpen. Hier fietsen is extra bijzonder in de bloesemtijd en later in de kersentijd. Op veel plekken zijn dan de vers geplukte kersen in de boomgaard te koop. Overigens zijn er steeds minder hoogstamboomgaarden. Plukken is dan gevaarlijk en duur.

Nog twee opmerkingen over de Heuvelrug. Die Broekweg vanaf de Oude Arnhemse Bovenweg is niet erg comfortabel om tegenop te fietsen. Als je de alternatieve route volgt en bij die Oude Arnhemse Bovenweg rechtdoor fietst naar de hoofdingang van Het Grote Bos, ligt daar vlakbij langs het fietspad naar de Traay een stuifzandhelling. Het fietspad ligt op een uitgestoven laagte. Halverwege de helling valt de oude oppervlakte te ontdekken, waar het zand overheen is gestoven. Als je teruggaat naar die hoofdingang en dan verder fietst, kun je het eerste pad rechtsaf nemen en dan kom je uit tegenover het sneeuwsmeltwaterdal, excursiepunt 11.

Bij punt 12 zou je ook verder naar Maarn kunnen fietsen en daar het fietspad naar Austerlitz kunnen nemen. Dat kruist het ijssmeltwaterdal, dat genoemd wordt bij excursiepunt 12. In dat ijssmeltwaterdal ligt een stuk landbouwgrond.. Je bent over de sandr of spoelzandhelling gefietst. Wij noemden dat door smeltwater afgezette materiaal de fluvioglaciale mantel rondom de stuwwal.

Deze excursiegids is zeer fraai uitgegeven met mooie foto’s en uitermate duidelijke figuren. Als je zo kennis maakt met een landschap ga je met andere ogen kijken. Je vindt het gebied niet alleen mooi, je weet nu ook waardoor het zo mooi is geworden. Je weet wat je ziet. Dat maakt je genieten van een landschap rijker. Tsja, kennis verrijkt. In mijn ogen is die kennis meer waard dan een hele boel geld.

Hier in de streek is de gids verkrijgbaar bij de VVV’s van Houten en Wijk bij Duurstede.

13^e Jaargang, Nr. 624.