John Ch.M. Jorna

Het leek mij vrij logisch vandaag mijn blog te wijden aan de ineenstorting van Forum voor Democratie. Ik heb mijn column van zaterdag, 23 maart 2019 nog eens opgezocht. Daarin reageerde ik op de overwinningsspeech van Thierry Baudet. Lees die column nog eens en zie de kritiek op zijn ideeën. Zijn aanhangers hebben er wel lang over gedaan om alle onzin van Thierry te ontrafelen. Toch goed, dat hun ogen eindelijk geopend zijn.

HOE GAAN DEZE VARKENTJES GEWASSEN WORDEN?

Deze twee landen staan bekend wegens hun groot gebrek aan rechtsstatelijkheid.Tot de laatste verkiezingen voor het Europese Parlement zat Judith Sargentini in de Groene fractie van het Europees Parlement. Namens het Europees Parlement onderzocht zij de situatie van de Hongaarse staat  en bracht daarover een vernietigend rapport uit, dat met een grote meerderheid door het Europees Parlement werd aanvaard. In Brussel werd zij toegejuicht, in Boedapest konden ze haar wel vreten. Een andere Nederlander, Eurocommissaris Frans Timmermans  speelde een grote rol in Polen. Het lijkt wel of Brussel eenzelfde rol gaat spelen als voor die Wende de Sovjet Unie. Dat is een buitengewoon zwaar verwijt, gezien de jarenlange onderdrukking door de communisten van de Poolse vrijheid. De Polen er echt onder krijgen lukte nooit. Daarbij speelde de Rooms-Katholieke Kerk een belangrijke rol. In de loop der eeuwen was het de Kerk, die zorgde voor eenheid, zelfs toen Polen was opgedeeld in een Russisch, een Oostenrijks en een Duits deel.

Waar gaat het nu om in Polen? De zeer rechtse regering wil allerlei burgerrechten terugdraaien, maar stuit daarbij voortdurend op het verzet van de rechterlijke macht. Ze verwijten de rechters, dat ze na de val van het communisme zijn blijven zitten, maar in werkelijkheid passen de rechters gewoon de wet toe. Dus wilden de Poolse regering die rechters kwijt door ze vervroegd met pensioen te sturen en in hun plaats politieke vrienden te benoemen. De politiek hoort geen rechters te benoemen, want rechters horen onafhankelijk te zijn overeenkomstig  het principe van de Scheiding van Machten. Een ander punt is de aanscherping van de abortuswetgeving. Het plan leidde tot grote demonstraties. Het merkwaardige is, dat deze conservatieve regering wel steunt op een meerderheid – samen met een kleine nog rechtsere partij – die bij eerlijke verkiezingen is verkregen. De grote invloed van de Kerk speelt daarbij een rol.. Ik vrees, dat deze bemoeienis van de Kerk met de politiek tot een groeiende onkerkelijkheid zal leiden. De Poolse kerkleiders zijn te autoritair om hun manier van optreden te veranderen.

Ook in Hongarije steunt de regering op een meerderheid bij democratische verkiezingen verkregen. Maar ze willen het verzet van de oppositie breken. Daarbij worden alle media in hun vrijheid aangetast, zodat de stem van de oppositie niet meer wordt gehoord. Een onafhankelijke Universiteit bekostigd door een Hongaarse miljardair Soros werd uit de het land verdreven. Daarnaast is er het verwijt van grootschalige corruptie, waarbij ook Europees geld gemoeid is.

Het gebrek aan rechtsstatelijkheid is de andere regeringsleiders van de EU een doorn in het oog. Allerlei procedures helpen maar niet. Nederland kwam met een plan. Samen met andere landen wilden we alleen instemmen met  de meerjarenbegroting van de EU en met het Europees Herstelfonds als aan het uitkeren van subsidies uit de begroting of uit het Herstelfonds de voorwaarde werd verbonden, dat de ontvangende lidstaat de principes van de rechtstaat respecteert. De kans is dan groot, dat Polen en Hongarije niet meer voor subsidies in aanmerking komen.

Nu weigeren Polen en Hongarije met daarbij nu ook Slovenië goedkeuring te verlenen aan de meerjarenbegroting en het Europees Herstelfonds, zolang die voorwaarde van rechtsstatelijkheid gehandhaafd wordt. Zelf hebben ze het geld ook heel hard nodig, maar ze tonen zich tot nu toe heel hardnekkig. De zoveelste crisis in de EU terwijl we midden in een Coronacrisis en in de daaruit voortkomende economische crisis zitten. Wat te doen?

Naar mijn mening zeker niet toegeven. Dan komt er een noodbegroting van ongeveer één derde van de normale begroting, waaruit de lopende uitgaven worden betaald. We hebben in de Europese geschiedenis genoeg lessen geleerd waartoe aantasting van de rechtsstaat kan leiden. Voor Spanje, Italië en Griekenland geeft dat wel een enorm probleem. De crisis slaat daar hard toe. Ze hebben die Europese subsidies  heel hard nodig. Het zou goed zijn als een aantal rijke landen alvast geld naar de EU overmaken om die drie landen alvast een voorschot te geven. Ik hoop maar, dat dit in verband met de Europese regels mogelijk is. Dat gedoe in Polen en Hongarije moet nu echt stoppen. We zijn niet alleen samen de EU om de voordelen voor de economie. We zijn ook een waardenunie en daarmee een voorbeeld voor de gehele wereld.

13^e Jaargang, Nr. 642.

WAT TE DOEN ALS TWEE LOYALITEITEN STRIJDIG ZIJN?

Loyaliteit is een prachtig begrip. Lees wat de dikke Van Dale erover schrijft; “trouw aan aangegane verbintenis of hetgeen waartoe men door zijn positie verplicht is, zonder achterhoudendheid.”

Als ik mij afvraag naar wie ik loyaal ben of in ieder geval hoor te zijn wordt dat iets als een gewetensonderzoek. Loyaal ben je naar je partner, naar je kinderen en kleinkinderen en naar de rest van de familie. Je bent loyaal naar je buren en naar je dorp of in de stad je wijk of je buurt. Geldt die loyaliteit ook naar de hele gemeente of de provincie en je land? Ik vind van wel. Ik voel zelfs een zekere loyaliteit naar de Europese Unie. Die loyaliteit houdt ook in, dat je je verantwoordelijk voelt voor de ander, dat je iets voor die ander over hebt. Je hebt echter veel meer verbintenissen in je leven. Je bent loyaal naar je werk. In mijn geval was dat een school. Als docent was ik loyaal naar mijn leerlingen en ik voelde een sterke verantwoordelijkheid voor hun resultaten en ook voor hun leven. Voelden ze zich gelukkig? Voelden ze zich thuis in hun klas? En natuurlijk voelde ik een sterke loyaliteit naar mijn collega’s en die voel ik nog steeds al ben ik al ruim 26 jaar uit het onderwijs. Zo kun je loyaal staan tegenover de AOb, de Algemene Onderwijsbond en naar GroenLinks waarvan ik vanaf het begin in 1989 lid ben. Je kunt  allerlei verenigingen opnoemen. Ben ik voor winkels een loyale klant? Ben ik bij artsen een loyale patiënt?

De trouwe (loyale) bezoekers van dit weblog weten het wel. Met de Rooms-Kake Kerk heb ik een bijzondere band. Die had ik al in Arnhem, maar sinds ik vanaf 1967 in Odijk woon, ben ik altijd actief geweest in de H. Nicolaaskerk. Toen ik als baby gedoopt werd, had ik daar geen enkel benul van. Maar als twaalfjarige werd ik gevormd en daar hoort een belofte bij. Je bent dan oud genoeg om te beseffen, dat je nu trouw belooft. Voor mij is trouw aan een gegeven woord vanzelfsprekend. Ik voel mij verantwoordelijk voor mijn geloofsgemeenschap, maar evengoed voor de veel grotere parochie en voor ons aartsbisdom en voor de wereldkerk. Vanuit dat verantwoordelijkheidsgevoel ben ik ook heel kritisch, want die kerk heeft dat hard nodig. Ik laat die kerk liever niet alleen maar aan de ambtsdragers over. Ik merk wel, dat dat besef bij velen nog ontbreekt. Bij onze protestante zusters en broeders is dat wel anders. Ik benijd ze.

Maar zo kom je vanzelf ook bij het mijns inziens toenemend gebrek aan loyaliteit. Veel mensen vragen zich af of ze ergens iets aan hebben. Zo niet, dan worden ze geen lid. Ze vragen zich minder vaak af of ze iets voor een ander kunnen betekenen. Het eigenbelang staat voorop en verder niets. Daar gaan gemeenschappen aan kapot. Het maakt een dorp minder leefbaar en hoe fijner het leven in een dorp of een wijk is, hoe meer belangstelling er is voor het kopen van een huis. Om maar weer even bij dat eigenbelang terug te komen.

Loyaliteit heeft net als solidariteit altijd iets wederzijds. Heel mooi zie ik dat in deze Coronatijd. Voor ons ouderen is winkelen in een drukke supermarkt niet zo aan te bevelen. Die wederzijdse loyaliteit komt dan tot uiting in het aanbod van jongere buren om voor ons boodschappen te doen. Het protest tegen de Coronamaatregelen roept terecht veel ergernis op. Dat heeft nu echt helemaal niets met aantasting van de vrijheid te maken maar met bescherming van onze levens. Niemand is vrij om door besmetting andermans dood te veroorzaken.

Ik stuitte op dit onderwerp door een artikel in het AD, waarin mensen geïnterviewd werden over de mogelijkheid en zelfs de wenselijkheid van de annexatie van de gemeente Bunnik door de grote slokop Utrecht. Er is geen optimale grootte voor een gemeente. Sommigen beweren, dat een gemeente minstens 45.000 inwoners moet tellen. Dan kunnen voldoende deskundige ambtenaren worden aangetrokken. Vaak zijn dat plattelandsgemeenten met meerdere dorpen. Het wordt dan veel ingewikkelder om aan alle dorpen echte aandacht te schenken. Een gemeenschapsgevoel ontstaat dan veel moeilijker. Dat is zelfs in de gemeente Bunnik een probleem. De drie dorpen verschillen sterk van karakter.  Met andere gemeenten in de omgeving heeft men de oplossing gezocht in intergemeentelijke samenwerking. De bevolkingsomvang kan dan goed worden afgestemd op het onderwerp van de samenwerking. Ik hoor daar geen klachten over.

In het artikel kwam een vroegere wethouder van de gemeente Bunnik aan het woord. Hij toonde zich voorstander van schaalvergroting. Hij is nu “strategisch adviseur” van de gemeente Utrecht. Hij zou zo maar kunnen adviseren om Bunnik maar te annexeren. Maar van hem mag verwacht worden, dat hij als inwoner van het dorp Bunnik en als voormalig wethouder loyaal staat tegenover Bunnik. Dan hoor je de gekozen intergemeentelijke samenwerking te respecteren en je te onthouden van adviezen aan de gemeente Utrecht over de gemeente Bunnik. Dat is een kwestie van loyaliteit.

Als je erover nadenkt komt die strijdigheid van loyaliteiten meer voor. Ik mis bij fanatieke voorstanders van openbaar onderwijs vaak enige loyaliteit naar het bijzonder onderwijs op religieuze basis of op basis van pedagogische of onderwijskundige aanpak. Er wonen tientallen nationaliteiten in Nederland. Ze zijn inwoners van ons land, maar staan meestal nog loyaal tegenover hun moederland. Dat wordt moeilijk als vanuit hun moederland geëist wordt dat ze horen te protesteren tegen cartoons, waarin misstanden in de Islamitische wereld aan de kaak worden gesteld. Islamieten voelen zich dan beledigd, terwijl het bij ons bij de vrijheid van meningsuiting hoort. Een moeilijke keuze tussen de loyaliteit naar de Islam en de loyaliteit naar de grondwettelijke vrijheid van meningsuiting in Nederland.

13^e Jaargang, Nr. 641.

WAT EEN VERSCHIL

De poststemmen hebben de doorslag gegeven, maar wat was het spannend voordat die poststemmen aan de beurt waren. Zouden we nog eens vier ergerlijke Trumpjaren moeten doorstaan? Maar uiteindelijk won Biden, al wordt dat door veel Republikeinen en zeker door Trump nog niet erkend. Met alle juridische processen, zal hij wellicht wat kleine foutjes erkend krijgen, maar nooit genoeg om alsnog de verkiezingen te winnen. Biden begrijpt heel goed, dat hij compromissen zal moeten sluiten om ook maar iets te bereiken. De zetelverdeling in de Senaat is voorlopig nog niet duidelijk. Pas als er 50 democratische senatoren zijn zit het goed. Dan geeft de stem van vice-president Harris de doorslag.

De vier jaren met Trump hebben gezorgd voor een sterke verdeeldheid in het land. Je kon het merken tijdens de toespraak van Biden. Er waren geen enthousiaste reacties uit het publiek. Wel bij de toespraak van de nieuwe vicepresident Harris. Maar voor de VS en voor de rest van de wereld is de verkieing van Biden vooral positief. Minder politiek en economisch isolationisme, meer aandacht voor het klimaat, blijvende aandacht voor meer banen in het land, een betere gezondheidszorg en een betere aanpak van de Coronapandemie. Biden zal zich weer bij het Klimaatverdrag van Parijs aansluiten. Hij zal dus de winning en het verbruik van gas, aardolie en steenkool verminderen. Dat gaat bannen kosten, maar de energietransitie gaat weer veel banen opleveren.

Hoe zullen de populistische Trumpaanhangers reageren? Velen van hen zijn zelfstandigen met een eigen bedrijf, vooral in de landbouw. Kijk maar naar de rode kleur in het agrarische Midwesten op de kaart van de VS. Hoe kun je de aanhang onder industriearbeiders verklaren? In de VS kennen we het arbeiderskapitalisme. Velen bezitten een paar aandelen en willen dus, dat het met het bedrijfsleven goed gaat. Het economisch herstel na de kredietcrisis was al tijdens het Obamabewind begonnen en Trump heeft dat weten door te zetten. Dat succes leverde hem veel stemmen op. Hij was tegen immigranten, want die pikken de banen in. Hij was tegen internationale handelsverdragen, want de ingevoerde producten moeten in de VS zelf gemaakt worden. Trump had nauwelijks oog voor het belang van ontwikkeling overal in de wereld. Dat zijn allemaal mooie dingen voor populisten, die vooral het ikke-ikke-denken in het vaandel voeren. Daarbij komt, dat de VS met het vrije wapenbezit vanouds nogal gewelddadig zijn en zo zien we het beeld van de Trumpaanhang voor onze ogen verschijnen.

Dat is een enorm verschil met Biden. Ik wist het niet, maar ik las een bijzonder mooi stuk van Nathalie Righton in de Volkskrant. Ze vertelde over de verkiezingsdag. Biden begon die dag met het bijwonen van de H. Mis in zijn parochiekerk. Later las ik, dat hij zich vooral laat leiden door de Katholieke Sociale Leer. Die is vooral neergelegd in de sociale encyclieken van opeenvolgend pausen. Een grap wordt verteld: Wat is het best bewaarde geheim van het Vaticaan? Juist die Katholieke Sociale Leer. In Nederland bestaat daarover een handboek in boekvorm. Bij katholieke ondernemers is het niet erg bekend, lijkt mij vaak. De kerk toonde zich altijd voorstander van harmonie en goed overleg in plaats van de klassenstrijd van bijvoorbeeld socialisten. Het Nederlandse polderen komt aardig in die bedoelde richting. Wist u dat? Als ik het goed begrijp wil Biden het polderen in de VS gaan invoeren.

Biden is door de Amerikaanse Rooms-Katholieke bisschoppen gefeliciteerd, maar er is één kwestie, die wat moeilijk ligt. Hij wil de pro-abortuswetgeving handhaven. Volgens de wet mag abortus en Biden wil, dat die voor de vrouw veilig wordt uitgevoerd. Als abortus wordt verboden, gebeurt het toch illegaal, maar dan vaak met grote risico’s voor de vrouw. Dat is altijd het moeilijke dilemma voor katholieke politici. In Polen speelt het nu ook weer. Maar toen Biden eens elders in de VS een H. Mis bijwoonde weigerde die pastoor hem de H. Communie vanwege zijn aborusstandpunt. Daarom ben ik blij met de felicitaties van de Amerikaanse bisschoppen.

13^e Jaargang, Nr. 640.

MET ONVERDRAAGZAAMHEID ALS EEN GEVOLG

Als één politicus van de VVD wordt betrapt op corruptie, is geen enkele VVD-er meer te vertrouwen. Als ik dat zo keihard opschrijf denkt u onmiddellijk wat een onzin. Terecht. Toch reageert iemand gemakkelijk in die richting. Zo zijn er een op de tien Nederlanders, die de vaderlandse elite niet vertrouwen. Daar zitten best rakkers tussen, maar ook heel fijne mensen. Vooral groepen mensen, die eruit springen hebben vaak last van generaliseren. Een Marokkaantje wordt betrapt op drugs dealen en onmiddellijk zijn de meeste jonge Marokkanen drugsdealers. De politie heeft er ook last van. Ze hebben soms onaangename ervaringen met buitenlanders en gaan die dan vaker aanhouden.

Wat me nu opvalt is, dat sinds kort bekend is, dat mensen, die in God geloven en tot een godsdienstige gemeenschap behoren nog maar een minderheid vormen het generaliseren ook naar godsdienstige Nederlanders toeneemt. Als er drie reusachtige Gereformeerde kerkgemeenschappen het mijns inziens terecht onzin vinden, dat er maar dertig mensen samen mogen komen, dan zijn onmiddellijk alle kerken fout. In werkelijkheid houdt vrijwel elke geloofsgemeenschap zich aan de dertig-personenregel. De meeste kerkgebouwen bieden ruimte aan veel meer mensen, die zich ook aan alle andere Coronaregels kunnen houden. De onverdraagzaamheid gaat zo ver, dat het aan mensen verboden wordt te bidden voor een spoedig einde van de pandemie en voor de genezing van alle besmette mensen in de wereld, ook die mensen, die kennelijk zich zo onverdraagzaam naar de kerken wensen op te stellen. Kennelijk hebben ze geen idee van wat er in een kerk gebeurt. Ja psalmen zingen. Denken ze dan.

Die vooringenomenheid tegenover gelovigen berust vaak op ervaringen van jaren geleden of op verhalen, die ze over vroeger horen. Over preken, die meer dan een uur duurden. Over autoritaire pastoors, over kindermisbruik, over dreigen met hel en verdoemenis, over het letterlijk nemen van verhalen uit de Bijbel. Als je niet op de hoogte bent van de huidige ontwikkelingen in de kerken kun je eigenlijk niet goed en objectief oordelen. Je kunt praten als Brugman, veel kerkverlaters krijg je niet meer terug. Die Brugman was overigens een beroemd prediker, Ha ha!

Soms schrik ik van mijn eigen partij. Twee van de vroegere moederpartijen, de PPR en de EVP hadden leden met vaak een kerkelijke binding. Ze wilden het evangelie radicaal nemen. Dat is bij de huidige leden kennelijk vergeten. Ik schrok nogal, toen ik een woordvoerder van GroenLinks fier hoorde verkondigen, dat ze op ethisch terrein veel radicaler waren dan D66. Ook mensen jonger dan zeventig jaar zouden volgens het ontwerp verkiezingsprogramma het recht krijgen op een zelf gekozen levenseinde. Gezien het aantal zelfdodingen zijn er zeker veel mensen, die op een moment in hun leven een doodswens hebben. Voor mij en ik denk ook voor de meeste GroenLinks-ers, is dat een mens in nood. Een voor de hand liggende reactie is dan hulp te bieden. Als die hulp onderbezet blijkt, moet er geld bij. Eisen de opstellers van dit deel van het programma voor iedereen absolute persoonlijke vrijheid? Die kan en mag nooit zo absoluut zijn, want bij alle beslissingen in je leven hoor je niet alleen met je persoonlijk belang rekening te houden, maar ook met het belang van je familie en je vrienden en met het maatschappelijk belang. Uit ervaring weet ik hoe zeer mensen onder de zelfdoding van een naaste kunnen lijden. Ik beroep mij hier niet op een goddelijk verbod. Het is meer een kwestie van sociale hygiëne.

GroenLinks is voor mij de partij, die het opneemt voor de zwaksten in deze wereld. Voor de dak- en thuislozen in ons eigen land. Voor de echte armen in onze samenleving, vaak slachtoffer van erfelijke armoede, die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Voor de slachtoffers van de ongelijkheid in ons land, maar ook in de EU en ook in de Derde Wereld. GroenLinks is de partij, die het opneemt voor de natuur en de biodiversiteit en een schoon milieu. Het is de partij die ook in internationaal verband het recht centraal stelt en zo conflicten wil oplossen en liefst voorkomen. Het is de partij, die de kernwapens de wereld uit wil hebben. Het is de partij, die Mensenrechten hoog in het vaandel heeft. Het is een partij van idealisten.

13^e Jaargang, Nr. 638.

EN DE ECHTE BEDREIGINGEN VAN ONZE DEMOCRATIE

In mijn politieke partij hoor je tegen het erfelijk koningschap te zijn. Het is een van die populaire standpunten, waar ik moeite mee heb. Het alternatief lijkt mij een republiek met een gekozen president. Er zijn landen waar ze elke keer weer een prima president weten te kiezen, maar als ik aan de VS en Brazilië of Cuba en Venezuela denk schrikt het gekozen presidentschap mij toch af. En dat nog afgezien van de enorme kosten, die de verkiezingen met zich meebrengen.

Mijn standpunt wordt sterk beïnvloed door de rol, die ons koningshuis tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde. Via Radio Oranje werden we op de hoogte gehouden van de successen van de Geallieerden. De berichten werden uitgetypt en in het geheim verspreid. Ik mocht als jochie van negen soms zo’n velletje doorslagpapier naar een bepaald adres brengen. Op de betonnen muur van een viaduct was met letters van minstens een meter OZO geschilderd. Weliswaar was geprobeerd OZO weg te werken, want voor de “Moffen” en hun vrienden, de NSB-ers was de betekenis “Oranje zal Overwinnen” niet erg welkom. Het jarenlange succes van de musical “Soldaat van Oranje” toont aan, dat die band met het verleden nog steeds bestaat. Ik vond het geweldig als twaalfjarige voor het eerst allerlei vaderlandse liederen te mogen zingen tijdens de aubade op Koninginnedag op 31 augustus. Daarbij het Wilhelmus. Sommige mensen hebben een hekel aan ons volkslied. Je zou verwachten, dat mensen best trots zouden zijn op zo’n vrijheidslied. Na de Tachtigjarige Oorlog tegen het heerszuchtige Spanje werd de onafhankelijkheid erkend, het begin van onze natie, overigens toen een Republiek met stadhouders uit het Huis van Oranje Nassau. Soms zie je een sportman of -vrouw met een gouden medaille een traantje wegpinken bij het spelen van het Wilhelmus. Voor velen in Nederland schuilt in ons koningshuis vooral een grote nationale symboolwaarde.

Dan signaleert de Telegraaf het vertrek van het gezin van onze koning met de nodige beveiligers en personeel naar hun vakantievilla in Griekenland. Onmiddellijk is er een rel en vooral linkse woordvoerders hebben het hoogste woord. Dat is natuurlijk maar net de bedoeling van de Telegraaf. Je afzetten tegen ons koningshuis draagt niet bij aan je populariteit bij een groot deel van de bevolking. Ze zijn er weer ingestonken, denken ze bij het blad met een voortdurend dalende oplage. Bij Op1 reageerde Jesse Klaver gelukkig tamelijk rustig. De terugkeer is inderdaad verstandig, maar wel naar voor de drie dochters, die daar even het gevoel zouden hebben gehad, dat er niet zo op ze gelet wordt. Na de vakantie kunnen ze van menig klasgenootje horen hoe leuk zij het gehad hebben in hun vakantiehuis. Er zijn immers duizenden welgestelde Nederlanders met een vakantiehuis in Nederland of in het buitenland.

In hetzelfde Op1 deed een hoogleraar een boekje open over een waarschijnlijk wereldwijde beweging, die pas echt een gevaar is voor onze democratie. Aanhangers maken vooral gebruik van sociale media als Facebook om hun ideeën te verspreiden. Vaak zijn ze aanhangers van de vreemdste complottheorieën. Actueel zijn de rare verhalen rond het Coronavirus. Onze regering dwingt ons tot een gering reactievermogen om haar zin door te drijven. Onze vrijheid komt in gevaar. Demonstreer, roep op tot verzet, gehoorzaam niet, want het virus is allemaal een grote leugen. Er is helemaal geen virus roepen de aanhangers van “Viruswaarheid”. Er zijn dwazen genoeg, die de onzin nog geloven ook. Zo is er ook verzet tegen mogelijke oplossingen voor de stikstofproblematiek. Gelukkig hebben we in Nederland het recht van demonstreren. Helaas werd dat door sommige boeren vertaald als het recht om anderen lastig te vallen door het mensen onmogelijk te maken naar hun werk te gaan. Kamerleden worden lastig gevallen omdat hun standpunten niet bevallen. Ze zijn door ons, Nederlanders als onze vertegenwoordiger gekozen. Zo is er ook het verzet tegen de bouw van windmolens. Het valt mij op, dat je nooit meer iets hoort over hoogspanningsmasten, die de horizon vervuilen. Als ik vanuit Odijk richting Zeist kijk ziek ik een parkachtig landschap met meerdere landgoederen, maar dat prachtige uitzicht wordt grondig verpest door de A12 met duizenden lawaaiige, stinkende auto’s. Daar hoor je ze niet over. Er ligt een flinke geluidswal, maar weg uitzicht. Toch zullen we moeten werken aan een energietransitie en daarover komen tot democratische besluitvorming. Zo moeten er één miljoen woningen gebouwd worden in Nederland. Er wordt niet bij gezegd waar. Jammer, want er gaat veel landschapsschoon verloren.

Alle goedwillende Nederlanders moeten zich veel meer bewust worden van de ondemocratische methoden, die worden gebruikt, van de onwaarheden, die worden verkondigd en van de bedreigingen, die niet geschuwd worden. We moeten de echte bedreigingen van onze democratie veel en veel beter leren herkennen.

13^e Jaargang, Nr. 637.

EN DE ANDERE KANT VAN DE MEDAILLE

Individualisering heeft positieve kanten. Het is een goede zaak, dat iedereen over tal van onderwerpen een eigen standpunt ontwikkelt en dat als uitgangspunt kiest voor het eigen handelen. Daarbij geldt uiteraard dat je de nodige zorgvuldigheid in acht neemt. Je raadpleegt allerlei betrouwbare bronnen, vraagt soms goede raad aan familie of vrienden. Uiteraard hoort erbij, dat je beschikt over een goed ontwikkeld systeem van normen en waarden, dat je dan ook raadpleegt vooral bij het uitkiezen van je bronnen.

Dat systeem van normen en waarden krijg je in eerste instantie mee van je ouders en die hebben het weer meegekregen van hun ouders. Je wordt ook beïnvloed door het onderwijs, door een levensovertuiging, die past bij een kerk of een politieke stroming. Tijdens je puberteit kom je tot een eigen standpunt over tal van zaken. De vriendengroep om je heen speelt daarbij een belangrijke rol. In gesprekken met onze kleinkinderen merken we wel, dat hun meningen sterk verschillen van die wij hadden op hun leeftijden, 21 tot en met 28 jaar. Maar we merken ook, dat in hun levenshouding de solidariteit met de zwaksten in de samenleving nog een belangrijke rol speelt. Ze houden rekening met anderen. Ze zijn verdraagzaam. Ze hebben iets over voor hun opa en oma, wij dus. Dat hebben ze weer meegekregen van hun ouders, onze kinderen en hun partners.

Als je om je heen kijkt, schrik je soms van het gedrag van leeftijdsgenoten van onze kinderen en kleinkinderen. Daar is vaak sprake van een erg egoïstische levenshouding. Dat zie je bijvoorbeeld in hun houding tegenover het Covid-19-virus. Je zou mogen verwachten, dat iedereen zich ten zeerste inspant om besmetting bij zich zelf te voorkomen en zo te voorkomen, dat je zelf een bron van besmetting gaat vormen. Dan kun je immers de dood van een of meer medemensen veroorzaken. Het lijkt wel of te veel mensen zich dat helemaal niet realiseren. Ze gaan op vakantie in brongebieden van het virus en nemen daar geen voorzorgsmaatregelen. Ze klitten op elkaar, getuige vakantiefoto’s en terug in Nederland gaan ze naar de kroeg of naar een (illegaal) feestje en verspreiden zo, soms onwetend het kwaadaardige virus. In hun hoofd speelt de overtuiging, dat ze toch recht hebben op een fijne vakantie of op een biertje of op een feestje of op intimiteit met anderen, vaak onbekenden.  Met zo’n levenshouding bij velen is het niet verwonderlijk, dat de besmettingscijfers exploderen. Zo wordt veel leed veroorzaakt. De pandemie is één voorbeeld, maar denk ook aan de ongelijkheid in bezit, inkomen, kennis, gezondheid en culturele ontwikkeling. Voorts aan racisme en discriminatie op grond van ras, herkomst, religie of seksuele voorkeur. Wat is er mis?

Het gaat om de houding naar de samenleving. Niet alleen in Nederland leven we samen met tal van heel verschillende mensen. Dat vergt een totaal andere levenshouding dan de vroegere samenleving in dorpen en kleine steden en wat grotere steden met overzichtelijke wijken. Vroeger wist je waar je aan toe was. Je kende de meeste mensen om je heen en er golden duidelijke omgangsregels. In mijn dorp was dat tot voor enkele jaren nog steeds zo. Import uit de stad moet daar eerst aan wennen. Het wordt minder. Zo is er een prachtig initiatief, een coöperatie “De Huiskamer van Odijk”. Er worden in of vanuit het Dorpshuis allerlei leuke initiatieven ontplooid. Alles gebeurt vrijwel geheel met vrijwilligers. Als je dan probeert leden te werven, merk je, dat mensen antwoorden, dat zij er geen behoefte aan hebben. Dat kan ik mij voorstellen. Te veel mensen vragen zich nooit af of anderen behoefte hebben aan hun inzet als vrijwilliger.

Een overzichtelijke stadsbuurt of een dorp is een levend geheel. Het is meer dan de optelsom van 5000 individuele personen. Het is geen los zand. Het is als een menselijk lichaam. Elk lichaamsdeel heeft een functie en als er aan een daarvan iets mis is, dan is het hele lichaam ziek. Als volwassen persoon ben je niet alleen verantwoordelijk voor je zelf en voor je gezin en je familie en je vriendenkring, maar ook voor de rest van de samenleving, weliswaar voor zover dat in je vermogen ligt. Een voorbeeld. In een sportvereniging was het bestuur toe aan aftreden. Ze zeiden, dat als er geen opvolgers zouden komen, dat de vereniging dan binnenkort niet meer zou bestaan. Toen snapten een aantal mensen hun verantwoordelijkheid en vormden een nieuw bestuur. Een andere voorbeeld. In 1972 realiseerde ik mij, dat er in mijn dorp geen Scoutinggroep was. Aan die jeugdbeweging heb ik veel te danken en ik heb er veel plezier aan beleefd. De toen opgerichte groep is er nog steeds. Zo hebben anderen sportclubs opgericht en die draaien met veel vrijwilligers. Al die vrijwilligers maken samen een dorp leefbaar. Daardoor is het een genoegen om er te wonen.

13^e Jaargang, Nr. 636.

DOOR HET OOG VAN DE NAALD?

Het gedrag van Trump de afgelopen week was totaal onverantwoord. Terwijl hij al positief getest was en dus in thuisquarantaine moest gaan bleef hij in nauw contact met vele medewerkers en heeft hij waarschijnlijk een aantal van hen besmet. Corona kan mensen ernstig ziek maken en heeft al bij meer dan honderdduizend inwoners van de VS de dood veroorzaakt. Hij bracht dus anderen onnodig in levensgevaar. Het liefst had hij zijn ziekte volkomen geheim gehouden. Bovendien heeft hij uit alle macht geprobeerd een beter zorgstelsel, namelijk Obama care om zeep te brengen. Veel Amerikanen zijn niet of onvoldoende verzekerd. Ik vermoed, dat ook dit heeft gezorgd voor de vele Coronadoden met name onder de armere mensen in het land. Geen enkel land in de wereld , ook landen met veel meer inwoners als China en India heeft zoveel Coronadoden als de Verenigde Staten. Trump behoort alle nabestaanden van de duizenden doden om vergeving te vragen. Deze man hoort niet opnieuw gekozen te worden.

Ik ben een van die honderden Nederlanders die de enquêtes van RIVM en de GGD’s heeft ingevuld. Elke keer weer een hele klus. Aan het eind biedt men de mogelijkheid van vragen en opmerkingen. Ik stelde de volgende vraag: Stel dat iemand weet, dat hij besmet is met het Coronavirus. Hij gedraagt zich zeer onvoorzichtig. Hij waarschuwt anderen niet voor zijn besmettelijkheid. Hij zorgt er zo voor, dat hij anderen kan besmetten. Een van hen wordt door hem besmet, wordt ernstig ziek en overlijdt. VRAAG: Kan die onvoorzichtige figuur dan schuldig bevonden worden aan het strafbare feit “Dood door schuld”? Als een van mijn naasten op die manier zou overlijden, zou ik wellicht een aanklacht indienen. De bewijslast is uiteraard moeilijk. Als je na zo’n overlijden zeer verdrietig bent, denk je wel aan andere dingen. Maar een behandelend arts zou evengoed een aanklacht kunnen indienen. Bij sommige mensen kan de ernst van de tweede golf maar niet in hun hersentjes doordringen. Ze zeggen onbeschaamd niet in het virus te geloven. Er lopen heel wat domme Trumpjes in Nederland rond.

13^e Jaargang, Nr. 635.

MIJN OUDE SCHOOL IN VPRO-ANDERE TIJDENDOCUMENTAIRE

Al een aantal jaren geleden had Andere Tijden geprobeerd een programma te wijden aan de ondergang van het Niels Stensen College te Utrecht. Niemand was toen bereid aan zo’n programma mee te werken. Het was allemaal te pijnlijk. Bovendien is de vraag naar de schuld van de neergang niet zo eenvoudig te beantwoorden. Daarom getuigt het van grote moed, dat voormalig rector Matthé Sjamaar er nu volop aan meewerkte en een naar mijn mening objectief beeld schetste van het proces. Ik wil proberen een beeld te schetsen van deze school waaraan ik dertig jaar verbonden was en van de maatschappelijke processen, die meer middelbare scholen in de stad Utrecht kapot maakten.

Toen ik in 1946 als twaalfjarige op de HBS kwam was ik een van de 6% van de jeugd, die naar HBS of Gymnasium ging. Rond 1960 nam de deelname aan het middelbaar onderwijs sterk toe. In korte tijd kreeg het Bonifatius Lyceum er twee Katholieke scholen naast; in 1962 het Niels Stensen College op Kanaleneiland en een jaar of acht later het College De Klop op Overvecht. Ik kwam in 1964 naar het NSC en had het eerste jaar 18 lesuren. Twee jaar later was het een volledige baan. De school groeide snel en kreeg leerlingen uit Oog en Al. Kanaleneiland, Rivierenwijk en Hoograven en uit Nieuwegein, De Meern, Harmelen, IJsselstein, Montfoort en Benschop. Toen Nieuwegein eigen middelbare scholen kreeg, werd die zuidelijke toevoer afgesneden.

Van tijd tot tijd had ik contact met collega’s van de Lagere scholen en die vertelden over de invloed van onze school. Van een school in Lombok gingen er nooit leerlingen naar de HBS en nu elk jaar een stuk of zes. Onze school werkte emanciperend in deze arbeiderswijk. De collega’s van een school op Hoograven vertelden, dat hun brave leerlingen naar het Boni gingen en de wat onrustige typen naar het NSC. Wat maakte het NSC voor hen zo geschikt. Het Niels Stensen stond bekend als een school, die de leerlingen veel vrijheid gunde. Het was de tijd van de studentenopstanden en de jaren daarna. Leerlingen eisten, dat ze verantwoordelijkheid kregen en omdat wij ze die verantwoordelijkheid ook gunden, gedroegen zij zich zeer verantwoordelijk. Dat ging jarenlang goed, ook toen er leerlingen uit Suriname bij kwamen en kinderen van politieke vluchtelingen uit Argentinië, Chili, Iran en de Filippijnen. Ons systeem van leerlingbegeleiding werkte heel goed. Elke klas had een mentor. Hij of zij kreeg voortdurend informatie door van zijn of haar collega’s. Zo merkte je al snel als het wat minder ging met een leerling uit jouw mentorklas. Dan vroeg ik die jongen of dat meisje wat er mis was en wat ze er aan zouden gaan doen. Eigen verantwoordelijkheid dus. Zo nodig was er contact met de ouders. We hadden geen avonden waar de ouders konden praten met andere docenten. De mentor had immers een goed beeld, ook uit de rapportvergaderingen. Het aantal doubleurs bleef laag. We accepteerden soms leerlingen, die eigenlijk twijfelgevallen waren. Havo vier kreeg elk jaar een grote instroom van de Mavo’s en daar werkte het vaak wat minder goed. In de jaren tachtig kwam een nieuw type leerling het Voorgezet Onderwijs binnen. Thuis waren ze gewend alles cadeau te krijgen. Ze hoefden nooit te sparen voor een eigen bandrecorder. Zo dachten ze, dat het met een diploma ook zou gaan. Dat kreeg je ook cadeau van de school. Je hoefde er geen moeite voor te doen. Dus waren de eerste rapporten van een leerjaar barstensvol onvoldoendes. De meesten snapten het.

Voor echte probleemleerlingen was er nog een gespecialiseerde begeleider en wist die er ook geen raad mee, dan had de conrector goede contacten met een medisch opvoedkundig bureau.

Het Niels Stensen College was ook een PLON-school. PLON stond voor Project Leerplan Ontwikkeling Natuurkunde. Daarbij werd samengewerkt met didactici van de universiteit. Een Scheikunde collega was voorzitter van de scheikundeleraren in en om Utrecht. Zelf mocht ik voorzitter zijn van de KNAG-kring Utrecht. Andere scholen gebruikten mijn lesmaterialen. Zo werden we met de Aardrijkskundesectie ook Proefschool Nieuwe Media. Samen met onze sectie maakten mensen van Onderwijsgeografie van de Universiteit Utrecht lesmaterialen. Het Niels Stensen College had een geweldige uitstraling naar het Utrechtse Voortgezet Onderwijs. En toen veranderde alles.

Wil je echt inzicht krijgen in de problematiek, dan is het nodig meer te weten over gastarbeider hoe die zich ontwikkelde. Toen eind vijftiger jaren de wederopbouw voltooid was, beschikte Nederland over een zeer modern productieapparaat en een uitstekende infrastructuur. In combinatie met de groeiende gemeenschappelijke markt kon en volop geproduceerd en voor een groot deel worden geëxporteerd. Er waren banen te over. Voor het ongeschoolde en minder prettige werk waren geen mensen te vinden. Dus haalden we die uit Spanje, Italië, Joego-Slavië en Griekenland. We hadden prima leerlingen uit Griekenland, Italië en Spanje. Maar eind jaren zestig bloeide de economie ook in die landen op en vertrokken deze gastarbeiders naar huis. Nederlandse bedrijven gingen daarom mensen werven in Turkije en Marokko. Na enkele jaren mochten ze hun gezinnen laten overkomen. Ons onderwijs kreeg er veel Turkse en Marokkaanse leerlingen bij.

Het domme van de stadsbesturen was, dat ze dezelfde fout maakten als in de USA waar zwarte getto’s ontstonden. Als er in een blok 15% zwarten kwamen te wonnen vertrokken de witte bewoners en in de vrijgekomen woningen kwamen ook weer zwarten. Hetzelfde gebeurde in de stad Utrecht. In de goedkope flatwoningen concentreerden zich de Marokkanen. De openbare scholengemeenschap Hendrik van der Vlist probeerde van Kanaleneiland te ontsnappen naar de wijk Lunetten, maar ging ook daar ten onder. Een christelijke scholengemeenschap, het de Bruynelyceum werd naar Leidse Rijn verplaatst. Met onze Mavo-afdeling kregen we veel Marokkaanse leerlingen binnen.

Waardoor vormden zij een probleem. Het wordt maar zelden hardop verteld en bovendien zijn we inmiddels bij de derde generatie aangeland en begeleiden vooral de moeders hun kinderen veel beter. Toen de ronselaars in Marokko wilden beginnen werden ze door de regering naar het minst ontwikkelde en voor de centrale overheid ook lastige Rif-gebied gestuurd. Daar zochten ze vooral ongeschoolde arbeiders met een traditionele cultuur. Mannen voelden zich ver verheven boven vrouwen. Vader was in Europa en de jongens gingen hun gang. Die knapen kregen we in het onderwijs. De meisjes deden het bijzonder goed. Een deel van de jongens was erg lastig en had ook nog traditionele opvattingen en dat heeft die tekenleraar uit het programma helaas goed gemerkt. En als het dan toch om schuldigen gaat, merk dan op, dat het Nederlandse bedrijfsleven medeverantwoordelijk was voor de komst van de Marokkanen. Als geograaf wist ik al het een en ander. Ik was voor Marokkaanse leerlingen twee keer zo streng, want dat hadden ze nodig. Eigenlijk hadden we als docenten een cursus omgang met Marokkaanse leerlingen moeten krijgen, zoals dat in het Basisonderwijs wel gebeurde. Mijn vrouw ving de kinderen uit zeven Marokkaanse gezinnen in Werkhoven op. Een keer per jaar kwamen ze bij ons thuis en ik bakte dan flensjes. Voor de kinderen was het zeer opzienbarend, dat ik als man in de keuken werkte. Maar ja, jaren later waren ook twee Tsjechische dames daarover verbaasd.

N 1994 kwam er elk jaar een brugklas minder. Dat kwam doordat de witte leerlingen wegbleven. Witte ouders durfden hun twaalfjarigen niet meer naar dat ‘gevaarlijke’ Kanaleneiland te laten gaan ook al gaven ze grif toe, dat het NSC een uitstekende school was. Die Witte “Vlucht” kreeg in Andere Tijden opmerkelijk weinig aandacht. Toch werd juist daardoor de school te klein om te kunnen blijven bestaan.

Rector Sjamaar gaf een interview aan het Schoolblad van de Algemene Onderwijsbond. Hij geloofde niet in een echte zwarte school, want dan hadden de Marokkaanse leerlingen niet het voorbeeld hoe je het op school moest aanpakken en van huis uit kregen ze geen begeleiding. Op zwarte scholen elders was de schoolbevolking veel meer gemêleerd en lukt het wel er iets goeds van te maken. Meisjes zagen een kans om hun positie als vrouw te verbeteren en waren veel beter gemotiveerd. Voor Sjamaar nogal onverwacht pikten de media het artikel op en het werd een landelijke rel.

Autoriteiten begonnen natuurlijk de schuld bij de school te leggen. Het voorgaande leert, dat de school zeer goed was in de opvang van zwakke leerlingen. Die moesten dan wel meewerken en dat deed een deel van de jongens niet. Voor het personeel was die periode van neergang buitengewoon moeilijk. Ze werkten keihard voor de weinige overgebleven leerlingen. Uiteindelijk sloot de school na veertig jaar te hebben bestaan. Heel wat scholen in Utrecht en omgeving waren heel blij met mijn vroegere collega’s. De meesten zijn inmiddels met pensioen. Jaarlijks ontmoet ik velen van hen. Die hartverwarmende collegialiteit voel ik dan nog steeds.

13e Jaargang, Nr.634.