John Ch.M. Jorna

DE ONZE LIEVE VROUWEPAROCHIE

Mijn jeugd speelde zich nog geheel af in de tijd van de verzuiling. Ons gezin behoorde tot de Rooms-Katholieke zuil. Wij jongens gingen naar de Onze Lieve Vrouweschool van de Fraters van Utrecht en mijn zusje naar de Annaschool van de Zusters van Liefde. Kinderen uit de Parochie van Onze Lieve Vrouw Onbevlekte Ontvangenis gingen meestal naar die scholen. Die parochie bestreek het gebied tussen het Park Sonsbeek aan de Westzijde en de wijk Klarendal aan de Oostzijde. Aan de Zuidzijde was de spoorlijn de grens en de parochie ging door tot en met de wijk Alteveer  bij het Openluchtmuseum. In mijn klas zaten kinderen van de hogere middenstand tot kinderen van ongeschoolde arbeiders. Het jeugdwerk in de parochie kende de Sint Maartengroep van de Katholieke Verkenners en een groep van de Katholieke Gidsen. Toen ik volwassen was ging alles op in één beweging Scouting Nederland.

Ik wist vrij goed waar de katholieken woonden. Wij vormden een aparte leefgemeenschap binnen de wijk. Het Voortgezet Onderwijs was ook verzuild. Ik ging naar de RKHBS aan de Velperweg bij de Hoflaan. Die kreeg een gymnasiumafdeling en de school heette vervolgens jarenlang Het Katholiek Gelders Lyceum. Gelders, want we kregen leerlingen uit de Liemers en de hele Veluwezoom.

De Duitse bezetting begon op 10 mei 1940 en ik zat toen nog op de Kleuterschool. In september ging ik naar de Onze Lieve Vrouweschool, een Lagere School. In september 1944 kwam ik in de vijfde klas, maar dat duurde niet lang. Met de luchtlandingen op zondag, 17 september begon de Slag om Arnhem. De rest van de vijfde klas heb ik op een paar weken in Apeldoorn na niet gehad.

In Arnhem begonnen de scholen na de evacuatie pas weer in september 1945. Ik kwam met een kleine groep in een zogenaamde “opleidingsklas”, waar je werd klaar gestoomd voor het toelatingsexamen voor de HBS of het Gymnasium. De meesten kwamen op de RKHBS/het KGL. Maar er ging er ook een naar een seminarie en een naar het Stedelijk Gymnasium. Ik heb niet iedereen kunnen volgen, maar er waren zeer capabele mensen bij. Je kunt dan zien, dat dit katholiek onderwijs sterk heeft bijgedragen aan de emancipatie van het katholieke volksdeel. Katholieken kwamen geleidelijk ook aan de bak bij de overheid, rechtspraak, leger en marine, bedrijfsleven, wetenschappen en kunsten.

Sjaak, nu Jack was de zoon van een melkhandelaar en deed met mij in 1952 eindexamen HBSb, dus met wiskunde en natuurwetenschappen, Hij ging in Utrecht Sterrenkunde studeren, promoveerde op een onderzoek naar de zon en werkte in de VS in Arizona en was gasthoogleraar aan de Universiteit van Chicago. Ik mocht hem enkele jaren geleden kort ontmoeten. Hij vertelde, dat hij de hele wereld afreist om overal deel te nemen aan bijeenkomsten van wetenschappers. Ook bij de Nasa speelde hij een adviserende rol.

Jan Beneken heette toen Jan Kolmer. Hij ging in 1952 in Eindhoven studeren en specialiseerde zich in medische apparatuur. Als ik bij het zoveelste medische onderzoek of bij een behandeling weer eens in of onder zo’n indrukwekkend apparaat lag, dacht ik vaak: Zou Jan aan dit apparaat een bijdrage hebben geleverd?

In dat opleidingsklasje zat ook Vincent Bruyns, zoon van een correspondent van de Gelderlander in Rome. Was het zijn buitenlandervaring, die hem voor de diplomatieke dienst deed kiezen. Hij bracht het tot ambassadeur, maar stierf helaas erg jong.

Frits Rutte woonde dichtbij ons. Hij ging naar een seminarie en werd priester. Toen wij in 1961 in Nijmegen trouwden, was mijn broer Ben een jaar eerder priester gewijd. Met de pastoor van de parochie erbij werd onze Huwelijksviering een Mis met drie Heren. Onvoorstelbaar in deze tijd en toch 61 jaar geleden. Zoals heel veel priesters hield hij de celibaatsverplichting niet vol.

Paul Velthuis kende ik ook van de verkennerij en lange tijd maakten hij en zijn vrouw deel uit van een vriendengroep. Hij kwam vaak in Bunnik, waar hij vergaderingen had in het kantoor van de Bovag. In Nijmegen was hij directeur van een groot garagebedrijf.

Zelf werd ik na tien jaar basisonderwijs docent aardrijkskunde aan het Niels Stensen College in Utrecht. Als Voorzitter van de Kring Utrecht van het K.N.A.G. kon ik een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van het Aardrijkskunde-onderwijs. Dat vertaalde zich in het feit, dat wij Proefschool Nieuwe Media werden.

Als ik zo terug denk aan mijn jeugd zeg ik bij mij zelf wat het toch een voorrecht was deel uit te maken van zo’n groep begaafde mensen. Velen zullen niet meer leven, velen ben ik uit het oog verloren., maar ook onder hen zijn ongetwijfeld mannen geweest met bijzondere gaven. Xo denk ik aan Kees Schoevaars, die bij de administratie van de Arnhemse katholieke scholen werkt en later administrateur was van een grote scholengemeenschap in Alphen aan de Rijn.Al die mensen. Het geeft een gevoel van grote dankbaarheid.

15^e Jaargang, Nr. 717.

SAMEN ZORGEN VOOR EVENWICHT

Het moest er een keer van komen. Te veel mest in de grond. Te veel stikstof verbindingen in de lucht. Zo kon het niet doorgaan. Een kabinet met de boerenvrienden VVD en CDA wil minder veehouders in Nederland en vooral bij waardevolle natuurgebieden. Het speelt vooral op de van nature voedselarme zandgronden van onze Oostelijke en Zuidelijke provincies.

Om het goed te begrijpen moet je de agrarische geschiedenis vanaf de Middeleeuwen kennen. Eeuwenlang bestond hier de potstalcultuur. Boeren hielden schapen om de mest, dus niet om de wol, de melk of het vlees op de eerste plaats. Zomers graasden de schapen op de heidevelden en zorgden er zo voor, dat de heide in stand werd gehouden. Andere planten werden weg gevreten. Bij de boerderijen waren schaapskooien, waar de schapen in de winter verbleven. De mest werd vermengd met heidestrooisel en die mest uit de potstal werd gebruikt om de akkers van de es (eng of enk) te bemesten. Die akkers leverden voedsel voor de boerengezinnen. Daarnaast waren er melk, boter, kaas, eieren en vlees. Kleine overschotten aan voedsel en kleding van wol en linnen leverden een geldinkomen, maar het leverde geen rijkdom op. Velen leefden ongehuwd in hun ouderlijk huis. Wel grote gezinnen en toch een geringe bevolkingsgroei.

De grote verandering kwam rond 1880 met de uitvinding van de kunstmest. De schapen waren niet meer nodig als mestproducent en dus ook de heide niet. De heide kon ontgonnen worden en boerenzoons konden er een bedrijfje stichten en konden huwen. Zo zorgde de kunstmest voor en toename van het aantal geboorten (!). Intussen was de stoommachine geschikt gemaakt om spinmachines en weefgetouwen aan te drijven. De textielindustrie gaf de groeiende bevolking werk. De vele boeren op de zandgronden gaven voedsel voor de stedelingen. Maar de heide werd schaars. Boerenzoons emigreerden. De landbouw werd steeds meer gemechaniseerd. Die dure machines vroegen grotere bedrijven. Kleine bedrijven werden samengevoegd. Ook dat kende een grens.

Een bijzondere vorm van bedrijfsvergroting  werd de intensivering.  Op dezelfde hoeveelheid grond werden meer dieren gehouden. Met ingevoerd veevoer bleek dit mogelijk. Bouw maar grotere stallen voor al dat vee. Neem nog maar meer vee om die stallen te betalen. Meer vee betekent meer mest op te weinig grond. Dus overbemesting. Maar de boeren moesten wel en de ministers waren blij, want de agrarische producten kwamen goedkoop in de supermarkten en daar waren de burgers weer blij mee. Ze konden een autootje aanschaffen of in het buitenland op vliegvakantie. Tsja, we kennen onze grenzen niet meer. Te veel vee, te veel automobiliteit, te veel vliegtuigen te veel fabrieken en misschien ook wel te veel mensen met te hoge eisen. Dus te veel stikstof en dus mag er niet meer gebouwd worden en mogen geen nieuwe wegen worden aangelegd. Al die mensen met alle mobiliteit en machines geven meer broeikasgassen. De opwarming van het klimaat is wellicht onomkeerbaar. Het smelten van ijskappen en het stijgen van de zeespiegel dus ook onomkeerbaar. Kunnen we Laag Nederland nog droog houden?

Er is maar één conclusie mogelijk: We moeten op een heel andere manier gaan leven. niet alleen de boeren moeten hun productiesysteem veranderen. Wij allemaal moeten veranderen. Een kleiner Schiphol is maar een voorbeeld. Het hoort allemaal bij een onderdeel; minder mobiliteit. Maar dus al die oorzaken van mobiliteit moet je dus ook afleren. Dat lukt alleen maar als we het allemaal samen doen. Stilletjes vraag ik mij af: Is dit kabinet nu echt begonnen met omdenken?

 15^e Jaargang, Nr. 716.

KOMT HIJ WEER IN HET NIEUWS?

Als je jarenlang regelmatig hetzelfde traject per spoor aflegt, dan zijn er van die bijzondere punten, die heel herkenbaar zijn. Zo’n plek is Houthandel van Dam in Bunnik. Grote loodsen, vrachtauto’s met stapels hout, vroeger een plas terzijde van de Kromme Rijn, waar boomstammen lagen uit te wateren. Lang was hier ook het NS-station en dat kun je nog zien aan de naam van de weg er naar toe, de Stationsweg. Het huidige NS-station ligt een kleine kilometer in de richting Utrecht en is alleen een station voor personenverkeer.

De Oranjebuurt een typische forensenwijk, die in de vijftiger jaren gebouwd werd toen de suburbanisatie op gang kwam. De stad Utrecht bood te weinig koopwoningen van redelijke kwaliteit. Die werden in de omliggende dorpen gebouwd. Bunnik ligt bovendien dichtbij de vestiging van de Rijksuniversiteit Utrecht in het buitengebied, de Uithof. Mensen stelden eisen aan hun woonomgeving en dus waren er voortdurend protesten tegen het snerpende lawaai van  het houtzagen.  Daar is iets op gevonden.

Toch is het bedrijf niet echt populair en bovendien zoekt Bunnik ruimte om woningen te bouwen. Laat van Dam maar naar elders vertrekken. Dan kunnen op dit terrein woningen gebouwd worden. Daar is vaak over gepraat, maar van Dam zit hier kennelijk erg gunstig ten opzichte van de klanten en mooi centraal in het land en dichtbij het knooppunt van snelwegen in alle richtingen en dichtbij de havens van Amsterdam en Rotterdam. Veel hout komt uit de tropische oerwouden. Er moet heel veel gebouwd worden, want er is een enorm tekort aan huizen. De leveranciers van bouwmaterialen komen net zo goed ruimte tekort.

Het terrein van Van Dam is vol en er is rondom geen vrije ruimte. Maar achteraan het bedrijfsterrein staan wat verouderde schuren. Als we die nu vervangen door moderne bedrijfsgebouwen in meerdere lagen, dan krijgen we er zo veel ruimte bij. Daarvoor werd een bouwplan gemaakt en dat werd aan de gemeente voorgelegd. Een ding werd stil gehouden. In die oude schuren huisden uilen en vleermuizen. Die mag je niet zo maar verdrijven. De organisatie, die deze dieren beschermt werd getipt. Die bleek door de gemeente en het bedrijf niet geïnformeerd. De gemeente Bunnik had helemaal geen bouwvergunning mogen geven. Linke soep!

Het nieuwe college van B.& W. moet nu maar een oplossing zien te vinden. Tsja, Houthandel van Dam is weer eens in het nieuws. Het nieuwe college bestaat uit P21 en D66 en die partijen hebben een naam hoog te houden. Ik ben benieuwd naar het commentaar van de P21 fractie.

15^e Jaargang, Nr. 714.

KAN IN DE EERSTE KAMER WAT IN DE GEMEENTERAAD KAN?

Volgend jaar vieren we in de gemeente Bunnik het vijfentwintigjarig bestaan van Perspectief 21, nu kortweg P21. Leden van GroenLinks en van de Partij van de Arbeid zijn daar automatisch lid van. P21 heeft ook leden, die geen lid zijn van een landelijke partij. Als GroenLinkser of PvdA-er kun je te kennen geven, dat je geen lid van P21 wilt zijn. Dat komt niet veel, zeg maar nooit voor. P21 is een zelfstandige partij met een eigen onafhankelijk bestuur en een eigen APV. Tijdens hun APV kunnen GroenLinks of de PvdA  discussiëren over de vraag of men verder wil met P21. Gezien het succes van P21 is stoppen zeer onwaarschijnlijk.

Hoe is het zo gekomen? In 1994 voerde GroenLinks een zeer succesvolle campagne. Op de ochtend van de verkiezingen werden huis aan huis zakjes Derde Wereldthee bezorgd met op een kaartje een vriendelijk goede morgen van GroenLinks en de vraag niet het stemmen te vergeten en daarbij ook aan GroenLinks te denken. We haalden zeer ruim twee van de vijftien zetels, maar de PvdA kwam ongeveer zes stemmen tekort voor een restzetel naast de ene zetel, die ze wel binnenhaalden.  Dat riep luidkeels om samen te werken. In het najaar van 1997 werd Perspectief 21 officieel opgericht met goedkeuring van de APV van GroenLinks en de APV van de Partij van de Arbeid. In 1998 haalden  we vier zetels, in 2002 werden het vijf zetels in 2006 zes zetels. Het mooiste succes was in 2018 toen we van de inmiddels 17 raadszetels er acht binnen haalden. Vaak waren de successen mede te danken aan actuele kwesties, die de gemoederen stevig bezighielden. Men dacht vooral op P21 te kunnen rekenen. Helaas splitsten drie  wat behoudende fractieleden zich af. In 2022 haalden we ruim zes van de zeventien zetels, maar VVD en D66 waren niet meer samen en haalden beiden drie zetels  Het CDA al jaren in de oppositie kwam op vijf zetels. P21 en D66 vormen de twee collegepartijen. P21 heeft twee wethouders en D66 één, alle drie vrouwen. CDA en VVD vormen de oppositie.

Kunnen de twee partijen het resultaat door samen te werken in de Eerste Kamer ook zo succesvol als uitslag krijgen? Als aparte partij was GroenLinks in Bunnik vanaf 1989 toen Groenlinks werd opgericht tot 1998 toen Perspectief 21 in de raad kwam steeds in de oppositie. Sinds 2002 is Perspectief 21 collegepartij. Dan krijg je veel meer voor elkaar. Je bent ook verantwoordelijk voor besluiten over lastige kwesties, waaraan de mensen zich ergeren. Soms kost je dat stemmen .Steeds gaat het erom de verkiezingen te winnen en zo veel mogelijk punten van jouw programma te realiseren. Er zijn tussen een gemeenteraad en de Eerste Kamer nogal wat verschillen. De vorm met een zelfstandige politieke partij als P21 kan bijvoorbeeld in de Eerste Kamer niet. De leden van de Eerste Kamer worden door de Statenleden van de twaalf provincies gekozen. Dat zijn leden van de PvdA en van GL. Het mooiste zou dan zijn, dat ook de kandidatenlijst voor de Eerste Kamer een gezamenlijke lijst is van PvdA en van GL. Maar hoe stel je die samen en mag dat volgens de Kieswet? Voor die ene kandidatenlijst moet er uiteraard ook één programma zijn. Hoe komt dat ene programma tot stand? Dat ene programma is noodzakelijk wil je echt en eerlijk samenwerken in één fractie. En welk bestuur is verantwoordelijk voor de ene fractie? Of zijn de besturen van PvdA en van GL samen verantwoordelijk voor de ene fractie?

Waarom willen we eigenlijk samen één fractie? Ik hoop, dat we zo aantrekkelijker worden voor de kiezers en samen meer zetels boeken. Zo valt te hopen, dat we meer van ons gezamenlijk programma weten te realiseren en dus nog aantrekkelijker worden voor de kiezers.  We lopen overigens een fors risico. Op zich is het een goed idee, maar als het deerlijk mislukt, dan is de kans op goede samenwerking en op den duur fusie voor jaren verkeken. Al die Eerste Kamerleden dragen straks in hun gezamenlijke fractie een enorme verantwoordelijkheid. Dat risico lopen we, maar we moeten durven. Dat versnipperde links is een schande en slecht voor ons land.

15^e Jaargang, Nr. 713

WIE GAAT ER WINNEN?

Toen de Nazi’s de Sowjet Unie binnen vielen en tot dichtbij Moskou oprukten was het voor velen moeilijk te geloven, dat deze strijd een keer zou gaan nemen en de Duitsers zouden worden verslagen. Toch gebeurde dit en de Duitse nederlaag was uiteindelijk vooral te wijten aan hun verliezen aan het Oostfront. Rusland gold sindsdien als onoverwinnelijk. We moesten ons wapenen tegen het communistische gevaar. We lazen verhalen over de vervolging van mensen met een godsdienst. Over de geheime politie en over dwangarbeiderskampen in Siberïe. Er was een enorme angst voor het Warschaupakt. Op economisch gebied werkten de Sowjet Unie en de satelieten samen in de Comecon. Zo stonden in de wereld twee blokken tegenover elkaar. Het communistische blok en het kapitalistische, de communistische dictatuur en het vrije Westen. Velen probeerden die communistische wereld te ontvluchten. Om die vlucht te verhinderen kwam er tussen die twee werelden het IJzeren Gordijn. Daar gingen we met onze kinderen kijken en we zagen de monumenten voor de mensen, die bij hun vlucht op een landmijn waren gelopen of door de Volkspolizei waren neergeschoten.

Aan alles komt een einde. In enkele Warschaupaktlanden kwam meer vrijheid en kon men gemakkelijker naar het vrije Westen reizen. De Russische president Gorbatsjov week af van communistische doctrines. De staatseconomie werd vervangen door particuliere bedrijven en de Berlijnse Muur viel. Oost en West-Duitsland werden verenigd tot de Bondsrepubliek Duitsland. Het IJzeren Gordijn verviel. Eindelijk vrede tussen Oost en West. De onderlinge betrekkingen werden genormaliseerd. Westerse bedrijven investeerden in Rusland. Russische oligarchen investeerden in het Westen. Voetbalclubs Chelsea en Vitesse hebben een Russische eigenaar. Waarom moet je je nog druk maken over dat enge Rusland?

Maar de krachtsverhoudingen waren wel sterk veranderd. Bijna alle Warschaupaktlanden hadden zich op het Westen gericht en waren lid van de NAVO geworden. Sommige Russen voelden zich bedreigd. Ze zien in de NAVO een vijandige agressieve organisatie. Ze vrezen een aanval van de NAVO. Het verlangen van Oekraïne om lid te worden van de NAVO zien zij als een bedreiging. Zo is de situatie van vredelievend samenleven in Europa plotseling weer omgeslagen. Rusland is een “oorlog” begonnen tegen Oekraïne.  Wij zien oude tijden herleven. Er is weer een “Russisch gevaar”. We gaan ons weer bewapenen. We sturen troepen naar landen, die grenzen aan Rusland of Wit-Rusland. Maar we gaan niet daadwerkelijk mee doen in dit conflict. Oekraïne moet het zelf oplossen door te vechten of door onderhandelingen. Het valt op, dat de weerstand van Oekraïne veel groter is, dan wij hadden verwacht, maar ook dan Rusland had verwacht. Het lijkt ook, dat een groot deel van het Russische leger niet zo veel lust heeft in een oorlog. Ik vraag mij af of niet juist de troepen, die al jaren betrokken zijn bij de strijd in de Donbass strijdlustig zijn

Wat maakte het Rode Leger tijdens de Tweede Wereldoorlog zo sterk? De Duitsers vielen het eigen Russische vaderland aan. De Duitsers waren een echte vijand. Hitler verkeek zich op de enorme uitgestrektheid van de Sowjet Unie. Dat maakte het moeilijk de Duitse troepen steeds te bevoorraden. Weliswaar hadden de Duitsers belangrijke industriegebieden veroverd, maar in de Oeral en in Siberïe was nog enorm veel zware industrie. Het belangrijkste verschil tussen toen en nu is echter, dat de Russen toen enorm veel wapensteun uit de USA kregen. Dat maakte de Russen toen zo sterk en dat maakt nu de Oekraïners zo sterk. Ook uit Europa krijgt Oekraïne veel hulp .Wij geven wapens en geld, maar we proberen een escalatie te voorkomen. Als het Russische volk  zich meer gaat verzetten tegen deze oorlog, die zij niet gewild hebben, dan is er hoop voor Oekraïne en de wereld.

Jaargang 15, Nr. 711.

EEN QAARSCHUWEND TEKEN

Samen met negen anderen verklaarde Paus Franciscus, dat de ziel van Pater Titus Brandsma bij God in de Hemel vertoeft, want alleen dan is hij in staat, dat er een wonder op zijn voorspraak  gebeurt. Een Amerikaanse medebroeder Karmeliet vroeg om de voorspraak van Titus voor de genezing van huidkanker en zie zonder enige wetenschappelijke verklaring genas hij. Dat was genoeg om het heiligverklaringsproces voort te zetten. Vandaag was het zover. Voor mij was er geen twijfel en voor veel Nederlanders evenmin. Scholen, Parochies en Geloofsgemeenschappen worden door de besturen naar hem genoemd. De mensen zijn er trots op. Maar waarom is het zo belangrijk, dat de hele wereld weet, dat Titus Brandsma heilig is?

Titus Brandsma leefde in een heel andere periode dan nu. Er was nog volop verzuiling. Iedereen behoorde bij een zuil, een deel van de bevolking.  Je had een protestante zuil, een katholieke, een Joodse, een communistische of een socialistische.  Mijn ouders waren Rooms-Katholiek en daarom behoorde ik ook tot de katholieke zuil. Ik ging naar een katholieke school. Na de oorlog naar de Katholieke Verkenners. We lazen een katholieke krant, Mijn vader was lid van de Katholieke Staatspartij en na de oorlog van de Katholieke Volks Partij, later opgegaan in het CDA. De bisschoppen vonden die verzuiling fantastisch: Je hield zo alle zieltjes bij elkaar.  Al die katholieke organisaties hadden een priester als “Geestelijk adviseur”.  Titus Brandsma, hoogleraar en rector magnificus van de Radboud Universiteit schreef ook veel in de katholieke pers en toonde zich een felle tegenstander van het Nationaal-Socialisme. De Nazis wilden in alle kranten reclame maken. De bisschoppen gaven Prof. Brandsma de opdracht alle katholieke kranten te bezoeken en ze te verbieden Nazi-advertenties in hun blad op te nemen. Het bleek voor de Duitse propaganda-machine heel moeilijk om greep te krijgen  op de verzuilde pers in Nederland. Brandsma werd gearresteerd en moest het uiteindelijk met de marteldood bekopen.

Ook nu zijn er weer politieke bewegingen, die greep op de pers trachten te krijgen en ook nu moeten we hun boodschappen maar al te vaak afwijzen. Er is het racisme, de vreemdelingenhaat, de onverschilligheid tegenover armoede of woningnood. Er is de hebzucht van rijke landgenoten en het schandaal rond de uitkeringen

Wat is de belangrijkste taak van journalisten?  Journalisten behoren de waarheid boven tafel te krijgen en die algemeen bekend te maken. Dat is vaak erg moeilijk .Sommige dagbladen hebben gespecialiseerde journalisten in hun team, die zich juist richten op het onthullen van leugens. Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken vertegenwoordigde de Nederlandse regering bij de heiligverklaring en sprak na afloop met journalisten. Zo zei  hij, dat het onderwerp weer zeer actueel is. Ook nu worden door regeringen weer leugens verspreid en hebben journalisten de taak de waarheid boven tafel te krijgen.. Maar ook een Nederlandse politieke partij als Forum voor Democratie heeft er een handje van de meest gevaarlijke  nonsens te verkondigen. Tijdens een journaal gebeurt het herhaaldelijk. Een bericht van de Russische regering wordt voorgelezen en onmiddellijk daarna de ontkenning door bijvoorbeeld een Oekraïense generaal, die het kan weten. In ons land zijn steeds meer mensen, die dat in de gaten hebben, maar ook die zich laten beetnemen door hun eigen regering.

Een groep Rooms-Katholieke Nederlandse journalisten heeft de paus verzocht De Heilige Titus Brandsma te benoemen tot patroon van de journalistiek. In Nederland is zijn heiligverklaring bij journalisten wel bekend, maar in veel landen alleen bij enkele specialisten. Een benoeming door de paus zou het onderwerp wereldwijd actueel maken. Het gezegde “De krant brengt de leugens in het land.” moet de wereld uit.

15e Jaargang, Nr. 711.

ONTROEREND

The Passion is een bewerking van de laatste levensdagen van Jezus van Nazareth, zijn lijden en sterven. De rollen van Jezus, Maria, Petrus, Pilatus, Judas Iskariot, Maria Magdalena en anderen worden gespeeld door acteurs of actrices, zangers of zangeressen. Zij zingen liederen uit hun repertoire, die meestal niet echt met het lijden van Jezus te maken hebben. Het verhaal wordt verteld door een verteller, Ruud de Wild. Er is ook een verslaggeefster, die gesprekjes heeft met publiek of ontvangen reacties meldt.

Deze aflevering was bijzonder omdat de rol van Maria, de moeder van Jezus veel nadruk kreeg. Noortje Herlaar als Maria trad vaak op en zij wist in haar rol het intense verdriet van een moeder, die haar kind ziet lijden met veel realiteit te brengen. Zo droeg zij vooral bij aan het ontroerend karakter van deze Passion.  In de live uitvoering wordt een groot wit verlicht kruis mee gedragen naar de plek van het sterven van Jezus, Golgotha. Daar bleef het kruis stil liggen. En daar zong Noortje haar slotlied. Het ontroerde mij zeer.

Jezus bij de Romeinse landvoogd Pilatus was bewerkt tot een beoordeling van de situatie door een gespreksgroep onder leiding van Jeroen Pauw. Die moest dus de objectieve gespreksleider spelen, terwijl hij bij zijn eerdere  optredens als gespreksleider vaak blijk gaf van een zekere aversie tegenover religieuze zaken. Het optreden van Pilatus kreeg zo een veel realistischer karakter. Het gebeuren van ongeveer 2000 jaar geleden zou ook nu kunnen geschieden. En hoe sta jij er zelf dan vandaag tegenover?

Deze twaalfde editie van The Passion vond plaats in de Gelderse stad Doetinchem en trok ruim 2, 2 miljoen kijkers. Dat is zeker geen record. Dat staat op de editie van 2015 in Enschede met 3,5 miljoen kijkers. Er liep ook geen publiek mee. Dat kon niet meer georganiseerd worden op zo’n korte termijn nu er geen coronamaatregelen meer gelden. De verslaggeefster kon dus ook geen reacties van het publiek vragen. Maar desondanks was dit een boeiende en ontroerende aflevering. Je kwam niet op de gedachte dat het allemaal maar erg aanstellerig gedoe was en niet erg passend als een verhaal van Jezus lijden. Goed werk van KRO-NCRV.

15e Jaargang, Nr.708.

SCHELDEN OP OEKRAÏNERS

Waarom roept Poetin steeds over Nazi’s als hij het over Oekraïners heeft? Om dat te begrijpen moet je terug in de geschiedenis. Het Rusland uit de tijd van de Tsaren kende een enorme ongelijkheid. Op de grote landgoederen van de landadel leefden zelfs nog lijfeigenen, naast vaklieden en huishoudelijk personeel en administratie. In de steden was een elite van bestuur, advocaten, notarissen en intellectuelen in het onderwijs en dan natuurlijk de detailhandel. In de negentiende eeuw begon industrie en mijnbouw op te komen. Er waren veel mensen met een laag inkomen. Het land was rijp voor een revolutie, een opstand tegen de tsaren en de rijken. De dictatuur onder de tsaren werd vervangen door een partijdictatuur. Er was nog steeds geheime politie. Mensen werden nog steeds verbannen naar Siberië.

Het verdwijnen van de adel leidde tot het opkomen van een zelfstandige boerenstand, maar dat strookte in het geheel niet met de communistische idealen. Die wilden geen rijke boeren, die de landarbeiders uitbuiten. De Sovjet-dictator Jozef Stalin kwam met het plan de landbouw te collectiviseren. De boeren moesten het land gezamenlijk bewerken en hun bedrijven collectief besturen onder leiding van een voorzitter. Die collectieve bedrijven heetten kolchosen. Sovchosen waren grote staatsbedrijven, vaak in ontginningsgebieden. Er was hevig verzet onder de boeren. Velen werden terecht gesteld of naar Siberië verbannen. Dat was het werk van de geheime politie. Daar werkte Poetin voordat hij president werd.

Hitler en Stalin sloten een niet-aanvalsverdrag, het Molotov-von Ribbentrop Pakt Ze verdeelden Polen en daarom verklaarden de Geallieerden Nazi-Duitsland de oorlog. Hitler viel de Sowjet Unie toch aan. Vooral in de Oekraïne zagen de mensen hun kans schoon. Samen met de Duitsers gingen velen in dienst van de Duitsers jacht maken op hun moordenaars, de leden van de geheime politie. Zelfs toen de Nazi’s en Duitsland al lang verslagen waren hielden in de wouden van Oekraïne de strijders hun strijd tegen de geheime politie van de Russen nog jaren vol.

Dan is het niet verwonderlijk, dat een lid van die geheime politie, nu president van Rusland het over Nazi’s heeft als hij over Oekraïners spreekt. Niet dat hij gelijk heeft. Het is maar een kleine groep, die nog fel anti-communistisch is en het communisme als economisch systeem, is uit Rusland verdwenen. Bij mij zelf merk ik het en ook bij anderen: anti-Russische gevoelens en wantrouwen tegen de Russen laaien ook in Nederland weer heel gemakkelijk op. Die Poetin is niet te vertrouwen. Ik heb moeite zulke gevoelens jegens de gewone Russen te onderdrukken. Dergelijke complicaties maken het conflict wel weer moeilijk oplosbaar. Zo’n conflict aanjagen is buitengewoon onverstandige politiek van President Poetin.

15^e Jaargang, Nr. 707.

OOK VOOR DE AGRESSOR?

Toen ik nog voor de klas stond – inmiddels ruim 27 jaar geleden – kwam het af en toe voor, dat een jongen mij aansprak over  een wereldprobleem en me om raad vroeg.  Ik moest er weer aan denken toen een pastor mij aansprak. Ik heb tijdens de viering gebeden voor de mensen in Oekraïne. Iemand sprak mij na de viering daarop aan. Je had ook voor de Russen moeten bidden. Die lijden ook onder de oorlog. Het was niet zo maar iets. Er werd een serieus antwoord verwacht. Ik vrees, dat ik er niet in geslaagd ben zo snel tot een bevredigend antwoord te komen. Ik heb er nog veel over nagedacht.Het is zo gemakkelijker om systematisch en puntsgewijs het probleem te behandelen.

Kun je het Russische volk verantwoordelijk stellen voor deze aanvalsoorlog?  Het besluit tot de aanval is genomen door President Poetin van Rusland. Hij wil het geen oorlog noemen, maar een militaire operatie. Het is in Rusland zelfs strafbaar de term oorlog in de mond te nemen. Wij in het Westen zien, dat deze militaire operatie alle kenmerken van een oorlog heeft. Demonstranten tegen de oorlog worden zeer snel opgepakt en hen wacht een jarenlange gevangenisstraf. De echte verantwoordelijkheid ligt duidelijk bij President Poetin. Daarbij is het niet erg duidelijk wat zijn motief is om een zo wrede oorlog te beginnen Heeft Oekraïne aanleiding gegeven? In Poetins ogen wel degelijk. In Oekraïne is een sterke neiging om zich te richten op de Europese Unie en ter bescherming tegen de grote buur de Russische Federatie lid te worden van de NAVO. Voor Poetin en zijn landgenoten is dat een grote dreiging. We zouden wel gek zijn om na de nederlagen van Napoleon en Hitler opnieuw Rusland aan te vallen. Intussen zijn Estland, Letland, Litouwen lid van de NAVO en de EU, terwijl ze deel uitmaakten van de Sovjet Unie en zijn Polen, Oost-Duitsland, Tsjechïe, Slowakije, Hongarije, Bulgarije en Roemenïe niet langer aangesloten bij het Warschaupakt, maar ook lid van de NAVO en de EU. De positie van Rusland is na het uiteenvallen van de Sovjetunie aanzienlijk verzwakt en dat zit Poetin uiteraard erg dwars. Aansluiting van Oekraïne bij het Westen is dus onverteerbaar. Kun je de gewone Russen nu verantwoordelijk stellen voor deze oorlog? Er zijn Russen, die deze oorlog afwijzen, maar de massa is niet bestand tegen de propaganda en gelooft alles.  Ze willen een krachtige president en hebben hem met grote meerderheid herkozen.. Als je voor de Russen wilt bidden, dan gaat het veel meer om een fatsoenlijk regime. Hebben de Oekraïners gelijk met hun verlangen tot aansluiting bij het Westen? In de dertiger jaren zuchtten ze onder de Stalinterreur waarmee de collectivisering van de landbouw gepaard ging. Duizenden doden. Verbanning naar de kampen in Oost-Siberïe. Een president afkomstig van de geheime politie vertrouwen ze uiteraard niet. Daarom zijn ze ook zo gemotiveerd om te vechten voor hun vrijheid. Maar de gewone Russen ; hebben zij ook te lijden onder deze oorlog? Hebben ze te lijden onder dit Poetin-Regime?  Ik zou denken van wel. Hun zonen sneuvelen. Zij krijgen de lasten van de sancties te verduren. Minder welvaart. Zij kennen geen echte vrijheid zoals wij die kennen. Er is alle reden om ook voor het Russische volk te bidden.

15e Jaargang, Nr. 706.