John Ch.M. Jorna

TERECHT HEVIG VERZET VAN OEKARAÏNE

In de Sovjetunie onder Stalin vond in de dertiger jaren een gedwongen collectivisatie van de landbouw plaats. In het belangrijkste agrarische gebied van de Sovjetunie, de Oekraïne was het verzet daartegen hevig. Veel boeren werden door de Russische politie gedood en anderen werden naar Siberië verbannen. In bevolkingsstatistieken zijn de moorden onder deze Stalinterreur duidelijk waarneembaar. Zo erg was het.

Hitler viel in 1941 de Sovjetunie binnen. Het is gezien het voorgaande niet verwonderlijk, dat de Duitsers door veel Oekraïners volop gesteund werden. Bijvoorbeeld bij de jacht op communisten. Daaraan refereert Poetin als hij de Oekraïners uitmaakt voor Nazi’s. Anderzijds vrezen de Oekraïners een herhaling van die Stalinterreur. In de heroverde gebieden zijn al de nodige moordpartijen geconstateerd. Velen zijn bereid zich tot het uiterste te verzetten. Daarbij hebben ze de steun van het vrije Westen hard nodig. Voor de Russische Federatie lijkt het gaandeweg meer een prestigekwestie te worden. Waar het nu om gaat is Oekraïne zoveel steun te geven, dat de Oekraïense strijdmacht erin slaagt de Russen na hun inval weer uit hun land te verdrijven zonder dat het leidt tot verdere escalatie. Daarbij is het van groot belang, dat er geen groeiende steun voor Poetin onder de Russische bevolking ontstaat.

Moderne zware tanks zijn voor Oekraïne daarbij broodnodig. Anderzijds is de vrees van de Duitse Bondskanselier voor verdere escalatie heel begrijpelijk. De Russen zijn de Tweede Wereldoorlog zeker niet vergeten. Het is voor de oorlogspropaganda van Poetin niet moeilijk de vrees voor die Nazi’s uit Duitsland aan te wakkeren. Hoe maken we het Russische volk duidelijk, dat het alleen gaat om een vrij en zelfstandig Oekraïne en niet om een aanval op de Russische Federatie? Ik hoop nu maar dat er Russen zijn, die met behulp van Google Translate dit blog gaan lezen.

15^e Jaargang, Nr.747.

EEN FIJNE SCOUTING VRIENDIN

Het is ruim vijftig jaar geleden, dat ik Lettie leerde kennen. Ze woonde toen al enkele jaren in Odijk, waar ze samen met een vriendin was komen wonen. Heel tragisch stierf die vriendin al snel en Lettie bleef alleen achter. Ik woonde vanaf februai 1967 in dit dorp. Ik raakte al snel betrokken bij de H. Nicolaasparochie en bij de Katholieke Verkenners in omliggende plaatsen, die bij het District Utrecht (stad) werden ondergebracht. In die tijd fuseerden de vier Scouting-organisaties tot een beweging Scouting Nederland. Er was veel jeugd in het dorp. In Het Trefpunt plaatste ik een klein stukje. Wie wil adhesie betuigen met mijn plan om voor de Odijkse jeugd een Scoutinggroep op te richten? Willy en Lettie reageerden. Zo leerde ik ruim vijftig jaar geleden Lettie Werkman kennen. Ze was leidster geweest bij de Gidsen en Kabouters in Zeist. In Odijk zijn twee zussen, die nog goede herinneringen hebben aan Guido Werkman uit de tijd, dat ze in Zeist woonden.

We gingen met z’n drieën aan de slag. Nu vijftig jaar geleden startten een Kabouterkring en een Welpenhorde. Ook andere leeftijdsgroepen werden opgericht. Lettie zorgde vooral voor de begeleiding van de leiding. Ik herinner me een trainingsweekend in Zeist. We kwamen in Heidestein, wat toen nog vrijwel geheel bos was en bij het meertje kreeg de jonge leiding een bericht in Morse. ’s Avonds was er een dropping. In 1982 stopte ik met activiteiten bij Scouting. Het contact met Lettie werd iets minder.

Lettie was ook een uitstekkende onderwijzeres aan de Katholieke Valkenheuvelschool in Driebergen-Rijsenburg. Toen het Hoofd der School wegen overspannenheid er een tijd uit moest, nam mijn vrouw bijna een jaar lang zijn klas over. Vooral de ouders waren daar blij mee. Lettie en mijn vrouw waren een jaar collega;s. Zo leerden we haar nog beter kennen. Haar band met de parochie daar was heel sterk. Haar verjaardag werd een keer op de pastorie daar gevierd. Eigenlijk was Lettie ook na haar pensionering meer parochiane in Driebergen dan ik Odijk. Lettie en ik spraken een keer over de beschuldigingen van misbruik waar de toenmalige pastoor mee te maken had. Lettie was erg goed bevriend met hem en kon zich niet voorstellen, dat het waar was. Zo’n fijne man. Uiteindelijk hielpen zijn ontkenningen niet meer. Hij is ontzet uit het priesterambt. Voor Lettie moet dit een enorme klap zijn geweest.

Lettie was inmiddels verhuisd naar een appartement. Van tijd tot tijd kwamen we elkaar tegen en dan was het contact weer als vanouds. Maar ze werd ouder en de familie vond, dat ze niet langer zelfstandig kon wonen. Begin 2019 verhuisde ze naar de Ridderhof in Amerongen. Maar een enkeling uit het appartement wist waar ze naartoe was. Corona zorgde uiteraard ook voor weinig mogelijkheden om haar te ontmoeten. Het zou kunnen zijn, dat haar familie dacht, dat niemand in Lettie geïnteresseerd was. Geheel ten onrechte.

Rond deze tijd was het vijftig jaar geleden dat Scouting in Odijk van start ging. Zou Lettie nog leven?  Via een vroegere buurvrouw kwam ik te weten, dat ze in De Ridderhof in Amerongen woonde. Ik belde naar de Ridderhof en kreeg een receptioniste aan de lijn. Ik vertelde haar wie ik zocht en waarom. Toen zei ze me: “Oh meneer, Lettie is net vorige week overleden”. Op de Ridderhof wisten ze niets over haar uitvaart. Wij hier in Odijk wisten het evenmin. Ik heb een condoleance via de Ridderhof naar de familie gestuurd. De uitvaart heeft waarschijnlijk in besloten kring plaats gevonden. Ik vermoed, dat Lettie, altijd erg bescheiden, haar schouders daar in het hiernamaals erover ophaalt. Lettie, we willen je laten weten, dat we door jouw overlijden een heel fijne vriendin hebben verloren. Een zeer verdienstelijke vrouw is van ons heen gegaan. Moge zij rusten in vrede.

15^e Jaargang, Nr. 746.

 PAUS FRANCISCUS IS DIE AL BEGONNEN

Een paus is niet alleen hoofd van een wereldkerk, maar ook staatshoofd, maar dan wel van een ministaatje Vaticaanstad. Maar met dit kleine staatje onderhouden 183 landen diplomatieke betrekkingen en een daarvan zijn er 91 vertegenwoordigd door een ambassadeur. Kennelijk wordt Vaticaanstad belangrijk gevonden. Waarom? In heel veel landen heeft de Heilige Stoel een diplomatieke vertegenwoordiger, een nuntius. Die krijgt vanuit de lokale kerk, maar ook door allerlei contacten veel informatie en die gaat allemaal naar Rome. Al die landen en ook de EU en andere organisaties hebben veel belangstelling voor die daar bij de Heilige Stoel verzamelde inlichtingen.

Het betekent ook dat de leden van de Curie en in het bijzonder de prelaat, die al die contacten verzorgt heel goed geïnformeerd zijn en in staat zijn de paus van betrouwbare inlichtingen te voorzien. Dat merk je ook als de paus aan het woord is. Vaak vraagt hij aan de menigte op het Sint Pietersplein het gebed voor de oplossing van een conflict met veel slachtoffers of voor de doden bij een epidemie of een natuurramp.

Tijdens de Nieuwjaarsreceptie voor het Corps Diplomatique hield hij een toespraak. Daar kwamen die talrijke gewapende conflicten aan de orde. Ik citeer uit een bericht op de website van KRO-NCRV: “Vandaag is de derde wereldoorlog van een geglobaliseerde wereld aan de gang, waarbij conflicten slechts bepaalde gebieden van de planeet rechtstreeks treffen, maar in wezen iedereen betreffen. Het dichtstbijzijnde en meest recente voorbeeld is de oorlog in Oekraïne, met zijn spoor van dood en vernietiging; met aanvallen op civiele infrastructuur waardoor mensen niet alleen het leven verliezen door bommen en geweld, maar ook door honger en kou”, zei de Heilige Vader tot het corps diplomatique dat verzameld was in de Hal der Zegeningen. 

“In dit verband stelt de conciliaire constitutie Gaudium et spes dat ‘elke oorlogsdaad die zonder enig onderscheid de vernietiging van hele steden of uitgestrekte gebieden en hun inwoners beoogt, een misdaad tegen God en tegen de mensheid zelf is en krachtig en zonder aarzeling moet worden veroordeeld’ (nr. 80). We mogen dus niet vergeten dat oorlog vooral de meest kwetsbare mensen treft – kinderen, ouderen, gehandicapten – en gezinnen onuitwisbaar verscheurt. Ik kan vandaag alleen maar opnieuw oproepen tot een onmiddellijke beëindiging van dit zinloze conflict, waarvan de gevolgen hele regio’s treffen, zelfs buiten Europa, vanwege de gevolgen voor de energie- en voedselproductie, met name in Afrika en het Midden-Oosten.”

De paus wees op meerdere gebieden waar dood en verderf wordt gezaaid. “De derde wereldoorlog in stukken die wij meemaken brengt ons ertoe andere spannings- en conflictgebieden te overwegen. Zelfs dit jaar, met zoveel pijn, moeten we Syrië zien als een gefolterd land. De wedergeboorte van dat land moet gepaard gaan met de nodige hervormingen, waaronder constitutionele hervormingen, in een poging om hoop te geven aan het Syrische volk, dat gebukt gaat onder steeds grotere armoede, en te voorkomen dat de opgelegde internationale sancties het dagelijks leven van een bevolking die al zoveel geleden heeft, beïnvloeden.”

Jarenlang had de wereld te maken met de tegenstelling tussen het Vrije Westen en de Communistische wereld. Het was de tijd van het IJzeren Gordijn in Europa. Er heerste een Koude Oorlog tussen Oost en West. Beide partijen beschikten over kernwapens en er heerste wat wij noemden een “Wederzijds Afschrikkingsevenwicht”. In veel van die landen ontstond steeds meer verzet. Denk aan de vakbond Solidariteit in Polen. In 1989 viel de Muur in Berlijn. Bijna al die landen herwonnen hun vrijheid en de Sovjetunie werd  in aparte republieken verdeeld. De Koude Oorlog was voorbij. Dachten we.

Eigenlijk kun je nu zeggen, dat er een tegenstelling in de wereld bestaat tussen enerzijds dictatoriaal geregeerde landen met weinig respect voor de Rechten van de mens en op zijn hoogst een schijndemocratie. Anderzijds zijn er staten met veel vrijheid en veel respect voor de Mensenrechten en met een goed functionerend eerlijk democratische bestuur. Die Vrije Wereld oefent een sterke aantrekkingskracht uit op de mensen, die in een land zonder democratie leven. Daar laait  van tijd tot tijd de vrijheidsliefde op. Denk aan de Arabische staten in Noord-Afrika en het Midden Oosten. De dictatuur in Syrië krijgt steun van een andere dictatuur, namelijk van Rusland.

Ook in Oekraïne waren duidelijk signalen van die vrijheidsdrang. In de ogen van Poetin en zijn trawanten driegde het land aan de Russische invloedssfeer onttrokken te worden. Dus viel Rusland er binnen. Het machtsevenwicht mocht niet verder verstoord worden. De Russen hadden niet gerekend op zoveel verzet. Niet alleen de Oekraïners zijn het slachtoffer, maar ook die gewone Russische mannen, die naar het front worden gestuurd en daar helemaal niet om gevraagd hebben. Terecht vestigde Paus Franciscus de aandacht op al die conflicten in de wereld.

15^e Jaargang, Nr.745.

EN OOK KROONJAREN

Nog pas 25 jaar bestaat de lokale progressieve partij Perspectief 21, actief in de gemeente Bunnik. Leden van de Partij van de Arbeid en van Groenlinks zijn er automatisch lid van. De partij heeft ook leden, die geen lid zijn van een landelijke partij. P21 heeft een eigen bestuur en is een zelfstandige vereniging. Een voorganger was het PAK, het Progressief Akkoord, met een gemeenschappelijke lijst en een gemeenschappelijke fractie van leden van de Partij van de Arbeid, D66 en de PPR. Het PAK heeft het maar enkele raadsperiodes uitgehouden. De eerst fractie van P21 vanaf 1998 telde vier leden en bij elke raadsverkiezing kwam er weer een lid bij. Toen we in 2018 naar zeventien zetels in de raad gingen, scoorde P21 er 8. Nu heeft P21 zes zetels en is de grootste partij in Bunnik met twee wethouders. P21 werkt samen met D66, dat drie zetels heeft en één wethouder.

Twee keer zo lang bestaat Scouting in Odijk. In juni 1972 plaatste ik een oproep in het plaatselijke blad Het Trefpunt met het verzoek adhesie te betuigen met het plan in Odijk een scoutinggroep op te richten Lettie Werkman en Willy Limbosch reageerden. Samen gingen we aan de slag. We moesten leiding zoeken. Die moesten een cursus volgen en stage lopen bij een groep in de buurt. We gingen leden werven voor de welpen en voor de kabouters, die in de eerst maanden van 1973 van start gingen. Vrij snel volgden de verkenners en de meisjes van 12 tot 17. Een zware taak was steeds te zorgen voor voldoende leiding. Er waren immers geen oudere leden. Ook steeds weer onderdak vinden was moeilijk. Maar ook dat lukte. Het was vooral het werk van mijn opvolgers, want in 1982 stopte ik met Scouting en ging mijn krachten wijden aan het aardrijkskunde-onderwijs.

Het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap, kortweg KNAG, bestaat dit jaar 150 jaar. Het werd dus opgericht in 1873. Op de toen al bestaande HBS werd het vak gegeven, maar er was nog geen universitaire opleiding in de geografie. Wel was er al de Bosatlas. De Industriële Revolutie zorgde voor een grote behoefte aan grondstoffen en energie en dus een toenemende import. Het kolonialisme vierde hoogtij en dus groeide ook de belangstelling voor al die overzeese gebieden. In die koloniën moest ook onderwijs komen. Daarvoor kwamen de Fraters van Utrecht als geroepen. Die bestaan dit jaar ook 150 jaar. De aardrijkskunde kent een groot aantal specialisaties .zoals sociale geografie, stadsgeografie, bevolkingsgeografie, landbouwgeografie en fysische geografie met landschapsgeografie en o.a. klimatologie. Maar het KNAG organiseert ook de aardrijkskundeleraren in de afdeling Onderwijs. Er is ook een universitaire specialisatie Onderwijsgeografie. Onder de Afdeling Onderwijs vallen ook een aantal lokale kringen. Ik mocht vanaf 1978 voorzitter zijn van het bestuur van de Kring Utrecht. We werkten hard aan de vernieuwing van het onderwijs en verdieping van de kennis bij de docenten. Toen ik na veertig jaar in het onderwijs in 1994 met prepensioen ging stopte ik met dit bestuurswerk. Maar eens geograaf altijd geograaf. De vaste bezoekers zullen dat wel gemerkt hebben.

En dan de kroonjaren

Mijn zus, vroeger een bekende verhalenvertelster, werd tijdes de Tweede Wereldoorlog in 1943 geboren één dag voordat ik zelf negen jaar werd. Ik was heel blij een zusje te krijgen. Ze wordt dit jaar dus 80 jaar jong.

Mijn oudste zoon bereikt de leeftijd van zestig jaar. Hij is in de sneeuwwinter van 1963 geboren. Hij en zijn  vrouw hebben er voor gezorgd dat wij twee (van de drie) kleinzoons kregen. Er valt dus wat te vieren in de familie.

15^e Jaargang, Nr. 744.

OVER DE DODEN NIETS DAN GOEDS?

Allerlei mensen komen met een reactie op het overlijden van deze emeritus paus. Toen hij aantrad, vreesde ik zijn conservatieve imago. Tegelijk las ik toen ergens, dat deze paus ons nog zou verrassen. Daarover straks meer.

De Amerikaanse president Biden is een vroom katholiek. Zelfs de dag van de verkiezingen begon hij met het bijwonen van een Heilige Mis in zijn parochiekerk. Tegelijk zijn er in Amerika bisschoppen, die vinden, dat hem de communie moet worden geweigerd omdat hij bij wet abortus wil toestaan. Hij wil dat mogelijk maken om te zorgen, dat vooral arme vrouwen op een veilige en hygiënische manier de ingreep kunnen ondergaan. Welgestelde vrouwen hebben genoeg geld om naar een staat te reizen, waar abortus wel is toegestaan. Echte tegenstanders van vrije abortus beschouwen abortus als moord en moord mag nooit. Biden weet, dat ook bij een verbod er toch abortussen zullen plaatsvinden. Vrouwen in armoede willen geen kind. Ze weten, dat een kind honger zal lijden. Ze zijn te arm om het kind groot te brengen. Het zou goed zijn als jonge meisjes goede voorlichting krijgen en er voor hen gratis anticonceptie beschikbaar is. Zoiets noemen veel Amerikanen het reinste communisme.

Paus Benedictus XVI heeft veel over liefde geschreven. Zijn eerst encycliek ‘God is Liefde’ verscheen met Kerstmis 2005. Ik herinner mij ook een encycliek, waar de liefde tussen man en vrouw aan de orde kwam. Benedictus maakte onderscheid tussen de lichamelijke liefde en de zorgende liefde. Hij zag in de lichamelijke liefde een prachtig geschenk van de Schepper. We beleven daar veel genoegen aan en dat is een reden om dankbaar te zijn en dat aspect te waarderen. Het was een heel ander geluid, dan we van kerkelijke functionarissen gewend waren. Daar kregen we toen veelal de indruk, dat het lichamelijke gewantrouwd werd. Mijn moeder vertelde ons, dat haar heeroom (=een oom, die priester is) het huwelijk een noodzakelijk kwaad noemde. Ze vond het maar niets. Paus Benedictus zag in de liefde tot de naaste de voornaamste opdracht van de Kerk. Ook aan dat aspect schonk hij aandacht  Bisschop van den Hende van Rotterdam was tot nu toe de enige, die dit aspect van zijn pausschap in zijn reactie naar voren bracht.

Paus Benedictus XVI bleef ook toen hij Aartsbisschop van München Freising was en later als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer altijd de theologieprofessor. Maar daarbij was zijn aandacht vooral gericht op de inhoud van ons Rooms-Katholieke geloof. Voor andere kerken en geloven had hij weinig belangstelling. Waarschijnlijk daardoor vormde de dialoog met andere geloven altijd een zwak punt, ook in zijn pausschap. Zo kon het tot een forse blunder komen bij een rede op zijn oude universiteit van Regensburg. Hij citeerde uit een oud geschrift. Wat heeft Mohammed ons gebracht? Niets dan geweld. Dat moge dan waarheid bevatten voor het verleden, inmiddels is er in de Islamitische theologie wel het een en ander veranderd. Ook daar staat men kritisch tegenover de vele oorlogen en ziet men in vrede het hoogste goed. Die ontwikkeling in het denken van Moslim theologen was hem ontgaan. Dat werd hem flink kwalijk genomen.

Donderdag, 5 januari 2023 is de uitvaart op het Sint Pietersplein. KRO-NCRV zenden de plechtigheid rechtstreeks uit. De uitzending begint om 9.15 uur op NPO 2. Dat wordt een lange zit.

Aan de situatie van twee pausen komt gelukkig een einde. Benedictus XVI hield zich geheel op de achtergrond. Voor hem was Franciscus de paus. Maar sommige kritische figuren probeerden hem voor hun karretje te spannen. Dat kan nu niet meer.

Ik wens alle bezoekers van mijn weblog Alle Goeds voor het Nieuwe Jaar 2023.

15^e Jaargang, Nr. 743.

IN 1944 EN 2022

Ik heb het al vaker verteld. Vanuit Arnhem waren wij geëvacueerd naar het Hooiland, Oostelijk van Apeldoorn. We zaten in een kleine school met vier lokalen. In een van die lokalen sliepen we op stro. Overdag waren we meestal in een kleine onderwijzerskamer rond een potkacheltje, waar we hout in stookten. Dat hout haalden we uit een nabijgelegen bos. De boomstammen zaagden we met een spanzaag in stukken en die blokken kloofden we met een bijl in kleinere stukken. Ook toen was het een behoorlijk koude winter, maar we hebben het volgehouden, daar aan de Barnewinkel. Het was toen echt platteland, waar nu de A1 en de A50 elkaar kruisen. Als we over de A1 reden zagen we het schooltje terzijde van de weg liggen. Het is er niet meer. Door gebrek aan leerlingen moest het schooltje sluiten en werd het afgebroken.

Er waren veel meer evacuees in het gebied. Ze waren ingekwartierd bij boeren en sliepen in een ontruimde stal, zoals mijn grootouders en een zus van mijn vader. De Katholieken onder hen kregen pastorale zorg van Pater Picard M.S.C. uit Arnhem. Ze kwamen bijeen in een Protestant wijkgebouw Samuel. Daar vierden we met Kerstmis 1944 ook de Nachtmis. Het was een troostvol gebeuren. Ondanks de oorlog en de V1-s, vliegende bommen, die in de nacht over vlogen op weg naar Londen en Antwerpen. We baden om vrede, maar we moesten nog tot half april wachten op de bevrijding. Als ik nu om vrede voor Oekraïne bid, moet ik nog vaak aan die tijd terug denken. Wij weten wat het is wanneer je land bezet gebied is en er regelmatig luchtaanvallen voorkomen.

Wij kregen warm eten van de gaarkeuken in Apeldoorn. “s Avonds tegen een uur of negen kwam een paard en wagen van Venneman uit Arnhem langs en leverde ons een halve gamel warm “eten” . Dat was meestal heel dunne erwtensoep, eigenlijk groen water. Nu eten we samen met de hele familie: drie kinderen, zes kleinkinderen, vier partners en wij met z’n tweeën heerlijke gerechten, die we zelf hebben klaar gemaakt. Toen in het Hooiland aten we in plaats van dat groene water echte aardappels en knolletjes, eigenlijk veevoer als een feestmaal met Kerstmis. Met dit stukje levenservaring kun je goed voedsel pas echt waarderen. Dan lees je over Oekraïne. Waar steeds gebrek aan voedsel dreigt. Dan voel je mee, met de mensen daar. Hoe zouden ze in dat land nu Kerstmis hebben gevierd? Hoe hard hebben ze gebeden om vrede? In ieder geval hebben ze Kerstmis nu gevierd en niet op de datum van de Oosters Orthodoxe Kerken. Zo voelen zij zich wat meer met het Westen verbonden, want daar moet alle hulp vandaan komen, nodig om het vol te houden tegen de Russische agressie.

Bij de Eucharistieviering op Eerste Kerstdag viel mij op, dat zo vaak het bidden om vrede naar voren kwam. Nu maar hopen, dat we het bidden niet verleerd hebben. Zalig Kerstfeest.

15^e Jaargang, Nr. 742.

SOMMIGE MENSEN WILLEN NIETS MEER VAN KERSTMIS WETEN

Een traditioneel Kerstdiner heet plotseling Eindejaarsdiner. In advertenties komt het woord ‘Kerst’ niet meer voor. Kerstkransjes krijgen een andere naam. Als we kaarten voor de jaarwisseling versturen vind je nauwelijks nog kaarten met een traditionele Kerstafbeelding. Mensen willen ook niet meer weten wat we met Kerstmis eigenlijk vieren. We komen met familie of met vrienden nog wel bijeen. We zorgen voor lekkere hapjes en een fijn drankje. Tevoren spreken we af welke gespreksonderwerpen we zeker niet zullen aansnijden, want we willen de goede sfeer graag handhaven. We praten dus niet over het klimaatprobleem of over de armoede in Nederland of over de politiek en zeker niet over religie. Waar zijn we in vredesnaam mee bezig?

Ik liet tegenover een medesporter de term “Barmhartige Samaritaan” vallen. Hij wist niet waar ik het over had. Toen ik het hem vertelde vond hij dat verhaal uit het evangelie toch wel bijzonder en inspirerend. Dat was dus weer meegenomen. Ik ken maar heel weinig bezoekers van mijn website. Misschien kennen ze het verhaal niet. Daarom vertel ik het maar na.

Met Kerstmis vieren we de geboorte van een kind. Dertig jaar later werd dat kind een leraar die door het Joodse land trok. Op een dag kwam iemand bij hem en vroeg: Meester wat is het eerste gebod? Jezus antwoordde hem: Het eerste Gebod luidt: Eert God, die onze Vader is en het tweede daaraan gelijk: Bemin uw naasten gelijk uw zelve. Maar wie is dan mijn naaste vroeg de bezoeker. Zoals altijd antwoordde Jezus met een verhaal, een gelijkenis of parabel. Zekere man was op reis van Jeruzalem naar Jericho, een woestijngebied. Hij werd overvallen door rovers, die hem vreselijk toetakelden. Zwaar gewond lieten ze hem achter. Toen kwam er een priester langs, maar die liet hem liggen. Hetzelfde deed een leviet, ook een religieus persoon. Toen kwam er een Samaritaan, iemand waar de Joden niet erg goed mee konden opschieten. Hij verzorgde zijn wonden en zette hem op zijn ezel. Voorzichtig bracht hij hem naar een herberg en gaf hem daar te eten. De Samaritaan moest verder. Hij gaf de herbergier wat geld om voor de gewonde man te zorgen. Jezus vroeg zijn bezoeker: Wie was nu de naaste van de overvallen man? Hij antwoordde; “Die hem barmhartigheid betoonde.” Jezus van Nazareth leerde ons zo het gebod van de naastenliefde. Maar als wij niets meer van Jezus willen weten, is de kans groot, dat wij niet meer weten, dat we iedere mens in nood die we ontmoeten behoren te helpen. Daar draait het om met Kerstmis. Heb uw naaste lief gelijk uw zelve, ook de vluchteling, ook de buitenlandse werknemer, ook de nieuwe buren, die jou niet aankijken, ook de collega, die er een handje van heeft anderen te pesten. Dat is bepaald niet altijd even gemakkelijk. Dat merken we ook steeds meer in Nederland. Politieke partijen, die het egoïsme hoog in het vaandel voeren krijgen meer aanhang. Aandeelhouders krijgen steeds meer en werknemers blijven qua beloning bij hen achter.

Soms zijn er tekenen van hoop. Jaar in jaar uit zamelen de Lions voedsel in, dit jaar voor vluchtelingen uit de Oekraïne.  Ik schreef een tijd geleden een In Memoriam Nico Mocking. Als je dat leest, denk je: hij was een Barmhartige Samaritaan. En iets anders. Na jaren lang abonnee van Openbaar Kunstbezit, nu Kunstschrift te zijn geweest, stond het lopende nummer helemaal vol met afbeeldingen van het Kerstgebeuren. Prachtig en niet neutraal, maar echt betrokken bij onze Chritelijke cultuur.

15^e Jaargang, Nr. 741.

Mensen die meer dan 1% van hun inkomen aan giften aan goede doelen schenken, mogen het meerdere aftrekken voor de inkomstenbelasting. Ze betalen dan minder belasting. Dat schijnt een doorn in het oog te zijn van mensen, die weinig of niets geven en dus meer belasting moeten betalen. Ze snappen kennelijk niet, dat ook zij kunnen profiteren van de giften van anderen.

Allerlei ziekten kennen hun fondsen. Denk aan de Hartstichting, het Koningin Wilhelmina Fonds tegen kanker, het Aidsfonds, de Nierstichting, het Longfonds, de Hersenstichting of Stichting Alzheimer Nederland. Voor mij is het belangrijkste, dat zij onderzoek financieren naar geneeswijzen van de ziekte. De afgelopen drie jaar ben ik twee broers en een schoonzoon verloren aan de ziekte kanker. Toch zijn er meerdere soorten kanker, waarvoor behandeling mogelijk is dankzij al dat onderzoek. Ziekten worden voorkomen of ziekten worden genezen. Stel dat je een diagnose kanker krijgt met de boodschap, dat behandeling mogelijk is en vrijwel altijd succesvol. Daar profiteren donateurs van het KWF van , maar ook mensen, die er nooit een cent voor over hadden. Verandert er nu iets in hun houding? Ik zou het niet weten, maar ik hoop van wel.

Ik steun ook meerdere organisaties, die voor de Derde Wereld werken. Dat geld gaat naar vreemden, die we niet kennen. Wat hebben wij met zulke lui te maken? Veel mensen hebben geen idee. Ze weten niet hoe de wereldeconomie werkt. Ze denken en horen het van sommige politieke partijen, dat het in heel Afrika een zootje is en dat ons geld verdwijnt in de zakken van corrupte politici. Moet ons zuur verdiende geld daar naartoe?  Ben je beter geïnformeerd, dan weet je dat er naast een aantal falende staten in Afrika ook meerdere succesvollen landen zijn met een goed functionerende regering en een opbloeiende economie. Landen komen tot welvaart en Philips kan vervolgens hun medische apparatuur aan ziekenhuizen in zo’n land leveren. De omzet van onze hoog gespecialiseerde industrie groeit en daarmee onze welvaart. Tsja, de kost gaat voor de baat uit. Maar ja, als er bezuinigd wordt op ontwikkelingshulp moeten we wel wat langer op de baat wachten.

 Kent u de landschappen? In mijn provincie hebben we het Utrechts Landschap en toen ik nog in Arnhem woonde zag ik daar de borden van het Gelders landschap. Ze zorgen voor ruiterpaden en routes voor mountainbikers. Mijn zoon en kleinzoon maken er samen vaak gebruik van. Het behoud van fraaie landschappen trekt toeristen uit binnen- en buitenland. Jaren terug organiseerde ik jarenlang fietstochten voor ouderen en heel vaak hoorde ik dan een deelnemer zeggen: “Wat is Nederland toch mooi!”  Dat hoorde ik overigens niet alleen bij natuurgebieden, maar ook wanneer we door een agrarisch landschap reden, dat door eeuwenlange ontwikkeling vaak heel harmonisch blijkt te zijn. Mijn steun aan natuur- en milieuorganisaties blijkt bepaald geen weggegooid geld.

Giften aan kerkelijke doelen zijn ook aftrekbaar. Er zijn mensen, die een gruwelijke hekel hebben aan alles wat met kerken te maken heeft. Ik moet bekennen, dat daarvoor ook best goede redenen zijn te noemen. Als ik als bewust en betrokken kerklid zulke misstanden constateer, kan ik reageren met de kreet, dat ik bij zo’n kerk niet wil horen, maar ik kan ook mijn verantwoordelijkheidsgevoel aanspreken en dergelijke misstanden gaan bestrijden. En verder weet ik uit eigen ervaring, dat de kerken in Nederland heel veel goeds doen en de overheid heel wat uitgaven besparen op sociaal gebied.

En tenslotte. Giften aan politieke partijen zijn aftrekbaar. Als de politiek besluit de aftrekbaarheid van giften af te schaffen snijdt ze wel in eigen vlees. De partijen verschillen overigens wel sterk wat betreft hun inkomsten. In de discussies moeten zulke verschillen wel meegewogen worden.

15^e Jaargang, Nr. 740.

SENSATIONEEL GEBRACHT ONZINVERHAAL IN TROUW

Elke bisschop over de gehele wereld wist altijd al, dat er in zijn bisdom gevallen van ontucht door priesters en andere kerkelijke functionarissen voorkwamen. Kerkelijke wetgeving verbood de bisschoppen daar ruchtbaarheid aan te geven. Toen Karol Wojtyla aartsbisschop was van Krakau in Zuid Polen en nog in de tijd, dat de Communisten aan de macht waren, wist hij heel goed van alle gevallen van misbruik. Hij nam ook maatregelen tegen schuldige priesters. Ze werden overgeplaatst naar een andere parochie, soms zelfs naar een ander bisdom. Ze moesten plechtig beloven het nooit meer te doen. Ook bisschoppen waren slecht op de hoogte van het verschijnsel pedofilie. Bij pedofielen was de kwade neiging veel sterker dan welke belofte of zelfs welke eed dan ook. Na enige tijd vervielen zulke geestelijken in hun oude fout. Een veel logischer maatregel zou zijn geweest de dader te ontzetten uit het priesterambt en hem terug te brengen tot de lekenstand. Dat gebeurde maar zelden.

De slachtoffers hadden het heel moeilijk. Vaak werden ze door hun ouders niet geloofd. Zo’n heilige man als een priester zou dat nooit kunnen doen. Door de geheimhoudingsplicht waren vrijwel alle mensen niet op de hoogte. Soms werd een dader door de politie gesnapt en via het burgerlijk recht veroordeeld. Dan kwam er enige ruchtbaarheid. De Poolse geheime dienst kwam er via de slachtoffers bijvoorbeeld of door getuigen soms achter en zo had het communistische regime een middel om bisschoppen onder druk te zetten. Nu liet Wojtila zich niet zo gemakkelijk intimideren en zeker niet toen hij eenmaal paus was geworden in 1978.

De Rooms-Katholieke Kerk vormde een sterke kracht, die zorgde voor eenheid in Polen en ze was een tegenmacht tegen het communistische regime. Zo steunde de Kerk de anticommunistische vakbond Solidariteit. In 1979 was ik met een groep geografen op studiereis in Polen. We bezochten de enige katholieke universiteit achter het IJzeren Gordijn in Lublin in Oostelijk Polen. Wojtyla was daar hoogleraar geweest en ze waren vreselijk trots op hun Poolse Paus. We maakten een staaltje mee van het Poolse katholieke machtsdenken. In Nederland speelden toen de discussies over abortus. De medewerker buitenlandse betrekkingen van de universiteit liet zich tegenover onze groep ontvallen, dat “onze Paus het CDA wel zou opdragen tegen het wetsontwerp te stemmen.” We wisten niet wat we hoorden. Ik zei, dat het CDA dan een uiterst rechtse partij zou worden in plaats van een middenpartij. Zijn antwoord was, dat ik dat wel leuk zou vinden. Via mijn zwager had hij al meer over mijn linkse instelling gehoord. Mede onder invloed van Johannes Paulus II is het Communisme uit Polen en de rest van Oost-Europa verdwenen. Waarom schrijft Trouw niet over deze enorme verdienste van deze Poolse Paus?

Pas in 2010 werd de kerkelijke wet op dit punt herzien. De plicht tot geheimhouding verviel. Openheid is nu het devies. Ondanks alle openheid en diepergaande inzichten, een betere opleiding voor toekomstige priesters en een veel betere begeleiding zijn er nog steeds priesters en anderen, die in de fout gaan. Overal in de maatschappij komt kindermisbruik voor. In de sport, het onderwijs, de jeugdzorg, scouting en ook in gezinnen komt kindermisbruik voor. Waarom dan niet in de Kerken? Het betekent, dat ouders in hun opvoeding  kinderen tot weerbaarheid moeten brengen en tot openheid en vertrouwen, zodat ouders tijdig merken, dat er iets mis is. Het gaat erom hun kind te beschermen. Beseffen al die mensen die (terecht) schande spreken over JP II wel echt hun opvoedingsplicht?

15^e Jaargang, Nr. 739.