John Ch.M. Jorna

DE MASSA GEESTDRIFTIG TOESPREKEN

Hoeveel Nederlanders zouden het verhaal van Pinksteren nog kennen? Toch is het een mooi verhaal. Het gaat over je angst overwinnen. Het gaat over getuigen van je geloof in de man die gekruisigd werd, maar weer levend werd en in hun midden verscheen. Het gaat over de man, die ze ten hemel hadden zien opstijgen. Nu veertig dagen na Pasen waren al zijn vrienden bijeen in de zaal waar zij met Hem gegeten hadden. Plotseling verschenen boven hun hoofden vlammetjes en ja; ze raakten in vuur en vlam. Ze waren bang geweest, maar nu gingen ze naar buiten, daar in Jeruzalem en begonnen luidkeels te verkondigen, dat Jezus, die gekruisigd en gestorven was, weer leefde en naar zijn Vader in de hemel was gegaan. En al die vreemdelingen hoorden hen in hun eigen taal dit geloof verkondigen..Ze vertelden de mensen wat hij hen geleerd had over vrede en liefde tot de naasten en hulpvaardigheid en zieken genezen en de armen helpen met hun gaven. 

Moet je je eens voorstellen. Je bent als toerist in Amsterdam en plotseling komen een stel mannen de Dam op en beginnen daar luidkeels hun verhaal te vertellen. En of je nu Fransman of Brit of Japanner of Koreaan of Chinees of Syriër bent, je verstaat ze in je eigen taal en je raakt diep onder de indruk van hun verhaal over vrede en vriendschap en en eerlijk samen delen.  Tsja, dat is niet te geloven.

Op zich best een aantrekkelijke boodschap, die die mannen verkondigen. Iedereen verlangt naar vrede en een eerlijke verdeling van de welvaart, zou je zo zeggen.  Tegenwoordig zijn het de politici, die ons allerlei moois beloven. Ze zouden wel willen, dat ze met evenveel overtuigingskracht zouden kunnen spreken als die vrienden van Jezus van Nazareth. Hun boodschap wordt door veel mensen niet geloofd. Misschien wel terecht, want van vrede en gezondheid voor de hele wereld en een eerlijke verdeling van de welvaart over allen landen van de wereld en over alle bevolkingsgroepen komt nog niet zo veel terecht.

Toch zijn er velen, die er wel iets aan willen doen. Ze trekken naar de arme landen om de mensen daar te helpen om hun landen welvarend te maken Ze geven onderwijs en medische zorg en landbouwvoorlichting  en helpen de overheden hun land beter te organiseren. En in ons land zijn er organisaties, die vluchtelingen helpen of die proberen de ene  na de andere ziekte te genezen. U kent ze wel van de collectes. langs de deuren. We denken, dat we best veel doen.

Is de welvaart wel eerlijk verdeeld in ons eigen land? Ik merk soms bij mensen, dat ze geloven, dat er in Nederland geen echte armoede meer is. Daarvoor moet je in de Derde Wereld zijn, zeggen ze dan. Maar waarom zijn er dan nog steeds voedselbanken in heel Nederland? Waarom is er in elke gemeente een afdeling Schuldhulpverlening nodig? Waarom kunnen sommige kinderen niet mee op schoolreisje of moet daar vertrouwelijk een mouw aan gepast worden? Waarom worden er nog steeds mensen hun huis uitgezet wegens huurschuld? Waarom wordt de elektriciteit afgesloten om een betalingsachterstand? Er is wel degelijk armoede in Nederland, maar de keurige burgerij ontgaat het.

Een groep verkeert generatie na generatie in armoede. We spreken van “erfelijke” armoede. De kinderen krijgen bij hun schoolwerk geen hulp van de ouders, want die hebben het evenmin gered op school in hun tijd. Omdat ze vrijwel ongeschoold zijn, vaak nog analfabeet, krijgen ze moeilijk werk of belanden weer in de bijstand. Die wordt dan ook vaak gekort. Ze leveren bijvoorbeeld niet of niet op tijd allerlei formulieren in. Wat moet je als je niet kunt lezen of schrijven?  De van oorsprong Franse beweging ATD Vierde Wereld trekt zich hun lot aan. De beweging is gesticht door de Franse priester Joseph Wresinski. ATD staat voor Aid à toutes detressed: Hulp aan de allerarmsten.. Vierde Wereld slaat op deze zeer arme groep in onze rijke wereld. Behalve de armen van de Derde Wereld zijn er hier armen in de Vierde wereld. ATD Vierde Wereld heeft een bijzondere aanpak. Ze proberen de mensen tot zelfbewustzijn te brengen. Ze er bewust van te maken, dat ze zich zelf kunnen helpen door het onrecht aan de kaak te stellen, dat deze mensen steeds weer treft. Zo weten ze de EU en de VN te bereiken en aandacht voor hun situatie  te scheppen. Zo organiseerden ze een workshop in Amersfoort, “Schrijven  vanuit je hart”. De nieuwsbrief van mei 2019 doet er verslag van. Daar vind ik het onderstaande gedicht.  Luisteren we wel naar die eeuwenoude boodschap van Jezus van Nazareth, waarmee ik dit blog begon?  Dit gedicht trof mij in mijn hart.

Luisteren
Als je niet naar mij luistert
Weet je dan wel wie ik ben?
Wat ik nodig heb, wat mijn vraag is?
Als je niet naar mij luistert
Hoe wil je er dan voor mij zijn?
Waarom ben je dan hier?

Als je niet naar mij of een ander luistert
Hoe wil je dan helpen, echt helpen?
Er zijn voor mij, voor elkaar,
voor de ander, zonder commentaar.
Als je niet naar mij luisteren kunt
Hoe wil je er dan zijn voor elkaar.

Als je niet naar mij luistert
Weet je niet wat ik nodig heb
Jij wilt dan jouw wil doordrijven
Jouw ding, jouw ideeën
Dit is niet oké
Luister eens goed

Als we naar elkaar luisteren
Hoe zou dat dan zijn?
Dan was er vast minder pijn en verdriet,
Omdat wij elkaar zien, echt zien.
Wij kunnen goed zijn voor elkaar,
Er zijn voor elkaar,
Alleen al door te luisteren naar elkaar

Jozé Kersten, Lokale Groep zuid-Limburg.

Jaargang 12, Nr. 568.

TEVREDEN MET DE UITSLAG

De hogere opkomst in bijna alle lidstaten wijst er op, dat steeds meer EU-burgers het belang van het Europees Parlement gaan inzien. Ze willen tonen, dat het EP meer zeggenschap moet krijgen, want maar al te vaak doet de Raad van Ministers niets met de aanbevelingen van het Europees Parlement.. Er is nog steeds weinig gedaan aan die nare belastingontwijking. Er zijn geen maatregelen genomen tegen het afwijken van belangrijke democratische waarden in de lidstaat Hongarije, terwijl er toch een overduidelijk rapport ligt van Judith Sargentini. Het EP heeft nog steeds geen recht van initiatief. Het mag geen Europese wetten ontwerpen en indienen. En toch stapje voor stapje os er vooruitgang.

De uitslag vond ik heel bevredigend.  Eurosceptische partijen hebben met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk geen grote successen geboekt en in Nederland scoorden de SP en de PVV nul zetels. Ik ben benieuwd of bij hen nu eindelijk de ogen open gaan. De nieuwkomer Forum voor Democratie scoorde niet al te goed en waarschijnlijk alleen dankzij de onduidelijkheid van hun standpunten en de aantrekkingskracht van het nieuwe. Als duidelijker wordt, dat ze een typische partij voor de rijkste elite zijn, zal dat wel minder worden. Ze vissen dan in een kleine vijver. Prachtig was het grote aantal stemmen voor de Partij van de Arbeid met Timmermans als lijsttrekker.. Nu maar hopen, dat hij een functie krijgt, waarmee hij iets voor Europa kan bereiken. Voor GroenLinks was de uitslag niet slecht, maar we hadden meer verwacht. We hebben weer eens last gehad van het Timmermans-effect.. Veel potentiële GroenLinks-stemmers stemden “strategisch” op Timmermans.. Als de Groenen en de Sociaal-Democraten in het EP even goed gaan samenwerken als wij hier in Bunnik, dan is er niets verloren. Er zijn van die sympathisanten van de PvdA, die kennelijk iets tegen GroenLinks hebben. Ik merkte het weer in mijn lijfblad De Volkskrant. Wat een venijnige ante- GroenLinkscommentaren en ingezonden brieven naar aanleiding van de zaak Özdil. Het lijkt wel dat sommige mensen de enige echte klimaatpartij graag onderuit willen halen.

Ook elders in Europa scoren de groene partijen heel goed. Zo stemden in Frankrijk ruim drie miljoen mensen op les Verts. Duitsland spande de kroon met 7.675.584 stemmen voor de Grünen.  Zo komt de fractie van de Groenen in het EP voorlopig op 69 zetels.  Wonderlijk is ook het groene succes in het Verenigd Koninkrijk. Door groen te stemmen konden de Britten laten zien, dat ze tegen de Brexit zijn.

Ik wens Bas Eickhout, Tineke Strik en Ellen van Nistelrooy voor de komende vijf jaar heel veel succes en bedank Judith Sargentini voor al het goede werk, dat ze de afgelopen tien jaar heeft laten zien. Ik ben van plan om de komende tijd eens goed op te letten hoeveel aandacht de media aan de EU besteden. Ik hoop, dat het over vijf jaar  veel minder voorkomt, dat leden van het Europees Parlement onbekend zijn bij de burgers, die zij vertegenwoordigen.

Jaargang 12, Nr. 567.

DRIE THEMA’S IN HET AVONDMAAL OF DE EUCHARISTIE

Beste seculiere lezers; wees niet bang. Dit wordt geen heilig verhaal, maar het wordt zeer politiek getint. Politiek dan in de brede zin, dus geen partijpolitiek. Politiek over de polis, de stad, over het leven in de stad.  Ik noemde in een ander artikel drie thema’s: 1. Bevrijding uit slavernij, onderdrukking en uitbuiting. 2. Je leven geven voor het heil van alle mensen en 3. de zin van een gezamenlijke maaltijd. Zulke thema’s moeten toch ook seculiere lezers aanspreken.

Het avondmaal of de eucharistie is afgeleid van het Joodse Paasmaal, dat Joden eten ter herdenking van hun bevrijding uit de slavernij in Egypte.. Slavernij is bepaald geen item uit het verleden. Ook vandaag nog is er slavernij en is er slavenhandel. Afrikaanse gelukszoekers, die via Libië Europa willen bereiken belanden daar in kampen en worden daar als slaaf verkocht. Yezidi vrouwen en -meisjes werden als seksslavin verkocht aan IS-strijders. In sommige landen bestaat nog schuldslavernij. Iemand wordt omwille van een onmogelijk af te lossen schuld tot slaaf gemaakt. Soms zijn de arbeidsomstandigheden zo slecht,en de lonen zo laag, dat deze uitbuiting nauwelijks van slavernij verschilt. Denk aan naaiateliers in Bangladesh. Gaat dat ons aan? Vraagt u zich nooit af, hoe het mogelijk is, dat kleding soms zo vreselijk goedkoop is?  Slavernij en onderdrukking vind je in Nederland niet, maar af en toe kun je best van uitbuiting spreken als de thuiszorg van de ene patiënt naar de andere rent en steeds maar een paar minuten de tijd heeft om haar opdracht te vervullen. Het kan altijd erger, zoals in China, waar arbeidsdagen van twaalf uur vaak normaal zijn of Japan, waar het arbeidsethos zo sterk ontwikkeld is, dat mensen zich letterlijk dood werken. Er valt nog wel het een en ander te verbeteren in deze wereld.

Die Joodse leraar Jezus van Nazareth verkondigde een bijzondere boodschap van liefde en vrede. De machthebbers in het Joodse land waren er niet van gediend. Ze wilden van hem af. Uiteindelijk stierf hij aan het kruis.  In de gehele wereld komt het ook vandaag nog voor. Een journaliste op Malta deed onderzoek naar corruptie aan de hand van de Panama Papers. Ze werd vermoord. Naar de daders wordt nauwelijks gezocht. Dat gebeurt in ons “beschaafde” werelddeel. In Azië en Latijns Amerika worden mensen vermoord omdat ze opkomen voor de rechten van kleine boeren of omdat ze een vakbond hebben opgericht of alleen nog maar willen oprichten. Natuur- en milieuactivisten, die het tropische regenwoud willen beschermen tegen houtkap of mijnbouw vinden de dood.. Vorig jaar werden meer dan dertig priesters en religieuzen vermoord om allerlei en vaak onbekende redenen. De strijd tegen corrupte machthebbers en tegen dictaturen eist ook vandaag nog vele slachtoffers,

   Gisteren had ik met mijn kinderen en kleinkinderen en hun partners een familiediner. Je voelt dan  de sterke onderlinge verbondenheid. Je weet, dat ze elkaar steunen bij klussen, maar ook bij veel moeilijker problemen. Ik liep vorige week over de tuinbraderie hier in Odijk. Tot mijn genoegen waren er ook stands van plaatselijke organisaties als de Zonnebloem, de Coöperatie De Huiskamer van Odijk ofwel het Dorpshuis, de koersbalclub en Scouting Katimavik. Ze hadden een soort piramide gepionierd waaraan een grote tien persoonsschommel hing. Knap werk. Ik vertelde, hoe ik in de zomer van 1972 een oproep in het plaatselijke krantje plaatste om adhesie te betuigen voor de oprichting van een scoutinggroep. Er kwamen twee reacties. We gingen leiding werven en hen opleiden. Begin 1973 begonnen we met welpen en kabouters. De groep bestaat nog steeds. ze doen het goed..  Het is 47 jaar geleden. Een begeleidende moeder. was nog niet geboren. Maar ik heb in mijn leven geleerd, dat als je iets wilt bereiken dat het beste lukt als er samenwerking is met anderen. Dat besef ontbreekt nog wel eens. Mensen willen zich nergens mee bemoeien en zeggen en anderen hebben zich niet met mij te bemoeien. Dat extreme individualisme is in mijn ogen buitengewoon ongezond. Je merkt het ook. Mensen worden geen lid meer van een vakbond en zijn verbaasd, dat de lonen maar niet willen stijgen. Ze vragen zich vooral af of ze ergens van kunnen profiteren. en als dat niet zo is, worden ze geen lid. Bij dat soort mensen is het besef weg gevallen, dat je ook lid kunt worden om anderen te helpen.

Zo zie je dat over deze drie thema’s heel wat valt te schrijven, met elkaar te praten en verder over na te denken. Bijvoorbeeld tijdens de Stille Tocht voorafgaand aan de Dodenherdenking op 4 mei.. Je leven geven voor alle anderen. Het gebeurde toen, nu meer dan 74 jaar geleden.

Jaargang 12, Nr. 566.

ONBEGRIJPELIJKE HANG NAAR HET VERLATEN VAN DE EU

Afgelopen vrijdag bracht ik verkiezingsfolders rond. Hier in Odijk zitten alle basisscholen met de naschoolse opvang en de peuterspeelzaal in één gebouw met daarboven woningen. Gaat er krimp optreden, dan kunnen lokalen omgebouwd worden tot woningen. Krimp is hier niet waarschijnlijk. Ik dacht, laat ik eens vragen of ze in de groepen 7 en 8 aandacht gaan besteden aan de Europese verkiezingen. Scholen willen graag neutraal overkomen, dus voor de folders in de klas was weinig ruimte. Op een school was in groep 8 een project aan de gang over de Tweede Wereldoorlog. Die heb ik meegemaakt en ik kan er uit eigen ervaring veel over vertellen. Ik heb dat tien jaar geleden gedaan voor alle kinderen van het schooltje waar wij geëvacueerd waren. Dat vonden ze heel spannend. Al pratend kwamen we tot de ontdekking, dat er een duidelijk verband is tussen die oorlog en de verkiezingen voor het Europees Parlement. Hoe zit dat dan?

Laten we de geschiedenis van de laatste ruim 200 jaar eens bekijken. Eerst nog verder terug naar het Rijk van Keizer Karel de Grote, die in 814 stierf. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Lodewijk. Die had drie zonen en hij verdeelde zijn rijk in drieën, Oost, Midden en West. Dat Midden-rijk werd een mislukking en sindsdien maakten het Oost-rijk/Duitsland en het West-rijk/Frankrijk voortdurend ruzie om delen van dat Midden-rijk. Zo had Keizer Napoleon van Frankrijk een groot deel van Europa onder zich, maar in 1815 eindigde zijn bewind. Van 1870 tot 1871 was er weer oorlog tussen Frankrijk en Duitsland. Duitsland won en Elzas Lotharingen werd Duits. De Eerste Wereldoorlog van 1914 tot 1918 werd door Duitsland verloren.  De Elzas werd weer Frans. Al heel snel begon de Tweede Wereldoorlog in 1939. Voor ons op 10 mei 1940.  De Tweede Wereldoorlog eindigde in 1945.. Hoeveel tijd zat er tussen die oorlogen? Tussen de Franse tijd en de Pruisisch-Franse oorlog van 1870 -1871 was 55 jaar. Tot de 1e W.O. was 43 jaar Tussen de twee wereldoorlogen 21 jaar. Nu is er al 74 jaar geen oorlog tussen Frankrijk en Duitsland. Een oorlog is volkomen ondenkbaar geworden, want beide landen zijn verenigd in de Europese Unie. Hoe kun je dat verklaren?

Tijdens de 1e W.O. vocht Robert Schuman uit Elzas-Lotharingen aan de Duitse kant. Duitsland verloor en Elzas-Lotharingen werd weer Frans. Tijdens de 2e W.O. vocht Robert Schuman aan de Franse kant. Na die Tweede Wereldoorlog werd Robert Schuman de Franse Minister van Buitenlandse zaken. In 1952 kwam hij met een plan om een volgende oorlog te voorkomen. Het plan Schuman hield in dat landen het gezag over kolen, staal, ijzererts en en schroot (=oud ijzer)  overdroegen aan de Hoge Autoriteit van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, de EGKS. Zonder staal voor tanks werd het moeilijk een oorlog te beginnen. Toen dat allemaal heel goed liep, vonden Duitsland, Frankrijk, Italië, België, Nederland en Luxemburg, dat er ook voor de rest van de industrie en voor de landbouw samengewerkt kon worden. Zo kwam de Europese Economische Gemeenschap EEG en de Euratom tot stand. Dat werden de Europese Gemeenschappen, toen de Europese Gemeenschap en uiteindelijk de Europese Unie. Steeds meer landen werden lid.  Als je zo sterk samenwerkt, heb je daar veel voordeel van. Dan laat je het wel uit je hoofd om een oorlog te beginnen. Daardoor is er nu al 74 jaar vrede in Europa. Tsja, zo zou ik het de kinderen van groep 8 vertellen.

Wie is nu de baas in de Europese Unie?  Als we vragen wie dat in Nederland is, dan zeggen we vaak Den Haag, maar dat is bij wijze van spreken. De Tweede en Eerste Kamer zijn echt de baas. Die beslissen over de wetten. Daarvoor hebben wij de leden van de Tweede Kamer gekozen..In de EU worden de besluiten over wetten en regels genomen door de Raad van Ministers. Als het over landbouw gaat zijn het de ministers van landbouw van de 28 lidstaten, straks als het Verenigd Koninkrijk echt voor de Brexit kiest nog 27.. Wij burgers van al die lidstaten gaan het Europees Parlement kiezen. Dat mag over heel veel onderwerpen mee beslissen. Zijn ze het niet eens, dan gaan ze samen overleggen. Wij beslissen samen met alle andere lidstaten. Het is onzin als iemand zegt, dat er door anderen over ons beslist wordt. We zijn er zelf bij.. Soms zijn mensen boos over een beslissing. Dan hebben ze hun zin niet gekregen. In een democratie wordt door een meerderheid beslist. Ben je het er niet mee eens, dan moet je met betere argumenten komen of een volgende keer de verkiezingen winnen. Soms geven politici de schuld aan de EU. Ze vertellen er dan niet bij, dat ze zelf ermee hebben ingestemd.

Ik hoop, dat heel veel mensen straks gaan stemmen voor eenheid en zo voor vrede en voorspoed in Europa. Ga vooral stemmen, want door een paar nare partijen, die meedoen is het nog nooit zo belangrijk geweest.

Jaargang 12, Nr. 565.

AGNES JONGERIUS PVDA EN SABINE KLOK GL OP EUROPA-AVOND VAN P21

Perspectief 21, de lokale partij waarin de Partij van de Arbeid en GroenLinks in de gemeente Bunnik samenwerken, heeft op dinsdag, 7 mei een avond over de Europese verkiezingen georganiseerd onder leiding van Vincent Bijlo. Agnes Jongerius heeft voor haar lidmaatschap van het Europees Parlement gewerkt bij de FNV. Sabine Klok werkte bij de Rijksoverheid en bij de EU als financieel deskundige. Een belangrijk wapenfeit van Agnes was dat zij bereikte, dat buitenlandse vrachtwagenchauffeurs in Nederland het Nederlandse Cao-loon behoren te ontvangen. Zij mogen niet worden onderbetaald en zo wordt oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt voorkómen. Sabine Klok zat een belangrijke vergadering van EU-collega’s voor toen Nederland voorzitter was van de EU.

Veertig jaar geleden gaf ik nog volop les, ook over de Europese samenwerking. De kern van die samenwerking was het wegvallen van de tolgrenzen, zodat er één grote Europese markt ontstond. Grote ondernemingen konden voortaan hun producten onbelemmerd in de gehele Europese Economische Gemeenschap verkopen.  Het is niet zo algemeen bekend, maar dat leidde tot een ongewenste regionale ongelijkheid. De bedrijvigheid concentreerde zich in gebieden met gunstige vestigingsfactoren, waar het best geproduceerd kon worden. Helaas waren er ook gebieden met weinig gunstige vestigingsfactoren. de bedrijven daar konden niet op tegen die in de centrumgebieden. Die gebieden verloren werkgelegenheid.. Binnen GroenLinks heb ik daar altijd voor gewaarschuwd en ik heb bepleit die gebieden door het regionaal economisch beleid te helpen. Nederland en vooral de Randstad, is zo’n centrumgebied net zoals Londen, of Parijs of Zuid-Duitsland met Beieren en Baden Würtemmberg of Milaan in Noord-Italië. Als er geld naar de achterblijvende gebieden gaat, dus van rijk naar arm is dat voor partijen, die zich vooral richten op eigenbelang een probleem. Geen geld naar Griekenland was een tijd een kreet. Geen geld overmaken, geen “money-transfer” roept het knechtje van het grote bedrijfsleven, ene Mark Rutte.

In Europa en de rest van de wereld is er een groot financieel probleem: denk aan het witwassen van zwart geld, ontwijken van belasting, ontduiken van belasting en fraude. Daarbij is er veel weerstand vanuit het Europees Parlement. Want alle landen, ook ontwikkelingslanden lopen daardoor vele miljarden mis. De multinationals en allerlei zeer rijke lieden stelen van de gewone mensen. Voor belangrijke zaken mist onze overheid het geld. Intussen ontkent onze regering en zelfs een meerderheid van de Tweede Kamer, dat ons land een belastingparadijs is, net als Malta of Cyprus. Het Europees Parlement heeft geëist, dat Nederland en Duitsland op de lijst van belastingparadijzen van de EU zou komen staan. In de Raad van Ministers wordt er niet aan meegewerkt. Daar denkt elke minister vooral aan het nationale eigenbelang. Aan deze misstanden zal een eind moeten komen. Daarom is het ook zo belangrijk om te gaan stemmen en bij voorkeur op een partij, die het algemeen belang dient en opkomt voor de zwaksten in de samenleving en de armste landen in de wereld. De verkiezingen op 23 mei moeten een duidelijk signaal afgeven.

De EU kent op velerlei terrein regels en wetten. Zo heeft de EU voorgeschreven, dat sociale huurwoningen alleen beschikbaar moeten zijn voor de laagste inkomens. De grens tussen lage en midden inkomens ligt in elk land weer anders. In Nederland ligt die zo laag, dat zelfs de onderbetaalde onderwijzers, politieagenten en verpleegkundigen niet voor een sociale huurwoning in aanmerking komen. Voor een koopwoning verdienen ze weer te weinig. Vooral in en om de grote steden is dat een probleem. In Oostenrijk ligt de grens bij 100.000 Euro per jaar. Er zijn door woningbouwverenigingen van socialistische huize veel huurwoningen gebouwd. In de gemeente Bunnik hebben CDA en VVD in het verleden veel te weinig sociale huurwoningen laten bouwen. Dat geeft nu grote problemen. Lange wachttijen, geen woningen voor starters en te weinig woningen voor statushouders..

Hoe zien wij de toekomst van de Europese Unie. Eurosceptici voorspellen een spoedig einde. Al die landen raken steeds meer met elkaar verbonden. De economieën zijn sterk vervlochten. Dat vraagt om regelend optreden met een sterk gezag.  De EU zal zich steeds meer ontwikkelen tot iets als een Verenigde Staten van Europa. Veel zaken blijven onder de hoede van elke lidstaat afzonderlijk. Er komt een grotere verbondenheid. Alleen een sterke EU kan de macht van de multinationale ondernemingen aan banden leggen, kan de grote milieuproblemen oplossen, kan de regionale ongelijkheden verminderen en kan voldoende tegenwicht bieden aan China, Rusland en de USA en in de toekomst India en Brazilië. Vooral ten aanzien van China past waakzaamheid.

Daarom is een duidelijk signaal aan de regeringsleiders, die in kleine kring de grote beslissingen in de EU nemen. De medebeslissingsmacht van het Europees Parlement moet nodig worden uitgebreid. We willen naar een Europa waar vrede gewaarborgd is, waar het milieu wordt beschermd en waar de ongelijkheid sterk is verminderd. Onze kleinkinderen moeten de kans krijgen in een goed land te wonen.

Jaargang 12, Nr. 564.

VREEMDE MACHTEN WILLEN DE EU VERZWAKKEN

Al heel wat keren is er vooral door Russische groepen via op het oog onschuldige Facebook pagina’s nepnieuws verspreid om democratische verkiezingen te beïnvloeden. Het beruchtste geval was de presidentsverkiezing in de Verenigde Staten, waarbij Trump volkomen onverwacht – ook voor hem zelf – de verkiezingen wist te winnen. Nog afgelopen week werd het bericht verspreid, dat het leger in Venezuela President Maduro niet langer zou steunen.  Men hoopte zo, dat veel militairen zouden overlopen. Het bleek fake. De hoge militairen bleven hun president steunen, net als het grootste deel van de armere bevolkingsgroepen. Ook bij het referendum over de Brexit schijnt nepnieuws te zijn verspreid. Zo wisten de voorstanders van een Brexit op het nippertje te winnen. De Europese verkiezingen staan voor de deur. De Russen zijn niet blij met een sterk verenigd Europa. Ze zijn al begonnen.

Intussen heb ik even koffie gedronken en het Journaal gezien.  Daar werd ook al gewaarschuwd voor deze criminele activiteiten op Facebook. De onderneming heeft een groot team opgezet, om alle ongerechtigheden zo snel mogelijk op te sporen. Maar u als Facebook gebruiker kunt er zelf evenzeer op verdacht zijn. Het lijken heel onschuldige pagina’s van brave EU burgers. In werkelijkheid zijn ze door Russische strijdgroepen opgezet en van nepnieuws voorzien.

De mondiale actiegroep Avaaz waarschuwde al de miljoenen leden in Europa. Ze lieten een foto zien, die al op Internet te vinden is. Een schip boordevol mensen en nog veel meer mensen op het land. Die komen allemaal naar Europa. De foto is nep.  Politieke partijen, die erg tegen vluchtelingen zijn zouden ervan kunnen profiteren als de mensen het niet door hebben. Vertel dus iedereen hierover. Zet het op je eigen Facebook pagina. Hieronder neem ik het Avaaz bericht, dat ik op mijn mail kreeg over.

Lieve Avaazers in heel Europa,
Deze foto van een schip boordevol mensen is in heel Europa viraal gegaan. Ze zijn met zo velen dat ze bijna overboord vallen. De bedoeling was om Europeanen bang te maken en te overtuigen dat hun kusten ‘overstroomd’ worden door nieuwe migranten. Er is maar één probleem met deze foto – hij is volledig nep. Extremisten maken gretig gebruik van sociale media om ons te manipuleren en tegen elkaar op te zetten. De komende weken zijn ze van plan om de Europese verkiezingen te verstoren! Europa kan binnenkort aangevallen worden door een enorme vloed van desinformatie. Het doel? Europa van binnen uit vernietigen. Als we niets doen, dan zouden we getuige kunnen zijn van het begin van het einde van de EU. Daarom moeten we actie ondernemen! Momenteel brengen we enkele van de slimste mensen in Europa samen om desinformatie aan te pakken. Maar zou jij ons willen helpen en ons laten weten hoe bezorgd jij bent over desinformatie?

HEEL BEZORGD X
NOGAL BEZORGD
EEN BEETJE BEZORGD
HELEMAAL NIET BEZORGD

Het Europa dat we kennen wordt bedreigd. De aanstaande Europese verkiezin-gen zouden een keerpunt kunnen zijn: de extremisten winnen of we houden hen tegen — met de kracht van onze gemeenschap. De fakers en haters zijn een kleine groep mensen, maar wij zijn met miljoenen. Laat ons dus de strijd aangaan en Europa beschermen tegen oorlog, verdeeldheid en gevaarlijke haat. We kunnen de toekomst van ons continent niet overlaten aan een bende extremisten die alles kapot willen maken. Met hoop en vastberadenheid,
Pascal, Martyna, Martin, Patricia, Luca, Anneke, Christoph en de rest van het Avaaz-team

Avaaz heeft ook een Website in het Nederlands. Daar kunt u meer informatie over deze zeer kritische, maar ook succesvolle actiegroep lezen. Misschien is het iets voor u. Je weet maar nooit.

Jaargang 12, Nr.563.

KIEZEN TUSSEN HELPEN EN BOOS WORDEN

Bent u wel eens vluchteling geweest? Ik wel, al werd ik toen geen vluchteling genoemd, maar evacuee.  In september a.s. is het 75 jaar geleden, dat de Slag om Arnhem begon met de luchtlandingen van Britse paratroepers. Toen de Rijnbrug bij Arnhem “Een Brug te Ver” bleek, kregen de Arnhemmers massaal de opdracht van de Duitsers om uit de stad te vertrekken.  Wij kwamen uiteindelijk terecht in een schooltje op het platteland oostelijk van Apeldoorn dichtbij de spoorlijn naar Zutphen. Na de bevrijding waren we nog korte tijd in Apeldoorn ingekwartierd.  We waren Nederlanders in Nederland en toch merkten we af en toe iets van wantrouwen. Al die vreemden. Je weet niet wat voor vlees je in de kuip hebt. Nu komen er vreemden uit Afrika en Azië ons land binnen. De reactie van een deel van de bevolking is nog even primitief. Vreemden kun je niet vertrouwen.

Vandaag werd gemeld, dat “De Nacht van de Vluchteling” bij het voormalige Kamp Westerbork wegens bedreigingen is afgelast. Het kamp is een zeer symbolische plek in Nederland. Vandaar werden tijdens de Tweede Wereldoorlog Joden, zigeuners en homo’s weggevoerd naar de vernietigingskampen in het Oosten. Net als onze buurtjes, de familie Kruijer uit Arnhem kwamen ze niet terug. Zo losten de Nazi’s het probleem op. Ik kan nauwelijks het gevoel onderdrukken, dat die mensen, die de bedreigingen verstuurden eenzelfde mentaliteit hebben. Voorlopig houd ik het er op, dat het vooral domheid is. Ze begrijpen niet wat mensen ertoe brengt de oorlog in hun land te ontvluchten in de hoop in Europa een veilig heenkomen te vinden. Ik kan u wel vertellen, dat ik als bijna elfjarige dolblij was toen we eindelijk door de Canadezen werden bevrijd en ons land weer veilig werd.

Soms zeggen mensen en zelfs politieke partijen, dat het probleem in de eigen regio moet worden opgelost. Nou, dames en heren, dat gebeurt volop. Libanon, Jordanië en Turkije herbergen miljoenen vluchtelingen uit Syrië. Wat Nederland en de meeste andere Europese landen doen, is daarmee niet te vergelijken. Alleen zijn de omstandigheden hier wel een stuk beter, dan in de vluchtelingenkampen in de eigen regio. De overheid doet al heel wat met de eerste opvang en vervolgens door de mensen een woning te bieden en hun te helpen bij hun inburgering. Zo leren ze Nederlands verstaan, spreken, lezen en schrijven. Ik moet er niet aan denken, dat ik in een Arabisch land zou moeten leren Arabisch te leren lezen en schrijven, spreken en verstaan.  Maar het lukt de meesten. Vooral de kinderen leren snel en helpen weer hun ouders. Die gezinnen krijgen veel hulp van Vluchtelingenwerk Nederland. Al die plaatselijke werkgroepen werken vooral met vrijwilligers. Die helpen bij het leren van de taal, het begrijpen van al die vreemde Nederlandse gewoonten, de regels en de wetten. Soms moeten ze de vluchtelingen ook helpen bij de terugkeer naar hun eigen land. Er zijn landen, waar de oorlog voorbij is. De mensen, die terug gaan, hebben hier heel wat geleerd en daar kan hun land weer van profiteren. De 14.500 vrijwilligers van Vluchtelingenwerk Nederland hebben in 2018 55.000 asielzoekers tijdens de asielprocedure bijgestaan. De jaren ervoor nog veel meer. In de gemeenten hebben ze in 2018 84.000 vluchtelingen begeleid. Zo zijn er taalcoaches, die elke week een paar uur met een vluchteling praten en ze zo de taal leren en ook allerlei typisch Nederlandse gewoonten en omgangsvormen. Op die manier worden de vluchtelingen geruisloos in de dorpsgemeenschappen opgenomen. Het aantal donateurs is net als het aantal vluchtelingen iets afgenomen. In 2018 waren er 65.000 donateurs en die gaven samen 6.121.000 Euro. Ook overheden geven geld. Dat is andere taal dan die van de dreigementen.

Er zijn meer organisaties voor vluchtelingen. Mensen, die vinden, dat de vluchtelingen in de eigen regio moeten worden opgevangen kunnen terecht bij de Stichting Vluchteling. Al heel lang is in Nederland het UAF actief. Dat staat voor Universitair Asiel Fonds.  Zij helpen vluchtelingen, die in Nederland aan een beroepsopleiding willen beginnen of hun vroegere opleiding willen aanpassen. Zo krijgen we er in Nederland met een groot tekort aan goed opgeleide arbeidskrachten elk jaar honderden academici, HBO-ers en MBO-ers bij. Dat merk ik heel vaak als mijn ogen in het Diak in Utrecht worden doorgemeten of als ik hier in Odijk bij de apotheek kom of als mijn zieke zus in Nijmegen thuis medische hulp krijgt. of als ik in het UMC voor controle kom.  Nu vluchtelingen en andere buitenlanders, bijvoorbeeld Marokkanen en Turken van de derde generatie steeds beter opgeleid zijn, profiteren wij in Nederland enorm van hun inzet. Dat beseffen veel van die boze mensen kennelijk niet.  Daarom vermoed ik dus veel onwetendheid. Die is er uiteraard niet bij politici als Wilders en Baudet. Hun profiteren van die onwetendheid is eigenlijk moreel gezien zeer misdadig. We kunnen  ook blij zijn met onze vluchtelingen. Het zijn niet de domsten, die er in slagen Europa te bereiken.  Ben ik nu zo infantiel, dat ik geen risico’s zie?  Natuurlijk vind je ook onder buitenlanders criminelen en soms mensen, die tot terrorisme zijn geneigd.  De tijd van het koordje, dat door de brievenbus naar buiten hangt is echt voorbij.

Jaargang 12, Nr. 562.

HUN FAKE ARGUMENTEN

Over vijf weken hebben we in Nederland de verkiezingen voor het Europees Parlement achter de rug en elders in Europa moeten ze nog beginnen.  Ongetwijfeld hebben we weer tal van anti-Europese geluiden gehoord. Soms zelfs van onze Minister-President, die minachtende woorden wijdde aan het Europees Parlement. Het wordt tijd om deze historicus eens een flinke tik op de vingers te geven door een onverwacht hoge opkomst. Zo kunnen wij burgers van Europa  laten zien, dat wij onze Europese volksvertegenwoordiging wel belangrijk vinden. De Europese Raad van regeringsleiders laat allerlei misstanden vrolijk bestaan en verzuimt de noodzakelijke maatregelen te nemen. Het Europees Parlement doet juist zijn uiterste best om aan misstanden een eind te maken. Denk aan de moord op een journaliste op Malta, de vele trucs om belasting te ontwijken, die de Nederlandse regering nog steeds laat bestaan, de minachting voor de Rechten van de Mens in landen als Hongarije, Polen en Roemenië en de bescherming van klokkenluiders. Wij maakten het mee hoe onze Minister-President het knechtje van de baas van Unilever bleek.  Alleen in Europees verband kunnen we de macht van de multinationals aan banden leggen.

Natuurlijk zijn er partijen, die de Europese Unie afwijzen. Ze beweren, dat de Europese Unie zich ontwikkelt tot een superstaat en volgens hen is dat iets vreselijks. In zekere zin hebben ze gelijk. De Europese Unie begon als een vredesproject en is dat in feite nog steeds. Een oorlog tussen Duitsland en Frankrijk is gelukkig ondenkbaar geworden. Er zijn in Europa inmiddels genoeg oorlogskerkhoven.  Maar het is van het begin af aan ook en vooral een economisch project geweest. Als Nederland of welk land dan ook voorzien we niet in onze eigen behoeften. We kennen al jaren een mondiale economie.  In grote lijnen zijn er ook regels voor die wereldeconomie. Binnen Europa werken de lidstaten van de Europese Unie samen en regelen de economie, zodat de onderlinge handel goed verloopt. Er zijn geen tolgrenzen meer. Er is tussen al die staten vrije handel.  Wij exporteren zeer veel naar andere landen in Europa. Dat brengt ons welvaart. Met andere landen sluit de EU handelsovereenkomsten. Dat is bijna altijd een ingewikkelde zaak. Handel binnen Europa is juist veel gemakkelijker.  Over alle regels beslissen we met zijn allen.  De beslissingsmacht ligt dan vooral bij de Raad van Ministers. Die vertegenwoordigen een land, maar eigenlijk de regerende meerderheid van een land. De oppositie van Nederland is in de Raad niet vertegenwoordigd.  In het Europees Parlement kunnen alle partijen vertegenwoordigd zijn. Het Europees Parlement heeft niet over alle onderwerpen medezeggenschap, maar weet zijn macht wel steeds uit te breiden. Het Hof van justitie geeft daarbij steun.

Wij hebben in de loop der tijden steeds meer nationale bevoegdheden overgedragen aan de Europese Unie. We zijn nog steeds een soevereine staat en passen in ons land naast onze eigen wetten ook Europese regels en voorschriften toe.  Euroscepetici beweren vaak, dat wij onze soevereiniteit kwijt raken.  Maar kunnen wij als klein landje nu echt onze soevereiniteit verdedigen tegen grote landen als Rusland de USA of China? Tegen machtige multinationals?  Onze zogenaamde soevereiniteit is slechts schijn. Alleen met al die Europese landen samen kunnen wij in de wereld een vuist maken. Daarom is het zo vreselijk stom om de EU te willen verlaten. Het Verenigd Koninkrijk zal dat ongetwijfeld nog gaan merken.

Is de EU een project van de Europese multinationale ondernemingen. Ongetwijfeld hadden de grote ondernemingen behoefte aan een grotere markt, het wegvallen van tolgrenzen. Ze oefenen met hun honderden lobbyisten zeker een grote invloed uit en er zijn partijen als de liberalen met de VVD en D66 en de Europese Volkspartij (EVP) met het CDA, die deze ondernemingen met genoegen ter wille zijn. Anderzijds kan de EU zich tot een instrument ontwikkelen om die macht van deze grote ondernemingen aan banden te leggen. Menigmaal heeft de EU enorme boetes opgelegd aan bedrijven, die zich niet aan de concurrentieregels hielden. Met name de SP zou eens beter moeten begrijpen, dat de EU door linkse partijen als instrument kan worden gebruikt om ongewenste activiteiten van grote bedrijven te beteugelen.

Wat te zeggen over het vrij verkeer van werknemers?  Dat krijgt veel kritiek. Denk aan het zogenaamde Polenmeldpunt, waar wangedrag van Poolse werknemers kon worden gemeld. Bedenk daarbij wel, dat het juist Nederlandse ondernemers zijn, die proberen, de Poolse of Roemeense werknemers onder te betalen. In de ogen van sommige Nederlanders pikken ze zo hun banen in. In werkelijkheid is de Nederlandse economie zo sterk gegroeid, dat we gewoon mensen tekort komen om al het werk te doen. Bovendien doen die Polen werk, dat Nederlandse werklozen niet kunnen of willen doen, zoals werk in de kassen van het Westland. Hoeveel Nederlanders werken overigens niet buiten hun eigen land? Zij profiteren ook van dat vrij verkeer van werknemers. Alleen zijn dat meestal hooggeschoolden, die buiten Nederland goed betaalde banen weten te vinden. Voor veel jonge goed ontwikkelde Nederlanders is Europa hun arbeidsmarkt, waar ze op zoek gaan naar hun droombaan.  Zij voelen zich Europeanen.

Jaargang 12, Nr. 561.

OP EXCURSIE MET DE HISTORISCHE KRING TUSSEN RIJN EN LEK

Elk jaar organiseert de Historische Kring tussen Rijn en Lek een grote excursie, afwisselend naar een Nederlandse, een Belgische of een Duitse bestemming. Dit jaar ging het naar Friesland. We bezochten het Fries Landbouwmuseum bij Goutum tegen Leeuwarden aan, het Poptaslot in Marsum en de stad Harlingen. Zoals altijd was het een leerzame en ook gezellige dag.. Tsja, je bent nooit te oud om te leren.

Het Fries Landbouwmuseum is gevestigd in een rijksmonument, een door architect W.C. de Groot ontworpen Friese boerderij met een Hollandse stal. Daarin staan de koeien met de koppen tegenover elkaar. Daarvan is niets meer te zien, want de stal is nu entree en museum.. Het fraaie woongedeelte is nog intact. In het boek “Hoe God verdween uit Jorwerd” beschrijft Geert Mak hoe het platteland door mechanisatie en automatisering in de landbouw steeds meer ontvolkt, zodat  de kerk niet meer voldoende gemeenteleden heeft om een dominee te kunnen beroepen. Die veranderingen in de landbouw zie je in het museum door steeds andere werktuigen en machines en de komst van coöperatieve zuivelfabrieken. Ook de hele agrarische samenleving verandert. Er komt beter onderwijs, ook voor meisjes. De boerinnen maken een emancipatieproces door. Door de ruilverkaveling in vrijwel de gehele provincie verandert het landschap. De provincie wordt beter ontsloten. en de steden groeien flink, zodat het museum straks bijna geheel omsloten gaat worden door een nieuwe wijk van Leeuwarden.

Na de lunch in Marsum was het Poptaslot aan de beurt.  Het kasteel is gebouwd door de adellijke familie van Heringa.  Door een huwelijk kwam de state in bezit van de familie Eysinga. De nazaten verbrasten hun bezit en waren tenslotte gedwongen het slot met het uitgestrekte landgoed te verkopen aan de zeer gefortuneerde advocaat Dr. Henricus Popta uit Leeuwarden. Hij was en bleef ongehuwd, maar bepaalde, dat het gehele bezit na zijn overlijden bijeen moest blijven en door voogden beheerd zou moeten worden.

Bij het slot liet hij ook een hofje bouwen, waar vrouwen onderdak konden krijgen.  Het landgoed leverde hen voedsel en drank. Er was een wasserij, maar daar werd ook twee keer per jaar een koe geslacht. Iedere bewoonster kreeg een flink stuk vlees.. De voogden hebben het hofje behoorlijk gemoderniseerd. De bewoonsters hebben nu een comfortabele goed verwarmde woning met badkamer en toilet, een slaapkamer, een keuken en een woonkamer. Nog steeds worden zij van voedsel voorzien. Een bijzondere vorm van sociaal werk in het verleden en nu nog steeds. Dichtbij het kasteel vind je nog een kerk en hier is “God NIET verdwenen”. Samen met andere dorpjes hebben zij een dominee, die hier om de vier weken een dienst leidt. Er is hier zo veel te zien, dat het bezoek wat uitliep en zo kwamen we te laat in Harlingen.

We waren zo laat, dat de stadsgidsen maar de warmte van hun huis hadden opgezocht. Zonder hen vermaakten we ons net zo goed. In de stad waren er deze zaterdag de Vlootdagen. Allerlei schepen en dan vooral vissersschepen lagen er aangemeerd. Er stond een snijdende ijskoude wind.  De marktkooplui langs de haven zullen weinig verkocht hebben. Wij vonden een warm café, waar we van een warme chocomel genoten. Dus klommen we weer in de bus om in Vinkeveen van ons diner te gaan genieten. Onderweg kregen we de kans om wat uit te rusten van deze bijzonder interessante maar vermoeiende dag. Met een tevreden gevoel waren we om kwart voor elf thuis.

Jaargang 12, Nr. 560.

HEERLEN WAS GROTER DAN MAASTRICHT OF AKEN

Deze week maar eens iets anders dan de politiek. Je bent nooit te oud om te leren. Dat merkte ik toen ik in Heerlen het Thermenmuseum bezocht.  In de Romeinse tijd was het huidige Heerlen een belangrijke stad. Op de vruchtbare löss werd graan verbouwd. Het diende als voedsel voor de vele militairen in dienst van de Romeinen, die de grens van het Romeinse rijk bewaakten. Die grens of “limes” werd gevormd door de Rijn en de Donau. Ik heb iets met de limes. Ik ben geboren in Arnhem aan de Rijn. Mijn eerste baan was in Spijk aan de Rijn en vervolgens werkte ik in Arnhem en Utrecht , beiden aan de Rijn. Ik woon al 52 jaar in Odijk aan de Rijn. Sinds de Jamboree in Bad Ischl in Oostenrijk in 1951 heb ik een vriend in Tulln aan de Donau met een “Römertor”, een Romeinse poort aan de Donau.  En last but not least. In een publicatie over de limes ontdekte ik dat ik jarenlang les heb gegeven in een lokaal, waar de limes-weg onderdoor liep. En toch, daar in Heerlen deed ik weer heel wat nieuwe kennis op.

Coriovallum lag aan een kruispunt van wegen. Een Noord – Zuid en een Oost-West, de Via Belgica. Die Romeinse wegen hadden een militaire functie en vormden ook een handelsweg. Die Romeinen waren knappe wegenbouwers. De weg was verhard met leem en grint en was in dwarsdoorsnede bolrond. Opzij lagen greppels om het afstromende regenwater op te vangen en de weg droog te houden. Hier in de omgeving is bij Fort Fectio die Limes-weg ontdekt. Maar in Heerlen hebben ze een lakprofiel van de dwarsdoorsnede van de Via Belgica en die blijkt een paar meter breder.  Door de handel was Coriovallum een welvarende plaats.. De inwoners hadden het geld voor een badhuis met een warm deel en een zalen om af te koelen. Het deed ons sterk aan een sauna denken.. Je kon er getuige  de vele gevonden schaaltjes ook een hapje eten. Van die thermen resten nog de fundamenten. Ze zijn zorgvuldig opgegraven. Met een loopbrug loop je erover heen. Om de zoveel meter vind je een scherm met nadere uitleg van wat je beneden ziet en een animatie toont vervolgens hoe die zalen er toen uitzagen. In Bath in Engeland kun je zo’n Romeins badhuis nog in werkelijkheid zien.

Maar dat is nog niet alles. In een grote zaal zijn duizenden vondsten uit  de Romeinse tijd van tal van vindplaatsen in Zuid-Limburg tentoongesteld. Je ziet er het gereedschap van de vele ambachten, van de boeren, de kleding, de sieraden, grafstenen, glaswerk en aardewerk. Alles heel systematisch. Door de veelheid raak je wat overdonderd. Het beneemt je de lust om alle toelichting goed te lezen. Wil je er echt meer over leren, dan moet je er de tijd voor nemen of een paar keer terug komen. In ieder geval heb ik ervan geleerd, dat Zuid-Limburg een zeer rijke archeologie kent met zeer veel vindplaatsen.

En hoe ziet het huidige Heerlen er uit? Door de steenkoolmijnen kwam het gebied tot grote bloei, maar raakte door de mijnsluitingen in korte tijd in een crisis. Den Haag maakte het de vestigingsplaats van het ABP, het pensioenfonds voor ambtenaren en leerkrachten en een deel van het CBS, het Centraal Bureau voor de Statistiek, Het gebied heeft een zeer gunstige ligging ten opzichte van de Europese markt, maar het lijkt erop, dat het bedrijfsleven, dat maar traag ontdekt. Er wordt volop gebouwd, met name rond het NS-station. Er is een rechtstreekse treinverbinding met Aken en Maastricht in het gebied zelf en een snelle intercity met Eindhoven, Utrecht en Amsterdam.  Het gebied heeft een eigen vliegveld, een universiteit met veel buitenlandse studenten en veel andere onderwijsinstellingen. Toch houdt Zuid-Limburg ondernemende jongeren te weinig vast. Heerlen en  Maastricht zijn reuze gezellige steden Anderzijds is Zuid-Limburg ook zeer toeristisch en al te veel industrieën en dus ook stedengroei maakt het voor toeristen niet leuker.  Maar de groei moet wel van binnenuit komen, wil die echt aanslaan. Ik ben benieuwd. U ook?

Jaargang 12, Nr.559.