John Ch.M. Jorna

VOORAL WEINIG HOGER OPGELEIDEN

Voor de halfjaarlijkse controle was ik bij mijn tandarts. Er was een klein gaatje en ergens een stukje afgebroken. Ik moest een afspraak maken. Het werd pas over bijna twee maanden. Tsja, zei de receptioniste, het is erg druk. Ik dacht, ze komen mensen te kort. Ik hoorde, dat iemand maanden op een operatie moest wachten. Operatiekamers staan leeg, want er zijn geen mensen, die de operatie moeten uitvoeren. Ook nu was eigenlijk haast geboden. Aan leraren zijn er enorme tekorten en dat wordt nog veel erger, want binnenkort gaan veel docenten met pensioen. Veel misdrijven worden nooit opgelost, want er zijn te weinig rechercheurs. Moet ik nog doorgaan?

Die tekorten waren vanaf 1975 al te voorzien. In korte tijd, was het aantal geboorten in Nederland spectaculair gedaald. Vanaf 2000 kon je bij de hoger opgeleiden tekorten verwachten. Dat wordt onvoldoende gecompenseerd doordat meer vrouwen dan vroeger werken. Als dat geboortecijfer niet was gedaald, dan hadden we in het jaar 2000 volgens de prognose in de Tweede Nota op de Ruimtelijke Ordening twintig miljoen inwoners gehad. Het zijn er nu 17,3 miljoen. De groei vindt nu vooral plaats door een buitenlands vestigingsoverschot. Er komen meer mensen Nederland binnen dan er uit Nederland vertrekken. Toch zijn er grote tekorten op de arbeidsmarkt. Er zijn nauwelijks werklozen.

Aan dit alles moest ik denken toen ik in post van de Vereniging Vluchtelingenwerk Nederland een ontluisterend verhaal las. In dictatoriaal geregeerde landen zijn het vooral intellectuelen, die het land ontvluchten. Ze lopen de meeste kans door het bewind gearresteerd te worden, vervolgens gemarteld of gedood. Zij hebben een duidelijke eigen mening en het bewind stelt dat niet op prijs. Ze hebben ook het geld om te kunnen vluchten. Het echtpaar was uit Iran gevlucht. Zij is tandarts en hij oogarts. Ze zitten al acht maanden werkloos te wachten in een asielzoekerscentrum. Hun asielaanvraag is zelfs nog niet in behandeling genomen. Dat hoort wettelijk binnen vijf dagen te gebeuren. Ze voelen zich doodongelukkig. Alleen van Vluchtelingenwerk krijgen ze enige begeleiding. Ze mogen niet werken. Ze mogen niet studeren en eigenlijk ook geen Nederlands leren. De IND heeft te weinig mensen. Ook hier tekorten op de arbeidsmarkt? Of is er te weinig inzet van de verantwoordelijke Staatssecretaris.

Ik kreeg ook bericht van UAF, de organisatie, die vluchtelingen helpt een studie (weer) op te pakken. Daarin zijn ze zeer succesvol. Elk jaar beëindigen tientallen vluchtelingen hun opleiding aan Mbo. Hbo en aan de universiteiten. Iemand werkte nu als basisarts in een verpleeghuis. Het wordt tijd, dat onze rijksoverheid eens gaat werken aan een fundamentele verandering van het vluchtelingenbeleid.

gang 12, Nr. 599.

JUIST LINKS MOET DE RELIGIEUZE WAARDEN BESCHERMEN

De met GroenLinks verbonden beweging “De Linker Wang” wijdde de Nieuwjaarsbijeenkomst op 18 januari 2020 aan de vraag of het juist rechtse partijen zijn, die opkomen voor de religies. De theoloog Alain Verheij en het Tweede Kamerlid Wim-Jan Renkema wijdden veel woorden aan het onderwerp religie en politiek, lieten daarbij ook zien, dat ze als GroenLinksers met hun religieuze overtuiging volop politiek actief waren. Achteraf realiseer ik mij, dat de conclusie ontbrak. Juist linkse politici komen op voor belangrijke religieuze waarden als naastenliefde, gerechtigheid, vredelievendheid en liefde voor Gods Schepping.

De claim van de rechtse partijen, dat zij voor religieuze waarden opkomen berust vooral op hun weerstand tegen wetgeving over ethische kwesties als abortus, euthanasie, een vrijwillig gekozen levenseinde en het homohuwelijk. Daarbij zijn het vooral de confessionele partijen CDA, CU en SGP, die daar bezwaren tegen hebben. Zijn ze daarom rechts? In dit soort kwesties is de tegenstelling links-rechts eigenlijk onbruikbaar. Beter is het begrippenpaar behoudend tegenover vooruitstrevend. Juist vanwege die ethische kwesties blijven kerkelijk gebonden mensen nog vaak op de confessionele partijen stemmen. Ik merk vaak, dat ze het mij kwalijk nemen, dat ik mij duidelijk als GroenLinks-stemmer manifesteer. Ik hoorde, dat ik niet de enige ben met die ervaring. Toen het CDA onder Buma sociaaleconomisch te veel naar rechts opschoof kwam de achterban in verzet. De CDA-achterban wil een middenpartij zijn en zo de schijn wekken voor iedereen op te komen. Intussen zijn CDA en CU wel medeverantwoordelijk voor ruim 300.000 kinderen, die in Nederland in armoede opgroeien. Het zijn vaak éénoudergezinnen, die van de bijstand leven of gezinnen, waar men afhankelijk is van iemand met het minimumloon. De rechtse partijen hoor ik daar niet over, maar als je Jezus Christus werkelijk wil navolgen, dan kun je met zoveel armen niet langer genoegen nemen.

Tijdens de bijeenkomst wees ik op het hoge percentage geseculariseerden. Zij juichen vooral hun veel grotere persoonlijke vrijheid toe. Ze hoeven niet langer te gehoorzamen aan allerlei kerkelijke geboden en verboden. Ze voelen de dwang niet meer en de bedreiging met hel en verdoemenis. Velen van hen laten zich leiden door belangrijke waarden. Ze hebben veel voor anderen over en hun stemgedrag past daarbij. Maar zijn al die onkerkelijken van tegenwoordig wel allemaal in staat hun kinderen een opvoeding te geven om later in hun leven tot goede meevoelende mensen te worden? Of geven ze hun kinderen een opvoeding, waarbij het eigenbelang voorop staat en men niet leert oog te hebben voor alle narigheid om je heen? Vallen zulke mensen niet heel gemakkelijk voor de ideeën van de PVV of van Forum voor Democratie? Hun afkeer van buitenlanders is allesbehalve christelijk te noemen. Opkomen voor de zwaksten in onze samenleving en elders in de wereld en opkomen voor de natuur is juist iets van links.

Een probleem is, dat de herinnering aan de vaak kwalijke rol van kerken bij sociale kwesties nog steeds speelt. Het hoge percentage onkerkelijken in Tsjechië wordt verklaard door de samenwerking van adel en geestelijkheid onder de Habsburgers. De kerken en kloosters waren rijk. De gewone mensen hadden moeite hun hoofd boven water te houden. In het Zuiden des lands is de uitspraak van rijke lieden bekend, die tegen de pastoors zeiden: “Als jullie ze dom houden, houden wij ze wel arm!” Als ze arm waren bleven ze afhankelijk van de kerkelijke armenzorg.

Het is gelukkig allemaal verleden tijd. In veel opzichten hebben de kerken hun leven gebeterd. Ze zijn actief in de zorg voor dak- en thuislozen, voor mensen in schulden, voor asielzoekers voor eenzamen en voor mensen met een handicap. Er is een actieve Vredesbeweging Pax. Langzaam komt onder invloed van Paus Franciscus de zorg voor het behoud van de Schepping op gang. Af en toe denk ik bij het lezen van zijn milieu-encycliek “Laudato si”, dat Paus Franciscus heel geschikt is om voorzitter van onze programmacommissie te worden. Grapje!  Het probleem is, dat de grote meerderheid van de Nederlanders zo weinig contact heeft met de kerken, dat zij van al het goede geen enkel idee hebben. Alleen bij slimme jongeren merk je, dat ze hun ogen en oren open hebben en wel op de hoogte zijn van alle goeds, dat kerken doen.

Daardoor zijn veel politiek actieve mensen zich er niet van bewust, dat de kerken in veel opzichten hun bondgenoten zijn. Wim-Jan laat het in discussies in de Tweede Kamer maar al te vaak merken. Hij getuigt van zijn Bijbelse waarden. Hij heeft intussen wel geleerd de term Joods-Christelijke cultuur te vermijden. Joden vinden dat een onaangenaam begrip. Van het christendom hebben ze in het verleden veel narigheid ondervonden en ook in Nederland bestaat nog steeds erg schadelijk antisemitisme.

Ik weet, dat de Nederlandse bisschoppen regelmatig contact hadden met het CDA. Waarom nooit met GroenLinks? Dat vraagt ook een openhouding van GroenLinks naar de kerken. Dat zal voor veel GroenLinks-leden best moeilijk zijn. En Van de Linker Wang hoop ik, dat ze bijvoorbeeld Prof.Dr. Eduard Kimman S.J eens uitnodigen voor een beschouwing over Laudato si. Hij gaf colleges ethiek aan economiestudenten.

Jaargang 12, Nr. 598.

WONINGNOOD VERSUS NATUUR

Het Kromme Rijngebied is rijk aan natuur. Het wordt gevormd door de driehoek Utrechtse Heuvelrug – Rijn en Lek en het Lekkanaal, de aftakking naar de Lek bij Vreeswijk van het Amsterdam-Rijnkanaal. In dit gebied verlegde de Rijn in de loop der eeuwen voortdurend zijn loop. Dalingen langs breuken in  de diepere ondergrond waren daarvan mede de oorzaak. Zo ontstond een landschap van natte kommen en hogere stroomruggen en oeverwallen langs de huidige Kromme Rijn en de Rijn en Lek. De hoger gelegen stroomruggen en oeverwallen werden al in de prehistorie bewoond. In de Romeinse tijd vormde de Rijn de grens van het Romeinse Rijk. Die grens is de limes. De kommen kregen pas bewoning na de bouw van de Rijn- en Lekdijk. Zo’n kom werd ontwaterd door een wetering, zoals de Langbroeker wetering en de Schalkwijker wetering. De bewoning vond je vooral langs die wetering en aan de randen van die kommen op oeverwallen of de Utrechtse Heuvelrug. Binnen dit betrekkelijk kleine gebied vind je dus een sterke afwisseling van landschapstypen. Want een kom kent vooral grasland en in het gebied van de Langbroekerwetering ook parkbossen bij de vele kastelen. De stroomruggen en oeverwallen hebben ook veel fruitteelt. Nog een belangrijk landschapselement is de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Stukken grasland werden onder water gezet als een vijand naderde. Op hoger gelegen plekken vind je forten. Rond zo’n fort vind je kringen, die een vrij schootsveld moeten garanderen.

Maar het Kromme Rijngebied grenst aan de stad Utrecht. Veel bedrijven en instellingen zijn er gevestigd vooral vanwege de centrale ligging met een spoorwegknooppunt en tal van autosnelwegen rondom de stad. Daardoor groeit de werkgelegenheid nog steeds. Bij de universiteit komen zo veel bedrijven, dat daar een werkgelegenheidsgroei van 15.000 mensen gaat plaatsvinden. Die moeten ook nog ergens wonen. Buurgemeenten van de stad moeten helpen met woningen te bouwen. Zo ook Bunnik. Met name bij Odijk. Westelijk van de N229 (Utrecht-Wijk bij Duurstede) kunnen honderden woningen gebouwd worden, maar binnen de dorpen zijn er ook nog zogenaamde inbreidingslocaties.

Onze lokale linkse partij Perspectief 21, meestal kortweg P21 genoemd kreeg bij de laatste verkiezingen veel stemmen en acht van de zeventien zetels omdat men verwachtte, dat zij het behoud van het mooie landschap zou behartigen. Zo was er vanmiddag een druk bezochte discussiebijeenkomst over een bouwplan in een waardevol natuurgebied, noordelijk van de Bunnikse Hoenderiklaan. Het probleem werd van alle kanten bekeken. De Raad moet er straks over beslissen, maar wordt in het voortraject nauwelijks geïnformeerd. Er wordt wel heel veel tijd in gestoken, maar de kans lijkt me groot, dat de Raad straks neen zegt en het hele plan niet doorgaat. De Raad eist al jaren, dat er in elk plan dertig procent sociale huurwoningen worden opgenomen en dan geen tweekamerappartementjes voor starters, maar echte woningen. Dan blijkt de woningcorporatie voor de gemeente Bunnik nog in het geheel niet te zijn geraadpleegd. Langs het gebied loopt een jaagpad bij de Kromme Rijn, onderdeel van een wandelroute van Utrecht naar Wijk bij Duurstede. Wandelaars uit het hele land maken er gebruik van. Zij genieten van het bijzondere landschap. Het is een betrekkelijk open landschap. Het ligt dichtbij het Fort bij Rhijnauwen en binnen de kringen rond het fort. Aan de overzijde van het riviertje zijn nevengeulen gegraven met een veelheid aan begroeiing en waterfauna. Daar vinden ook rondvaarten plaats met de pont van het Utrechts Landschap.

Zelf raadpleegde ik de nodige literatuur. Aan de zuidkant ligt een sloot, maar dat blijkt dan een restgeul van de zogenaamde Zeister Rijn. Rond het begin van onze jaartelling stroomde de toenmalige Rijn van (nu) Odijk via het landgoed Rijnwijck naar (nu) Zeist en vervolgens vandaar in Zuidwestelijke richting langs Bunnik naar Vechten. In het gebied ligt dus de oude oeverwal en er is het nodige microreliëf. Dus zijn er ook verschillen in vochtigheid en grondsoort. Dat zorgt ervoor dat er potentiële verschillen in soortenrijkdom zijn. Het grasland is niet erg intensief bewerkt. Daardoor is het rijk aan soorten planten en dus ook rijk aan dieren. Elders zorgt de intensieve landbouw voor vernietiging van soorten. Wil je de biodiversiteit beschermen, dan moet je zulke reservaten handhaven en er niet zogenaamde nieuwe natuur beginnen. Er is al natuur en je moet er dus zo weinig mogelijk aan veranderen. Een drinkpoel hier en daar of een klein bosje zou kunnen, maar het uitzicht moet blijven. Juist het uitzicht maakt het landschap aantrekkelijk voor recreatieve wandelaars en watertoeristen in hun kano’s. Het is dus een vals argument als men de woningbouw verdedigt met de belofte van nieuwe natuur. Daarmee valt de bodem onder het plan weg. Dat moeten de gemeente Bunnik, de projectontwikkelaar en de toch al welgestelde grondeigenaar goed beseffen.

Tsja, en dan was er nog de affaire van het uittreden van drie oudere P21-raadsleden, die het maar moeilijk vinden met het jonge spul samen te werken. Daar werden nauwelijks woorden aan verspild. Nu maar hopen, dat de senioren met Perspectief hun werk goed blijven doen en de gemiddeld veel jongere fractie er stevig tegen aan gaat. Maar jammer blijft het.

Jaargang 12, Nr. 597.

WAAR BLIJVEN DE WIJZEN IN HET OOSTEN?

Het nieuwe jaar is begonnen en het is een bijzonder jaartal. Het vorige was 1919 en mijn ouders hebben dat jaar meegemaakt. In februari wordt een dorpsgenote honderd jaar. Ze is nog buitengewoon kwiek. Een dochter mocht ik les geven. Haar moeder is dus geboren in 1920. Maar ze leefde in haars moeders schoot al in 1919. Dat was dus ook zo’n bijzonder jaar. Sommige kleuters en babies van nu zullen het jaar 2121 meemaken. Wat gaat er dit jaar allemaal gebeuren en wat hopen we, dat er wel en wat er niet gebeurt?

Het jaar is al heel slecht begonnen met de liquidatie van Iraans tweede man, generaal Qassem Soleimanie. Er zijn mensen blij mee en anderen zijn woedend. De Iraanse leiders hebben wraak gezworen. Israël heeft al voorzorgsmaatregelen genomen en zal bij aanvallen van Hamas of Hezbollah ongetwijfeld hard terug slaan. Iran heeft raketten, die Israël kunnen bereiken. Ook Saoedie Arabië kan gemakkelijk getroffen worden, zoals al eerder gebleken is. Hoe gaan de Verenigde Staten daar weer op reageren? Een enorme instabiliteit in het Midden Oosten valt te verwachten en dat gaat ongetwijfeld weer invloed hebben op de wereldeconomie. De olieprijzen zijn al gestegen. Trump beweert, dat honderden Amerikaanse levens zijn gered door de uitschakeling van Soleimanie. Dat is nog maar de vraag. Bovendien zullen er in het Midden Oosten veel mensen worden gedood en zijn de levens van die mensen minder waard dan Amerikaanse levens? Wanneer wordt men in het Midden Oosten eindelijk wijs?

Na de Tweede Wereldoorlog hebben de landen van Europa eindelijk gekozen voor eenwording. Dat gaat allemaal nog heel traag en echt goede samenwerking tussen de lidstaten van de Europese Unie is er nog niet. Toch begint het Europees Parlement meer invloed te krijgen en de Europese Commissie dwingender aan te sporen tot een beter beleid. Ursula von der Leyen werd niet zomaar voorzitter van de Europese Commissie en moest met forse toezeggingen komen. Vaak liggen de lidstaten dwars, maar ik hoop, dat er in dit bijzondere jaar voortgang wordt geboekt. Er is nog steeds veel regionale ongelijkheid binnen Europa. In combinatie met de gebrekkige democratie wordt het moeilijk daar een oplossing voor te vinden. Die regionale ongelijkheid vind je ook binnen de lidstaten. Zelfs binnen Nederland vind je verschillen in gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking, vind je verschillen in opleidingsniveau en in werkloosheid. In Groningen gaat terecht de gaskraan dicht, maar net als bij de mijnsluitingen in Zuid-Limburg moet er wel alternatieve werkgelegenheid komen. Er is nog altijd werk aan de winkel.

Nu kun je vanuit een liberaal standpunt ervan uitgaan, dat mensen hun eigen voordeel nastreven en zo zelf hun achterstanden wegwerken. Maar waarom lukt dat niet? Waarom blijft de ongelijkheid bestaan? Een van de oorzaken is, dat er een grote ongelijkheid is en de machtigen het steeds weer winnen. Daarom vond ik vandaag het Geloofsgesprek op NPO2 om 9.45 uur elke zondagmorgen zo interessant. Economen gingen altijd uit van de homo econmicus, die strikt het eigen belang nastreeft en zo tot steeds grotere welvaart komt. Maar er blijkt een trend, waarbij economen er op wijzen, dat rekening houden met het belang van de ander zoals werknemers en consumenten, maar ook concurrenten uiteindelijk leidt tot betere resultaten. Als je je best doet om je klanten goed van dienst te zijn, houd je je klanten. Dat wederzijdse in de economie draagt bij tot groter geluk. De zaken lopen goed. Economiestudenten in Rotterdam kunnen colleges theologie volgen, waarbij hun duidelijk wordt gemaakt hoe belangrijk dat wederzijdse in de economie kan zijn.

Zelf dacht ik door naar de politiek. In een gesprek met familie zei ik, dat als je echt gelovig christen bent, dat ook consequenties zal hebben voor je politieke keuzes. Veel mensen stemmen vooral op de partij, waarvan ze denken, dat die hun eigen belang het meest dient. Maar als christen hoor je ook te denken aan het belang van de zwaksten in de samenleving. Vroeger probeerde de christelijke partijen dat te doen. Bij het CDA merk je daar nog maar weinig van  De Christen Unie en wat mij betreft GroenLinks komen juist voor die zwaksten op, niet allen de mensen, maar ook de natuur. Dat is rekening houden met de ander. Uiteindelijk draagt dat bij aan jouw persoonlijk geluk en dat van anderen. Dat deze inzichten in 2020 verder doorbreken, dat is voor mij een bijzondere wens.

Jaargang 12, Nr. 596.