John Ch.M. Jorna

SLINKSE BEPERKING VAN DIE VRIJHEID

Het was deze week Vredesweek. Hebt u het gemerkt? In uw dagblad? Op de TV of de radio bij de nieuwsberichten? Ik heb via de officiële kanalen niets gehoord. In de kerk was er een oecumenische gebedsdienst gewijd aan het thema en op de maandagavond was er een thema-avond van de Bunnikse Coalitie voor de Mensenrechten, een bundeling van kerken en organisaties als Amnesty en Vluchtelingenwerk. Die avond was in de lokale pers aangekondigd en er waren flink wat mensen. Maar voor het grote publiek werd de Vredesweek doodgezwegen. Zo kun je op slinkse wijze de vrijheid van meningsuiting saboteren. Dan zien we, dat mensen van alles moeten verzinnen om toch maar de aandacht van de media te trekken. Iedereen kan zeggen wat hij wil, maar hij wordt door niemand gehoord.

De avond werd ingeleid door Prof. Dr. Theo de Wit, theoloog en filosoof en gespecialiseerd in ‘religie en politiek’. Na een inleiding volgde een discussie aan de hand van vier stellingen. In de eerste kwam aan de orde, dat in Nederland vrijheid van meningsuiting bestaat met enkele beperkingen. Je mag niet beledigen, je mag niet iemand belasteren en smaad is verboden. Daarbuiten heerst onbeperkte vrijheid. Ik vind dat de theorie, maar ik constateer, dat er al tientallen jaren een proces woedt, waarbij men probeert de vrijheid van meningsuiting voor levensovertuigingen en religies in te perken. We zien dat momenteel gebeuren in omroepland. Kleine omroepen op religieuze basis moeten binnenkort stoppen: IKON, RKK, Joodse Omroep en een Islamitische zendgemachtigde. Natuurlijk zullen de secularisten zeggen, dat hun taken toch worden overgenomen door bijvoorbeeld de KRO-NCRV, maar zo gaat het altijd. Kleine doelmatige activiteiten met een goed contact met de achterban en met een hoge waardering moeten opgaan in een groter geheel, waarbij de specifieke identiteit niet meer is te handhaven. Soms wordt beweerd, dat publiek geld niet mag worden gebruikt om een religieuze boodschap te verkondigen. Wel die achterbannen hebben net zo goed hun bijdrage aan dat publieke geld geleverd. Elke keer komt het bezuinigingsargument naar voren om het werkelijke doel te verbloemen. Religie moet achter de voordeur verdwijnen. Voor zich zelf wil men absolute vrijheid en daarbij zijn religieuze waarden alleen maar lastig. Op dezelfde manier zijn instellingen wegbezuinigd, die maatschappelijk waardevol jeugd- en jongerenwerk op godsdienstige basis ondersteunden. Mbo-scholen en Hbo-instellingen werden samengevoegd tot mega instituten zonder enige identiteit. Ook daar golden weer zogenaamde financiële argumenten. Hoe het dan met de financiën gaat hebben we gezien. Niet voor niets streeft men langzamerhand weer naar kleinschaligheid.

Secularisatie en individualisering wijs ik niet af, maar daarbij moet je altijd rekening willen houden met de ander. Individualisering moet niet leiden tot egoïsme, zoals je nu ziet bij de houding tegenover de vluchtelingenproblematiek. Gelukkig zijn er nog heel veel mensen voor wie naastenliefde of solidariteit nog van betekenis zijn. Zulke mensen stemmen niet in met de groeiende tweedeling in de maatschappij. Ze zijn niet gelukkig met de materialistische levenshouding van velen. Maar wat wil je als mensen zich afsluiten voor momenten van bezinning op wat echt belangrijk is in het leven. Daarom ben ik blij, dat mijn weblog nog mag in dit land. Er zijn landen waar het bloggers slechter vergaat.

Jaargang 8, Nr. 377.

POOLGEBIEDEN BEDREIGD

Shell is begonnen met boren in de bodem van de Noordelijke IJszee bij Alaska. De risico’s zijn evident. Kruiend ijs kan het boorplatform beschadigen als het niet tijdig kan worden weggesleept. Een eventuele lekkage zoals bij het BP platform in de Golf van Mexico zal hier veel ernstiger gevolgen hebben. De oliesmurrie verwijderen is hier zeer moeilijk en kostbaar en de lichtere delen verdampen door de lage temperaturen nauwelijks. Shell beweert uiteraard, dat er allerlei veiligheidsmaatregelen zijn genomen. De aard van een eventuele ramp is moeilijk te voorspellen. Zelfs als echte rampen uitblijven, dan is olievervuiling in beperkte mate vrijwel zeker.

Het dierlijk leven wordt al ernstig bedreigd door het smelten van het ijs. IJsberen leven ook op het ijs en vangen hun prooien uit de zee. Walrussen en zeehonden zijn zeer gevoelig voor de giftige olieresten. Denk ook aan de zeevogels. Greenpeace is op dit terrein zeer deskundig. Nu juridische bezwaren niet zijn gehonoreerd roept Greenpeace de consumenten te hulp. Duizenden hebben reeds toegezegd niet meer bij Shell te tanken. Ik nodig elke bezoeker van deze site uit hun voorbeeld te volgen en dit aan Greenpeace te laten weten. Voor Shell gelden slechts financiële argumenten. Die kunnen ze krijgen en dat geldt ook voor de aandeelhouders.

Boren in de Noordelijke IJszee is beter mogelijk doordat het gebied een groter deel van het jaar ijsvrij is. Dat komt natuurlijk door de opwarming van het klimaat, een gevolg van het versterkte broeikaseffect. Daaraan leveren de door Shell geproduceerde brandstoffen een forse bijdrage. Sommige vrezen een geheel afsmelten van het ijs in de Noordelijke IJszee. Anderen juichen het toe, want dan worden allerlei delfstoffen in de zeebodem beter bereikbaar. De omliggende staten beginnen al gebieden te claimen en daarbij is Rusland het meest inhalig. De ecologische schade zal in dit kwetsbare gebied enorm zijn. Het zal velen nauwelijks deren. Met name de inwoners van de Verenigde Staten zijn gewend om alle hulpbronnen te exploiteren ongeacht de schade voor de natuur. Dat doen ze al eeuwenlang en ze leren never en nooit van de rampen, die ze daarbij veroorzaken. Denk aan de Dust Bowl en de Tennessee Valley. Hebzucht brengt wat te weeg.

Als het ijs van de Noordelijke IJszee smelt zorgt dat niet voor een stijging van de zeespiegel. Maar als het ijs op de omliggende landgebieden en vooral de ijskap van Groenland smelt geeft dat een forse zeespiegelstijging. Dat hoeft niet zo te zijn. Meer water zorgt voor meer verdamping en dus ook meer neerslag in de omliggende gebieden. Een sneeuwdek reflecteert het zonlicht en zo wordt het nog kouder. Maar voorlopig smelten de Groenlandse gletsjers in versneld tempo af en door de vervuiling van het ijsoppervlak gaat het smelten van de ijskap sneller dan verwacht. Er wordt minder zonlicht teruggekaatst. Vrijwel overal gaat het smelten zo snel, dat het niet meer wordt gecompenseerd door winterse sneeuwval. Dat geldt ook voor het Zuidpoolgebied.

Als alle sneeuw en ijs op onze planeet zou smelten stijgt de zeespiegel meer dan honderd meter. Dat is niet zo waarschijnlijk. De gemiddelde jaartemperaturen liggen er zo ver onder de 0⁰ Celsius, dat de jaartemperatuur onder de 0^o Celsius blijft. Wat wel kan is, dat het omliggende zeeijs rond Antarctica smelt. Daardoor kunnen de gletsjers sneller zeewaarts bewegen, ijsbergen opleveren, die vervolgens smelten. Ook de sneeuw op de hooggebergten overal op de wereld kan geheel wegsmelten. Alle voorspellingen hebben een flinke onzekerheidsmarge. We lopen in ieder geval een fors risico. We denken het in deze eeuw nog wel uit te kunnen houden. We hebben al de nodige maatregelen genomen en we gaan daarmee verder. Maar ons land is zeer kwetsbaar en dat geldt voorveel meer grootstedelijke kustgebieden. Denk aan Londen, New York, Shanghai, Tokio, Stockholm, Kopenhagen, Buenos Aires en denk ook aan arme landen al Bangladesh en de koraaleilanden in de Grote Oceaan.

Als zelfs de altijd traag reagerende Roomse Kerk nu met een encycliek komt over het milieu, dan schijnt een alarm terecht. We kunnen niet meer net doen of er niets aan de hand is.

Jaargang 8, Nr. 376.

OORLOGSVLUCHTELINGEN OF KLIMAATVLUCHTELINGEN?

Eigenlijk moeten we eens terug gaan naar het begin van het Syrische conflict. Stedelijke burgerij kwam na de ontwikkelingen in Noord-Afrika in conflict met het autoritaire bewind van Assad en het welvarende deel van de Syrische bevolking rond de dictator. Dat zijn vooral Alevieten, Sjiieten en Christenen. Ten opzichte van de Soennieten vormen zij een minderheid. De democratie, die de betogers eisten zou met een Soennitische meerderheid naar de verwachting van het regime leiden tot een Soennitische dictatuur en daarom was de reactie van het bewind zo fel. Het conflict escaleerde en radicaliseerde op den duur ook, vooral toen IS ontstond met het streven naar een kalifaat. Miljoenen Syriërs ontvluchtten het strijdtoneel, gedeeltelijk binnen Syrië en daarnaast in de buurlanden. Nu is een klein deel daarvan naar Europa gevlucht.

Wat was de reden voor de protesten van de stedelijke burgerij? Ging het om democratie? Waren er religieuze redenen? Of waren het vooral de sociaaleconomische tegenstellingen, het gebrek aan werk en het ontbreken van een toekomstperspectief? Je kunt natuurlijk op Internet zoeken, maar ik heb gekeken naar de statistieken achterin de Grote Bosatlas. We zien een geboorteoverschot, dus een natuurlijke groei van 2% per jaar en we zien een sterke groei van de stedelijke bevolking van 3% per jaar in de periode 2005 – 2010. Er heerste al enkele jaren een droogte in die delen van Syrië waar voldoende neerslag valt voor akkerbouw. Daarvoor kun je in dezelfde atlas kaarten vinden van het bodemgebruik en van de neerslag. In de laatste 54^ste editie zijn dat de bladen146 en 147. Veel conflicten in het Midden-Oosten draaien in de kern om het water of beter het tekort aan water.

Door de droogte en door de enorme bevolkingsgroei trokken mensen naar de steden en vonden daar evenmin werk. Dat betekent, dat er voor al die vluchtelingen niet alleen een gebrek aan veiligheid is in hun land, maar ook een gebrek aan bestaansmogelijkheden. Nu kwamen in deze gebieden altijd al droogteperioden voor, maar nu kunnen de klimaatsveranderingen ook door de mens zijn veroorzaakt. In Japan vallen reusachtige hoeveelheden regen en elders heerst droogte en we blijven maar geloven in het gelijk van klimaatsceptici.

Daaraan moest ik denken toen ik een keurig mailtje van de VVD Tweede Kamerfractie kreeg met uitleg over hun houding tegenover het Urgenda vonnis. Het is zelfs op wereldniveau nogal bijzonder, dat een rechter uitspraak doet over een zaak, waarover volgens ons staatsrecht de regering en de volksvertegenwoordiging beslissen. Het zou weliswaar beter zijn wanneer de politiek erkent, dat de inspanningen onvoldoende zijn, maar wegens het principe is toetsing van het vonnis door een hogere rechter begrijpelijk. Het mailtje was vooral interessant om de motivatie van de houding van de VVD om zich maar beperkt in te willen spannen. Ik neem het letterlijk over uit hun mailtje.

“De VVD erkent dat er sprake is van een klimaatverandering en de gevolgen die dit met zich meebrengt. Daarom wordt op basis van het regeer- en energieakkoord flink geïnvesteerd (jaarlijks vele miljarden!) om sneller te komen tot meer duurzaam opgewekte energie. We moeten echter niet de maatschappelijke impact uit het oog verliezen. Een hogere CO2-reductie betekent politieke keuzes maken. De VVD wil niet naar een situatie waarin elektriciteit onbetaalbaar wordt. Of een situatie waarin we beperkt mogen autorijden en nog maar één keer per jaar mogen vliegen. Andere voorbeelden zijn het plaatsen van nog meer windmolens, het verbieden of ontmoedigen van vlees eten en het verplicht isoleren van uw eigen woonhuis. Stellen we strengere eisen in ons land aan bijvoorbeeld de zware industrie, dat kan dat leiden tot het verlies van banen en een verplaatsing van productie en uitstoot naar elders in de wereld. Zo verschuif je het probleem. (Onderstreping van mij) Het is gecompliceerd; dé oplossing van klimaatverandering bestaat niet. Een belangrijke sleutel tot vooruitgang ligt volgens de VVD binnen de samenleving zelf: bedrijven, wetenschap en individuen die samenwerken, moderniseren, werken aan innovatie en het verspreiden van kennis. De overheid neemt belemmeringen weg en stimuleert ondernemerschap en innovaties die ons verder helpen. Zo kan Nederland mondiaal gezien ook een aanzienlijke bijdrage leveren. Denk aan onze kennis van landbouw of waterbeheer. Het is zaak dat de rest van de wereld meedoet, iets waar we ons voor gaan inzetten tijdens de komende klimaattop in Parijs. Nederland of Europa alleen zal namelijk het verschil niet maken.”

Voor mij is duidelijk, dat de VVD best wel iets aan het klimaat wil doen als het maar niet te veel geld kost en het luxe leventje niet in gevaar komt en diezelfde houding bepaalt ook de houding tegenover vluchtelingen. Ik zal het niet meer meemaken, denk ik, maar als de zeespiegelstijging nu eens erg tegenvalt, niet zestig centimeter, maar zeshonderd centimeter en dat kan, dan worden miljoenen Randstadbewoners klimaatvluchteling. En die rechter had ons nog zo gewaarschuwd.

Jaargang 8, Nr. 375.

EEN INTERESSANT VAKANTIEGEBIED

In de tweede helft van augustus brachten wij onze vakantie door in de buurt van het plaatsje Zorgvlied: één straat en één dwarsstraat. Toch kun je Zorgvlied vinden op de kaart van Noord-Nederland vooraan in de Grote Bosatlas. Tot in de negentiende eeuw was dit grensgebied tussen Drenthe en Friesland ‘onland’, onbruikbare woeste grond: Moeras, heide en zandverstuivingen en vrijwel geheel onbewoond. In de negentiende eeuw begon men het gebied te ontginnen en zo ontstonden zogenaamde koloniën: Frederiksoord, Wilhelminaoord, Willemsoord en Boschoord, gesticht door de Maatschappij van Weldadigheid. Maar voor de ontwikkeling van de buurtschap Wateren was geen geld. Daar werd wel in 1823 het Landbouwinstituut gesticht, een landbouwschool met internaat, Door de ongunstige ligging hield de school het niet vol en het gebouw werd in 1859 verkocht.

In 1870 kochten de gebroeders Verwer het landgoed en zij gingen flink aan de slag. De heide werd ontgonnen en er werden boerderijen gebouwd. Als je het weet, kun je dat karakter van heideontginning nog steeds in het landschap herkennen. Die boerderijen werden aan vooral Rooms-katholieke boeren verpacht. Zo ontstond hier een katholieke gemeenschap en die kreeg uiteindelijk in 1924 een eigen kerk, die nog steeds als zodanig functioneert. Elke zondag is er om 9.00 uur een viering. In het bisdom Groningen-Leeuwarden worden kerken als het ook maar enigszins mogelijk is open gehouden. Dat ben ik door een leuk boekje over de geschiedenis van het dorp te weten gekomen. Het vroegere woonhuis van de familie Verwer is nu deel van een hotel-restaurant, waar het goed toeven is. Vroeger waren er in het dorp een postkantoor en de nodige winkeltjes, maar dat is allemaal verdwenen, zoals vrijwel overal in dergelijke kleine kernen. Naast de veehouderij is nu het toerisme de belangrijkste bestaansbron. Er zijn meerdere campings en een bungalowpark,

Het hele gebied is goed ingericht voor het toerisme. Overal zijn paaltjeswandelingen en er zijn veel fietspaden, waarbij veel betonnen fietspaden van uitstekende kwaliteit. Wat maakt het nu zo fijn om er te wandelen of te fietsen? Het is een heel afwisselend landschap met veel weiland, vaak omgeven door bomenrijen of struikenwallen, bossen, heidevelden, helaas soms geheel vergrast, zoals het Doldersumse Veld, maar soms ook met prachtige struikheide en dopheide, die dit jaar heel mooi in bloei staan. Overal kom je ook grotere en kleinere vennen tegen. Ze zijn meestal natuurlijk. Van het Canadameer of Aekingermeer werd ons verteld, dat daar zand gegraven was. Daar kan goed gezwommen worden. Veel meertjes hebben hun oorsprong in de laatste ijstijd. De bodem was toen bevroren, maar daaronder was de temperatuur hoger. Zo kon zich door de toevoer van grondwater een ijslens vormen, die steeds dikker werd. In de zomer spoelde er grond van die bolle ijsmassa af en zo vormde zich rond het ijs een ring. Toen het ijs smolt ontstond daar een ven. Zulke vennetjes noemen we een pingo. Er kunnen ook laagtes zijn ontstaan door uitwaaien in een stuifzandgebied, die bij een stijging van de grondwaterspiegel met water gevuld werden. Wij maakten de een na laatste dag de wandeling rond het Aekinger Zand ofwel de kale duinen. De wandeling van 5,4 KM is door stukken mul zand en kleine hoogteverschillen behoorlijk zwaar, maar gelukkig zijn er veel bankjes om uit te rusten. Je ziet dan inderdaad het stuifzand en de stuifduinen, maar ook prachtige heide en bos op de achtergrond. Je komt een uitzichttoren tegen en je wandelt langs de Grenspoel, want de grens tussen de twee provincies loopt er langs. Het is goed te zien door de zwart-witte grenspalen.

We hebben ook enige kritische punten. In het dorp Zorgvlied en in ons bungalowpark was er voor onze mobieltjes een zeer slecht bereik, maar dan is er midden in de wildernis van de kale duinen opeens een uitstekend bereik op nog een 5 KM naar het Noordoosten. Een tweede kritiekpunt betreft de fietsknooppunten. Die zijn reuze handig want met de kaart kun je thuis een route uitstippelen met de afstand erbij. Maar overal zijn er dan zo’n honderd meter voor het knooppunt bordjes met “U nadert knooppunt 96” en daardoor mis je zo’n knooppunt niet gemakkelijk. Dat is ons nu een paar keer gebeurd, want de bordjes ontbreken hier.. Maar met de kaart erbij vind je gemakkelijk je route terug. Die kleine ergernisjes hebben onze vakantie niet bedorven. Dat Fries-Drentse Wold kunnen we iedereen van harte aanbevelen.

Jaargang 8, Nr 374.