John Ch.M. Jorna

NEDERLAND GETROFFEN DOOR OORLOGSLEED

Waar denk ik aan tijdens die minuut stilte? Of bij al die artikelen in mijn krant en bij de toespraken op de TV? Ik denk aan het grote aantal slachtoffers en tegelijk bedenk ik, dat elk jaar het dubbele aantal mensen overlijdt bij verkeersongevallen. Ik denk aan de oorlog, die ik zelf als kind meemaakte. Dan vond vaak een compleet gezin de dood, net als nu. Ik denk aan de bombardementen door de Duitsers op Rotterdam en op Britse steden. Ik denk aan de Duitse steden, die plat gebombardeerd werden met als afgrijselijk dieptepunt het bombardement op Dresden. Ik denk aan schepen, die door zeemijnen of torpedo’s tot zinken werden gebracht, soms met honderden slachtoffers. En ik denk aan Yokohama en Nagasaki en ik weet, dat Nederland nog steeds als officieel beleid heeft zo nodig als eerste kernwapens te gebruiken.

En dan zijn er die oorlogen, die nog steeds woeden overal in de wereld. Gaza, Zuid-Soedan, Mali, De Centraal Afrikaanse Republiek, Oost Congo, Colombia, Syrië, Irak, Afghanistan. Ook daar zijn vooral vrouwen en kinderen slachtoffer. Iedereen weet het, maar de meeste mensen laten het aan zich voorbij gaan. We kunnen toch niet al het leed in de wereld op onze schouders nemen. Dat er organisaties in Nederland zijn, die proberen te bemiddelen, die vredeswerkers uitzenden of medische teams, het ontgaat ons laat staan dat we die organisaties financieel steunen. Die conflicten veroorzaken stromen van miljoenen vluchtelingen, zoals bij de buurlanden van Syrië en wij vinden enkele honderden vluchtelingen opvangen al een uitzonderlijke opgave.

Plotseling heeft Nederland 194 oorlogsslachtoffers. Het leed wordt breed uitgemeten, de tegenstelling tussen de verwachting van een mooie vakantie en dan de plotselinge dood benadrukt. Dat is niet verkeerd. Ik hoop, dat de steun, die de nabestaanden nu ondervinden nog jaren zal voortduren. Het rouwen kan soms lang duren.

Onze regering toont een enorme inzet om de slachtoffers naar Nederland te brengen, de toedracht te achterhalen en de daders op te sporen. Ik ben ervan onder de indruk en toch bekruipt mij soms een onbehaaglijk gevoel. Er is zo veel leed in Nederland en wordt daaraan evenveel aandacht geschonken? Poetin is natuurlijk een enorme boef, maar willen we het hem maar eens goed inpeperen? Die doden heb jij, Poetin minstens indirect op je geweten en kijk nu maar eens, hoe waardig wij met de doden omgaan. En Poetin, stop nu maar eens met de steun aan de rebellen in het Oosten van Oekraïne. Anders liggen de economische sancties klaar. Worden de doden van vlucht MH17 gebruikt om politieke doelstellingen te realiseren? Worden ze gebruikt om de tegenstand tegen sancties weg te nemen van ondernemers en sommige landen met veel belangen in de Russische Federatie? Het geopolitieke machtsspel tussen Poetin en het Westen wordt in het Oosten van Oekraïne uitgevochten en de doden van vlucht MH17 en van veel mensen in Donetsk en andere steden zijn de slachtoffers van die strijd.

Zijn het onschuldige slachtoffers? De inzittenden van vlucht MH17 hadden geen rechtstreekse bemoeienis met de strijd tussen het Westen en Poetin en zijn kliek. Ze zijn in dat opzicht onschuldig. De vraag is of een individuele Nederlander of Belg of Duitser of Brit of Canadees een deelverantwoordelijkheid draagt voor de machtsstrijd tussen Oost en West. Die vraag moet ieder van ons zich stellen. Het zou kunnen, dat de strijd ons door Rusland wordt opgedrongen, maar dan moeten we wel bedenken, dat er voor Rusland redenen zijn om zich bedreigd te voelen. Steeds meer landen rondom kiezen voor het Westen. Spelen wij daarbij een aanmoedigende rol? Het is merkwaardig, dat bij een sterke wederzijdse economische afhankelijkheid toch de strijd om de macht maar door blijft gaan.  Wie vindt het betere politieke antwoord?

Jaargang 7, Nr. 319.

VOOR GEWONE MENSEN GEEN PROBLEEM

Twee weken geleden zagen we het al bij een column over huwen en scheiden. De gewone betrokken katholieken denken er heel anders over dan de kerkleiding. Zij geven steun aan mensen, die gaan scheiden, ze zijn blij, als een gescheiden iemand een nieuwe liefde ontmoet. Ze veroordelen niet.

Zo is het ook bij de priesterwijding van vrouwen. Wij leken kennen tal van vrouwelijke dominees. We zien onze eigen pastoraal werksters voortreffelijk functioneren bij tal van priesterlijke taken, behalve dan de toediening van sacramenten en we zijn verbaasd waarom dat tot in alle eeuwigheid aan mannen moet worden voorbehouden. Bij de Anglicanen en de Oudkatholieken kennen we nu ook vrouwelijke priesters. Dat is heel bijzonder, want in beide gevallen startten beide kerken met geldig gewijde bisschoppen, die het bisschopsambt ook weer geldig konden doorgeven aan hun opvolgers. Deze geldig gewijde bisschoppen konden dus ook weer geldig priesters wijden. Maar volgens Rome kunnen ze vrouwen niet geldig tot priester wijden. In meerdere Anglicaanse kerken waren er al vrouwelijke bisschoppen en ze kunnen nu ook in de Church of England, de Britse Anglicaanse kerk komen. Een reactie van Rooms-katholieke zijde was, dat men niet wil, dat de dialoog er door verstoord wordt. Men blijft op zoek naar alles wat de kerken bindt. Niet iedereen in de Anglicaanse kerk is er blij mee. Sommige Anglicaanse priesters zijn overgegaan naar de Rooms-katholieke Kerk. Dat maakt het weer lastiger om ook als Rooms-katholieke Kerk vrouwen tot priester te gaan wijden.

Veel gewone katholieken zouden het alleen maar toejuichen als vrouwen priester zouden kunnen worden. Zo vindt ook de afschaffing van het verplichte celibaat bij velen steun. Is dat alleen het geval in het rebelse Nederland. Wel nee! In Oostenrijk kennen we de Pfarrer-Initiative, die ook elders gesteund worden. Het streven naar het priesterschap voor vrouwen wordt vooral in de USA door veel vrouwen gesteund. Historisch onderzoek laat zien, dat er vrijwel zeker vrouwen tot diaken zijn gewijd. Hun wijdingsformulier verschilde niet van dat van mannen. Zij hadden dezelfde bevoegdheden. Er zijn aanwijzingen, dat vrouwen ook tot priester zijn gewijd.

De huidige paus ziet wel, dat de achtergestelde positie van de vrouw in de kerk moeilijk te verkopen is en ook schadelijk is voor de kerk. Zo wil hij meer vrouwen op bestuurlijke posten om zo te profiteren van vrouwelijke kwaliteiten. Onlangs werd de benoeming van een vrouw tot hoofd van een pauselijke universiteit bekend.

De Rooms-katholieke Kerk is een wereldkerk. We weten maar al te goed, dat in delen van Azië en Afrika vrouwen een zeer ondergeschikte positie hebben. Dat zou een hindernis voor een vooraanstaande rol in de kerk kunnen betekenen, maar nonnen spelen in de kerk en in kerkelijke instellingen toch vaak een vooraanstaande rol. De kerk zou zich daar meer in moeten spannen om de positie van de vrouw in de maatschappij te verbeteren.

Jaargang 7 Nr. 318.

AFGESCHOVEN OP DE INDIVIDUELE BURGER

Juichende krantenkoppen. Het probleem van de vergrijzing is opgelost door de overheid, die met een aantal maatregelen er voor heeft gezorgd, dat het voor de overheid in de toekomst geen probleem meer is. Maar de vergrijzing blijft en brengt problemen met zich mee. Eerst moeten we meer inzicht hebben in het verschijnsel.

Met vergrijzing bedoelen we, dat het percentage 65plussers stijgt. Hoe komt dat? Ten eerste stijgt de gemiddelde leeftijd van overlijden. We hebben een hogere levensverwachting. Dat is geen probleem, integendeel. We leven langer en genieten ook langer een goede gezondheid. Dit ouder worden is dan ook niet de oorzaak van de toenemende behoeft aan zorg. Die komt alleen wat jaren later. De stijgende zorgkosten worden veroorzaakt door duurdere nieuwe medicijnen, duurdere apparatuur en kundiger artsen. Pas als de geboortepiek ouder wordt, gaat het toenemend aantal 75plussers een rol spelen.

We maken mooie reizen. We hebben leuke loefhebberijen en doen langer aan sport. Kijk maar eens op de tennisbaan of de golfbaan. We zien onze kleinkinderen opgroeien en carrière maken.

Een tweede oorzaak van de vergrijzing is tijdelijk. De geboortepiek van 1946 tot 1964 begint 65plus te worden. Als die groep overleden is, zo na 2054 is het percentage 65plus weer gedaald. De derde oorzaak is de ontgroening. Vanaf 1975 is het geboortecijfer lager en zo daalt het percentage 0 tot 25 jarigen. Dus stijgt het percentage van de andere leeftijdsgroepen en daarbij de 65plussers. Voor mij is die ontgroening veel meer het echte probleem. Wanneer in de loop der jaren dat lage percentage jeugdigen doorwerkt in de ouder leeftijdsgroepen. Eerst daalt het aantal leerlingen in de basisscholen, daarna in middelbare scholen en vervolgens het beroeps= en wetenschappelijk onderwijs. Dan komen er kleinere groepen op de arbeidsmarkt. Er ontstaan tekorten in diverse sectoren. Met immigratie proberen we het op te lossen.

Minder werkenden moeten via de belastingen de kosten van de zorg opbrengen. Daar zijn ze niet blij mee. Ze zijn opgegroeid in een tijd, dat alles kon en ze hadden gemiddeld weinig broertjes en zusjes. Ze konden alles krijgen wat hun hartje begeerde. Nu moeten ze kromliggen voor al die ouderen. Opofferingsgezindheid is hen maar al te vaak niet voorgeleefd. Het is echt geen wonder, dat partijen als de PVV, de VVD en D66 het goed doen. Ze kopen zo nodig wel zorg in voor hun ouders als die het zelf niet kunnen opbrengen. Het zijn vooral de lagere inkomens, die slachtoffer worden van de bezuinigingen op de zorg. Nu de zorg aan de gemeenten is toevertrouwd, vergt dat grote waakzaamheid van onze GroenLinkse raadsleden.

Nu we steeds ouder worden krijgen we ook langer pensioen. Daarmee is geen rekening gehouden bij het vaststellen van de pensioenpremies. We zouden de premies dus kunnen verhogen. Dat zou best kunnen omdat we de productiviteit in veel sectoren zien stijgen. De keuze is dus tussen stijgende loonlasten door hogere premies  of hogere winstuitkeringen. Er is gekozen voor langer werken en dus langer premie betalen. Zo wordt ook een oplossing gevonden voor het veronderstelde tekort aan arbeidskrachten. Een structureel overschot op de arbeidsmarkt is waarschijnlijker. We zullen serieus moeten deken aan een eerlijker verdeling van het werk. Daarbij is het mogelijk, dat het voor hooggeschoolden anders ligt.

Toen ik twintig jaar geleden van de DOP-regeling mocht gaan profiteren, was er een overschot aan jonge leerkrachten. Mijn inkomen daalde wat, maar een jonge collega kreeg meer werk. Ik was wel blij, dat ik na veertig jaar voor de klas kon stoppen. Collega’s, die nu tot na hun 65^ste moeten doorwerken hebben het zwaar. Ik vraag mij steeds af of dat langer doorwerken invloed gaat hebben op de levensverwachting. Als dat zo zou zijn, hoeft de pensioenleeftijd straks niet verhoogd te worden.

Het financieringsprobleem van de overheid is vervangen door problemen voor de burger: minder zorg, langer werken en daardoor minder gezondheid en geen waardevast pensioen. Echt reden tot juichen zie ik niet.

Jaargang 7, Nr. 317.

EEN MOOI IDEAAL EN DE RAUWE

WERKELIJKHEID

Ruim een jaar geleden stuurde Rome naar alle bisdommen in de wereld een vragenlijst met vragen over gezin en huwelijk. Het was de bedoeling, dat in elke parochie de vragen beantwoord zouden worden en dat een samenvattend verslag naar Rome zou gaan. Noch van de vragenlijst noch van pogingen in onze parochie tot antwoorden op de vragen te komen heb ik iets gemerkt. Welke reactie er vanuit ons bisdom naar Rome is gegaan, ik weet het niet. Ik betwijfel zeer of de eerlijke mening van de meerderheid van bij de kerk betrokken Nederlandse katholieken ooit Rome heeft bereikt. Betrokken katholieken erkennen de waarde van het ideaal van een onverbreekbare huwelijksband, maar zien tegelijk een op de drie huwelijken mislukken. Ze reageren daar niet veroordelend op. De eerste reactie is vooral de twee gescheiden partners tot steun te zijn en daarbij ook de eventuele kinderen. En als een van de twee een nieuwe partner vindt en daarmee een gelukkige band opbouwt overheerst vooral de vreugde. Het zou dwaas zijn als de bisschoppensynode deze werkelijkheid uit het oog verliest. Je mag van een kerk verwachten, dat zij in haar pastorale zorg uitgaat van de werkelijkheid, van de mensen in nood.

De kerk ziet in het huwelijk een verbond tussen twee mensen, een onverbrekelijke liefdesband. De ratio is, dat bij het vroeger ontbreken van geboorteregeling het grote gezin behoefte had aan langdurige zorg door de moeder in het huishouden en de vader, die voor een inkomen moest zorgen. Vader en moeder waren samen verantwoordelijk voor de opvoeding en het grootbrengen van hun talrijke kroost. Van de wederzijdse hartstochtelijke liefde werd vroeger veel minder verwacht. Het ging er om de ander gelukkig te maken. Maar men stond veel zakelijker tegenover het huwelijk. De partner moest bijvoorbeeld een goede boerin zijn, passen op het bedrijf, iemand die zo nodig mee kon werken en soms zelfs kapitaal inbracht.

In het moderne romantische huwelijk draait het meer om het geluk, dat de ander jou geeft. Als de verliefdheid wat weg zakt en de ander jou niet langer hartstochtelijk tegemoet treedt, dan kan iemand gemakkelijk teleurgesteld raken, zeker als men alles van de ander verwacht en zelf nauwelijks liefde schenkt. De partner krijgt soms totaal onverwacht te horen, dat hij/zij haar/hem niets meer doet. Zulke dingen horen we en we weten niet wat te zeggen. En zo zijn er elke keer weer andere verhalen en zien we een huwelijk kapot gaan. Soms denk je; wees maar blij, dat je van hem of haar af bent. De narigheid is, dat het leereffect vaak miniem is. Een volgende relatie loopt op dezelfde manier stuk.

Geen huwelijk is hetzelfde. Soms zijn beide partners van goede wil. Ze doen hun uiterste best om hun huwelijk tot een succes te maken. Toch blijkt het op den duur niet te klikken. Langer samen blijven zou voor beide een kwelling betekenen. Van de kerk mogen ze dan uit elkaar. We noemen dat een scheiding van tafel en bed. Voor beiden is een nieuw huwelijk volgens de kerk niet toegestaan. Maar dan, er ontstaat toch een nieuwe zeer gelukkige relatie. Volgens de kerkelijke regels mogen die twee mensen niet gelukkig zijn met elkaar. Verbijsterd vragen mensen zich af of dit werkelijk Gods wil is. Mensen mogen dan ook niet te communie gaan, terwijl ze juist Gods hulp zo nodig hebben. Vooral voor de ouders van de gescheiden mensen is dit onverteerbaar. Ze weten hoe goed de twee voor elkaar zorgen, hoe ze alles voor anderen over hebben, hoe ze allerlei vrijwilligerswerk doen. En dan toch die veroordelende houding van de kerk. Zo onbarmhartig, zo onchristelijk.

Wat verwacht ik van de komende bisschoppensynode? De bisschoppen moeten veel aandacht besteden aan pastorale zorg voor gescheiden mensen en in het bijzonder voor eenoudergezinnen. Ze moeten zoeken naar een of andere kerkelijk erkende vorm van samenleven voor mensen die buiten hun schuld gescheiden zijn. Sancties als het niet te communie mogen gaan worden afgeschaft.

Dan heb ik het nog niet gehad over geboorteregeling. Zeg gewoon, dat ieder ouderpaar zelf het kindertal in hun huwelijk mag bepalen en daarbij zelf mag kiezen welke manier van geboorteregeling ze daarbij kiezen. Het is gewoon het erkennen van de huidige praktijk. Ik ben bang, dat ze alles bij het oude laten en zo bergen voedsel voor antikerkelijke propaganda verschaffen.

Jaargang 7, Nr. 316.