John Ch.M. Jorna

Individuele beslissingen en maatschappelijke gevolgen

De minister van Gezinszaken sprak onlangs over het zijns inziens te lage aantal geboorten in Nederland. Hij werd met hoon overladen. Wilde hij de echtelijke slaapkamer binnendringen en de koppels voorschrijven, dat ze nu toch echt voor kinderen moesten zorgen. En sommigen vergeleken de minister met mijnheer pastoor, die vroeger tijdens huisbezoeken vroeg of het nog geen tijd werd voor het volgende kindje. De Club van Tien Miljoen was uiteraard in alle staten, want hoe zou hun prachtige plan om het inwonertal van Nederland terug te brengen tot 10 miljoen kunnen slagen. Over de vraag of de minister gelijk had het onderwerp aan de orde te stellen werd nauwelijks gesproken. Toch had en heeft hij daartoe alle reden.

Bevolkingsgroei is het resultaat van duizenden individuele beslissingen van afzonderlijke echtparen. Sex en voortplanting zijn tegenwoordig gescheiden nu iedereen beschikt over meerdere vormen van anticonceptie. Willen mensen  proberen kinderen te krijgen, dan is dat vrijwel altijd een bewuste keuze. Die keuze wordt door meerdere factoren beïnvloed.

De financiële positie speelt een primaire rol. Als het huis eindelijk naar tevredenheid is ingericht en de financiële lasten niet meer zo drukkend zijn, kan er over kinderen krijgen worden nagedacht. Maar wil je wel een kind neerzetten in deze wereld, die zo vervuild is, ook door het grote aantal mensen? Wil je een kind in een wereld, die geplaagd wordt door oorlogen, terrorisme en criminaliteit? Hoe optimistisch of pessimistisch zijn mensen over de toekomst? Velen denken over dit soort dingen nauwelijks na. Ze leven hun leventje van werken, gezelligheid en feest vieren en vakantie en slapen en weer werken. Maar juist dit lekkere leventje kan behoorlijk verstoord worden door zo’n schreeuwlelijk in de wieg. Waar kiezen we voor, voor een lekker vrij leventje of voor een bestaan met kinderen en alle plezier en alle zorgen daarvan? En dan is er nog beider carrière. Weliswaar zijn de mogelijkheden voor kinderopvang sterk verbeterd, maar vooral vrouwen ondervinden toch problemen bij het voortzetten van hun loopbaan als er eenmaal kinderen zijn. Maar juist het lage aantal kinderen uit het recente verleden maakt het nodig, dat vrouwen meer werken.

En zo komen we bij de maatschappelijke consequenties van al die individuele beslissingen. Dit onderwerp is pas goed te begrijpen als je terugkijkt tot de dertiger jaren van de vorige eeuw. De wereld kende toen een zware economische crisis en de werkloosheid was enorm. Dat leidde toen al tot een betrekkelijk laag geboortencijfer. De Tweede Wereldoorlog gaf weinig verandering. Wel was het sterftecijfer hoger, vooral in 1944 en 1945 door oorlogshandelingen en honger. Maar de bevrijding zorgde in 1946 voor een enorme geboortenpiek en het duurde daarna tot 1964 voor het geboortencijfer terug was op het vooroorlogse niveau. Die babyboomers van 1946 waren rond 1970 zelf aan de beurt om ouder te worden en je zou een echo-effect mogen verwachten. Het tegendeel gebeurde. Tussen 1970 en 1975 daalde het geboortencijfer dramatisch en het bleef vervolgens lange tijd laag. Per vrouw werden nog maar 1,5 tot 1,7 kinderen geboren. Als je dan twintig jaar verder bent, betreden die kinderen de arbeidsmarkt en ze zijn met weinigen. Dreigende tekorten worden opgevangen door een ver doorgevoede automatisering, door meer vrouwen in het arbeidsproces op te nemen en inderdaad door immigratie. Juist in de slecht betaalde sectoren trden dan tekorten op en daarvoor komen Polen, Roemenen en Bulgaren naar Nederland, want voor immigranten van buiten de EU worden de grenzen juist gesloten.

Dat is nu de fout, die de Club van Tiek Miljoen maakt. Nederland is welvarend. Er is volop werkgelegenheid. Zijn er te weinig arbeidskrachten dan halen we die uit het buitenland of ze komen vanzelf. Toch is dit geen blijvende oplossing, want een laag geboortencijfer zie je in bijna heel Europa en zelfs in de Derde Wereld beginnen de geboortencijfers flink te dalen.

Migratie is eigenlijk nooit een echte oplossing voor te veel of te weinig mensen in een gebied. Als de te sterke of te geringe groei doorgaat, dan blijven de problemen. Bovendien zorgt immigratie vrijwel altijd voor zekere aanpassingsproblemen. Dat zag je zelfs in de negentiende eeuw, toen tijdens de Industriële Revolutie duizenden van het platteland naar de steden trokken.

Daar komt bij dat juist de zachte sector met minder goed betaalde banen het meest te lijden heeft onder een tekort aan arbeidskrachten. Of anders gezegd: Wie moeten straks in de verpleeghuizen de oudjes verzorgen, die toen ze jong waren gemiddeld weinig kinderen hebben gekregen? En ook: Wie zijn straks de mantelzorgers voor de ouderen, die hulpbehoevend zijn geworden? Het wordt duidelijk. De huidige generatie van potientiële ouders doet er verstandig aan uit louter eigenbelang te investeren in kinderen. Dat was dus redelijk goed gezien van onze brave minister!

De vruchtbaarheid ligt nu op 1,7 kind per vrouw. Dat zou 2,1 kind per vrouw moeten worden, wil het bevolkingsaantal zich stabiliseren. Dat betekent, dat er rustig mensen vrijwillige kinderloos kunnen blijven mits er ook gezinnen komen met drie of meer kinderen. Dat geeft vaak meer gezelligheid thuis en een beter opvoedingsklimaat. Er is wel een risico, namelijk als het juist de hoger begaafde mannen en vrouwen zijn, die kinderloos blijven, zou dat een negatieve invloed kunnen hebben op de gemiddelde begaafdheid. Daarvoor zijn er nog geen aanwijzingen.

Tot slot! Denken voorstanders van een krimpende bevolking wel eens na over de economische gevolgen? We lieten al de arbeidsmarktgevolgen zien. Wat betekent het voor de huizenprijzen? Kijk eens naar delen van Nederland, waar de bevolking nu al krimpt. Wat betekent het voor bedrijven, die hun omzet zien dalen? Hoe speel je daarop in? Wat betekent het voor het verenigingsleven als er nauwelijks nog jeugdleden zijn te vinden? Bevolkingsontwikkelingen bieden veel stof tot nadenken!

En al wandelend rond Odijk zag ik in een weiland een nieuw opgericht ooievaarsnest en dacht: “Als er nu meer ooievaars komen, gaat dan het geboortencijfer ook omhoog?” Want toen jaren terug het aantal ooievaars flink verminderde daalden de geboortencijfers!

John Jorna

14 maart 2008

Zorg voor integere onderzoekers

Burgers moeten er op kunnen vertrouwen, dat onderzoeken, die in opdracht van een overheidsinstelling worden verricht objectief en integer en hoogkwalitatief worden uitgevoerd. Daar ontbreekt het nogal eens aan. Onderzoeken worden zo gemanipuleerd, dat een door de opdrachtgever gewenste uitkomst het resultaat wordt. Die uitkomst is maar al te vaak onjuist en ongewenst voor de belanghebbende burgers. Daarom moet er een autoriteit komen, die toeziet op de kwaliteit, de objectiviteit en integriteit van instellingen, die onderzoeken uitvoeren.

Jaren geleden vertelde een Bunnikse wethouder, dat een onderzoeker bij hem was gekomen met de vraag wat de uitkomst van het onderzoek zou moeten worden. Boos had hij geantwoord, dat er een objectief onderzoek werd verwacht en dat hij daarvoor was ingehuurd.

Als u de artikelen leest in het Dossier A12 SALTO zult u merken, dat bij het project A12 SALTO duidelijk sprake is geweest van manipulatie. De Grontmij moest een eerste verkennend onderzoek doen. Het ging om de verschillende mogelijkheden om Houten een tweede rechtstreekse aansluiting te geven op het rijkswegennet.  Met alle varianten waren het een kleine twintig mogelijke tracés. Daarvan werden maar enkele als kansrijk beschouwd.
Toen ik het rapport bestudeerde was het opvallend, dat het voorkeurtracé van Bunnik parallel aan de spoorlijn Utrecht-Houten ondergewaardeerd werd, terwijl het voorkeurtracé van Houten in strijd met de waarheid als zeer positief werd voorgesteld. Toen wist ik nog niet, dat er een plan was van de Houtense VVD om ergens in de driehoek Bunnik – Houten – Werkhoven vijfduizend woningen te bouwen en de nieuwe bewoners extra te laten betalen en uit die opbrengst de aanleg van de weg te bekostigen. Een Bunnikse wethouder dacht er een slaatje uit te slaan door langs de A12 kantoren te bouwen. Hij heeft het geweten. Zijn partij werd bij de verkiezingen gehalveerd.

Als je vervolgens het Milieu Effect Rapport bekijkt, zie je ook daar het verzwijgen van de zwakke punten van het tracé, dat de voorkeur van de bestuurders heeft. Dus ook hier manipulatie.

Burgers worden tegen slechte financiële producten beschermd door de Autoriteit Financiële Markten. Zij worden door de Voedsel en Waren Autoriteit beschermd tegen slecht of bedorven of gif bevattend voedsel. Er is een Inspectie voor de Volksgezondheid, die de kwaliteit van de gezondheidszorg bewaakt. Er is een Onderwijsinspectie, die de kwaliteit van het onderwijs controleert. Er is een Raad voor de Journalistiek, waar burgers kunnen klagen als zij zich benadeeld voelen door perspublicaties.

Maar welke instantie beschermt de burger tegen onderzoeksbureaus, bevolkt door vroegere ambtenaren, die meer willen verdienen en hun integriteit daarvoor te grabbel gooien?

7 maart 2008

Geert Wilders gedraagt zich on-Nederlands

Eeuwenlang is de Nederlandse samenleving gekenmerkt geweest door een sfeer van leven en laten leven. Allerlei geloven woonden in ons land en vaak ontvluchtten mensen hun eigen land om een veilig heenkomen te zoeken in de Republiek, die zich vrijgevochten had van de Koning van Spanje, die slechts één geloof wilde toestaan en niet aarzelde mensen als ketters terecht te stellen. Was het aanvankelijk zo, dat de Nederlands Hervormde dominees iedereen wilde dwingen om ook Hervormd te worden, al spoedig won de redelijkheid en bleken allerlei geloven hier te kunnen samenleven. De Rooms-katholieken werden nog eeuwenlang gewantrouwd. Men vreesde de Inquisitie, die zoveel dodelijke slachtoffers had gemaakt. Toch konden ze hun geloof uitoefenen, zij het in schuilkerken, waarvan er in Amsterdam alleen al meer dan vijftig waren.

De tolerantie steunde op twee zaken. Wetenschappers als Erasmus, Hugo de Groot en Spinoza legden daarvoor een fundament. Er was ook een minder principiële reden. We waren een handelsvolk en als handelaar moet je je klanten niet tegen je innemen. De vele drukkerijen maakten het mogelijk allerlei ideeën te verspreiden en er was dus die enorme vrijheidsdrang om een eigen mening te mogen hebben. Wij verdroegen geen dictatuur.

Zo was Nederland een zeer aanlokkelijk land voor Antwerpse protestante kooplieden, voor Portugese Joden en voor Franse Hugenoten. Nog steeds is dat merkbaar bij onze achternamen. Die traditie bleef. In de Eerste Wereldoorlog verbleven hier duizenden Belgische vluchtelingen. Na die oorlog werden hier kinderen opgevangen uit bijvoorbeeld Oostenrijk om hier aan te sterken. Dat gebeurt nog steeds, bijvoorbeeld met Bosnische kinderen, die hier drie weken op vakantie komen. Het mooiste voorbeeld is de vakantie, die katholieke en protestante Noordierse jongeren hier samen kregen om de onderlinge verdraagzaamheid in Nederland te proeven.

Heeft Geert Wilders hier niets van meegekregen?

Geert is opgegroeid in Venlo. Limburg heeft een eigen cultuur. Je vindt er veel sterker dan in de rest van Nederland een standenmaatschappij. Daarbij speelde de Kerk en de hoge heren veelal samen onder een hoedje. Je had een briefje van de pastoor nodig om werk te kunnen krijgen. Die Kerk was ook duidelijk autoritairder dan elders. Bisschop Jo Gijsen was daarvan het ergste voorbeeld. Het grootste verschil met de rest van Nederland was, dat de provincie overwegend Rooms-katholiek was. Geert Wilders is opgegroeid in een samenleving waar de behoefte aan tolerantie niet bestond.

Nu is vanzelfsprekend niet elke Limburger vergelijkbaar met Geert Wilders. Als je een echte goede christen ben, dan weet je, dat Jezus van Nazareth ons heeft geleerd je naasten lief te hebben en toen iemand Hem vroeg wie dan zijn naaste was vertelde Jezus het verhaal van de Barmhartige Samaritaan. Joden hadden de pest aan Samaritanen. Jezus leerde ons, dat je zelfs je vijanden moet liefhebben. Het zal duidelijk zijn, dat vele volgelingen daar moeite mee hebben gehad, zelfs pausen en bisschoppen.

Geert Wilders handelt dus volkomen in strijd met de Nederlandse en met de Christelijke traditie, wanneer hij voortdurend laat blijken, dat hij de pest heeft aan de Islam en aan alle Islamieten, die maar beter uit ons land kunnen verdwijnen. In ieder geval moeten de grenzen voor Islamieten op slot.

Het ware beter, dat Geert in woord en daad zou laten zien welke die christelijke waarden en Nederlandse waarden zijn, zodat Islamieten het waardevolle van onze samenleving metterdaad zouden kunnen beleven. Een van zijn daden zou kunnen zijn hard mee te werken aan de oplossing van alle problemen, die buitenlanders hier hebben.

Moet je alleen Geert Wilders hierop aanspreken?

Geert Wilders heeft een groeiend deel van de bevolking achter zich. Lang niet al die mensen wonen in achterstandswijken met veel buitenlanders. Misschien wel integendeel. Maar veel mensen hebben het moeilijk en vooral mensen die afhankelijk zijn van een uitkering of die door pech in de schulden zijn geraakt. Jammer is, dat de PVV zulke mensen niet duidelijk maakt, dat zij en al die buitenlanders slachtoffer zijn van het zelfde systeem en dat het beter zou zijn solidair te zijn met de buitenlanders en samen de situatie te verbeteren. Maar de PVV is ook uiterst rechts en zit niet te wachten op maatschappijhervorming. En vervolgens geven ze de buitenlanders collectief de schuld van alle ellende. Zijn de mensen nu zo dom, dat ze dat niet door hebben?

Misschien moeten Wilders en zijn aanhang eerst keihard hun neus stoten voordat ze tot bezinning komen. Laten we hopen, dat dit zo snel gebeurt, dat het niet helemaal uit de hand loopt. Moge de beschaving winnen.

29 februari 2008

Merkwaardige overeenkomsten

In beide gevallen komt er een nieuwe leiding, die veel macht naar zich toetrekt. In beide gevallen neemt de nieuwe leiding vertrouwde assistenten mee en in beide gevallen spelen financiële problemen een rol en die worden steeds veroorzaakt door te veel personeel. Het grote verschil is, dat bij Ajax gesproken wordt over de verlosser Johan Cruijff, J.C., terwijl men in het Aartsbisdom men in het aartsbisdom nog moet afwachten welke bijnaam de nieuwe aartsbisschop zal krijgen.

Elke organisatie heeft behoefte aan een duidelijke leiding. Die kan desnoods eenhoofdig zijn, maar in het Aartsbisdom werd tot nu toe leiding gegeven door een bestuur. Dat bestuur gaf leiding aan de ontwikkeling van het beleid en leiding aan de besluitvorming daarover in de Bisdomraad en het zorgde vervolgens voor de uitvoering van het beleid. Zo werd vorm gegeven aan het principe van de collegialiteit, zoals dat tijdens het Tweede Vaticaans Concilie vorm had gekregen. Samen beleid ontwikkelen, samen besluiten, samen uitvoeren en vooral samen verantwoordelijk zijn.

Wim Eijk had al gewaarschuwd. Ik luister, overweeg alles, dat mij gezegd en geadviseerd wordt en dan besluit ik en voer het besluit zonder aarzelen uit. Ouderen onder ons herinneren zich dat nog van midden vorige eeuw. Een hiërarchisch kerkmodel met vaak zeer dictatoriale pastoors en kerkleiders. Dat autoritaire optreden vaak nog in combinatie met economische dwang – anders kreeg je gewoon geen baan – heeft velen van de kerk vervreemd. Het zorgde ervoor, dat Rooms-katholieken nooit geleerd hebben zich verantwoordelijk te voelen voor hun kerk, nooit geleerd hebben verantwoordelijkheid te dragen. De laatste jaren ontwikkelden velen juist dit verantwoordelijkheidsgevoel. Veel parochies blijven slechts door de enorme inzet van duizenden vrijwilligers overeind. Te vrezen valt, dat juist deze vrijwilligers door een autocratische bisschop gedemotiveerd raken.

Nog steeds zien we, dat oudere Rooms-katholieken zeer volgzaam zijn, al wordt het minder. Dat geldt niet alleen kerkelijke zaken. Het geldt het hele leven. Het CDA blijft alleen daardoor al overeind. Die volgzaamheid, het automatisch gehoorzamen maakten Rooms-katholieken ook extra kwetsbaar voor ondemocratische regimes met een dictator aan de macht, zoals in Duitsland, Italië, Spanje, Portugal en Hongarije.

Ik vrees dat deze Bisschop Wim Eijk nauwelijks beseft welke sociaal-psychologische schade hij door zijn opvatting van gezagsuitoefening kan veroorzaken. Ik houd mijn hart vast.

John Jorna

22 februari 2008