John Ch.M. Jorna

WERKWEKEN EN SCHOOLKAMPEN

Mijn Cor werd dit jaar tachtig en in het najaar zijn we 55 jaar getrouwd. Dan valt het niet mee nog een origineel cadeautje te verzinnen. Maar ze houdt van de zee en op een na hadden we alle Waddeneilanden al eens bezocht. Zo werd het een arrangement voor twee personen voor vijf dagen op Schiermonnikoog. Gisteren kwamen we terug.

Het was geen weer om lui op het strand te liggen bakken in de zon. Daarom hebben we veel gefietst en gewandeld. En overal kwamen we groepen kinderen tegen. Soms waren ze duidelijk met veldwerk bezig en we hoorden van een lerares uit Emmen, dat allerlei vakken daarbij samenwerkten: Biologie, scheikunde en natuurkunde. Ik miste aardrijkskunde, want het eiland laat je van alles zien op fysisch-geografisch gebied en ook sociaalgeografisch zijn er interessante verschijnselen. Dat was voor mij dus voortdurend genieten. Wel jammer was, dat we het grote kweldergebied niet ver in konden gaan, want het was nog broedseizoen. In dat kwelderlandschap zag ik zandruggen met duintjes evenwijdig aan de kustduinen. Het eiland verplaatst zich naar het Oosten. Zijn het strandwallen uit een vroeger stadium? Inmiddels is het eiland over de Gronings-Friese grens gegroeid.

 Het Westen van het eiland heeft oudere duinen met duindoorn begroeid. Ik heb weinig helmgras gezien en gelukkig ook weinig hekken. Veel van het duingebied is vrij toegankelijk. Het natte strand is hier heel breed en vlak en het droge strand is begroeid. Het is overal net anders dan in de rest van Nederland. Dat natte strand werd gebruikt voor zeilkarting. Een imposant gezicht en wat een snelheden.

Er is een opvallende verscheidenheid aan toeristische accommodaties. Je kunt er kamperen. Er zijn ook kampeerboerderijen vooral voor de schooljeugd. Er is een bungalowpark en er zijn appartementen en vakantiewoningen en er is een verscheidenheid aan hotels. En toch is het ons jaren geleden overkomen, dat we niet naar het eiland konden, want het zat vol. Toen zijn we met de Oostenwind in de rug maar naar Holwerd gefietst en hebben we ons heil gezocht op Ameland. Vroeger waren er op het eiland ook vakantiekolonies. Stadskinderen kwamen daar om aan te sterken en de gezonde zeelucht op te snuiven. Langs de Badweg zie je nog “ It Aude Kolonyhûs” voor katholieke kindertjes met de Egbertkapel er naast. In die kapel zijn op zondag vieringen en op dinsdag, woensdag en donderdag zijn er vespervieringen van de Cisterciënzers, die sinds kort weer op het eiland wonen. Ze zijn druk bezig met de voorbereidingen van de bouw van een klooster en zo draagt het eiland weer terecht de naam: oog = eiland van de schiere = grauwe monniken. Nu dragen ze een wit habijt met een zwarte band voor en achter. Ik heb één keer het laatste stukje van de completen meegemaakt, heel bijzonder op een eiland waar je in de natuur de werkende hand van de Schepper ervaart en dan in de kapel de monniken, die Gods lof zingen. Wat missen mijn seculiere landgenoten toch veel. Toch nieuwsgierig? De monniken hebben een uitstekende website met gedegen en uitvoerige informatie: http://kloosterschiermonnikoog.nl/  

En wij? Wij hadden vijf heerlijke dagen op een eiland van rust en schone lucht en prachtige vergezichten en geurende rozen en goed eten. Wat wil je nog meer? En toch wordt al dat moois in de ogen van de Eilanders bedreigd. Er zijn plannen om bij het eiland proefboringen te gaan doen en vervolgens gas te gaan winnen. Die boortorens dragen niet bepaald bij aan de schoonheid van het eiland. Maar gaswinning kan ook leiden tot bodemdaling en aardbevingen zoals in Groningen. En daarom zie je op Schiermonnikoog bijna huis aan huis affiches hangen tegen de boortorens, die het landschap gaan ontsieren. Nog meer gas betekent ook meer CO₂ in de atmosfeer, dus een warmer klimaat, dus zeespiegelstijging en dat is evenmin iets om als Eilander blij mee te zijn. Dus geen boortorens op Schiermonnikoog.

Dan maar liever mee met een huifkartocht getrokken door twee PK, twee oude dames/merries zoals de stuurvrouw ze noemde. Het was een dag met buien, maar in een huifkar zit je hoog en droog. Dachten we! Want tijdens zo’n bui reden we recht tegen de wind in en de regen blies van voor naar achter door de huifkar heen. Dan heb je thuis wat te vertellen, zei ik tegen een Duitse familie. En zo is het maar net.

Jaargang 9, Nr. 418.

MACHTSWELLUST ERDOGAN BEDREIGT HET LAND

Tot voor enkele jaren was Turkije een eiland van groeiende welvaart en stabiliteit in het Midden Oosten. Het toerisme bloeide. De industrie zorgde voor veel export en Turkse aannemers werkten overal en met name in Iran. De Koerden in het land hielden zich rustig en probeerden met succes langs democratische weg en door onderhandelingen een betere positie te verkrijgen. Daarnaast was er de geldstroom van Turkse werknemers in West-Europa naar hun familie in Turkije. Naast de traditionele handel in de soeks, misschien vooral gericht op toeristen, zagen we in Istanbul het moderne zakendistrict met veel hoogbouwkantoren. Er is een moderne infrastructuur van snelwegen, spoorwegen, ondergrondse en sneltrams in Istanbul met de moderne luchthaven en ook luchthavens elders, vaak voor het toerisme, maar ook voor zakelijk verkeer.

Juist toen wij er waren in 2014 ging het mis. Toen ik hoorde over de rellen in Istanbul, waar we net waren geweest, zei ik geschrokken tegen de gids, dat een eiland van stabiliteit in het Midden Oosten toch wel heel wenselijk was. Maar Erdogan lijkt van alle onrust juist te profiteren. Zijn trouwe volgelingen stellen een sterke leider op prijs en vinden welvaart belangrijker dan mensenrechten en democratie. Dus belanden journalisten achter de tralies en worden de media aan banden gelegd.

Toch is er geen getalsmatige meerderheid onder de bevolking, die Erdogan steunt. Dat bleek toen hij te kennen gaf te streven naar een presidentieel systeem als in Frankrijk en de USA. Veel mensen stemden op een Koerdische partij, die daardoor de kiesdrempel haalde. Een meerderheid voor een grondwetswijziging ontbrak. Erdogan liet het conflict met de Koerden weer oplaaien. Veel Turkse dienstplichtigen sneuvelden. Bij volgende verkiezingen verminderde de steun voor die Koerdische partij. De oppositie kan een grondwetswijziging niet meer tegenhouden.

Intussen raakt het land steeds meer betrokken bij het Syrische conflict. Turkije is tegen de Koerden en tegen het Assad regime, steunt de versplinterde oppositie, maar wil van het kalifaat van IS niets weten. En zo heeft Turkije nu te maken met bomaanslagen van Koerden en van IS. Nu zijn die Koerden niet bepaald lieverdjes, maar IS is veel en veel erger. Als Erdogan werkelijk een groot staatsman is, gaat hij onderhandelen met de Koerden en zorgt voor een wapenstilstand en op den duur een zekere autonomie voor de Koerden binnen het Turkse rijk. Dan hoeven er geen jonge Turken en geen jonge Koerden meer te sneuvelen, komt er binnenlandse stabiliteit en kunnen Turken en Koerden samen IS bestrijden. Alleen in vrijheid kan een land zich op allerlei terrein ontwikkelen, kan de innovatie zorgen voor technische vooruitgang en kan de economie weer bloeien. Maak dat een machtspoliticus als Erdogan maar eens wijs.

Jaargang 9, Nr. 417.

BREXIT OVERWINNING VOOR DE DOMHEID

In Moskou worden vandaag heel wat wodka’s achterover geslagen. Hoe meer Europa verdeeld raakt, hoe meer Poetin zijn gang kan gaan. En zoals zo vaak, wanneer het oorlog op het continent was geworden, zullen Britse soldaten sneuvelen en komen er opnieuw oorlogsbegraafplaatsen van het Britse Gemenebest. En het zullen juist de zonen van de tegenstemmers zijn, die sneuvelen, want voor hen is er geen ander werk dan om het leger in te gaan. Want reken maar niet, dat er straks meer werk komt, ook niet als de grenzen gesloten worden. Welk bedrijf gaat zich in Groot-Brittannië vestigen als de toegang tot de gemeenschappelijke markt van de Europese Unie veel lastiger wordt? Hoeveel Britse bedrijven zullen een flink deel van hun productie naar het continent verplaatsen? Hoeveel talentvolle jonge Britten zullen voor een leven op het continent kiezen? Wat moeten ze nog op hun geïsoleerde eilandenrijk?

Het is een klap voor de rijkste Britten en een les voor alle rijken in de wereld. Ze hebben vooral aan hun winsten, topsalarissen, fantastische pensioenuitkeringen en bonussen gedacht en er geen been in gezien de werknemers bij duizenden te ontslaan. Intussen gaven zij de schuld aan de buitenlanders en de Europese Unie. De slimsten zullen ongetwijfeld hun pond tegoeden hebben omgezet in Euro’s of dollars, maar het gaat hen en het hele Britse volk ongetwijfeld geld kosten. Het is een – nu nog – onbloedige revolutie.

Die onvrede over de langdurige werkloosheid en de slechter wordende lonen en andere arbeidsvoorwaarden zie je wereldwijd. Wat in het Verenigd Koninkrijk gebeurd is, vormt een waarschuwing voor de gehele Europese Unie. Er moet een structurele oplossing komen voor de enorme uitstoot van arbeidskrachten door automatisering en robotisering. Het is niet voor niets dat Paus Franciscus in zijn encycliek ‘Laudato si’ waarschuwt voor de enorme hebzucht van de rijken, waarvan de armen en het milieu het slachtoffer worden.

Aan alle politici zeg ik: Houdt op met Brussel de schuld te geven van alles wat verkeerd gaat. In het Verenigd Koninkrijk krijgt straks Londen weer de schuld. Wees open over de Europese besluitvorming en vooral over alle maatregelen waarmee wij gewoon hebben ingestemd. Werk met andere parlementen samen om Brusselse buitensporigheden – als die er al zijn – een halt toe te roepen. Schenk als pers en andere media veel meer aandacht aan de successen van het Europees Parlement en van de Europese Raad, die nu eindelijk besloten heeft echt iets te gaan doen aan de belastingontwijking, die ons burgers elk jaar weer miljarden kost. Het is legale diefstal uit mijn en uw portemonnee. Als Brexit echt tot bezinning leidt, komt er toch nog iets goeds uit voort.

Jaargang 9, Nr. 416.

CRISIS IN DE KERK DE OORZAAK VAN KERKVERLATING

Ik ben bezig een boek te lezen over het feit, dat steeds minder mensen in Nederland en elders in Europa in God geloven. De auteur vraagt zich daarbij wel af of de mensen een alternatief vinden voor Gods geboden. Maar eerst beschrijft hij af en toe toch wat triomfantelijk het proces van secularisatie in West-Europa. Het triomfalisme deed me een beetje denken aan het vroegere Rijke Roomse leven, waarbij van tijd tot tijd het “Aan U o Koning der Eeuwen” werd aangeheven. Zou er al een seculier equivalent zijn?

In mijn jeugd maakte ik nog volop het Rijke Roomse Leven mee met plechtige Heilige Missen en processies, veel kaarsen en wierook, maar ook veelvuldig biechten en elke zondag naar de kerk. In 1953 was ik in Utrecht bij de viering van “Honderd jaar Kromstaf”, de herdenking van het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853. Ondanks eeuwen onderdrukking en achterstelling waren er nog heel wat katholieken in Nederland. De kerk maakte een ontzaglijke groei door en bij elke volkstelling steeg het percentage Rooms-Katholieken. Toch was er bij Kardinaal de Jong in 1953 al een zekere ongerustheid, want hij deed vanaf zijn ziekbed een oproep tot de aanwezigen in het Utrechtse stadion de eenheid te bewaren. Wat jaren later werkte ik op een Lagere School en wij als collega’s vroegen ons af, wat we in vredesnaam aan moesten met de godsdienstlessen, want op de oude manier met de catechismus in vraag- en antwoordvorm ging het niet meer.

Toen kwam de goede paus Johannes XXIII, die het Tweede Vaticaans Concilie bijeen riep. Hij bracht daarmee de Kerk bij de tijd en er kwamen belangrijke antwoorden op de grote vragen van die tijd met een encycliek over de Vrede, Pacem in Terris en over de armoede en de onderontwikkeling in de wereld en over de verhouding met andere religies. Het zorgde vooral voor een enorm enthousiasme onder de leken, want wij waren een priesterlijk volk en hoorden een rol te spelen in het kerkgebeuren. Er gebeurde van alles. Er kwamen jongerenkoren met zogenaamde beatmissen, voettochten van Pax Christi, toespraken van Bisschop Bekkers op de Tv en voortaan mocht de pil. Tussen 1970 en 1975 daalde in Nederland het geboortecijfer pijlsnel, want ook de katholieken gingen aan geboorteregeling doen.

En toen kwam in Rome de conservatieve reactie aan de macht. De celibaatsverplichting werd niet afgeschaft en honderden priesters traden uit het ambt en er waren nauwelijks nog priesterroepingen. Paus Paulus VI kwam met een verscherpt verbod op voorbehoedsmiddelen. Nog weer later kwamen er strenge regels wat betreft de liturgie en tenslotte kwam er in een flink aantal landen het misbruikschandaal aan het licht. Allemaal redenen om kritisch te staan tegenover de kerk. Dan zie je, dat bij de meeste mensen de vernieuwing van Vaticanum II niet is doorgedrongen. Ze blijven de Kerk zien als een hiërarchisch instituut en richten hun kritiek op de bisschoppen en willen dan niet meer bij zo een kerk horen. Als ze de lijn van het Tweede Vaticaanse Concilie hadden doorgetrokken hadden ze hun eigen verantwoordelijkheid genomen en waren ze doorgegaan met de kerk te vernieuwen. Hier wreekt zich het gebrek aan diepgaande godsdienstige kennis en het ontbreken van een traditie om je zelfstandig daarin te verdiepen. Heel veel van die katholieken kenden slechts een oppervlakkig geloof en gingen naar de kerk omdat het nu eenmaal zo hoorde.

Zulke mensen wisten evenmin om te gaan met allerlei twijfels. Katholieken waren altijd gewend van alles voor waar aan te nemen op gezag van de paus, de bisschoppen en de priesters. Maar er kwamen steeds meer ontwikkelde mensen en die pikten dat niet meer. Intussen waren de conservatieven aan de macht gekomen en die bleven vasthouden aan de traditionele manier van geloven. Als je geluk had, dan trof je een parochiepriester, die op een intelligente manier oude waarheden op een moderne manier uitlegde. Dan klonken al die mysterieuze geloofswaarheden opeens heel aannemelijk. Het wordt tijd de overgebleven gelovigen niet langer dom te houden. De mensen serieus te nemen. De dialoog aan te gaan. Maar ik merk, dat het bij de bisdomleiding gewoonte lijkt te worden nergens meer op te reageren en zich op te sluiten in het kleine groepje traditionalisten. Al die dwalende schapen worden aan hun lot over gelaten. Het verhaal van de Goede Herder, Jezus van Nazareth wordt niet meer waar gemaakt. Dat is de crisis in de kerk.

Jaargang 9, Nr. 414.

DRIE DAGEN SCHOUWEN DUIVELAND

Soms verzinnen je kinderen een leuk verjaarscadeautje. Ze brachten ons weg met twee auto’s. We lunchten met z’n vijven en maakten een pracht van een strandwandeling. En zittend op het terras kregen we toch nog een buitje van een half uur. Gezien de weersverwachting viel dat hard mee. Zo met z’n vijven voelden we weer die verbondenheid van vroeger, toen ze nog thuis woonden. Een idee om na te volgen.

De volgende dag was bepaald niet stralend. Er werd onweer verwacht. We besloten het te zoeken bij een binnen-activiteit. Op naar de Neeltje Jans. Daar was ik vroeger met school en ook wel met familie al vaker geweest. We zijn er zelfs op schoolexcursie geweest toen je nog over een tijdelijke brug naar dit werkeiland moest.

Aan één keer in 1987 koester ik een bijzondere herinnering. Net op het moment, dat de leerlingen werden opgeroepen om de stormvloedkering van binnen te bekijken kwam er een heer op mij af. “Mag ik u iets vragen? Ik volg een Teleac-cursus Portret Tekenen.” “U hebt het goed gezien”, was mijn antwoord. En hij weer: “Ik heb u al zo vaak getekend!” . Mijn teken collega had mij gevraagd model te staan voor het hoofdstuk karikaturen. Zelfs in 2012 herkende mij iemand nog daarvan, maar die werkte zelf met het materiaal bij haar tekencursussen.

Zo kwamen we dus bij de Neeltje Jans, maar wat was dat veranderd. De binnen-activiteiten zitten in een fors gebouw, waarvan de helft wordt ingenomen door een uitstekend restaurant. Het oude model van de Deltawerken is er nog steeds met alle dammen en met dia’s en mondelinge toelichting wordt bij elke dam uitleg gegeven. Voor een aardrijkskundeleraar is dat natuurlijk gesneden koek, net als die kaart van Nederland, waar de samenhang van de Haringvlietdam met de grote rivieren wordt uitgelegd. Die is dicht bij matige of gemiddelde afvoer. Dan gaat al het water via de Nieuwe Waterweg naar zee en wordt daar de zouttong over de bodem terug gedrongen. Bij grote rivierafvoer gaan de spuisluizen open. Het boeiendste zijn de vier zalen met films. Ocean 1, 2 en 3 laten iets zien van de Deltawerken, het zeeleven en de Stormvloedramp van 1953. Maar heel bijzonder is de Delta Experience. Je ervaart die stormnacht heel realistisch en voor mij best angstaanjagend met rondom filmprojectie, geluid, lichteffecten en steeds dat kind, dat om zijn mama roept. Alleen daarvoor is een bezoek al de moeite waard. Allerlei buitenactiviteiten waren bij dit slechte weer gesloten, maar we zagen nog wel een metersbreed aquarium met haaien en een windmachine, die ons een storm van 133 KM/uur in het gezicht blies. En je kunt nog steeds in de Stormvloedkering, waar nu een uitgebreide tentoonstelling over de Deltawerken te zien is.

Voor de windmolenhaters nog een bijzonder bericht. Het wolkendek hing zo laag, dat de windmolens tot de wolken reikten. Bij hun hoogste stand verdwenen de wieken in de wolken. En omdat het ook nog mistig was, zag je de windmolens nauwelijks. Daar moet je als windmolenhater toch van in de wolken raken.

Na de regen van de vorige dag was de laatste dag heerlijk zonnig. We maakten een fijne strandwandeling, lunchten weer aan het strand en na de wandeling terug ging het op huis aan.

Tsja, en ‘s avonds ontdekte ik, dat ik toch wat was vergeten om in te pakken, maar de medewerksters van Resort Zee en Land wisten het te vinden en stuurden het op. Dat is Zeeuwse service van deze Zeeuwse Meisjes.

Jaargang 9, Nr.413.

EEN ZO ANDER LAND DAN NEDERLAND

Al zo vaak ben ik in Oostenrijk geweest. Ik heb veel diepgaande gesprekken gevoerd en in 65 jaar zijn er heen en weer honderden brieven geschreven. Toch stelt het land je elke keer weer voor raadsels. Wat zorgde voor die vreemde uitslag van de eerste ronde van de presidentsverkiezingen? Wat bepaalde de verkiezing van Van der Bellen? Je kunt het land niet begrijpen zonder je in de geschiedenis te verdiepen.

De dreiging van de Turken, culminerend in het beleg van Wenen zal ongetwijfeld een zekere afkeer van Moslims te weeg hebben gebracht, maar negatieve ervaringen met gastarbeiders zorgen in het moderne Oostenrijk voor een voedingsbodem voor ultrarechtse partijen als de Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ). De enorme toevloed van Syrische vluchtelingen werd aanvankelijk welkom geheten, maar na enige maanden bleek het een te zware opgave voor het land. In overleg met naburige landen werden de grenzen gesloten. Dat zorgde voor een versterkt gevoel van bedreigd zijn door een vloed van Moslims. Het kwam tot uiting in een sterke steun voor FPÖ-kandidaat Hofer met 35% in de eerste ronde. Je zag tegelijk al de tegenstelling tussen uiterst links en rechts groeien. De Groene kandidaat Van der Bellen kreeg in de eerste ronde 21,3%.

Bij zulke uitslagen in Frankrijk verenigen alle partijen zich tegen het Front National. Ondanks enorme steun uit binnen- en buitenland won Van der Bellen op het nippertje. Allerlei “jeugdzonden” werden hem nagedragen. Hij was een paar jaar lid van de Communistische partij geweest. Dat komt in Oostenrijk extra hard aan door afschuwelijke ervaringen tijdens de Russische bezetting van een deel van Oostenrijk. Het is ook een zeer katholiek land. Als van de Bellen dan zegt niet in God te geloven en voorstander te zijn van vergoeding van abortus door de ziektekostenverzekering dan heeft hij het bij overtuigde katholieken verkorven. Bij arbeiders verliest hij het vertrouwen wanneer hij geen duidelijk onderscheid maakt tussen oorlogsvluchtelingen en mensen, die de armoede in de Derde Wereld ontvluchten. Die laatsten zijn in hun ogen immers gelukszoekers, die hun banen inpikken. De vroegere staatsbedrijven zijn of verdwenen of gedenationaliseerd. Zo is veel werkgelegenheid verloren gegaan, want ook daar werd en wordt geautomatiseerd en gerobotiseerd en neemt de werkgelegenheid af. Dan is het reuze gemakkelijk om die buitenlanders de schuld te geven.

Oostenrijk heeft de Tweede Wereldoorlog nooit echt verwerkt. Het land beschouwt zich als slachtoffer, eerst van de Nazi’s en daarna van de Russen. Ze durven niet te erkennen, dat Hitler voor de overgrote meerderheid zeer welkom was. Terwijl je in Duitsland een sterke waakzaamheid tegen herlevend nationaalsocialisme ziet, ontbreekt dat in Oostenrijk. Men herkent in de FPÖ geen neonazipartij. Dat zag je al toen Waldheim president werd. Ze hadden geen idee, dat het buitenland zo afwijzend zou reageren. De man kwam toch uit een keurig nette familie. Hoe was het mogelijk, dat de Nederlandse koninklijke familie niet meer in Oostenrijk op wintersport ging?

Het traditionele katholicisme kent weliswaar enkele tientallen zeer kritische pastores, maar een ontwikkeling in de richting van het denken van Paus Franciscus zie je er nog niet. Die wil een meer pastorale houding van barmhartigheid in plaats van het wettische katholicisme van de laatste veertig jaar. De nieuwe encycliek Laudato si over het milieu en de armoede in de wereld is de nieuwe president op het lijf geschreven, maar zoals ook de sociale encyclieken bij de katholieke elite onbekend. Het is een bekende grap, dat het best bewaarde geheim van het Vaticaan de Sociale Leer van de Kerk is.

De scheidslijnen in Oostenrijk lopen waarschijnlijk niet tussen de kiezers op Van der Bellen en Hofer. Maar er is ook in dit land een groeiende tweedeling: tussen rijk en arm; tussen geschoold en ongeschoold, tussen georiënteerd op de wereld als geheel en gericht op de eigen omgeving, tussen macht en zwakte. Het wordt een enorme opgave voor Van der Bellen om al die werklozen en slecht betaalde Oostenrijkers hun waardigheid terug te geven. Hij kan dat niet alleen. Heel Oostenrijk moet zich daarvoor inzetten. Ik wens het land onder zijn nieuwe president alle goeds.

Jaargang 9, Nr. 412.

DE GEWONE MENSEN WORDEN HET SLACHTOFFER

Ik houd van Joden en ik houd van Palestijnen. Ik zie bij beiden hun fouten. Maar daardoor wijs ik ze niet af. Ik zou het zo graag meemaken, dat beide volken in vrede naast elkaar zouden leven. En ik besef, hoe moeilijk en ingewikkeld dat is. Eenvoudige oplossingen bestaan in dit conflict niet. Misschien is de grootste barrière naar een oplossing de gegroeide overtuiging, dat een oplossing onmogelijk is. Dat maakt het voor iedereen erg tragisch.

Wat doet het conflict met het Joodse volk? Mensen in Israël voelen zich omringd door vijanden. Keer op keer zijn ze aangevallen en elke keer wist Israël die aanvallen te weerstaan. Uit bewondering noemden wij in 1967 onze jongste dochter naar de Bijbelse Joodse heldin Judith. De laatste jaren komen de aanvallen niet meer van de buurlanden, maar vooral van de Palestijnen. Er waren de zelfmoordaanslagen en Israël bouwde de Muur. We leerden in 2012 de Muur kennen ook aan de Palestijnse kant bij Bethlehem. De gelijkenis met de Muur in Berlijn viel me op.

Zo komen we opnieuw bij de vraag, wat dit conflict met de bevolking van Israël doet. In de reacties op mijn twee vorige blogs komt dat duidelijk naar voren. In mijn herinnering toonde Israël in het begin vooral eendrachtige vastberadenheid. Je denkt aan fierheid en trots en intelligentie en daadkracht. Het land werd opgebouwd. Het Bijbelse beeld van het land van melk en honing doemde op. In de reacties op de herhaalde aanvallen was er aanvankelijk een beeld van beheersing en respect. Maar de reacties werden steeds feller en veel Palestijnen werden opgesloten. Soms dacht ik, dat deze wijze van optreden mij herinnerde aan de manier waarop de Duitse bezetter hier optrad. Het maakte mij verdrietig.

Veel Israëli’s waren zich bewust van het te gewelddadige optreden. Ex-militairen vertelden over hun ervaringen in de bezette gebieden en ook andere actiegroepen maken dat bekend. Ze worden als landverraders bestempeld. De vijandschap jegens de Palestijnen kreeg steeds meer racistische trekken. Ze werden geminacht en je kon ze ook minachtend bejegenen bij bijvoorbeeld controleposten. Dat racisme richtte zich ook tegen Joden uit Ethiopië en uit Rusland en zo zien wij het Joodse volk een verdeeld volk worden. Dat schept enorme risico’s, niet alleen bij hernieuwde aanvallen op het grondgebied van Israël, maar nog veel meer bij het streven naar vrede. Vrede vraagt, dat iedereen er als één man achter staat. Vrede vraagt een sterk Israël, niet een innerlijk verdeeld land. En denk nu niet onmiddellijk, dat dit de schuld is van dat linkse tuig of andersom van die rechtse onderdrukkers. Begin niet onmiddellijk te roepen, dat de ander een antisemiet is of een landverrader of noem de ander niet een fascist of kolonialist. Het is je vriend, die jou op je fouten wijst. Besef het belang van eenheid.

Likoed Nederland benadrukt in de reacties elke keer weer heel pessimistisch, dat er al van alles geprobeerd is en dat niets lukt. Het is eigenlijk een heel pessimistische boodschap. Het vormt een sterke tegenstelling tot het optimisme van de pioniersjaren. Toen gingen heel veel Nederlandse jongeren een jaar in een kibboets werken. In mijn reacties benadrukte ik, dat Hamas met al dat gewelddadige verzet de steun van de bevolking zal gaan verliezen. Israël moet een manier vinden om dat te ondersteunen. Juist vandaag bleek bij het Acht Uur Journaal, dat Hamas de steun van de bevolking begint te verliezen. Ze moeten de mensen dwingen. De wanhopige situatie lijdt tot steeds meer zelfmoorden. Alleen als je bij Hamas hoort krijg je werk en een inkomen. Kan Israël een perspectief bieden? Bijvoorbeeld werk in Israël, zoals mensen van de Westoever ook in Israël werken? Joodse mensen zijn zo ontzettend creatief en slim. Met Ollie B. Bommel zeg ik: Tom Poes, bedenk een list! Tjsa, in stripverhaaltjes lukt dat. Maar dromen komen soms zo maar echt uit.

Jaargang 9, Nr. 411.

IN VREDE LEVEN; DAT WIL TOCH IEDEREEN

Dat zou je denken. Want sinds de Israëlische onafhankelijkheid en ook al daarvoor zijn duizenden doden gevallen en daarbij waren ook veel burgers, onschuldige kinderen en vrouwen en bejaarden. Dat waren mensen in Israël en het waren Palestijnen en tijdens diverse oorlogen ook Jordaniërs, Syriërs, Libanezen en Egyptenaren. Zelfs vandaag nog wordt met voldoening gemeld, dat een belangrijke Hezbollah commandant is gedood, die verantwoordelijk zou zijn voor de aanslag op een Libanese minister-president. Intussen wacht ik op de wraak van Hezbollah. Wat gaat het worden? Raketten op Israëlische nederzettingen? Zo gaat het maar door. Ik beschreef het al eens op dit weblog tijdens de Gaza-oorlog in augustus 2014. Zie aldaar. Die wrede logica gaat maar door en vaak gewone mensen worden het slachtoffer.

Israël stelt het steeds zo voor, dat het land omgeven is door vijanden. De raketten vanuit Gaza, de zelfmoordaanslagen tegen bijvoorbeeld buspassagiers, Palestijnen, die met messen steken of met een auto inrijden op Joodse mensen. Dus is de muur nodig en die helpt, want er zijn geen zelfmoordaanslagen meer. Komt dat door de muur of door de vredelievendheid van de Palestijnen van de Westoever? De Israëlische bezettingsmacht treedt maar al te vaak hardhandig op. Palestijnen laten zich desondanks niet provoceren, lijkt het. Is er een zekere welvaart aan het ontstaan? Maar intussen wordt de Palestijnen voortdurend onrecht aangedaan. Landbouwgrond wordt onteigend. Tegen allle recht in worden Joodse nederzettingen gebouwd en uitgebreid. Buitenlanders, worden deze week op het vliegveld streng ondervraagd als ze een congres over klimaatverandering willen bijwonen en sommigen worden geeneens toegelaten. Zo braaf is Israël nu ook weer niet.

Er waren in het verleden momenten, dat vrede nabij leek en een twee staten oplossing een kans maakte. Dan weer durfde Arafat niet uit vrees voor zijn landgenoten en op een ander moment werd de Israëlische premier Rabin door een fanatieke nationalistische Israëliër vermoord. Stel, dat het nu eindelijk de goede kant uitgaat en zelfs Hamas eerlijk naar vrede lijkt te streven, maar er zijn Israëliërs, die er belang bij hebben, dat het conflict voortduurt, wat is er dan gemakkelijker om een hoge Hamasleider vanuit de lucht te elimineren? De kans op vrede is weer verkeken. De raketten gaan weer richting Israël. En de hele wereld houdt weer zijn hart vast. Iedereen is bang voor een zodanige escalatie, dat het een wereldconflict wordt. Niet alleen al die aardige Israëliërs en de even aardige Palestijnen, nee de hele wereld heeft er belang bij, dat er eindelijk echte vrede komt en alle oorlogshitsers in eigen kring in bedwang worden gehouden. Geloof in het gezonde verstand, geloof in het verdwijnen van de haat, geloof in de vrede. Vertrouw elkaar.

Jaargang 9, Nr. 410.

ANTISEMITISME?

De dodenherdenkingen op 4 mei en de bevrijdingsfeesten op 5 mei liggen weer achter ons. Ik was weer op Fort bij Rhijnauwen, waar meer dan vijftig Belgische en Nederlandse verzetsstrijders zijn gefusilleerd. Daarbij ook de vader van een klasgenoot van de HBS. Dat maakt het altijd realistischer. Het zijn niet alleen anonieme mensen, die daar vermoord zijn. Zij hebben hun leven gegeven voor onze vrijheid. Als je daar over nadenkt, besef je weer wat een geluk wij hebben hier in een vrij Europa te leven. Je zult maar in een land als Syrië of Irak of Jemen leven of onder een dictator in de Russische federatie of Turlije.

Er is één volk, dat elke keer weer in de ellende terecht komt, het Joodse volk. Sommigen spreken over het Joodse ras en menen ook de typische raskenmerken van Joden te kennen. Maar er zijn heel wat Joden, die je niet als Jood zult herkennen en er zijn veel Arabieren, die gemakkelijk voor een Jood zouden kunnen doorgaan. Lang niet alle Joden beschouwen zich in religieus opzicht als Jood. Maar alle joden voelen zich Jood op grond van hun geschiedenis en hun cultuur.

Bij Pauw zaten een aantal Joodse mensen om de tafel en spraken over hun Jood zijn. Sommige van hen worden vaak bedreigd en voelen daardoor angst. Ze durven op straat geen keppeltje meer te dragen. De vraag werd wel gesteld: Waar komt die afkeer van Joden vandaan? Maar ik hoorde geen antwoord. Zouden ze geen antwoorden kennen? Of wilden ze die antwoorden niet noemen, omdat ze die antwoorden liever niet horen? Eeuwenlang zijn de Joden gezien als een volk van Godsmoordenaars. Zij werden verantwoordelijk gehouden voor de dood van Jezus van Nazareth, Gods Zoon. De officiële kerken hebben die overtuiging na de Holocaust ingetrokken. Dat wil niet zeggen, dat daarmee die gedachten verdwenen zijn. Joden werden vaak gediscrimineerd en kwamen daardoor vaak terecht in de handel en het bankwezen. Als je dan eens een miskoop deed, was dat niet je eigen schuld, maar werd de Joodse koopman er op aangekeken. Zo worden mensen vatbaar voor verhaaltjes over een Joods wereldcomplot. Het zijn de Joden, die achter allerlei narigheid zitten: De aanval op de Twin Towers in New York of de misdaden van ISIS in Irak en Syrië. Probeer je daartegen maar eens te verweren.

Het gezelschap was er min of meer van overtuigd, dat antisemitisme nooit zal verdwijnen en ze spraken erover of het dan niet beter zou zijn als alle Joden zouden verhuizen naar een veilig nationaal thuis, Israël. Het Joodse volk voelt zich nauw verbonden met Israël en dan wordt kritiek op Israël al snel kritiek op alle Joden en dus een vorm van antisemitisme. De critici leggen er dan weer de nadruk op, dat ze niets hebben tegen het Joodse volk op zich, maar wel tegen het Zionisme, dat leeft onder de Joden. Ze hebben er bezwaar tegen, dat Joden hun eigen staat willen vestigen in het gebied dat het Joodse volk uit de Bijbel bewoonde, ongeveer het huidige Israël en de bezette gebieden. Die claim is niet terecht.

Er zijn heel veel mensen, ook in Nederland, die het bestaansrecht van de staat Israël, dus zonder de bezette gebieden, niet erkennen. Als je hen antisemiet noemt, kan ik me dat voorstellen.

Als Israël door een resolutie van de VN binnen beschreven grenzen als onafhankelijke staat erkend is, wil ik het bestaansrecht van de staat Israël ook erkennen. Joodse mensen hebben na eeuwen vervolging eindelijk recht op veiligheid binnen een eigen staat. Dat geldt voor iedere wereldburger. Het geldt ook voor Palestijnen. Israëli’s en Palestijnen lijken elkaar hun eigen veilige en onafhankelijke staat niet te gunnen. Voor mij zijn ze beiden schuldig aan het voortbestaan van het conflict. Elke keer laait het weer op. De een provoceert de ander en dat om beurten.

Ben ik nu een antisemiet? Ik ben niet tegen Israël, maar tegen het optreden van opeenvolgende Israëlische regeringen, zoals ik ook tegen het handelen van de Palestijnen ben. Is een oplossing mogelijk? Alleen als Israëli’s en Palestijnen het beiden willen en dat vraagt wederzijds vertrouwen. Komt dat er ooit? Het lijkt er niet op, maar er zijn meer van die onoplosbare conflicten geweest, die toch tot een goed einde kwamen. Ik hoop het nog mee te maken.

Jaargang 9, Nr.409.