John Ch.M. Jorna

WELKE EISEN STEL JE AAN EEN PREMIER?

De lijsttrekkers van de drie grootste partijen worden gezien als mogelijke kandidaten voor het premierschap. Ze zijn niet geselecteerd op hun kwaliteiten, die hen geschikt zouden maken voor het premierschap. Pieter Omtzigt wordt vooral bewonderd omdat hij samen met Renske Leijten van de SP het uitkeringsschandaal aan het licht heeft gebracht. Daardoor kwam Rutte IV ten val. Hij heeft daardoor ook een goed inzicht gekregen in de werkwijze van ambtenaren en de manier waarop aan hen leiding wordt gegeven. Daar was hij niet blij mee en daarom staat hij nu bekend als de grote voorstander van beter bestuur. Het is een van de eisen, die aan de opvolger van Mark Rutte zullen worden gesteld. Maar van een premier wordt veel meer gevraagd. Mevrouw Yesilgöz van de VVD is een zeer slimme meid en ze weet haar antwoorden ook op een begrijpelijke manier  voor de luisteraars te geven. Ze weet waar ze over praat, denken de mensen, maar het duidt vooral op een goede voorbereiding door het campagneteam Maar ze pikt het goed op. Maar van een premier wordt wel meer gevraagd. We weten van haar ook, dat ze haar werk als minister goed gedaan heeft. Komen we bij Frans Timmermans, lijsttrekker van GroenLinks-PvdA. Hij heeft een zeer brede ervaring in verschillende niveaus van bestuur. Frans was Tweede Kamerlid voor de PvdA. Deze partij streed en strijdt vooral tegen de ongelijkheid in Nederland. Dat is iets heel anders als bij Mark Rutte, die ik vooral zie als zetbaas van de grote multinationals als Shell en Unilever. Zo’n iemand zie ik liever niet meer aan het hoofd van een Nederlands kabinet. Frans Timmermans was Minister van Buitenlandse Zaken voordat hij ook lid van het Europees Parlement werd en vervolgens de tweede man van de Europese Commissie met als bijzondere taak het klimaatbeleid in de EU flink op poten te zetten en de Europese Klimaatwet er bij het Europees Parlement doorheen te krijgen. Op klimaatgebied hoef je hem niets meer wijs te maken. Maar binnen de Europese Commissie was hij ook actief in de bestrijding van antidemocratische tendensen in Polen en Hongarije. Als premier zit je ook in de Europese Raad, bestaande uit de premiers van de lidstaten. Zij bepalen vooral het beleid van de EU en Europese wetten behoeven hun goedkeuring naast de goedkeuring door het Europees Parlement. Als elke minister krijgt ook de minister-president hulp van zijn ambtenaren, maar het is mooi als je niet helemaal blanco bent. Het mooie is ook nog, dat Frans Timmermans zes talen vloeiend spreekt. Dat is handig in zijn buitenlandse contacten. Hij zal vast wel zorgen voor een goede afstemming met de Minister van Buitenlandse Zaken en vaak ook samen met hem of haar optrekken.

Hij is ook voorzitter van de Ministerraad en moet leiding geven aan de Nederlandse regering. Hij moet ervoor zorgen, dat elke minister zich houdt aan de afspraken in het regeerakkoord. Hij onderhoudt namens de regering ook de contacten met de Koning. Hij onderhoudt ook de vele contacten met de Nederlandse samenleving. Er zijn een aantal kernproblemen in Nederland: Het warmer worden van het klimaat en de daarmee gepaard gaande zeespiegelrijzing; de ongelijkheid in inkomen, bezit, kennis en macht; het enorme tekort aan woningen; het personeelstekort in tal van sectoren en de daarmee gepaard gaande arbeidsmigratie. Te weinig wordt erop gewezen, dat dit personeelstekort samenhangt met het lage geboortecijfer. Het is te laag om elke generatie te vervangen en dus zijn er te weinig jonge mensen, die de ouderen, die met pensioen gaan kunnen vervangen. Ik merk, dat er jonge vrouwen zijn, die wegens de negatieve aspecten van onze samenleving terugschrikken voor het moederschap. Dat is een risicovolle ontwikkeling. Een Eerste Minister luistert naar de geluiden uit de samenleving en zorgt ervoor, dat het kabinet reageert.

Ik maak mij ernstig zorgen over de ontwikkelingen in onze samenleving.  Als we de eerder genoemde problemen niet echt samen willen oplossen vrees ik het ergste voor de toekomst van mijn kleinkinderen.

17^e Jaargang, Nr. 779.

PERSPECTIEF 21 GEEFT AL 25 JAAR HET GOEDE VOORBEELD

In het café van het Dorpshuis in Odijk kwam Perspectief 21 bijeen in verband met de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 22 november 2023. Vincent Bijlo begon met een inleiding over de politieke ontwikkelingen, die hij zo had meegemaakt. Daarna kwamen de gasten aan het woord. Marieke van Schalkwijk is fractievoorzitter voor de PvdA in IJsselstein en kandidaat voor de Tweede Kamer op de lijst van GroenLinks/PvdA. Julia Kleinrensink is fractievoorzitter van GroenLinks in de stad Utrecht. Frank van de Wolde is oprichter van GroenRood, een groep van mensen, die de samenwerking van GroenLinks en PvdA wil stimuleren en Frank is ook kandidaat voor de Tweede Kamerverkiezingen. Ook de twee Bunnikse P21-wethouders waren aanwezig en kwamen aan het woord.

Het ging deze middag vooral over zaken waar ook Bunnik mee te maken heeft. Een heet hangijzer is de door het rijk voorgestane verbreding van de A27. Dat betekent, dat een forse strook bos van Amelisweerd zou moeten sneuvelen. Dat bos heeft al honderden bomen verloren bij de aanleg van de A27. Toen was er al veel verzet, maar ook nu is stad en provincie tegen. Nu mag de regio met een eigen initiatief komen, dat in ieder geval ook een oplossing biedt voor de beweerde files. Bunnik grenst aan de A27 en een puntje van deze autosnelweg is Bunniks grondgebied. De Bunnikse wethouder mag dus ook meepraten over het regio-alternatief. Dat is bijna klaar, meldde zij. Zo kwamen we op de verkeersproblematiek. Er wordt in onze gemeente straks veel gebouwd op de locatie aan de overzijde van de N227 bij Odijk. De gemeente wil daar het autogebruik afremmen door minder parkeergelegenheden. Fiets en openbaar vervoer moeten een oplossing bieden. Mij viel op, dat de oorzaak van de toegenomen verkeersdruk niet werd uitgediept. Er wordt in de omgeving en vooral bij de Universiteit veel werkgelegenheid geschapen en de werknemers van al die bedrijven en instellingen willen uiteraard het liefst dicht bij hun werk wonen. De vraag is of de sterke groei in de Randstad wel zo verstandig is, terwijl in de grensprovincies krimp voorkomt en daarmee ook een dalend voorzieningenniveau. Dan noem ik nog niet de kans op verlies aan land door een sterk stijgende zeespiegel. Als ik zou moeten investeren, zou ik dat zeker meewegen. We moeten ook beseffen, dat de bouwruimte in onze kleine provincie niet oneindig is en dat een belangrijke positieve vestgingsfactor juist die aantrekkelijke woonomgeving is. Die moeten we dus niet te veel aantasten.

Na afloop sprak ik nog even met de Bunnikse wethouder, die verantwoordelijk is voor het eventueel plaatsen van windmolens. Zij zei, dat haar voorkeur uitgaat naar locaties bij autosnelwegen en bedrijfsterreinen. Meestal wonen daar niet veel mensen. Ze stelde mij gerust over de maat van de geplande molens, namelijk met een masthoogte van 60 meter. Dan is de afstand van de molen tot de grens van het overlastgebied zo’n 600 meter. Dit ter aanvulling op mijn blog van vorige week.

Och, ik had ook wel over andere zaken willen spreken, die niet tot de huidige topitems behoren. Zo is er een fors tekort aan leraren voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Vroeger waren er ook wat lagere salarissen, maar je maatschappelijke status hing toen niet af van je salaris, maar meer van je functie. Mensen kozen voor het onderwijs door een flinke mate van idealisme. Zo heb ik ook veertig jaar in het onderwijs gewerkt. Maar we zijn ook in Nederland veramerikaniseerd. Je status hangt af van je bezit en inkomen. Op mensen uit het onderwijs wordt door veelverdieners neergekeken. Onze samenleving is er niet beter op geworden.

En nu maar flink folders bezorgen en het gesprek aangaan met mensen, die nog zweven en dat zijn er heel veel. Vanmorgen na de viering in de kerk bij de koffie vertelde ik, hoe mij jaren terug door een brave katholiek werd gezegd; Je bent zo’n goeie katholiek en waarom ben je dan toch lid van GroenLinks? Ik zei, dat ik juist lid was omdat ik zo’n goeie katholiek probeer te zijn. Hij is prompt ook lid geworden. Hij leeft niet meer. Maar denk eens aan het bestrijden van de armoede in Nederland en elders in de wereld. Denk aan het beschermen van de natuur en het tegengaan van de opwarming van de aarde en daardoor het afremmen van de stijgen van de zeespiegel. Die twee mannen waren best een beetje onder de indruk.

17^e Jaargang, Nr. 778.

PROVINCIE UTRECHT RAADPLEEGT INWONERS

Gisteren poogde ik een enquête van de provincie Utrecht in te vullen. Over de mening van de inwoners over windmolens. De vragen vormden voor een deel een warrig geheel, maar de belangrijkste fout was, dat men de hoogte van de molens niet vermeldde. Dat maakt nogal een verschil. Hoe hoger de molen, hoe groter de molen, hoe meer geluid en hoe langer de slagschaduw, maar ook hoe meer stroom de molen levert. En het gaat om de stroom.

Als reden voor de plaatsing werd gegeven, dat men af wil van elektriciteit opgewekt met behulp van kolen, gas en olie. Bij de verbranding komt kooldioxide ofwel CO₂ vrij. Daardoor neemt het broeikaseffect van de atmosfeer toe. Er wordt meer zonnewarmte vast gehouden. Het klimaat wordt warmer. Wat op langere termijn het risico daarvan is werd weer niet vermeld.

Het lijkt mij goed als GroenLinks en PvdA eens kritische vragen stellen aan GS. Want waar gaat het nu eigenlijk om. De tegenstanders van windmolens leggen vooral de nadruk op de overlast: de geluidsoverlast, de bewegende slagschaduw van de wieken en het ziek worden van de bewoners in de directe omgeving. Daarom zou een uitgangspunt van het kiezen van de locatie van de molens, dat er geen woningen in de directe omgeving moeten staan. Hoe groot de afstand tussen een molen en de nabijgelegen woningen moet zijn is vooral afhankelijk van de hoogte van de molen. In mijn eigen woongemeente Bunnik zijn ruim 20 plekken te vinden, waar binnen een afstand van 600 meter geen woningen staan en dus een locatie mogelijk is. De grootste windmolens vragen een grotere afstand tot 1000 meter. Zulke grote lege plekken zijn in de gemeente niet te vinden. Misschien wel als de cirkel de gemeentegrens mag overschrijden.

Alleen zonnestroom via zonnepanelen op daken of op zonnevelden is geen oplossing voor de nacht en voor de korte winterdagen. De wind waait ook ’s nachts en in de winter.

Wat is nu op langere termijn het risico van het warmer wordende klimaat. Het ijs van Antarctica en Groenland en van de eeuwige sneeuw op de hooggebergten is al aan het smelten. Op Groenland smelt meer ijs dan dat er in de winter valt aan sneeuw. Bij Antarctica loopt het landijs door over de omringende oceaan. Als die gordel van zeeijs smelt, gaat het ijs van landgletsjer sneller naar beneden bewegen. De smelt neemt toe. De gletsjers op de Alpen en andere hoogebergten worden zichtbaar korter. Het smelten van het ijs is waarneembaar. Het is een reëel risico, want door het smelten van het landijs stijgt de zeespiegel. Ook die stijging is al waarneembaar. We weten niet hoe snel het in de toekomst zal gaan.

De narigheid bij politici is, dat ze meestal niet reageren op die lange termijn risico’s. Ze gaan pas maatregelen nemen als het te laat is. Ze houden vaak geen rekening met de risico’s voor andere landen. De koraaleilanden in de tropische oceanen liggen maar enkele meters boven de zeespiegel. Het gaat daar heel snel fout. De Gangesdelta in Bangladesh  krijgt het ook moeilijk, want het land is te arm om geweldige waterkeringen te bouwen. Zelfs Nederland krijgt het moeilijk, want volgende generaties komen voor zeer hoge uitgaven te staan. Het is begrijpelijk, dat sommige politieke partijen kiezen voor meer kerncentrales, hoewel er geen oplossing is voor het radioactieve afval van de kerncentrales.

 Het is denkbaar, dat het op de lange duur niet mogelijk blijkt het lage deel van Nederland tegen de zee te beschermen. De halve provincie Utrecht zou door de zee bedekt kunnen worden. Daar zullen de huidige bewoners nog geen last van krijgen, maar hun nakomelingen wel. Ik hoop, dat onze gemeenteraadsleden en statenleden zich dat eens goed gaan realiseren en niet tegen windmolens zullen stemmen omdat ze vrezen, dat het hun stemmen zal gaan kosten.

17^e Jaargang, Nr. 777.

NA VELE EEUWEN EINDELIJK EENHEID IN EUROPA

Het heeft lang geduurd, maar de Eerste en Tweede wereldoorlog vergden zoveel slachtoffers, dat onder leiding van de Franse Minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schumann er eerst de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) werden opg opgericht en daarna de Europese Economische Gemeenschap), de EEG, die uiteindelijk uitgroeide tot de Europese Unie met steeds meer lidstaten. Alleen de eigenwijze Britten traden uit, want ze wilden al die Europese wetten en regels niet. Je kunt zeggen, dat we na eeuwen met steeds weer oorlogen in Europa we nu al meer dan 75 jaar vrede in Europa hebben en vrijheid en welvaart.

Als je de staatkundige kaart van Europa tussen de twee wereldoorlogen bekijkt, dan zie je dat  enorme delen van Polen toen bij Duitsland hoorden. steden hadden Duitse namen: Gdansk heette Danzig en   Wroclaw heette Breslau. Pak er maar eens een Historische Atlas bij. De Duitstalige bewoners vluchtten toen massaal naar Duitsland en dan vooral naar West-Duitsland, dat de Amerikaanse, de Britse en de Franse bezettingszones omvatte. Het communistische Oost-Duitsland verloor ook inwoners aan het Westen. Gelukkig is het niet tot een nieuwe oorlog gekomen om de vroegere Duitse gebieden te heroveren. De “Ost-Flüchtlingen hadden het goed in het welvarende Duitsland. Na vele eeuwen met steeds weer oorlogen werken de vroegere vijanden vreedzaam samen in de Europese Unie. De EU komt met steeds weer nieuwe wetten, die voor het hele grondgebied gelden. We werken samen en we werken elkaar niet tegen.

Toen ik met kweekschoolvrienden in 1955 een fietstocht naar Innsbruck maakte kregen we herhaaldelijk grenscontroles, ook bij het binnen gaan en verlaten van het toen Franse Saarland. Dat waren heel wat stempeltjes in ons paspoort. We merkten ook, dat sommige Duitsers het op prijs stelden, dat we bij hen op bezoek waren. Nu is er vrijwel overal vrij verkeer tussen de lidstaten.

Hoe anders is het in de verhouding tussen Israël en de Palestijnen en de andere meestal Arabische buren van de staat Israël. Herhaaldelijk is het door velen erkende onafhankelijke Israël aangevallen, maar steeds won Israël. De Westelijke Jordaanoever hoorde bij Jordanië, maar is al jaren door Israël bezet gebied. Jordanië en Egypte hebben inmiddels al jaren een tamelijk goede relatie met Israël. Libanon is wat minder, maar ze willen geen oorlog. Zo ook Syrië.

Israël is de laatste jaren met succes bezig tot een betere verstandhouding met Arabische landen te komen. Daardoor verzwakt de positie van de Palestijnen. Van wie krijgen ze nog steun? Zou dat de reden zijn voor Hamas om met een vreselijke terreuraanval op het Zuiden van Israël te komen? De vreselijke vergeldingsbombardementen door de Israëlische luchtmacht roepen in de Arabische wereld weer heftige reacties op. De Arabische staten zijn zo weer minder geneigd tot goede relaties met Israël. De vele doden in Gaza  zijn duidelijk uitgelokt. Het doel heiligt de middelen. Hoe meer Gazaanse doden hoe slechter de relatie van Arabische landen met Israël. Als dat waar is, dan kunnen we dat terecht gewetenloos noemen.

In plaats van de Joodse kolonisten te beschermen, zou de staat Israël, die Joodse kolonisten uit Palestijnse gebied moeten verjagen. Maar ze beschermen juist die kolonisten. Nu wordt het zeer moeilijk om tot een goede relatie met de Palestijnen te komen. Als er eindelijk een goede relatie tussen Joden en Palestijnen is en ook de Palestijnen vreedzaam en in welvaart kunnen leven, pas dan kan er serieus gewerkt worden aan een twee-statenoplossing. Beste mensen kijk naar Europa. Wij hebben ons lesje na eeuwen geleerd. Volg ons goede voorbeeld. Duurzame vrede is toch veel aangenamer dan steeds weer conflicten en zelfs oorlogen, zoals nu.

17^e Jaargang, Nr. 776.

MIJN ENIGE ZUS

Mijn enige zus werd tijdens de Tweede Wereldoorlog op 23 mei 1943 te Arnhem geboren. De volgende dag werd ik negen jaar en ik beschouwde mijn zusje als een verjaardagscadeautje. Als peutertje maakte ze de Slag om Arnhem mee en de daarop volgende gedwongen evacuatie. De winter brachten we door in een schooltje aan de Barnewinkel en dichtbij de spoorlijn Apeldoorn-Zutphen. Midden april werden we er na twee nachten in de frontlinie door de Canadezen bevrijd. Door de gevechten was de school zo ernstig beschadigd, dat we er niet meer konden wonen. We kwamen in Apeldoorn terecht bij een oude mevrouw aan de Pelikaanstraat. Midden juli konden we terug naar ons eigen huis in Arnhem.

Na de Kleuterschool en de Annaschool ging zij naar de HBS van het Katholiek Gelders Lyceum. Maar intussen was er iets ergs gebeurd. Twee dagen voor Kerstmis 1953 stierf heel plotseling onze vader, Jan Jorna.  Voor de tienjarige Angèle was dat heel verdrietig. De HBS werd geen succes. Ze vond het organiseren van schoolfeesten veel leuker dan de studie. Al jong verliet ze deze school en ging werken als tandartsassistente en bij de AKU op kantoor aan de Velperweg. Ze volgde ook het vormingsonderwijs van de Mater Amabilisschool en zo kon ze naar de opleiding voor Acitiviteitenbegeleidster bij de Catechisten, een soort zusters, in Breda. In Breda ontmoette ze ook wat verre familie van moeders kant, de familie Molle. Je kunt eigenlijk wel zeggen, dat die opleiding bepalend was voor haar verdere beroepsleven.

Aanvankelijk werkte ze vooral in ziekenhuizen en sanatoria als activiteitenbegeleidster. Daarbij organiseerde zij van alles en ze had ook gesprekjes met patiënten om ze wat te bemoedigen. Daar was ze erg goed in. Intussen veranderde zo het een en ander in haar persoonlijk leven. Ze was jarenlang welpenleidster. Ze ontmoette Jan Willemsen en ze trouwden. Dat huwelijk bracht hen twee kinderen Maarten en Lidewij. Jan werkte bij de Radbouduniversiteit en onderhield de betrekkingen met buitenlandse universiteiten en met buitenlandse studenten. Zo kwam hij ook in Afrika en Angèle mocht hem vergezellen. Daar ontwikkelde zich een band met dat continent, waar ook onze broer Ben missionaris was. Dat werkte jaren later echt door.

 Toen de kinderen wat ouder waren kon ze meer gaan werken. Bij de training van politiemedewerkers moesten zij leren hoe op allerlei situaties te reageren. Angèle speelde dan een rol, waarop ze moesten reageren. Ze regiseerde jarenlang de jaarlijkse toneelvoorstellingen van een Middelbare school in Nijmegen. Er was een periode , dat zij optrad als poppenkastspeelster. Maar het mooiste werk was verhalen vertellen. Dat deed ze met name in het Afrikamuseum in Berg en Dal. Een groep bezoekers kwam bijeen in een soort hut en zat dan in een kring naar haar Afrikaanse verhalen te luisteren.

Haar kinderen groeiden op, maar haar huwelijk liep uit op een mislukking. Angèle wist het geld om een huis te kopen bij elkaar te sparen en zo kocht ze een huis in Nijmegen aan de Nieuwe Nonnendaalseweg. Ze was daar behoorlijk trots op. Haar broers hielpen met het huis geschikt te maken voor bewoning. Daar aan die Nieuwe Nonnendaalseweg ging ze meewerken aan de buurtactiviteiten.

Op zeker moment woonde ze in een Derde Wereldmuseum in Rotterdam een concert bij van een meester koraspeler uit Gambia, Lamin Kuyateh. Er sloeg een vonk over. Angèle en Lamin kregen een relatie en vaak traden ze samen op. Een kora is een tokkelinstrument. Een grote kalebas vormt een klankbodem. Met de snaren kun je meerdere tonen voortbrengen en zo een melodie spelen. Lamin maakte ook zelf composities, waaronder een lied voor Angèle. Lamin bouwde ook zelf instrumenten en hij gaf les in het bespelen van een kora aan Nederlandse conservatoria. Soms trad hij op in een of ander buitenland. Van het geld, dat Lamin verdiende ging een deel naar Gambia voor de schoolopleiding en het levensonderhoud van zijn kinderen. Familieleden rekenden erop, dat ze zouden delen in zijn welvaart. Zo hoort dat in Afrika. Angèle en Lamin gingen ook samen op bezoek in Gambia.

Er kwam een periode, dat het aantal contracten voor optredens verminderde. Angèle maakte een val en in haar hoofd werd wat beschadigd. Ze kreeg ook last van een ziekte, waarbij het lichaam vocht en hard vet vast houdt. Ze kreeg heel dikke benen. Thuis viel dat eigenlijk niet op te lossen en zo kwam ze uiteindelijk in het verpleeghuis Joachim en Anna aan de Groesbeekseweg in Nijmegen terecht. Lamin verdween uit beeld, maar haar ex, Jan Willemsen kwam vanuit Malden dagelijks op bezoek. Ze was al permanent bedlegerig. Op haar kamer wipten vaak mede-patiënten binnen en dan ontstonden weer die gesprekjes, waar Angèle zo goed in was. Angèle tekende veel.  Ze hield het daar nog zo’n drie jaar vol. Afgelopen dinsdag, 10 oktober 2023 stierf ze tachtig jaar oud. Woensdag, 18 oktober is de uitvaart.

17^e Jaargang, Nr. 775.

GEEN VAN BEIDEN GELOOFT IN VREDE

Toen wij elf jaar geleden met een groep een rondreis door Israël maakten was er toch steeds een stil gevoel dat er een aanval van Hamas kon komen. Dat gebeurde gelukkig niet, maar een paar maanden later was het weer raak. Nu worden Europese festivalbezoekers door Hamas gegijzeld en zijn er velen gedood. De maanden oktober en november trekken altijd veel toeristen en pelgrims. Die komen meestal niet in het Zuiden van Israël waar nu de oorlog woedt. De heilige plaatsen liggen in en om Jeruzalem, Jericho en in het Noorden in Galilea. Met onze reis waren we in Jeruzalem en in Jaffa het dichtst bij de Gazastrook. Daar konden we eventueel door raketten getroffen worden. In Galilea kwamen we niet dichtbij de grens met Libanon, waar Hezbollah een dreiging vormt.

Als je in Israël rond reist, word je toch steeds getroffen door de tegenstelling tussen Israël en de Palestijnse gebieden. In Jeruzalem  en elders zie je de muur, die de Israëli’s moet beschermen tegen de Palestijnen. Als je naar Bethlehem gaat moet je door de muur. Aan de Palestijnse kant zie je hoe die muur vol gekalkt is met spotprenten.

De Israëli’s willen natuurlijk dat toeristen overtuigd raken van de juistheid van hun standpunt. Dan is een bezoek aan Yad Vashem een bijzondere ervaring. In een park vind je een museum, dat de geschiedenis van de Holocaust laat zien en gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Net als in Westerbork is er een register van alle Joden, die door de Nazi’s in concentratiekampen zijn gedood. Daar trof ik de naam van onze Joodse buren in Arnhem. Dit doet je wat. Onze Joodse gids vroeg me hoe ik het had gevonden. Ik zei, dat de werkelijkheid meemaken nog veel indrukwekkender is, zoals de Slag om Arnhem in het kader van de operatie Market Garden. De film daarover “Een Brug te ver” kende hij niet. Het kwam met die Joodse gids, nog jong, tot een bijzondere band. We omhelsden elkaar bij het afscheid.  Maar zo ben je heel erg onder de indruk als dat Joodse volk in Israël weer door hun vijanden wordt belaagd. Het lijkt alsof die Joodse mensen nergens veilig zijn. Dergelijke gevoelens bepalen vaak de houding van Nederlandse politici als, zoals nu Israël weer belaagd wordt. Toch moet je je ogen niet sluiten voor het lot van de Palestijnen.

Israël wordt altijd beschermd door de USA. De Joden vormen daar een groep met veel politieke invloed. Een politicus daar kijkt wel uit door de steun aan Israël af te wijzen. Maar in de VS is het op het ogenblik een zootje in de politiek. De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden is afgezet. Er is een zeer onstabiele situatie ontstaan. Het zou daardoor moeilijk kunnen worden om Israël te hulp te schieten. Maar het zou door druk van de Joodse lobby er ook toe kunnen leiden, dat er met spoed orde op zaken wordt gesteld. Iets om in de gaten te houden.

In alle commentaren wordt gezegd, dat het voor Israël heel moeilijk gaat worden dit conflict tot een oplossing te brengen. Vooral omdat het lijkt, dat Hamas eigenlijk niet wil toegeven. Gaat het hard tegen hard worden, waarbij het lot van de gijzelaars buiten beschouwing blijft? Of gaan buurlanden de druk op Hamas zo sterk opvoeren, dat ze wel toegeeflijker worden. Het gaar spannend worden.

17^e Jaargang, Nr. 774.

DE VERBONDENHEID KRIJGT NIEUWE AANDACHT

Gemeenschappen heb je in alle soorten en maten van een gezin tot en met de wereldgemeenschap. Overal zag je al jaren een crisis door de sterke individualisering. De onderlinge verbondenheid stond daardoor al vele jaren onder druk. Maar ik heb sterk de indruk, dat velen tot bezinning komen. Denk aan de naam van de nieuwe politieke partij NSC, Nieuw Sociaal Contract. De mens is een sociaal wezen. Hij kan niet zonder de verbondenheid met een gemeenschap. Dat is het ideaal. Soms komt daar weinig van terecht.

Vorige week vertelde ik over ons familieweekend. Ik was weer getroffen door de sterke verbondenheid. Iedereen voelde zich verantwoordelijk en werkte mee. Als er nu iemand jarig is of iets anders heeft te vieren, dan begint het in de ochtend al tamelijk vroeg. Het belsignaal van de familie-app gaat over en de een na de ander volgt het goede voorbeeld. We hebben ook steun aan elkaar. Mijn zoon helpt me met zwaarder werk aan de tuin. Dochters helpen met vervoer. Een kleindochter met die moderne telefoon. Als ik daarover vertel merk ik soms, dat mensen ons benijden, maar ook dat ze ons voorbeeld volgen.

Odijk is een bijzonder dorp. Er is een sterke verbondenheid. Die staat wel onder druk, want er is nogal wat vestiging van mensen van elders en de integratie verloopt soms moeizaam. Er zijn veel sportverenigingen en dit jaar vieren we het vijftigjarig bestaan van een scouting groep. Voor al die verenigingen zijn vrijwilligers nodig en die blijken er steeds weer te zijn. Voor mij is de H. Nicolaas-geloofsgemeenschap heel belangrijk. Ik vind er steun in mijn leven, inspiratie voor nieuwe initiatieven en de mogelijkheid anderen tot steun te zijn. Zoals veel gemeenschappen en verenigingen hebben de kerken ook last gehad van de coronaperiode. Soms was de kerk langere tijd niet open. Velen keren de kerk de rug toe en roepen dan over het misbruikschandaal. Wat moeten we nog met een kerk? Daarover wordt nagedacht. Zo was er een overleg van parochianen. Hoe geven we weer zin aan het kerkgebeuren en hoe communiceren we dat naar al die mensen, die geen band meer hebben met onze geloofsgemeenschap. Deze zondagochtend was er een Woord- en Communieviering. Een nieuwe leek was de voorganger en hield een voortreffelijke overweging. Een echtpaar vierde de Gouden bruiloft. Het koor Multiple Voice  zong onder leiding van een nieuwe dirigent-pianist. Na afloop was er koffie en met een groepje kletsten we over bijvoorbeeld de kardinaalsbenoemingen in Rome. Dan ben je lid van een gemeenschap. Je hoort erbij. Je staat niet alleen. We willen ook iets betekenen voor anderen. De hele week is de Mariakapel open. Mensen lopen er binnen om even tot rust te komen. Ze steken een kaarsje op. Ze schrijven over hun probleem in het boek en vragen ervoor te bidden. Er zijn ook mensen, die niet meer naar de kerk kunnen. Ze krijgen bezoek als ze dat willen van iemand van de bezoekgroep. Er zijn ook mensen, die dringend financiële hulp nodig hebben, maar voor hun probleem is er geen regeling. De gemeente kan niets. Maar er is een Noodfonds Bunnik. De drie katholieke caritaswerkgroepen en de drie protestante diaconieën dragen voor de helft bij en de gemeente voor de andere helft. Samen kerk zijn heeft echt wel zin.

Zoals wij in Odijk en in al die andere dorpen nadenken over de toekomst, zo gaan ze dat deze maand in Rome doen over de toekomst van de wereldkerk. Dat is al een paar jaar in voorbereiding. Mensen konden hun wensen kenbaar maken bij hun bisschop. De Nederlandse bisschoppen voegden die wensen samen en dat deden de Europese bisschoppen ook weer. Zo kwam er een Europese wensenlijst, maar ook van andere continenten. Nu gaan ze in Rome met honderden afgevaardigden uit de hele wereld over hun wensen spreken, maar vooral ook heel goed luisteren naar elkaar. Vrouwen uit Europa en Noord-Amerika willen , dat hun rol in de kerk belangrijker wordt. Het zou erop kunnen uitlopen, dat ook vrouwen tot diaken gewijd kunnen worden. Het zou erg gek zijn als er niets gebeurt aan de positie van de vrouw terwijl in de rest van de samenleving vrouwen een steeds belangrijker rol gaan spelen. De kerk moet meedoen. In oktober 2024 komen ze opnieuw bijeen. Dan moet er een advies aan de paus uitkomen en die neemt uiteindelijk de beslissing. Het gaat best spannend worden daar in Rome.

Maar als individueel persoon word je wel een beetje gek van al die veranderingen: lokaal, nationaal en mondiaal. Ik word inmiddels ook een dagje ouder. Ik moet wat kalmer aan doen. Ik wens de jongeren alle goeds bij hun zoeken naar een betere wereld.

17^e Jaargang, Nr. 773.

GENIETEN IN HET LAUWERSMEERGEBIED

Het is bij ons een traditie. Elk jaar gaan we met onze kinderen en kleinkinderen en hun partners op familieweekend. Steeds meer dragen onze volwassen kleinkinderen bij aan de organisatie. Een kleinzoon en zijn partner ontbraken. Hij was betrokken bij de voorbereidingen van een bijeenkomst van het IMF, het Internationaal Monetair Fonds in Marrakesh in Marokko. Onze kinderen en kleinkinderen voelen zich sterk met elkaar verbonden. Dat is belangrijk om het maatschappelijk te redden in onze samenleving.

We vonden een groepsaccommodaties in de Zuidoosthoek van het Lauwersmeergebied, zo tussen het Lauwersmeer en het agrarische deel van de vroegere Lauwerszee. Die is afgedamd met een forse zeedijk, waarvan de veerboot naar Schiermonnikoog vertrekt. Naast de veehouderij wordt het gebied vooral gebruikt voor het toerisme en dan vooral door mensen, die er met hun boot naar toe varen. Er is in de loop der jaren een heel aantrekkelijk landschap ontstaan. Bepaald geen eenvormige ouderwetse droogmakerij.

Mijn vrouw en ik gingen met onze twee dochters in de auto van een dochter eerst naar Meppel om daar te lunchen. Het is een aantrekkelijke stad, waar we voor het eerst kennis mee maakten. Mijn boerenomelet smaakte me uitstekend.  We waren niet de eersten, die bij ons verblijf arriveerden. Tot mijn genoegen warren onze bedden al opgemaakt.

Een kleinzoon met de achternaam Jorna had gegoogeld om te weten te komen waar die familie vandaan kwam. Dichtbij Wergea of in het Nederlands Warga is een buurtschap met de naam Jornahuizen of Jornahus. Daar stonden vroeger rond een meertje, nu droog gemaakt drie boerderijen en daar woonden de Jorna’s. Elk van de drie geslachten wordt gekenmerkt door bepaalde voornamen. Als een Jorna Johan of Wiebrand of Willem heet, dan behoort hij tot ons geslacht. Die kleinzoon gaat het allemaal bestuderen, maar die eerste avond ging het voortdurend over hun ervaringen. Ze waren ook op kerkhoven geweest en vonden daar inderdaad de naam Jorna terug. En dus gingen we met onze twee dochters op de terugweg via Jornahuizen. Als je de weg tussen Warga en Wartena volgt zie je daar bij een zijweggetje een grafmonument voor een Frans Jorna, die er een paar eeuwen geleden is begraven. Ik was er eerder geweest en kreeg toen een onbestemd gevoel. Zweefden hier nog de geesten van mijn voorouders?

De volgende dag huurden we tuk tuks en reden er in kolonne mee door het landschap rond het Lauwersmeer. Zonder dat we het echt merkten kwamen we op het oude land. We kwamen door een dorpje en ik merkte, dat de plaatselijk gebakken baksteen een eigen kleurenpatroon vertoonde, anders dan we uit ons rivierengebied gewend zijn. We waren nog wel in Nederland, maar duidelijk in een heel ander deel. In Zoutkamp lunchten we in een voormalige Gereformeerde kerk met rondom een fraaie parkaanleg. Terug op onze basis kon ik even lekker slapen. Daarna maakte ik een wandeling en die herhaalde zich ’s avonds in het donker.

Het Lauwersmeergebied heeft erg weinig verlichting en weinig boerderijen. Het is vaak erg donker. We verlieten het terrein via een brug. We liepen over een zandpad door een stukje bos en kwamen in een uitgestrekt rietland met hier en daar een boom of struik. Op een kruispunt stopten we en gingen de sterrenhemel bekijken. Wat een verschil met onze drukke thuisbasis. De Grote Beer (een steelpan) was al snel ontdekt en daarmee ook de Poolster. Alle sterren en planeten maken elke dag een cirkelvormige baan rond die Poolster. Ik vroeg: Wie heeft de Melkweg al gezien? Dat is een lichte band over de hemelkoepel. Ik legde uit, dat onze Melkweg bestaat uit een massa sterren in een cirkelvormige  schijf. Als je dwars door die schijf kijkt, zie je de Melkweg. En toen was het zondag, maar het weer zag er niet best uit. Vol goede moed gingen we op weg naar de botenverhuur, want we zouden gaan varen op het Lauwersmeer. Maar helaas het ging steeds harder regenen. We moesten de boottocht afblazen en gingen dus maar koffie drinken in een restaurant bij het veer naar Schiermonnikoog.

Thuis was het lunchen en inpakken geblazen. Zelf deed ik een flinke dut. Uiteindelijk kon iedereen weer vertrekken. En wij gingen naar Jornahuizen en zo weten ook mijn twee dochters waar de Jorna’s vandaan komen. We hebben weer flink genoten van ons samen zijn in zo’n mooie omgeving. Bedankt allemaal.

17^e Jaargang, Nr. 773.

WAT MOETEN WE ERMEE?

Het verkiezingsprogramma van de BBB telt meer dan 200 pagina’s en bij zo’n omvang zul je er ook best wat goede ideeën aantreffen. Maar ik ben wel geschrokken van wat er daarnaast in te vinden is. Zo meent de BBB, dat het klimaatbeleid wel afgeschaft kan worden. U weet het waarschijnlijk wel. Het wordt over de hele planeet Aarde warmer door een versterkt broeikaseffect.    De warmtestralen van de zon komen in de atmosfeer en de warmtestralen van de aarde gaan naar buiten. Hoeveel is afhankelijk van het kooldioxidegehalte van de atmosfeer. Door het verbranden van steenkool, aardolie en aardgas komt er steeds meer CO₂ in de atmosfeer en wordt er steeds meer warmte vastgehouden. Daardoor verdampt er meer water. De regenbuien zijn door al die waterdamp veel heviger. Er komen grotere hagelstenen naar beneden. Dat vinden boeren niet leuk en evenmin de overstromingen na hevige regenval, zoals in Italië en Griekenland. De boeren in Spanje en Portugal staan evenmin te juichen, want daar mislukken oogsten door de droogte. De Nederlandse boeren hebben er ook last van gehad. Je moet wel heel dom zijn als je beweert, dat er geen klimaatprobleem is.

Volgens de BBB moet er op de autosnelwegen weer overal 130 KM/uur gereden kunnen worden. Hoe harder een auto met een verbrandingsmotor rijdt, hoe hoger het brandstofverbruik. Daarbij stoot de auto dus meer CO₂ uit en krijg je een versterkt broeikaseffect. Sneller rijdende auto’s versterken de opwarming van ons klimaat. Maar die auto stoot ook meer stikstof uit en dat versterkt de al bestaande overbemesting. Sommige planten kunnen daar slecht tegen. Die gaan kapot. Andere planten als brandnetels en bramen doen het juist veel beter. De heidevelden, die nu zo mooi paars zijn, hebben een arme grond nodig. Anders vergrassen ze. Als die heide begraasd wordt door schapen worden alle groene plantjes weg gevreten.  De heide handhaaft zich.

Maar van de BBB mogen al die natuurgebieden rustig verdwijnen en er mag zeker geen nieuwe natuur bij komen. Soms gaat er bijvoorbeeld door wegenaanleg natuur verloren. Dan hoort dat in die omgeving gecompenseerd te worden met stukjes nieuwe natuur. Van de BBB mag dat dus niet.

Door organisaties als Natuurmonumenten en de provinciale landschappen wordt veel natuur gered en zo goed mogelijk beschermd. Al die natuur vormt prachtige recreatieruimte en veel ondernemers met een camping of een bungalowpark scheppen veel werkgelegenheid. Als ik met ouderen uit Odijk ging fietsen waren daar vaak ook oudere boeren bij. Ze vertelden, dat ze tijdens hun werkzame leven nooit weg konden. Ze kwamen in natuurgebieden waar ze eerder nooit geweest waren en ze toonden zich heel dankbaar. Ook veel andere mensen vonden die wijde omgeving prachtig. Ze waren vaak nooit toegekomen aan langere fietstochten.

Soms ging zo’n tocht door zuiver agrarisch gebied. Die agrarische landschappen hebben zo hun eigen schoonheid. Dan hoorde ik ook daar soms tochtgenoten vanuit het diepste van hun hart zeggen: “Wat is Nederland toch mooi.”  We weten nu op welke partij we zeker niet moeten stemmen om die schoonheid van onze landschappen te handhaven.

17^e Jaargang, Nr. 772.

IS HIJ EEN WAARDIGE OPVOLGER?

Al vele jaren houdt de klimaatverandering mij bezig. Het gaat niet om mijzelf. Als het echt mis gaat ben ik al vele jaren verdwenen uit het land der levenden. Het gaat om mijn kleinkinderen en eventuele achterkleinkinderen. Zij krijgen de lasten te dragen.

Gisteren vierden wij het zilveren jubileum van onze progressieve lokale partij Perspectief 21, nu kortweg P21 genaamd. Ik kwam naast onze wethouder te zitten en het gesprek kwam op eventuele windmolens in onze gemeente Bunnik. Zij vertelde, dat er in de huidige Gemeenteraad geen meerderheid te vinden is voor de plaatsing van windmolens. Zeker niet de voorgestelde enorm hoge molens. Ze leveren weliswaar veel stroom, maar de negatieve gevolgen zoals geluidsoverlast  zijn in een groot gebied waarneembaar. Toch schijnt er volgens haar wel een plekje te vinden zijn, waar er voldoende afstand is tot woonbebouwing. Maar de Gemeenteraad zegt keihard Nee.

Ik merkte op, dat het mij opvalt, dat de tegenstanders van windmolens nooit aandacht schenken aan het waarom van die molens. Die zijn een alternatief voor fossiele energie. In de elektriciteitscentrales wordt steenkool of olie of aardgas verbrand om stoom voor de turbines op te wekken. Bij die verbranding ontstaat kooldioxide. Daardoor houdt de atmosfeer meer zonnewarmte vast. Zo ontstaat de opwarming van het klimaat. De zee wordt warmer. Het ijs op zee smelt. Maar ook het ijs van de ijskappen van Groenland en Antarctica. Het kan op den duur betekenen, dat het lage deel van Nederland niet langer droog te houden is. Het verdwijnt onder de zeespiegel. Onze kleinkinderen en hun nakomelingen worden klimaatvluchtelingen. Wil de door ons gekozen gemeenteraad dat? Of is het gezegde “Na ons de zondvloed” op hen van toepassing? Bedenk daarbij, dat we NU maatregelen moeten nemen. Langer uitstel is niet verantwoord.

Ben ik een pessimist? Of een alarmist? Ik vertel alleen maar wat de conclusies zijn van wetenschappelijk onderzoek. De waarschuwingen van wetenschappers negeren kan echt niet langer. Zelfs als wij in staat zouden zijn om onze waterkeringen voldoende te verhogen, dan zijn de koraaleilanden in de oceanen niet gered en evenmin de bewoners van de Gangesdelta in het straatarme Bangladesh. Ik heb er slecht van geslapen.

Frans Timmermans is door de combinatie GroenLinks/Partij van de Arbeid terecht gekozen als lijsttrekker. Als klimaatcommissaris van de EU is hij er recent in geslaagd de natuurherstelwet door het Europees Parlement te loodsen. Zo’n bijzonder verdienstelijke commissaris dreigt nu te worden opgevolgd door Wopke Hoekstra. Hij is ex-Shell werknemer, ex-Minister van Financiën en demissionair minister van buitenlandse zaken. Hij is zeker niet gekwalificeerd als opvolger van klimaat commissaris Frans Timmermans. Misschien is dat juist de bedoeling. Eigenlijk wil de VVD niets doen aan het stikstof probleem. Als de overbemesting blijft kan de EU ingrijpen, maar met Wopke aan het stuur is er weer tijd gewonnen. Het is te hopen, dat het Europees Parlement hem niet accepteert als commissaris. De Christendemocraten zullen hem wel steunen, maar de Groenen in het EP zullen hem volkomen afkraken. Naar mijn mening terecht. Wat zijn die VVD en het restje CDA-ers toch volkomen nullen op het gebied van klimaat, bodem, natuur en landbouw. Moge het uiteindelijk maar goed aflopen. Voor Wopke is er vast wel een andere goed betaalde baan. Diederik Samson is een prima kandidaat voor de Europese Commissie.

17^e Jaargang, Nr.771.