John Ch.M. Jorna

GEBREK AAN KENNIS EN INTERESSE

Doen referenda de democratie beter functioneren? Ik geloof er niets van. Daarvoor is het gebrek aan kennis veel te groot. Je ziet het bij verkiezingen. Zonder enige schaamte bekennen mensen, dat ze er geen verstand van hebben. Er zijn in mijn gemeente maar drie partijen, maar heel wat mensen hebben geen idee welke partijen dat zijn. Wat de verschillen tussen die partijen zijn is helemaal onbekend. Twee van die partijen hebben in het verleden veel te weinig sociale huurwoningen laten bouwen. Welke van de drie? Ze weten het niet. Ze hebben donders goed door, dat het een probleem is. Voor hun kinderen is er geen goedkope starterswoning. Maar dan de juiste partij vinden en er op stemmen; dat is te veel gevraagd.

Als 30 tot 40 procent van de kiezers niet in staat is bij gemeenteraadsverkiezingen hun stem te bepalen, dan is een standpunt bepalen over bijvoorbeeld het Oekraïneverdrag helemaal te veel gevraagd. Dan is het risico groot dat ze hun oren laten hangen naar volksmenners, die met angst en paniek zaaien hun aanhang weten te vergroten. Als dan anderen niet gaan stemmen in de hoop, dat de minimumopkomst niet wordt gehaald, dan mislukt zo’n referendum als democratisch experiment grandioos. Bij velen spelen ook verkeerde argumenten een rol. Het gaat dan niet om de referendumvraag, maar het standpunt wordt bepaald door de wens de zittende regering dwars te zitten.

Helaas waren onze referenda raadgevend. Regering en parlement waren en zijn niet aan de uitslag gebonden. We zien dus, dat er minimale aanpassingen zijn gekomen. Dat vergroot de motivatie om te gaan stemmen niet erg sterk. Raadgevende referenda zijn ondingen.

Een referendum gaat over een wet, die er al ligt. Over die wet is vaak jarenlang gediscussieerd. De wet is geamendeerd. Partijen hebben ervoor geknokt of zich er juist fel tegen verzet Dan pas komt er een referendum. Is er wel eens over gedacht een referendum vooraf aan het wetgevingsproces te houden en dan de principiële vraag te stellen over die wet? Een voorbeeld. Veel gescheiden mannen wordt contact met hun kinderen ondanks rechterlijke uitspraken onthouden. Zij lijden daar erg onder. Soms treft dit lot ook grootouders, die hun kleinkinderen nooit meer zien. De referendumvraag zou dan kunnen zijn: Er moet een sanctie komen voor een ouder, die ten onrechte haar kinderen weghoudt van haar vroegere partner. Ja of neen. Wat die sanctie kan zijn moet de wetgever bepalen evenals de manier, waarop het contactrecht geregeld wordt. Het is een eenvoudige vraag, die iedereen met gevoel voor recht kan beantwoorden. Je kunt tegen een sanctie zijn, omdat je gelooft, dat die alleen maar voor verergering van de situatie zorgt. Mensen gaan erover nadenken en er samen over praten. Misschien is dat al genoeg om weigerachtige ex-partners van houding te doen veranderen.

Er kan nog één referendum komen over de wet, die orgaantransplantatie regelt. Tot nu toe was het zo, dat iemand enige moeite moest doen om zich als donor te laten registreren. Ondanks alle oproepen en Tv-programma’s waarin het tekort aan donoren aan de orde kwam, waren velen niet bereid de moeite te nemen zich als donor te laten registreren. De nieuwe wet draait de zaak om. Je moet enige moeite doen om te laten weten, dat je geen donor wilt zijn. Voor mij is het zo vanzelfsprekend, dat het op de nieuwe manier alleen maar gemakkelijker wordt. Je hoeft niets te doen en je kunt zelfs na je dood nog een ander helpen. Als er een referendum komt, dan roep ik iedereen op met mij vóór die wet te stemmen en zo meer mensenlevens te redden.

Ik leefde lang mee met een vrouw, die wachtte op een longtransplantatie. Ze heeft tevergeefs gewacht. Haar plotseling overlijden heeft mij erg geschokt. Mijn stem wordt vooral bepaald door mij het lot van al die wachtenden voor de geest te halen.

Jaargang 11, Nr. 506.

DE PAASHAAS OF FEEST DER VERRIJZENIS?

Afgelopen woensdag, 28 maart verraste de Volkskrant zijn lezers met acht pagina’s met afbeeldingen rond het lijden en verrijzen van Jezus van Nazareth en twee gedegen artikelen. Eén lezer reageerde wat wrevelig of de Volkskrant weer een onderkop zou gaan krijgen met “Rooms-Katholiek Dagblad voor Nederland”. En inderdaad is het de laatste tijd opvallend, dat de Volkskrant na jarenlange verwaarlozing van alle kerkelijk nieuws er nu weer aandacht aan besteedt, Daarbij gaat het niet alleen om ruzies en incidenten, maar ook over allerlei positief kerkelijk nieuws. Wat is er aan de hand, zo vroeg ik mij af. Is de redactie en masse herkerstend? Is er een signaal van de nieuwe eigenaren gekomen? Ik vermoed, dat lezersonderzoek heeft geleerd, dat onder een deel van de lezers een voortdurende wrevel bestaat over het verwaarlozen van kerkelijk nieuws. De aanhang van de officiële kerken is weliswaar sterk terug gelopen, maar dat is geen reden om een censuur op kerkelijk nieuws af te kondigen. Het is wel weer even wennen voor de geseculariseerde massa. Die mist maar al te vaak een stuk algemene ontwikkeling, kennis van onze geschiedenis, onze kunst en literatuur, die vaak een religieuze achtergrond heeft.

Er kan meer aan de hand zijn. Wie zoals ik de samenleving observeert, valt het op, dat er in onze samenleving nogal wat als negatief te beschouwen ontwikkelingen zijn. De Volkskrant bericht er voortdurend over. Duizenden kinderen maken de scheiding van hun ouders mee. Velen lijden daar psychisch onder. Intussen is er een echo-effect. Mensen, die nu scheiden hebben het vaak als kind al meegemaakt, dat hun eigen ouders gingen scheiden. Ze hebben nooit geleerd wat echt liefhebben inhoudt, nooit geleerd, wat trouw betekent. Ik schreef er enkele weken geleden al over.

Er was de algemene verontwaardiging over de salarisverdubbeling van de president-directeur van ING, een voorbeeld van de ongebreidelde hebzucht van de zeer rijken. Zij maken zich bovendien schuldig aan witwassen van zwart geld, aan belastingontwijking en belastingontduiking. Misschien is een nog veel groter schandaal, dat onze regering voortdurend dwars ligt bij pogingen van het Europees Parlement dit kwaad te bestrijden.

Ik mag jaarlijks drie collectes lopen. Gesprekken met medecollectanten leren mij, dat er steeds meer mensen je als collectant zeer onfatsoenlijk behandelen: de bel uitzetten of de deur niet open doen. Er is zelfs een appartementengebouw, waar op de voordeur de mededeling prijkt, dat voor collectanten de toegang verboden is. Ik vind dat schaamteloos.

Misschien wil de Volkskrantredactie wat tegenwicht bieden voor het wijd en zijd te constateren verlies aan waarden en normen. Maar wellicht heeft de redactie ontdekt, dat vooral Paus Franciscus daarover zeer goede rake ideeën heeft. In zijn encycliek (rondzendbrief) “Laudato si” doet hij een oproep tot een ommekeer. Stop met de verdere vernieling van ons huis, de planeet aarde. Zoek naar een duurzame levensstijl. Als je maatregelen neemt om bijvoorbeeld woningen goed te isoleren en over te schakelen op duurzame energie voor verwarming en koken, zorg dan, dat mensen met een laag inkomen en een sociale huurwoning ook daartoe in staat gesteld worden. De paus legt een verband tussen de armoede in de wereld en de aantasting van het aardse ecosysteem. Een eerlijk loon kost de werkgever geld. Schoon produceren idem. Dat gaat te koste van de winst en de hebzucht van de rijksten verzet zich daartegen. Zo roept de paus ook op tot eenheid in Europa en vrede overal op aarde. En bedenk ik dan: Het zijn precies de dingen waar GroenLinks zich sterk om maakt, de dingen, die in het regeerakkoord maar niet goed geregeld konden worden, zodat GroenLinks wel moest afhaken. Deze regering is nog veel te veel het knechtje van het grootkapitaal.

Als ik dan met jonge GroenLinksers praat en vertel, dat ik best een keer iets wil vertellen over de ideeën van de Europese bisschoppen over de toekomst van de Europese Unie, dan reageren ze in eerste instantie lacherig. Godsdienst is toch belachelijk. Tot ze inzien, dat we bondgenoten kunnen zijn. Misschien heeft ook de redactie van de Volkskrant die ontdekking gedaan.

Net als andere heidense relicten mag de Paashaas rustig zijn eieren leggen en ga ik van die paaseieren lekker smullen. Maar dat Jezus na Zijn dood weer tot leven kwam is voor mij een zo hoopvol teken, dat ik daarom eindig met de aloude paaswens: Zalig Pasen!.

Jaargang 11, Nr. 505.

GROEN EN SOCIAAL

Perspectief 21 laat met deze verkiezingsleus duidelijk zien waar deze lokale partij voor staat. Ze streeft naar een duurzame samenleving en daarin mag iedereen eerlijk delen. In de gemeente Bunnik is het beleid om zo snel mogelijk energie neutraal te worden. Dat houdt nogal wat in. Weliswaar hebben we de laatste twee, drie jaar een forse toename gezien van het aantal zonnepanelen, maar het is nog lang niet genoeg. Zelfs als alle daarvoor geschikte daken met zonnepanelen zijn bedekt is het nog niet genoeg. Ook daken van stallen en loodsen moeten ze krijgen en dan zijn er ook nog velden met zonnepanelen nodig. Ook dan wordt er nog onvoldoende elektriciteit opgewekt. Men schat in, dat er daarnaast nog een aantal windmolens nodig zijn. Natuurlijk gaat dat bij sommigen weerstand opwekken, maar als mensen gaan begrijpen dat er naast de lasten ook lusten zijn wordt een dorpsmolen eerder aanvaard. Een aandeel in een windmolen levert heel wat meer op dan eenzelfde bedrag op je spaarrekening. Als je al die particuliere en collectieve investeringen bij elkaar gaat optellen kom je tot zeer hoge bedragen. Daar staan werkgelegenheid en flinke opbrengsten tegenover. Zo’n transitie hebben we vaker gehad. Er kwam in het begin van de vorige eeuw vrijwel overal elektriciteit. In de jaren zestig en zeventig schakelden we over van stadsgas op aardgas en kregen we ook in de gemeente Bunnik aardgas. Denk dus niet te vlug, dat het allemaal onmogelijk is. We moeten er wel voor zorgen, dat ook mensen met een laag inkomen, die in een sociale huurwoning wonen, mee kunnen doen. Daarom heet het beleid niet alleen groen, maar ook sociaal.

Waarom is dit allemaal nodig? Energiebronnen als steenkool, aardolie en aardagas zijn er in enorme hoeveelheden en toch raken ze eens op. Het geldt ook voor uranium voor kerncentrales. De veel belangrijker reden is. dat bij het verbranden koolstofdioxide vrijkomt. Het is een broeikasgas. Hoe meer koolstofdioxide in de atmosfeer, hoe beter de warmte van de zon wordt vastgehouden. Het wordt steeds warmer op aarde. Dat merken we. De Noordelijke IJszee is over een steeds groter oppervlak in de zomer vrij van ijs. Dat geeft een alternatieve vaarroute van China naar Europa en Noord-Amerika. De kustbewoners kunnen steeds moeilijker op zeehonden jagen en worden vissers. Sommige diersoorten krijgen het moeilijk, de ijsbeer bijvoorbeeld. Het landijs van Groenland en Antarctica smelt en daardoor en door het warmer worden van het zeewater, waardoor het uitzet, stijgt de zeespiegel. Dat is griezelig voor ons laag gelegen landje en voor tal van laag gelegen kustgebieden. Er vluchten mensen weg en waar gaan ze naar toe? Waar gaan wij naar toe? Of eigenlijk onze nakomelingen? En daarom hebben tal van landen in 2015 in Parijs afgesproken over te schakelen naar duurzame energiebronnen, zon, wind, waterkracht, aardwarmte. Dat doen we dus ook in de gemeente Bunnik.

Het lastigste probleem is een duurzame manier te vinden om onze huizen te verwarmen. Populair gezegd: Hoe komen we van het gas af? Het eerst punt is te zorgen voor een goede isolatie. Bij oudere huizen is dat moeilijk. Binnenmuur plus spouw plus buitenmuur zijn samen eigenlijk niet dik genoeg. Opvullen van de souw met isolatiemateriaal helpt natuurlijk wel, maar eigenlijk niet genoeg. Dan moet ook het dak en de vloer geïsoleerd worden. Daarvoor zijn meerdere systemen. In de vensters hoort dubbelglas, maar nog liever driedubbel. Het beste is daarvoor deskundig advies te vragen. De volgende vraag is hoe te zorgen voor voldoende warmte. Vaak wordt dan een warmtepomp genoemd. Die haalt warmte uit de buitenlucht of uit het grondwater. Dat heeft op enige diepte een constante temperatuur van 15^oC. Een warmtepomp lijkt op een koelkast. Waarom is het in een koelkast koud? De warmte wordt eruit gehaald en komt in het vertrek waar die staat. Met de warmte uit het grondwater kan een warmtepomp het water van de centrale verwarming op temperatuur brengen. Het meest comfortabel is het te zorgen voor vloerverwarming. Het kostenplaatje komt dan op bijvoorbeeld € 40.000,–. Nieuwe woningen worden al zo gebouwd, dat gasverwarming niet meer nodig is. Ik verwacht, dat over tien tot twintig jaar niet aangepaste huizen vrijwel onverkoopbaar worden of erg weinig opbrengen. Er zijn subsidiemogelijkheden of goedkope leningen. Bedenk wel, dat zo’n nul-energiewoning dan wel veel gekost heeft, maar dat de maandelijkse energierekening veel lager is. Zo hebben mijn nieuwe zonnepanelen sinds 12 juni 2017 1144,7kWh geproduceerd en ze liggen op WZW. Ze produceren 2,5 keer zo veel als de oude, die ruim twintig jaar oud zijn en op ZZO liggen, dus gunstiger. Ik vermoed, dat mijn jaarlijkse elektriciteitsverbruik grotendeels of geheel gedekt gaat worden en het scheelt nu al flink in onze energierekening.

Het zal de lezer duidelijk zijn. Aanstaande woensdag stem ik groen en sociaal op Perspectief 21, de partij, die perspectief biedt op een duurzame en eerlijke samenleving in de 21^e eeuw.

Jaargang 11, Nr. 503.

VIJFTIG JAAR TERUG IN DE TIJD

Maandag, 5 maart waren mijn vrouw en ik op de PPR reünie in de Meerpaal in Dronten. Het was vijftig jaar geleden, dat een groepje christen-radikaleb zich losmaakten van de Katholieke Volkspartij, de KVP. Daar werd uitgebreid bij stil gestaan. Het was immers een wilde tijd. Van alles stond ter discussie. Ik vroeg mij af, hoe ik die tijd beleefde.

Ik werkte sinds september 1964 aan het Niels Stensen College in Utrecht en we hadden de eerste eindexamenklas in 1967 afgeleverd. Sinds februari 1967 woonden we in Odijk. Dat was toen een bijzonder dorp. De oecumenische kritische gemeenschap Sjaloom was er gevestigd. Die was bekend om de Pesachvieringen met een maaltijd, geïnspireerd op het Laatste Avondmaal. Voor hen was de Derde Wereldproblematiek belangrijk. Zo was er de rietsuikeractie. De moord op de Chileense president Allende kreeg veel aandacht en ze vingen Chileense politieke vluchtelingen op. Later werd het een linkse uitgeverij. Ik heb heel wat boekjes van ze aangeschaft. Ik vroeg hen meer aandacht te schenken aan de macht van de multinationale ondernemingen. Het begon allemaal in die tijd. Voor de buitenwereld was Odijk een zeer progressief dorp, waar huis aan huis linkse doctorandussen woonden, aldus De Gelderlander. Die linkse intellectuelen vormden een relatief kleine groep in een conservatieve omgeving. Maar ik voelde me thuis bij mensen als Dolf Coppes, Piet Reckman, Cees Commandeur en Peter van Stratum. Ze zijn allen overleden en dat geeft een wat eenzaam gevoel. Toen de KVP ging bezuinigen op onderwijs en jeugdwerk schortte ik mijn lidmaatschap op. Pas in 1978 werd ik lid van de PPR. Ik had er wel steeds op gestemd. Toen Dolf Coppes in de Tweede Kamer werd gekozen bracht ik hem een grote bos bloemen.

Die revolutionaire geest zag je ook in de Katholieke Kerk. Men wilde de resultaten van het Tweede Vaticaans Concilie in Rome toepassen in de Nederlandse kerkprovincie. Er werd een Pastoraal Concilie in Noordwijkerhout bijeengeroepen. Maar in de Odijkse parochie zaten we evenmin stil. In 1964 was hier de nieuwe kerk ingezegend en toen ik er twee en een half jaar later kwam wonen was ik er al snel actief. Het ging vooral om modernisering van de liturgie. De vrouw op het altaar werd toen door traditionele parochianen een stap te ver gevonden. Na maanden lange uitleg kon het toch doorgaan.. Het kerkgebouw trok internationaal de aandacht. Er was een volière en een aquarium. Van die vernieuwende sfeer is officieel weinig overgebleven, maar gaat op veel plekken gewoon door. De teleurstelling over het conservatieve beleid heeft velen van de kerk vervreemd.

Merkte ik die revolutionaire geest ook in het onderwijs? Leerlingen waren tot mijn vreugde erg kritisch. Ik moest vaak uitleggen waarom dingen bij aardrijkskunde behandeld worden. Dat lukte goed en zo was het fijn les geven. De Mammoetwet bracht ook veel inhoudelijke vernieuwing en zo kreeg maatschappijkritisch onderwijs een kans. Daarom verzetten wij ons ook tegen een landelijk schriftelijk eindexamen, want dan zou aardrijkskunde een stampvak worden in plaats van een vak waar je leert nadenken over milieu, ruimtelijke ordening, Derde Wereld, demografie of verkeer. Uiteindelijk hebben examenmakers geleerd examens te maken waar de redeneervaardigheid en het oordeelsvermogen getoetst worden.

Een eindexamenstunt moet ik echt nog vermelden. De leerlingen wilden iets aanbieden na de uitreiking van de diploma’s. Het was een bolvormig geheel van ijzerdraad met middenin een zakje. Kijk, zeiden ze, deze plastiek geeft aan alle kanten toe en buigt mee als je er tegen aan drukt. Maar daar binnenin, zie dat zakje met steentjes. Deze plastiek stelt voor “De autoriteit”. Hij geeft aan alle kanten mee, maar in de kern is hij keihard. Het is een les uit de zestiger jaren, die we nooit moeten vergeten.

Dan nog even naar die reünie. Dries van Agt was er ook. Hij legde keurig uit, waarom hij bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op GroenLinks had gestemd. Een van die punten was de houding van het CDA ten aanzien van het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Israël overtreedt zeer veel internationale wetten en houdt zich niet aan uitspraken van de VN. Ik vertelde over mijn ervaringen met dit weblog. Bij de laatste strijd rond Gaza schreef ik erover. Likoed Nederland en een ander Joods geluid reageerden. Ik merkte, dat niemand meer echt in een mogelijke vrede tussen Joden en Palestijnen geloofde. Dan wordt een conflict pas echt onoplosbaar. Ik vroeg Dries van Agt wat hij doet om het geloof in een mogelijke vrede te herstellen. Hij kon er geen antwoord op geven.

Jaargang 11, Nr. 502.

GEBRUIK WAT JE KRIJGT

Ik kwam ruim op tijd bij de bushalte. Er stond al iemand. Als vanzelf ontstond er een gesprek. De man moest naar Utrecht. Ik moest naar Bunnik en vertelde, dat ik naar een gespreksgroep ging in de katholieke pastorie. Ik zei, dat het thema “Gift” was. Ter inleiding, vertelde ik, is er dan een Bijbelverhaal. Het gaat nu over Koning Salomon, die in een droom van God de vraag krijgt, wat hij als geschenk wil. Salomon’s antwoord is “Wijsheid”. Dat kan een koning goed gebruiken. Ik vertelde een verhaal over zijn wijsheid. Twee vrouwen kregen ruzie over een baby, de echte moeder en een andere vrouw. Ze gingen naar de koning en na diep nadenken gaf hij als antwoord, dat hij beiden tevreden zou stellen. Hij pakte zijn zwaard en zei, dat hij de baby in tweeën zou hakken. Dan kregen ze evenveel. De echte moeder riep: “Neen, geef de baby dan maar aan haar.” Nu wist Salomon in al zijn wijsheid wie de echte moeder was en gaf haar het kind. Zo spreken we in Nederland over een Salomons oordeel en zeggen, dat iemand zo wijs is als Salomon. Tsja, in deze tijd ontmoet je mensen, die je een volkomen onbekend verhaal kunt vertellen.

De avond verliep heel leuk. We moesten nadenken over wat wij graag als gift zouden willen ontvangen. Daarna gingen we dat in steeds wisselende tweetallen aan elkaar vertellen. Toen dat voorbij was kabbelde het gesprek een tijdje voort. Ik had me voorbereid op de vraag of het goed is een gift ook echt te gebruiken. Dat is eigenlijk een gewone fatsoensregel, maar in een religieuze context gaat het om alle goede dingen, die je van God ontvangen hebt. Je gezondheid of behendigheid in een sport of een goed verstand of een goede contactgevoeligheid. Ik gaf een misschien wat ongemakkelijk voorbeeld. Je hoort veel mensen mopperen over de politiek, maar steeds minder mensen zijn bereid om politiek actief te worden. Iemand voelde het als een persoonlijk verwijt. Het was slechts een voorbeeld, dat met de komende gemeenteraadsverkiezingen voor de hand lag. Ik had ook de Zonnebloemafdeling Bunnik kunnen noemen, die dreigde te verdwijnen omdat er geen vrijwilligers te vinden waren. Het is een klacht, die je vaak hoort. Toch is Nederland een land met een bijzonder hoog percentage vrijwilligers.

De avond tevoren had ik gehoord, dat eenzaamheid in de gemeente Bunnik een ernstig probleem is. De burgerlijke gemeente wil er samen met anderen iets aan doen. Iemand vond het geen gemeentetaak, maar dat werd gelukkig tegengesproken. Voor kerken lijkt het me een vanzelfsprekende taak, maar dan vragen we ons af, hoe we dan eenzame mensen kunnen bereiken, die per se niets met een kerk te maken willen hebben. Wie trekt zich hun lot aan? Hun buren? Maar hebben wij een gevoeligheid om eenzaamheid bij mensen te herkennen? Besef wel, dat het bepaald niet alleen oudjes zijn, die lijden onder eenzaamheid. Die student naast je in de collegezaal kan zich te midden van de massa zeer eenzaam voelen. Iemand voelde zich heel eenzaam in een ziekenhuis, waar soms uren lang niemand kwam kijken. Nu bel ik die persoon dagelijks even op, een kwartiertje maar. Het betekent heel veel. Er ligt een taak voor iedereen. Gebruik je gaven.

Jaargang 11, Nr. 501.

HET MILIEUBEWUSTZIJN GROEIT

Het eerste alarmsignaal van wereldwijde betekenis was het Rapport “Grenzen aan de groei”. Duidelijk werd, dat er op onze planeet maar beperkte hoeveelheden grondstoffen en energiebronnen zijn. Het boek waarschuwde voor een spoedige uitputting. Dat is allemaal wel meegevallen, al vraagt het nog steeds een waakzame houding. Daarom pleiten we ook voor een kringloopeconomie. Ernstiger is de toenemende vervuiling van de lucht, het water en de bodem. We worden er ziek van. We lopen het risico vergiftigd te worden. Voor veel mensen is geen zuiver drinkwater beschikbaar. De aarde dreigt onbewoonbaar te worden. Het gebruik van fossiele brandstoffen zorgt voor een toename van het CO₂ gehalte van de atmosfeer en daardoor een versterkt broeikaseffect.

Zo ver was het toen ik in juli 1994 afscheid nam van school. Af en toe had ik al gemerkt, dat leerlingen zich wanhopig toonden over het gebrek aan daadkracht ten aanzien van het zoeken naar een oplossing voor de inmiddels bekende milieuproblemen. Er lag een duidelijke taak voor het onderwijs. Bij mijn afscheidstoespraakje voor de collega’s sprak ik daar indringend over. Ik was ook blij te horen, dat in de daarop volgende jaren een milieuwerkweek werd ingepland. De leerlingen van toen zijn nu allemaal ouder dan 36 jaar. Ze tellen mee in de maatschappij.

In 1979 gingen we ons huis verbouwen en kregen we er een flinke aanbouw bij. We zorgden voor verschillende milieumaatregelen: dubbel glas, spouwmuurisolatie en isolatie tussen de slaapkamers en de vliering. Helaas bleek het materiaal in de spouw niet duurzaam. Het verpulvert langzaam. Achtereenvolgens kwamen er een zonneboiler, een hoog rendementsketel, isolatie in de kruipruimte, acht zonnepanelen en in juni 2017 nog eens acht, die twee en een half keer zo veel elektriciteit produceren. Toch moet er nog veel verbeteren. We zijn dus “Early adapters” en dat blijkt ook nadelen te hebben. Maar dankzij de aanjagers zien we nu steeds meer zonnepanelen op de daken verschijnen.

Op een inspiratieavond hierover hoorde ik, dat 70% van de mensen zich zorgen maakt over de opwarming van het klimaat en de daardoor veroorzaakte zeespiegelstijging. Ze blijken ook bereid tot maatregelen, variërend van wat zonnepanelen tot een complete aanpassing van hun huis naar nul-energiewoning. Dat is een kostbare zaak. Het zit me dwars, dat mensen in een huurhuis maar moeten afwachten of de huurbaas of de woningbouwvereniging er ook iets aan wil doen. Intussen zitten zij met een laag inkomen en met hoge energielasten. Toch is het heel bemoedigend, dat de gemeente Bunnik als doelstelling heeft klimaatneutraal te worden. De rijksoverheid en de gemeenten zijn eindelijk zo ver, dat er effectieve maatregelen genomen worden. Ik ben blij, dat nog te mogen meemaken. Maar zijn we er als heel Nederland of zelfs heel Europa klimaatneutraal is geworden? Neen, want de aantasting van ons gemeenschappelijk huis, de planeet Aarde is veel breder dan alleen de opwarming van het klimaat. Onze hele manier van produceren en consumeren zal moeten veranderen en dat vraagt een innerlijke ommekeer in mentaliteit.

Heel mooi komt dat tot uiting in de milieu-encycliek van onze huidige paus Franciscus. In die rondzendbrief aan zijn collega-bisschoppen van over de hele wereld laat hij zien, dat de grootschalige aantasting van het milieu en de weid verbreide armoede in de wereld een gemeenschappelijke oorzaak hebben, namelijk de manier waarop ons productiesysteem is ingericht, waarbij winstmaximalisatie voorop staat. Eerlijke lonen en schoon produceren kosten geld en dat gaat in de ogen van de rijke bezitters ten koste van de winst. Dus blijven de lonen laag en blijft de milieuvervuiling voortduren. Het vergt dus een innerlijke ommekeer van de mens om tot een blijvend leefbare aarde te komen.

Daarom ben ik heel nieuwsgierig of dat besef ook doorgedrongen is bij de drie Bunnikse politieke partijen, die hierover op woensdagavond 14 maart om 20.00 uur in het Gemeentehuis in Odijk gaan discussiëren. Een van die partijen heeft als leus “Groen en Sociaal”. Dan mag je toch hopen, dat het wat dieper gaat en het niet bij een oppervlakkige kreet blijft. Maar ik heb heel wat vertrouwen in de kandidaten van Perspectief 21 of kort gezegd P21.

Jaargang 10, Nr. 500.

Lieve Avaazers,

Er ligt een 168 pagina’s tellende dagvaarding van Monsanto op mijn bureau.
We hebben een paar dagen om erop te reageren. Ze “eisen” dat we elke privémail, elke notitie en elk dossier dat we over Monsanto hebben overdragen, inclusief de namen en e-mailadressen van Avaazers die onze Monsanto-campagnes ondertekenden!!
Dat is nogal wat. Het gaat hier om een megabedrijf dat €50 miljard waard is, en berucht is voor dit soort juridische intimidaties. Hun financiële middelen zijn oneindig en niemand kan voorspellen wat ze doen als ze al onze privé-informatie in handen krijgen.
We gaan dit dus bestrijden. Monsanto heeft misschien oneindig veel geld, maar Avaaz heeft de oneindige kracht van burgers. En Avaazers laten zich niet bang maken.
Het is een kwestie van dagen voor we moeten reageren op de dagvaarding — doe een eenmalige bijdrage om onze beweging te beschermen — en een boodschap af te geven: elke keer als zij ons kapot willen maken zullen wij er sterker uit komen:
Als we een kans willen maken tegen de topadvocaten van Monsanto moeten we dringend een excellent juridisch team inhuren. Alleen al het bestrijden van deze dagvaarding (hier te lezen) wordt kostbaar, en dat is misschien nog maar het begin.
We weten niet wat Monsanto van plan is, maar wel waar deze dagvaarding vandaan komt — Avaaz heeft verschillende keren de strijd om nieuwe wetgeving gewonnen van Monsanto. Zo blokkeerden wij een lange-termijn vergunning voor de pesticide glyfosaat, de hoeksteen van hun chemische imperium. We zijn aan de winnende hand, dus Monsanto wil de regels van het spel veranderen.
Uit de dagvaarding maken we op dat Monsanto onze privé-informatie nodig heeft om een collectieve rechtszaak aan te vechten waarin kankerpatiënten claimen dat glyfosaat hun ziekte heeft veroorzaakt. Als je dat absurd vindt, dan ben je niet de enige. Maar een Amerikaanse rechtbank heeft de dagvaarding gesteund en daarom moeten we snel de beste advocaten in de arm nemen — doneer om Avaaz te verdedigen en op te staan tegen Monsanto:

Monsanto is de grote boze wolf onder de megabedrijven. Dat wij het tegen hen kunnen opnemen laat zien hoe groot de macht van onze burgerbeweging is geworden. Als we één front blijven vormen kunnen we écht de wereld veranderen!

Met hoop en vastberadenheid,

Ricken, Emma, Fatima, Danny, Hui-Ting, Spyro, Marigona en het hele Avaaz-team

IS D66 EEN REGENTENPARTIJ?

We gaan ver terug in onze geschiedenis naar de tijd rond het jaar 1000. Na Karel de Grote en zijn opvolgers werd de rol van de keizer minder belangrijk. Edelen grepen de macht en vanuit hun kastelen beheersten ze hun gebiedjes. De boeren rondom waren horigen. In ruil voor de bescherming van hun heer oefenden ze hun bedrijf uit, maar verrichtten ook herendiensten: oogsten op de velden van de heer, onderhoud van wegen, zorgen voor brandhout en zorgen voor bedienend personeel op het kasteel.

Sommigen waren erg goed in houtbewerking of het smeden van ijzer of het spinnen van de wol en er stoffen van weven. Geleidelijk ontstonden de ambachten en kwam er ook handel in de overschotten van de boerenbedrijven en de producten van de ambachtslieden. Ze zochten een gunstige plek voor hun bedrijven op een goed bereikbare plaats. Amersfoort bij een voorde, een doorwaadbare plaats in de Eem, Utrecht bij de splitsing van Rijn en Vecht, Arnhem waar een beek met watermolens in de Rijn uitmondde. Rovers keken met gulzige ogen naar de rijkdommen in die nederzettingen. Dus werden er muren om de stad gebouwd met een gracht er voor. Wie was nu de baas, nog steeds de edelen of de burgers in de steden en de welvarende boeren? De boeren en de burgers kregen de steun van de heer van het gewest, de Graaf van Holland, de bisschop van Utrecht of de Hertog van Gelre. De strijd, die nu ontstond staat bekend als de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Elders tussen de Heeckerens en de Bronkhorsten of de Schieringers en Vetkopers. Uiteindelijk won overal de heer. In die strijd werd Graaf Floris V door de edelen vermoord. Het resultaat was, dat de steden zich zelf gingen besturen met steun van de heer. Al vroeg was hier de democratie geboren.

Karel V, koning van Spanje, keizer van het Duitse rijk wist de 17 Nederlandse gewesten onder zijn heerschappij te verenigen. Zijn opvolger koning Filips II van Spanje toonde zich te heerszuchtig. Uit die Tachtigjarige oorlog ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In het Placcaet van Verlatinghe verklaarden zij zich onafhankelijk van de heer. Elke provincie werd bestuurd door een volksvertegenwoordiging, de Staten. De Republiek door een vergadering van afgevaardigden van elk van de Staten en dat was de Staten-Generaal. Die leden van de Staten kregen veel macht en waren meestal ook rijk. Zo vormde zich een klasse van rijke bestuurders, die vaak meer lette op hun eigen belang in plaats van het algemeen belang. Als het dan misliep zoals in 1672, het Rampjaar. zocht het volk steun bij de stadhouders en dat waren de Oranjes. De raadpensionaris, voorzitter van de Staten-Generaal Johan de Witt en zijn broer Cornelis werden door het gepeupel vermoord en stadhouder Willem III moest het land redden. Opnieuw de tegenstelling tussen de regenten en het volk gesteund door een heer.

Tijdens de Franse tijd ontstond er al een eenheidsstaat, het Koninkrijk Holland onder Lodewijk Napoleon, maar daarna kwam het Koninkrijk der Nederlanden tot stand onder Koning Willem I. Aanvankelijk gedroeg onze vorst zich als een absoluut heerser, maar in het revolutiejaar 1848 werd de Grondwet herzien en de macht van de koning aanzienlijk beperkt. De macht lag bij het parlement, dus bij het volk, maar het duurde nog lang voordat alle mannen en vrouwen kiesrecht kregen, namelijk tot 1919. Dat wil niet zeggen, dat het volk ook werkelijk echte invloed had. Steeds bezwijken volksvertegenwoordigers voor de verleiding van de macht en steeds weer verzet het volk zich en zoekt steun bij de Oranjes. Maar opeenvolgende Oranjevorsten kunnen steeds minder voor het volk doen, want stapje voor stapje worden hun alle taken ontnomen. De onvrede van het volk uit zich in hun stem op de PVV, want Wilders zegt echt wat hij denkt. Hij gaat tegen de macht van de regenten in. Daarom is het streven van Jesse Klaver om tot een brede volkspartij te komen ook zo goed. Hij wil het volk weer een stem geven tegen de macht van de grote ondernemingen en hun vazallen van de VVD in.

Hoort D66 nu ook bij die kliek van rijke ondernemers, bankiers, handelaren en industriëlen, de regentenkliek? Met hun streven het wetsartikel van Majesteitsschennis af te schaffen zou je het haast zeggen. Op zich is het slechts het wegnemen van een symbool van koninklijke macht. Nu maar hopen, dat dit soort regenten er niet opnieuw een potje van maakt, zoals je nu al ziet bij zo vele VVD regenten. De onvrede onder het volk neemt steeds meer toe. Het wordt tijd meer rekening te houden met het algemeen belang in plaats van het aandeelhoudersbelang. Philips commissaris Timmer liet dat deze week in de Volkskrant uitstekend zien

Jaargang 10, Nr. 499.

EEN VERBOND VOOR HET LEVEN

Maar weer eens iets heel anders. Een huwelijk is bedoeld als een band voor het leven, ook al is dat in de vorm van samenwonen al dan niet met een notariële akte. Toch mislukken heel wat huwelijken en veel meer dan vroeger. Dat heeft consequenties voor beide partners en voor de eventuele kinderen, maar ook gevolgen voor de samenleving als geheel. Het lijkt er op, dat mensen al dan niet vrijwillig ervoor kiezen maar helemaal niet te huwen. Het aantal alleengaanden neemt immers toe. Men heeft geen vertrouwen meer in een eventuele huwelijksband.

Hoe kom je tot een stabiele huwelijksband? Ten eerste moet je dat natuurlijk willen. Het lijkt er tegenwoordig op, dat sommige mensen hun partner even gemakkelijk inwisselen als hun auto. Voor een stabiel huwelijk is het nodig, dat beide partners als permanent doel hebben de ander gelukkig te maken. Is je primair doel zelf gelukkig te worden, dan slaat de teleurstelling gemakkelijk toe en volgt de mislukking van je huwelijk. Elke scheiding verloopt weer anders en een schuldige aanwijzen heeft weinig zin, zo het al mogelijk is.

Als de relatie al helemaal stuk is en de twee partners vijandig tegenover elkaar staan, er dus herhaaldelijk heftige ruzies zijn, wordt het al snel een vechtscheiding, die lang door kan gaan. Kinderen hebben het er moeilijk mee. Voor wie moeten ze partij kiezen? Bij wie gaan ze wonen? Ongetwijfeld werkt een scheiding lang door in hun leven. Als je nooit hebt gezien hoe je ouders elkaar liefhebben, elkaar af en toe een lieve aai geven of een zoentje in het voorbij gaan, dan hebben die kinderen het later weer moeilijk hun relatie tot een succes te maken. Mensen die het toejuichen, dat er zo gemakkelijk gescheiden kan worden, hebben kennelijk geen idee welke schade ze bij hun kinderen veroorzaken. Al die huwelijksproblemen van hun ouders hebben ook invloed op hun schoolprestaties. Op school moet gezorgd worden voor extra aandacht. Gelukkig zijn er veel scheidingen waar de relatie tussen de twee partners prettig blijft, zodat de kinderen er zo min mogelijk onder lijden. Een tweede partner van een van hun ouders kan een positieve rol spelen naar de kinderen, die zich door hem of haar begrepen voelen.

Een ander maatschappelijk gevolg is, dat de toename van het aantal alleengaanden leidt tot een grotere vraag naar kleinere woningen. De totale vraag naar woningen neemt toe en daarmee de ruimtebehoefte voor die woningen. Het leidt tot meer verkeersstromen, dus meer wegen en meer openbaar vervoer. Alleenstaande moeders met jonge kinderen moeten vaak een beroep doen op de bijstand. Het is dan te hopen, dat in de woongemeente een regeling is om het voor die kinderen financieel toch mogelijk te maken aan sport te doen of muziek of scouting.

Dit soort analyses wordt niet veel gemaakt. Meestal juicht men de “vrijheid” toe om te doen waar men zin in heeft. Het ware te wensen, dat al die lieden, die zo graag van hun “vrijheid” genieten ook de maatschappelijke lasten van hun gedrag gaan dragen.

Jaargang 10, Nr. 498.