John Ch.M. Jorna

GEBREKKIGE GELOOFSKENNIS

Tien jaar werkte ik tussen 1954 en 1964 in het basisonderwijs en godsdienstles geven hoorde daarbij. Van 1992 tot 2016 was ik redacteur van ons parochieblad en kennis van ons geloof hoort daarbij.  Ik voelde mij dus best aangesproken toen in de publicaties rond het bezoek van onze bisschoppen aan het centrum van de wereldkerk dit als een onderdeel van het rapport over de toestand van de Roomsde-Katholieke Kerk in Nederland werd genoemd. Hoe het komt en hoe het op te lossen; je zou er een boek over kunnen schrijven. Bij wie ligt de verantwoordelijkheid?

Tot en met het Tweede Vaticaanse Concilie liep alles behoorlijk goed met ons katholieken. Het Concilie wekte enorme verwachtingen. Toen die verwachtingen niet uitkwamen zoals het gehuwd priesterschap kwam er pas echt de klad in. Veel priesters verlieten het ambt en het aantal roepingen verminderde zeer sterk. Er waren jaren zonder een enkele priesterwijding. Maar er waren nog veel priesters en die deden het werk. De pastoor was de baas en de mensen gehoorzaamden. Nu zien we hoe een kerk met volgzame schapen geen verantwoordelijkheid voelende leden opleverde. Dus zie je een enorme leegloop in veel plaatsen. Dan blijft er in een stad als Arnhem nog één kerk open. Wat op de eerste plaats nodig is, dat de leden van die grote club katholieken zich echt verantwoordelijk voelen voor hun club en dat dit voor de bisschoppen en priesters een vanzelfsprekend uitgangspunt is.

In die sfeer moeten ouders hun kinderen opvoeden en enige basiskennis over het geloof bijbrengen. Daar moeten de leerkrachten op katholieke scholen op inspelen en in die richting behoren ze op de Pabo te worden opgeleid. Dat betekent, dat je in jouw klas ook regelmatig goed met jouw leerlingen overlegt. De kinderen moeten daarbij wel weten, dat de meester of de juf uiteindelijk de baas is. De klas is een kleine wereld op zich, waar het voor kinderen duidelijk wordt wat mag en niet mag, wat wel en niet moet.

De bisschoppen klagen, dat de gelovigen niets meer weten over God. Volgens hen komt God niet meer ter sprake. Ik denk, dat dit klopt. Mensen weten niet echt wat ze met God aan moeten. Het is moeilijk je een beeld van God te vormen. Maar zelfs kerkvaders en kerkleraren erkennen, dat wij mensen niet in staat zijn tot een waar beeld van God te komen. Je ziet, dat mensen zich meer richten op de Zoon, die is mens geworden, dus op Jezus van Nazareth. Het gaat er om Hem na te volgen. Het godsdienstonderwijs zal de evangelieverhalen als uitgangspunt hebben en de mens Jezus als voorbeeld en inspiratiebron. Via Jezus komen we bij Zijn Vader, de persoon, die het Joodse volk steeds weer redde en die wij ook om hulp kunnen vragen. Van heel eenvoudige verhalen naar steeds diepergaande verhalen met steeds ingewikkelder gedragsregels en dieper gravende inspiratie. Daarbij geldt, dat je nooit te oud bent om te leren. Elke geloofsgemeenschap dient dus over structuren te beschikken, die dat levenslang leren mogelijk maakt. Dat kan ook in iets groter verband. En iedere gelovige dient de overtuiging te hebben, dat je op wat voor manier ook je geloofskennis moet voeden. Een krantenartikel, een tijdschrift, een gespreksgroep, een film, een Tv-programma. Het zijn evenveel voedingsbronnen voor je geloof.

Het vraagt een andere manier van samen kerk zijn. De synodale weg lijkt een eerste aanzet te vormen voor zo’n kerkmodel. Het vraagt dus ook een heel andere manier van leiding geven op elk niveau. Het vraagt ook een sterke onderlinge band, een echte gemeenschap. We moeten er van uit kunnen gaan, dat we elkaar niet in de steek laten. Is dit een mooie droom? Of wordt het uiteindelijk een nachtmerrie? We weten uit alle verhalen over het klimaat, dat onze leefwijze drastisch zal moeten veranderen. Het godsdienstig leven dus ook. Ik ga het niet allemaal meemaken, maar het lijkt me een boeiende tijd te worden.

15^e Jaargang, Nr. 734.

EEN TV-SERIE DIE DE AANDACHT TREKT

De laatste aflevering in deze serie van Jeroen Pauw in de zendtijd van BNN/VARA volgt nog op zondag 6 november. We moeten in Nederland niet alleen ruimte bieden aan veel mensen per vierkante kilometer, maar ook aan zeer veel dieren, veel meer dan mensen, aan luchthavens en autowegen en parkeerplaatsen aan zeehavens en liefst ook nog aan natuur. Daar zit al vele jaren een flinke spanning tussen al die bestemmingen en van tijd tot tijd laait de discussie hierover weer op. Niet zonder gevolgen.

In 1966 publiceerde het Rijk de Tweede Nota op de Ruimtelijke Ordening. Daarin werd de verwachting uitgesproken, dat Nederland bij de toenmalige groei in 2000 twintig miljoen inwoners zou tellen. De nota stelde, dat een deel van de verwachte groei naar het Noorden van het land zou moeten worden afgeleid. De reactie liet even op zich wachten, maar tussen 1970 en 1975 daalde het aantal geboorten met honderdduizend per jaar. De toen geboren kinderen zijn nu 52 tot 47 jaar. Alle jaren daarna werden er steeds weinig kinderen geboren, zo’n 1, 5 tot 1,7 per vrouw gemiddeld. Wil je een constante bevolking krijgen, dan moet die vruchtbaarheid van vrouwen 2,1 zijn. Al ongeveer dertig jaar zitten we in Nederland met een krimpende beroepsbevolking. Allerlei bedrijven trekken daarom arbeidskrachten uit het buitenland aan. Aanvankelijk deden die vooral het minderaantrekkelijke werk, maar momenteel treden in allerlei sectoren tekorten op, bijvoorbeeld in de zorg en in het onderwijs. Tegelijk is het zo, dat de salarissen zo laag zijn, dat gewone leerkrachten of verpleegkundigen of politieambtenaren de hoge huren in de Randstad niet kunnen betalen. Er worden ook veel te weinig sociale huurwoningen met een lagere huur gebouwd.

Het zijn vooral CDA en VVD, die de bouw van goedkope sociale huurwoningen afremmen. Hun aanhangers wonen veelal in koopwoningen en ze tonen weinig belangstelling voor het feit, dat in Amsterdam een gezin met kinderen dertien jaar op een sociale huurwoning moet wachten. Maar helemaal moeilijk wordt het als er plotseling duizenden oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne het land binnenstromen. Die hebben recht op een voor hen betaalbare woning. Als die er niet zijn blijven ze in de tijdelijke opvang zitten en zo raakt de hele asielstroom verstopt. Sommige politici vinden dat prachtig. Nederland wordt zo minder aantrekkelijk als land om naar toe te vluchten. Het is bijna misdadig beleid, bewust internationale migratieregels bewust saboteren. En dan komen de smoezen. We hebben er gewoon geen ruimte voor. Nederland is vol. Maar als er dan gebouwd wordt, kost het de grootste moeite om die 30% sociale huurwoningen in het plan te krijgen.

Groter Londen telt zo’n kleine negen miljoen inwoners. Als je een kaart van Londen op een kaart van Nederland legt met dezelfde schaal, blijkt, dat grote Londen ongeveer even veel ruimte inneemt als onze provincie Utrecht. Als we dus negen miljoen inwoners concentreren in de Provincie Utrecht blijven de overige provincies over om de rest van de bevolking (8,6 miljoen mensen) te herbergen. Als we over de Nederlandse autosnelwegen rijden passeren we heel veel bedrijventerreinen. Zo ontstaat gemakkelijk de indruk, dat Nederland vol is. Verlaat je de snelweg, bijvoorbeeld bij Veenendaal, dan ontmoet je aanvankelijk veel woonwijken en bedrijventerreinen, maar ook de bossen van de Utrechtse Heuvelrug en het afwisselende landschap van de Vallei, met bijvoorbeeld nog overgebleven stukjes veen. Dat is pas echte natuur.

Ik ben benieuwd wat de conclusies zullen zijn van het programma van JeroenPauw. Maar ik hoop, dat er vooral gewezen zal worden op het slechte ruimtelijke ordeningsbeleid, dat de afgelopen jaren de macht vooral legde bij de gemeenten.

15^e Jaargang, Nr. 733.  

ZIJ KENDEN ELKAAR VANAF DE KLEUTERSCHOOL

Na een langdurige ziekte van ruim twee jaar stierf op 6 oktober 2022 onze schoonzoon Nico Mocking. Hij werd geboren op 29 augustus 1964 in Odijk. Een paar dagen later op 1 september 1964 werden Bunnik, Odijk en Werkhoven samengevoegd tot één gemeente. Weer een paar dagen later werd de H. Nicolaaskerk ingewijd door onze aartsbisschop Kardinaal Alfrink. Nico was het eerste kind, dat in de H. Nicolaaskerk werd gedoopt.

Kort daarvoor op 14 augustus 1964 was onze dochter Caroline in Arnhem geboren en wat later door haar om Ben gedoopt in de H. Nicolaaskerk in de Arnhemse wijk Presikhaaf. Nico en Caroline wisten niet van elkaars bestaan. Zelf hoorde ik van leden van de Arnhemband hoe ze na het spelen bij de inwijding door inwoners van Odijk werden binnen genood voor koffie met gebak. Odijk is een geweldig dorp om in te wonen, maar ik was er nog nooit geweest.

Per 1 september 1964 werd ik voor 18 uur per week benoemd als docent aardrijkskunde aan het Niels Stensen College in Utrecht. De school groeide snel en mijn urental dus ook. Het op en neer reizen kostte veel tijd en energie. Toen ik een vaste benoeming kreeg, werd het tijd om uit te zien naar een woning in Utrecht. Het schoolbestuur hielp met een extra lening. We bekeken heel wat huizen, maar het werd Odijk, het dichtstbij Arnhem en Nijmegen, de woonplaatsen van onze ouders. In februari 1967 verhuisden we, naar het huis, waar we nog steeds wonen. Het is wel flink vergroot door een ingrijpende verbouwing. Pas in september 1968 ging Caroline naar de kleuterschool en daar kwam ze Nico tegen. Tussen Nico en Caroline werd de band steeds hechter en uiteindelijk leidde dit tot hun huwelijk in 1987.

Caroline had een opleiding voor activiteitenbegeleidster gevolgd bij het Rode Kruis in Epe. Haar eerste baan was in Zeist bij een kinderdagverblijf voor kinderen met een handicap, soms zelfs dubbel gehandicapt. Maar Nico volgde een opleiding voor elektricien in Zeist. Zijn eerste baan was bij een telefoonmaatschappij. Nederland groeide nog snel en er was een flinke behoefte aan telefoons. Een volgende baan was bij een onderneming die bedden leverde tegen doorligwonden. Hij werkte ook bij een bedrijf, dat ijsmachines leverde en voor het onderhoud zorgde. Dat was soms lekker van consumptie-ijs smullen. Het werk werd steeds gecompliceerder, want Nico ging de apparatuur van tandartsen en mondhygiënistes onderhouden. En kamers van tandartsen volledig inrichten. Een geweldige prestatie was een gang met kamers bij een opleiding voor tandartsen. Onder zijn leiding werd de hele gang met alle kamers volledig ingericht. Bij zijn bedrijf kreeg hij ontslag en zo begon Nico een eigen bedrijf voor het onderhoud van tandartsapparatuur. Hij kwam bij tandartsen tot in Frankrijk toe, maar ook overal in Nederland. Nico was uitermate goed in zijn werk en zo ging hij ook apparatuur van dierenartsen onderhouden voor de firma Eickemeyer. Zij plaatsten een ze waarderend In Memorandum op hun website. Intussen had Nico nog een mooie werkwijze ontdekt. Als er ergens een ingrijpende verbouwing moest plaats vinden, maakte hij een werkplan, regelde alle vaklui en onder zijn leiding werd de klus geklaard. Tsja, en toen werd de kanker ontdekt. Zo tussendoor regelde Nico van alles. Hij gaf zijn deskundigheid door. Technico mag dan niet meer bestaan, het werk gaat door.

Er is nog een heel andere kant van Nico en Caroline. De twee dochters, Esmee en Shari-Nadine hadden veel vrienden en vriendinnen en die kwamen regelmatig aanwaaien. Vaak ook als de twee meiden er helemaal niet waren. Ze hadden vooral behoefte aan een goed gesprek met een volwassene, die hen begreep en aanvoelde. Velen van die aanwaaijongeren waren bij zijn afscheid aanwezig. Soms kwamen er ook echte probleemjongeren, die flink in de nesten zaten. Tijdens hun therapie kwamen ze ook vaak bij Nico en Caroline. Wie een beetje kranten leest, weet hoe moeilijk veel gemeenten het hebben met de jeugdzorg, die ze op hun bordje hebben gekregen. Nico verdient postuum een lintje voor het prachtige werk wat ze voor die jongeren met hun problemen hebben gedaan. Velen zullen hem vanuit het diepste van hun hart missen. Wij ook. Dat hebben we hem ook verteld, toen de dood echt naderde.

15^e Jaargang, Nr. 732.

POETIN MOET DE LESSEN VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG BETER LEREN

Het was van Hitler een grote fout om de Sovjetunie binnen te vallen. Een groot Duits leger werd bij toen Stalingrad, nu Wolgograd omsingeld. De Duitsers kregen door de grote afstanden enorme problemen met de bevoorrading van hun troepen. In de bezette gebieden hadden ze problemen met ondergrondse strijders. Met soortgelijke problemen  krijgen de Russen nu in Oekraïne te maken. De Oekraïeners maken ijverig gebruik van de lessen van de Tweede Wereldoorlog.

Als er straks toch weer vrede komt tussen Rusland en het Westen en de gas- en olieleveranties als vanouds worden hersteld, kan dat niet door de schade aan de pijpleidingen in de Oostzee. Waarom moesten die er indertijd eigenlijk komen? Die vraag is – voor zover ik weet – nog niet gesteld. Gas en olie gingen via pijpleidingen door Oekraïne en andere Oost-Europese landen. Rusland wilde die afhankelijkheid niet. Hij kon die landen moeilijk onder druk zetten door hen geen olie of gas meer te leveren. Dus moest er een pijpleiding Nordstream door de Oostzee komen. Zou Oekraïne er achter zitten?

Zo weten we ook nog niet wie verantwoordelijk is voor de schade aan de brug naar de Krim. De Oekraïners zijn er blij om, maar je hoort ze niet zeggen, dat zij de daders zijn. Meerdere keren blijkt dat Rusland best wel kwetsbaar is.

Oekraïense boeren wilden in de dertiger jaren van de vorige eeuw niet meewerken aan de collectivisatie van de landbouw. Ze werden massaal naar Siberië verbannen of vermoord. In de Oekraïne was daardoor een erge haat tegen communisten. Ze steunden de Nazi’s, die vooral het Communisme wilden bestrijden. Toen de Duitsers verslagen waren en uit de Sovjetunie verdreven, bleven in Oekraïne nog jarenlang ondergrondse verzetsstrijders actief tegen de communistische heersers. Te verwachten viel, dat er na de Russische inval ook weer ondergronds verzet zou oplaaien. Uit een doorwrocht artikel in de Volkskrant blijkt, dat dit inderdaad het geval is. Er worden aanslagen gepleegd. De verzetsstrijders werken samen met het Oekraïense leger. Als de Russen van voren worden aangevallen door het Oekraïense leger, worden ze door de verzetsstrijders in de rug aangevallen. De Russen voelen zich ontmoedigd. Ze worden herhaaldelijk gedwongen tot een terugtocht.

Ik verwachtte ook al eerder, dat de gewone Russen niet zaten te wachten op een oorlog en nog minder op een grote kans in zo’n oorlog te sneuvelen. Het aantal gesneuvelden is aan Russische kant veel groter dan bij de Oekraïeners. Veel vooral jonge en goed opgeleid Russen vluchten naar de buurlanden. Demonstraties tegen de oorlog worden door de politie hard neergeslagen. Dat betekent echt niet, dat Russische burgers er anders over gaan denken. Een echt einde aan het oorlog voeren krijg je pas als de legerleiding het niet langer ziet zitten en Poetin aan de kant schuift.  Die mensen beseffen maar al te goed, dat de inzet van tactische kernwapens met gelijke munt zal worden terug betaald. Daar zitten ze echt niet op te wachten. Hoe lang duurt het nog voordat Poetin dit gaat snappen. Zo dom is hij toch niet?

15^e Jaargang, Nr. 731.

IN NEDERLAND EN ANDERE EUROPESE LANDEN

In meerdere Europese landen zien we rechtse partijen successen boeken en zien we rechtse regeringen verschijnen. Het is vaak niet alleen de opkomst van rechts, maar vooral het zwakke weerwerk van links. Er zijn heel wat favoriete onderwerpen voor rechts en niet alle rechtse partijen kiezen voor dezelfde thema’s. Sommige thema’s zijn historisch rechts van karakter, andere thema’s als klimaatontkenning zijn nog betrekkelijk nieuw.

Wat zijn dan die rechtse thema’s? Nationalisme, racisme, vreemdelingenhaat, antidemocratische houding, klimaatontkenning, antivakbonden, militarisme, bevoorrechting van de rijken, egoïsme, afbraak van sociale voorzieningen, aanhang bij werkgevers. Niet elke rechtse partij steunt op al deze kenmerken. Zo zijn niet alle rechtse partijen agressief tegenover links.

In welke Europese landen boeken rechtse partijen grote successen? En hoe zou dat kunnen komen? In Polen wordt de rechtsstaat door de regering ondermijnd. Veel wetgeving stamt nog uit de tijd van communistische overheersing. Traditioneel heeft de Rooms-Katholieke Kerk er veel invloed. In de tijd, dat Polen was opgedeeld in drieën tussen Duitsland, Oostenrijk en Rusland was het de Kerk die de Polen nog bijeen hield. De Kerk eist het verdwijnen van de abortuswetgeving. Tegelijk is er gebrekkige voorlichting en zijn anticonceptionele middelen minder goed verkrijgbaar. Liberale rechters worden door de regering aan de kant geschoven. De rechtsstaat wordt er ondermijnd. Dat zien we ook in Hongarije. Polen en Hongarije komen met hun ondermijning van de rechtsstaat in conflict met de EU en dreigen financiële steun te gaan missen. Ik vraag mij af of het fascistoïde Hongaarse regime tijdens de Tweede Wereldoorlog en de samenwerking met Nazi-Duitsland daarop van invloed zijn.

Het succes van Fratellig d’Italia blijkt betrekkelijk, want het totaal van rechts is bij de laatste verkiezingen in Italië niet toegenomen. De Conservatieven in het Verenigd Koninkrijk maken het kennelijk wat al te bont gezien de val van het Britse Pond.

In Nederland zijn VVD en CDA nette rechtse partijen. Je moet er steeds op verdacht zijn, dat hun maatregelen niet al te slecht uitpakken voor de financieel zwakke medeburgers. Het probleem is eerder de zwakte van SP, PvdA en GroenLinks. Ze krijgen te weinig steun van de kiezers. Ze doen hun best, maar het haalt in de ogen van hun kiezers te weinig uit. De PVV van Wilders dankte zijn opkomst aan de vreemdelingenhaat bij hun kiezers, die ik denk ten onrechte, meenden, dat de Turken en Marokkanen hun “banen inpikten”. De PVV trekt dus vooral kiezers uit arbeiderskringen en op sociaal terrein zijn ze tamelijk links. Daarbij krijg je dan de aanvaringen tussen Wilders en Rutte.

Veel griezeliger rechts vind ik Forum voor Democratie. Echt democratisch zijn ze niet. Voor hun aanhangers is niet iedereen gelijk.  Die beschouwen zich zelf als elite van Nederland. De bijzondere mensensoort, die in Nederland een bevoorrechte positie innemen. Ze spelen elkaar de goed betaalde baantjes toe en steunen elkaar als het om financieel gewin gaat. Ze zijn klimaatontkenners vanwege de kosten van het klimaatbeleid en wensen daarvoor ondanks hun goede financiële positie niet voor op te draaien. De rijke-luis-kinderen willen hun luxe leventje maar al te graag voortzetten. Een heel nare ontwikkeling bij Forum is hun strijdmethode, waarbij ze politieke tegenstanders verdacht maken. Zo zou de Minister van Financiën een Britse spion zijn. Het wordt tijd, dat de Tweede Kamer dit smerige politieke spelletje eens stevig aanpakt. Het is toe te juichen, dat de beledigende gefotoshopte afbeelding van twee ministers aan de rechter wordt voorgelegd. Heel griezelig is ook, dat Forum middelbare scholen opricht. De Inspectie moet de schoolonderzoeken inhoudelijk diepgaand controleren. Wat wordt bij aardrijkskunde gevraagd over klimaatverandering en welke antwoorden worden verwacht? Hetzelfde geldt voor vakken als geschiedenis en economie. Die vakken zijn niet waardenvrij. Maar binnen die vakken gelden ook objectieve waarheden. Ik heb één keer meegemaakt, dat in een meerkeuzevraag de ouderdom van de Löss werd gevraagd. Het juiste antwoord is strijdig met de ouderdom van onze aarde volgens de Bijbel. Het Bijbels juiste antwoord is toen goed gerekend. Zo werd een rel in Den Haag voorkomen. Zo’n vraag zal vast niet meer gesteld worden. De kinderen zaten ermee. Ze wisten heel goed wat het wetenschappelijk juiste antwoord was. Moeten makers van examenvragen in het vervolg eerst het programma van Forum bestuderen? Ik vind van niet. Zij gaan uit van hun wetenschappelijk verantwoorde kennis.

15^e Jaargang, Nr. 730.