John Ch.M. Jorna

EVOLUEEN MENSEN NOG STEEDS?

Ontwikkelt de mensheid zich nog steeds, zowel lichamelijk als geestelijk en hoe gaat dat dan in zijn werk? De evolutie was een proces, dat zich in de loop van honderden miljoenen jaren afspeelde. Pas heel laat in dat evolutieproces verscheen de mens op het toneel. Voor homo sapiens, de huidige mens waren er al mensachtigen. Die ontwikkeling van een nieuwe soort gebeurde vooral door een verandering in de erfelijke eigenschappen. Dat noemen we een mutatie. Die huidige mens is er nog maar kort in vergelijking met de ontwikkeling van mensachtige wezens. Er zou zich wellicht opnieuw een mutatie kunnen voordoen. Er zou een mens geboren kunnen worden van wie de erfelijke eigenschappen verschillen van de huidige mens. Voor zover ik weet heeft zoiets zich in historische tijden niet voorgedaan. Over die vorm van evolutie dacht ik niet na.

Mijn gedachte gingen in een andere richting. Ik vroeg mij af of de mensheid zich qua geestelijke eigenschappen tot een gemiddeld steeds hoger niveau ontwikkelt. Wij mensen bouwen voort op wat onze voorvaderen allemaal al hebben uitgevonden. Zo ontwikkelen wetenschappen steeds verder en komen we tot steeds diepere inzichten. Zijn we dan intelligenter geworden? Of zou een uit de geschiedenis bekende geleerde met de huidige opleiding ook tot zo’n diep inzicht kunnen komen? Intelligentie is niet alleen een kwestie van erfelijke eigenschappen, maar ook van opvoeding en scholing. Als je denkt aan de landbouw dan zien we, dat er door zaadselectie betere zaden met specifieke eigenschappen kunnen worden geteeld of paarden, runderen , varkens, schapen, geiten en kippen, die wat betreft bepaalde eigenschappen uitblinken.. Zo zie je, dat sommige geleerden of sommige kunstenaars of sommige sporters uitblinken, terwijl beide ouders ook al een hoog niveau op dit gebied hadden. Op deze manier kan ik mij voorstellen, dat het gemiddelde niveau bij wetenschappers of kunstenaars of sporters omhoog gaat en zo ook bij de mensheid als geheel.

Ik heb dat nog niet verteld, maar ik kwam op al deze gedachten toen ik mij afvroeg waardoor Pieter Omtzigt er wel in slaagde die hele kwestie van de kinderopvangtoeslagen te ontrafelen. Pieter is zeker zeer begaafd en heeft zijn aanleg heel goed ontwikkeld en hij heeft van allerlei mogelijkheden goed gebruik gemaakt, Het lijkt mij, dat er meer Kamerleden zijn, die dat zouden kunnen, maar ze doen het niet. Waarom niet? Ontbreekt hen de moed? Willen ze niet afwijken wegens de fractiediscipline? Staan ze teveel onder druk van de partijleider of het partijbestuur? Vinden ze hun carrière belangrijker dan opkomen voor de rechten van de benadeelde ouders? Allemaal plausibele redenen, maar intussen doen ze hun werk niet goed. Ze komen niet op voor hen, die hen gekozen hebben en die zij vertegenwoordigen. Het zou mij niet verwonderen als er in de nabije toekomst meer Kamerleden als Pieter verschijnen. Beter qua capaciteiten en beter qua taakopvatting. Is dat evolutie?

Als Kamerleden in de komende jaren in meerderheid evolueren tot echte volksvertegenwoordigers, dan stellen zij zich binnen de fracties onafhankelijker op. Niet het belang van de fractie of de partij komt op de eerste plaats, maar het belang van hun kiezers. Die kiezers gaven en geven immers massaal blijk van hun tevredenheid over Pieter Omtzigt. Ze gaven hem zeer veel voorkeursstemmen. Waar blijft dan de fractiediscipline? Het vraagt een andere manier van leiding geven. De kreet over “Nieuw leiderschap” komt dus niet zo maar uit de lucht vallen. Mijn rector op het Utrechtse NSC zei een keer: “We hebben onder ons personeel zoveel deskundigheden. Daar moeten we gebruik van maken”. Hij bemoeide zich zo weinig met onze aardrijkskundelessen, dat hij stomverbaasd was toen hij hoorde, dat wij er als sectie landelijk uitsprongen. Zo werd het NSC “Proefschool Nieuwe Media”.

Is er dus nog steeds evolutie? Ja, maar niet door verandering van erfelijke eigenschappen. Wel door selectie van wat goed werkt, wel door betere taakopvattingen. Wel door voortdurende ontwikkeling van de wetenschap, innovatie dus. Om in zo’n samenleving goed mee te kunnen draaien heb je veel te leren aan kennis, inzichten en vaardigheden. Om in zo’n samenleving leiding te kunnen geven heb je vertrouwen nodig in de teamleden en moeten die teamleden de voortdurende steun van hun leidinggevende kunnen ervaren. Dan is een van bovenaf opgelegde verandering vaak helemaal fout. Als leidinggevende moet je je teamleden steeds weten te inspireren hun werkwijze te verbeteren en de teamleden elkaar laten inspireren.

Herman Tjeenk Willink geef dat nu eens mee aan het nieuwe kabinet en aan alle fracties in de Tweede Kamer.

14^e Jaargang, Nr. 663.

WEINIG MOGELIJKHEDEN

Een blog biedt niet zoveel ruimte. Ik beperk het tot tussen de 500 en 1000 woorden. Vorige week kwam de andere kant van de medaille te weinig naar voren. In het bedrijfsleven en met name in Europa verandert wel iets. Er komt mee aandacht voor de ethische aspecten van de bedrijfsvoering. De grote wereldproblemen vragen ook van de bedrijven een reactie. Denk aan de relaties tussen de VS, de EU, Rusland en China. Er zijn wederzijdse handelsbetrekkingen en tegelijk ook veel onderling wantrouwen. Met de opwarming van het klimaat en het daardoor smelten van ijskappen en daardoor de zeespiegelstijging krijgt iedereen te maken, ook de bedrijven. Een wereldwijde pandemie zoals nu van Corona treft ook het bedrijfsleven. Je ziet samenwerkingsverbanden ontstaan. Wij als klein landje zien het allemaal gebeuren. Wat moeten we er mee?

Wij, de burgers reageren heel verschillend. Er zijn mensen, die het allemaal niet kunnen geloven. Ze denken, dat het allemaal bedrog is. Laten we maar gewoon onze gang gaan en normaal doen. Anderen worden door angst bevangen. Ze begrijpen het niet en weten daardoor ook niet hoe we zouden kunnen of zouden moeten reageren. Toch wordt van politieke partijen verwacht, dat ze een visie ontwikkelen op die grote wereldproblemen en op de betekenis daarvan voor ons land. Je moet over van alles verstand hebben. VVD en CDA willen vooral de eigen bevoorrechte positie van hun kiezers beschermen en zijn waarschijnlijk meer gericht op handhaving van de status quo. Alles moet bij het oude blijven. Linkse partijen willen vooral de ongelijkheid in de samenleving verminderen. De Partij voor de Dieren en GroenLinks schenken veel aandacht aan het milieu, waarbij GroenLinks aan veel meer aspecten denkt als de levende have, dus planten en dieren. Al die partijen met hun verschillende belangen moeten gaan samenwerken in een coalitie.

Waarschijnlijk zal de VVD keihard het premierschap van Mark Rutte willen handhaven. Dat maakt doorgaan met de huidige coalitie vrijwel onmogelijk. De ChristenUnie wil niet samen met die beroepsleugenaar. D66 heeft moeite met de CU wegens hun (mijns inziens terechte)  bezwaren tegen het niet meer strafbaar stellen van hulp bij zelfdoding. De huidige coalitie maakt dus weinig kans.

D66 wil niet alleen opboksen tegen de rechtse VVD en het vrijwel even rechtse CDA. VVD en D66 hebben samen 58 zetels. Met de acht van GroenLinks en de negen van de PvdA komen we tot 75 zetels. Er is dan een vijfde partij nodig voor een werkbare meerderheid. Kandidaten zijn wat mij betreft de SP en de Partij voor de Dieren en wellicht Volt. Het zou mooi zijn, maar een flink deel van de VVD aanhang zal er bezwaar tegen maken. Veel te links in hun ogen.

Een andere mogelijkheid VVD + CDA en PvdA + GroenLinks en D66 daartussen heeft steun van 90 Kamerleden. Het begint op een nationaal kabinet te lijken. De grote wereldproblemen vragen er eigenlijk om. En ook de Nederlandse vraagstukken op het gebied van zorg, onderwijs en veiligheid vergen een intense nationale samenwerking. Dan komen we er ook niet onderuit flinke offers van de welgestelde Nederlanders en van de goed lopende bedrijven te vragen. VVD-ers en CDA-ers staan niet bepaald bekend om hun offervaardigheid. Maar ze zijn vaak wel behoorlijk slim. Zulke goed ontwikkelde mensen zouden kunnen begrijpen, dat deze tijd van hen offers vraagt. We zijn benieuwd.

14e Jaargang, Nr. 662.

WAAR LIGT DE WERKELIJKE MACHT?

In theorie ligt de hoogste macht in het Koningsrijk der Nederlanden bij de gekozen volksvertegenwoordiging; bij de Tweede Kamer. De laatste jaren moesten coalities gevormd worden met meerdere partijen. Alle echte discussie werd dicht getimmerd door het sluiten van een coalitieakkoord  De oppositie kon volop goed doortimmerde kritiek leveren; het leverde geen enkel succes op, want de partijen van de coalitie hielden de gelederen gesloten en ze hadden een meerderheid. Dat hebben we geweten. Aan de tweedeling in de samenleving werd niets gedaan. Meer dan 400.000 kinderen leefden in armoede en kwamen op school terwijl ze nog geen ontbijt hadden gehad. Er waren duizenden daklozen in Nederland. Het minimumloon bleef maar laag. Het BNP per inwoner steeg, maar de meeste mensen zagen hun inkomen niet stijgen en de gepensioneerden zagen hun koopkracht elk jaar verder dalen. Zo bezien vormden de tien jaar Rutte geen succes.

Na de HBS, de Kweekschool en de Hoofdakte begon ik in 1956 aan de studie  Middelbare Akte Aardrijkskunde. We kregen college sociale geografie van Dr. R. Tamsma, later hoogleraar in Groningen. Ik weet nog goed, dat hij zo tussen neus en lippen opmerkte, dat allerlei overheidsmaatregelen niet zouden doorgaan als Philips het niet goed vond. Dat was een eerste signaal van de enorme politieke invloed achter de schermen van het bedrijfsleven. In 1967 verhuizen we naar Odijk en daar was de Stichting Sjaloom gevestigd. Haar uitgeverij publiceerde veel over de macht van de multinationals. Nu ruim vijf jaar geleden bracht Paus Franciscus zijn encycliek ‘Laudato si’ uit over het behoud van de schepping. Daarin vraagt hij zich af hoe het toch komt, dat al die grote bedrijven maar doorgaan met het vernietigen van het leven op onze woonplaneet. Hij constateert in die encycliek, dat er op wereldniveau een groep machtige financiers is van het internationale bedrijfsleven, die alle uitgaven aan schone productiemethoden zoveel mogelijk beperkt. Dat zou immers ten koste gaan van hun torenhoge winsten. En dan is er een Minister-President Mark Rutte, die in opdracht van zijn vroegere werkgever Unilever de dividendbelasting in Nederland wil afschaffen. Na heftig verzet gaat dat plan gelukkig niet door. In tien jaar premierschap heeft Mark Rutte er niets aan gedaan, dat Nederland een berucht belastingparadijs is en dat ten voordele van de rijken. Belastingontwijking is legaal via allerlei mazen in de wet. Belastingontwijking kost de overheden van allerlei landen elk jaar honderden miljarden aan inkomsten, beter gezegd het kost ons burgers zoveel geld. Allerlei nuttige zaken kunnen niet bekostigd worden en wij burgers moeten , bijvoorbeeld door een hogere BTW de inkomsten van de staat aanvullen.

Vooral onder Kok als premier werd er in Nederland volop gepolderd. Dat was de term voor het overleg tussen werkgevers en de vakbonden van werknemers. De loonstijging werd zo gematigd, zodat het concurrentieniveau van de Nederlandse economie op peil bleef. Onder Rutte merkten we niet veel meer van dat polderen. Naar het BNP per inwoner gemeten hoort Nederland bij de rijkste landen in de wereld. Toch is er die tweedeling. Zie boven. Toch is er een enorm gebrek aan betaalbare sociale huurwoningen. Toch wordt er geklaagd over het slechte onderhoudsniveau van bruggen en viaducten. Toch is er een veel te sterke luchtverontreiniging. Met name de stikstofverbindingen zijn berucht doordat ze bij natuurgebieden woningbouw tegenhouden. Politie, onderwijs en zorg wijzen op een te laag beloningsniveau, zodat er personeelstekorten ontstaan.

Dan is er een CDA parlementariër die met zijn studie economie donders goed door heeft wat er allemaal schort aan de inkomenspolitiek van de coalitie, maar ook heel fel onderzoek doet naar diverse misstanden. Hij ontdekte, dat vele duizenden mensen door de belastingdienst ten onrechte van fraude waren beschuldigd bij de kinderopvangtoeslag. Zij moesten ten onrechte duizenden euro’s zogenaamd terug betalen. Het kabinet onder premier Mark Rutte wist ervan, maar liet de belastingdienst met rust ten koste van duizenden burgers. Dat CDA-kamerlid werd door betrapte ambtenaren en bestuurders als een lastpost ervaren. Zij waren hem liever kwijt. Ik vind dat er nu eindelijk een bekwaam kamerlid is met uitzonderlijk goede prestaties en die moet dan weg. Mark Rutte, je zou door de grond moeten zakken van schaamte.

Pieter Omtzigt verdient bij de komende lintjesregen een zeer hoge onderscheiding als redder van democratische waarden in het Koninkrijk der Nederlanden.

14^e Jaargang, Nr. 661.