John Ch.M. Jorna

NORMEN EN WAARDEN

Ik hoor het en lees het. Er moet meer aandacht komen voor normen en waarden en dat wordt dan uitgelegd als meer aandacht voor beschaafde omgangsvormen. Als iemand zich voorneemt zich beschaafd te gedragen, dan is dat een opvatting aan de hand waarvan jij je eigen gedrag beoordeelt. Dat is de definitie van het begrip ‘waarde’. Een norm is dan het gebod of verbod, dat daarvan is afgeleid. Ik behoor geen schuttingtaal te gebruiken. Ik wil andere mensen niet uitschelden voor alles wat lelijk is. Ik wil mensen niet allerlei narigheid toewensen. Bijvoorbeeld: “Krijg de tering.” Dat in de hoop, dat mensen nog weten wat voor een nare ziekte, dat is en vooral was. Inderdaad zie je een forse verruwing van de omgangsvormen tot in de Tweede Kamer toe en zelfs Mark Rutte laat zich af en toe verleiden tot het taalgebruik van zijn leerlingen.

Het begrip normen en waarden is veel breder en gaat veel dieper. Mijn gedrag – en het gedrag van anderen – omvat veel meer dan mijn omgangsvormen en mijn taalgebruik. Veel mensen delen niet meer de waarden, die tot voor dertig à veertig jaar algemeen aanvaard werden in Nederland. Dat komt niet door ‘al die buitenlanders’. Bij velen van ons zien we het verloren gaan van belangrijke waarden. Dat blijkt uit het gedrag van mensen, uit de meningen, die ze verkondigen en recent ook weer uit de programma’s van politieke partijen en het stemgedrag van hun aanhangers.

De kernwaarde van de vakbeweging en van het socialisme was en is de nationale en internationale solidariteit en van de christenen en de Joden en de moslims de naastenliefde. De vraag, die een christen zich van tijd tot tijd hoort te stellen is dus: “Heb ik mijn naasten lief zoals ik mij zelf lief heb?” En het antwoord op de vervolgvraag is dan, dat zelfs de vijanden mijn naasten zijn. Gelukkig zie je bij veel mensen, die niet bij een godsdienst willen horen een gedrag van grote solidariteit ten opzichte van hun medemensen. Tegelijk zie je, dat de grootste partij een nogal beperkte opvatting van solidariteit / naastenliefde heeft. Minimumloon en bijstand en andere uitkeringen moeten vooral niet te hoog zijn. De bijna vierhonderdduizend kinderen in armoede in Nederland leiden niet tot maatregelen. De hebzucht van de rijksten gaat zo ver, dat ze voor zich zelf lastenverlichting eisen. Dat bedoel ik met verlies van waarden.

Eerbied voor het leven is een waarde, die ter discussie staat. Nederlanders worden steeds minder oorlogszuchtig en we schamen ons voor het gedrag van onze voorouders in de koloniën. We hebben de doodstraf afgeschaft en proberen gedetineerden zo humaan mogelijk te behandelen. Zwaar gehandicapten en lichamelijk en geestelijk zieke ouderen worden met bewonderenswaardige aandacht verzorgd. Toch lijden ook hier de instellingen onder bezuinigingen en worden mensen met een geestelijke beperking losgelaten in de maatschappij. De politie moet zich keer op keer ontfermen over ‘verwarde personen’. Zie je ook hier een verlies van waarden?

Maar eerbied voor het leven geldt ook het leven van plant en dier. Enerzijds zie je daarvoor veel meer aandacht. Denk aan actiegroepen als het Wereld Natuur Fonds en Greenpeace en de Partij voor de Dieren. Anderzijds is er ook een enorme onverschilligheid en iets van een gebrek aan opvoeding bij sommige beleidsmakers. Een stuk Amelisweerd mag rustig sneuvelen, bijvoorbeeld.

Abortus en euthanasie zijn zo individueel, dat daar moeilijk iets over te zeggen valt. Vroeger mocht het niet en het gebeurde toch. Nu mag het onder voorwaarden. Misschien is er toch een verschuiving naar er gemakkelijker voor kiezen. Het lijkt af en toe, dat mensen, die met alle beperkingen van de ouderdom toch nog een redelijk gezond leven leiden eerder dan vroeger zeggen, dat hun leven voltooid is. Vroeger zeiden ze dan, dat het voor hen niet meer hoefde en gingen gewoon door met leven. Kun je weten, dat je leven voltooid is? Ik denk van niet. Zelfs een heel oud en breekbaar mens kan nog van grote betekenis zijn voor een ander. Maar juist die anderen zijn van enorm belang om het leven van oudere mensen zin te geven. Het ware te wensen, dat rondom iedere oudere mens en kring van familie en vrienden staat in de laatste jaren van hun leven. Wanneer bent un het laatst naar oma geweest?

Jaargang 10, Nr. 454.

COMMENTAAR

Eindelijk is GroenLinks op een niveau gekomen, dat in andere EU-staten voor een groene partij normaal is. Daar leveren de groene partijen ministers in de regeringscoalitie en dat is in Nederland alleen een voorganger van GroenLinks, de PPR overkomen. Dat is heel lang geleden in de tijd dat den Uijl profetisch sprak, dat de tijd van goedkope olie in massale hoeveelheden definitief voorbij was. Tsja, opa vertelt.

Tegelijk heeft de Partij van de Arbeid een kolossale nederlaag geleden, De partij werd door haar kiezers in de steek gelaten. Die vlogen naar alle kanten. Vaak waren dat mensen, die in 2012 strategisch hadden gestemd tijdens de race Rutte – Samson. Zo kwamen veel mensen weer terug naar GroenLinks. De PvdA moet maar bedenken, dat het de volgende keer net als GroenLinks weer enorm kan stijgen en ook D66 stond jaren terug een periode op 3 zetels.

Maar waarom verliest de VVD maar betrekkelijk weinig en de PvdA zo veel? Ik vermoed, dat het wel noodzakelijke maar ook wel erg vérgaande bezuinigingsbeleid de PvdA-achterban veel harder getroffen heeft dan de goed verdienende VVD-ers, die met hun ruime inkomen de narigheid gemakkelijk konden opvangen. Er is een fors deel van de bevolking (10%), die het moeilijk heeft de eindjes elke maand weer aan elkaar te knopen. Ze wonen in achterstandswijken, no-go-area’s voor de jongens en meisjes van de VVD en het CDA. Die geloven gewoon niet, dat er in Nederland armoede bestaat. Als GroenLinks aan een nieuwe regering gaat deelnemen, dan moet er de garantie zijn, dat het armoedeprobleem stevig wordt aangepakt. Dat uitkeringen laag moeten blijven om de mensen naar werk te dwingen is een smoes, net als het vaak gehoorde argument voor lage lonen om concurrerend te blijven.

Is Nederland nu rechtser geworden? De VVD heeft flink verloren. Forum voor Democratie met 2 zetels moet nog laten zien of het hart heeft voor de armen in eigen land. De PVV is in sociaaleconomisch opzicht behoorlijk links en de aanhang zit ook duidelijk in de hoeken waar de klappen vallen. Voor mij is Nederland niet rechtser geworden. Het land is evenmin linkser geworden. De kiezer wil volgens mij een koers door het midden. Niet dat extreme hardvochtige neoliberalisme en evenmin het linkse SP-activisme. Een cruciale rol speelt daarbij het CDA. De uitspraak van Bisschop de Korte is niet erg bekend geworden. Hij stelde, dat een katholiek op elke partij kon stemmen, behalve op die ene partij, die haat predikt. Die handelt duidelijk in strijd met wat Jezus van Nazareth ons heeft voorgedaan. De bisschop zei vervolgens, dat het uitgangspunt van de sociale leer van de Kerk is, dat wij het algemeen belang (het bonum commune) behoren te dienen. Hij vervolgde: In het programma van het CDA vind ik daar weinig van terug. Een nogal pittige uitspraak. Op de schouders van Buma en consorten ligt straks een enorme verantwoordelijkheid. Maakt hij de C in de naam waar? Trekt hij zich iets aan van de oproep van paus Franciscus in zijn encycliek Laudato si? We moeten onze leefstijl ingrijpend veranderen. We moeten Gods Schepping behouden voor ons nageslacht. We moeten de rijkdommen van de aarde eerlijker verdelen. Soberheid moet weer een element van ons leven worden. Aan D66 en CU of GL zal het niet liggen. Het CDA zal de doorslag moeten geven. Blijven wij een land van graaiers of gaan we eerlijk delen?

Jaargang 10, Nr. 453.

ZORG MAAR VOOR JE ZELF OF ZORGEN WE VOOR ELKAAR?

De afgelopen jaren is de ziekenzorg steeds meer ontwikkeld in de richting van zorg voor je zelf. Als je geen last hebt van ziekte hoef je je eigen risico niet aan te spreken. Ben je echter afhankelijk van medicijnen of moet je je bloed regelmatig laten onderzoeken, dan draai je zelf al binnen enkele maanden op voor de 385 Euro eigen risico. Zieken en gezonden delen die kosten niet. Er is een gebrek aan solidariteit. Voor iedereen gelden dezelfde premies of je stinkend rijk bent of alleen het minimumloon verdient. Ook hier zie je een gebrek aan solidariteit van de rijken met de laag betaalden. GroenLinks kiest voor solidariteit: afschaffing van het eigen risico en een inkomensafhankelijke premie.

Ik vind nog meer goede ideeën: Aandacht voor preventie, tegengaan van verspilling, tegengaan van exorbitant hoge prijzen voor medicijnen en salarissen van specialisten en bestuurders. Het zijn de grote ergernissen van velen. Wat mij opvalt is dat aan een aspect van de zorg voor ouderen geen aandacht wordt besteed. Veel mensen vragen zich af of er straks als het nodig is een plekje in een verpleeghuis te vinden is en of er gezien de toenemende behoefte wel voldoende personeel gegarandeerd is, ook in de thuiszorg. Wil je de verzorgingshuizen afschaffen en de mensen langer zelfstandig laten wonen, dan moet er wel voldoende thuiszorg zijn. Die valt weliswaar onder de gemeenten, zoals ook de jeugdzorg, maar dan moet er wel voldoende geld naar de gemeenten gaan.

GroenLinks heeft weinig moeite met ethische vraagstukken. Abortus, euthanasie en hulp bij zelfdoding mogen en zijn niet strafbaar. Pas na de verkiezingen is er op 5 april een expertmeeting over voltooid leven. Nu lijkt het, dat de programmacommissie de partij als geheel wat heeft overvallen. Er moet toch gezorgd worden voor veiligheidsgaranties. Duidelijke voorwaarden ontbreken. Maar wat nog veel ernstiger is, steeds is er sprake van een mens in nood. Het komt dan veel meer aan op goede hulp, mensen die er zijn voor mensen. Mensen, die zin geven aan het leven van een eenzame mens. Hoe versterk je en ondersteun je de mantelzorg? Wat willen we met palliatieve zorg? Wat is de betekenis van de vrijwilligers en beroepskrachten in een hospice? Is een zorgverzekeraar verplicht het verblijf in een hospice te vergoeden? Voor wie het niet weten: Mensen, die zijn uitbehandeld en wachten op hun overlijden, kunnen de laatste weken in een hospice verblijven als er thuis geen mogelijkheid is.

Je kunt niet alles in een programma opnoemen. De algemene teneur is duidelijk. GroenLinks wil solidair zijn met de mens in nood. Dat geldt ook voor de vluchtelingen. Toch mis ik bij velen dat gevoel van solidariteit. Die vluchtelingen krijgen alles gratis en ze kosten ons een berg geld. Voor de noden van de eigen inwoners is er geen geld over. Vanmiddag hoorde ik nog iemand zeggen, dat hij eraan twijfelde of wij geholpen zouden worden als wij moeten vluchten, bijvoorbeeld voor de stijgende zeespiegel. Ik raadde hem aan het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk eens te bezoeken. Na de Deltaramp in 1953 kreeg ons land vanuit de gehele wereld voor honderden miljoenen hulp naast de materiële hulp.

Bij de mopperaars over al het geld, dat nodig is voor de opvang van vluchtelingen zie je de vrees voor te weinig geld voor bijvoorbeeld betaalbare woningen voor starters op de woningmarkt. Maar vaak hoor je ook de ergernis over de grote graaiers, de mensen, die miljoenen per jaar verdienen en dan ook nog bonussen opstrijken. Misschien is het slechte voorbeeld van de super rijken wel de oorzaak van het verdwijnen van solidariteit.

Jaargang 10, Nr. 452.

WERELDPROBLEMEN VERGEN EENHEID IN DE EUROPESE UNIE

Is die man misschien dement aan het worden? Dat vroeg ik mij af toen President Trump van mening bleek, dat de Verenigde Staten meer kernkoppen nodig hebben. Er loopt een moderniseringsprogramma voor de huidige voorraad. Dat kost al geld. Al die kernwapens zijn voldoende om de hele wereld enkele keren te vernietigen. Dan zijn er ook nog de kernkoppen van Rusland en andere kernwapenmogendheden: Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, India, Pakistan, China, Israël. Misschien Noord-Korea en Iran. De doctrine is, dat het bezit van landen weerhoudt elkaar aan te vallen. Het is niet zonder risico’s. Er kan een ongeluk gebeuren aan boord van een onderzeeër met raketten met atoomkoppen. Een land kan ten onrechte denken aangevallen te worden en meent nog zeer korte tijd te hebben voor de tegenaanval. In een kernwapenstaat komt een staatshoofd zonder enige zelfbeheersing. Trump misschien? En Nederland? De officiële politiek van elke Nederlandse regering tot nu toe is, dat ons land bereid is als eerste kernwapens te gebruiken. GroenLinks wil, dat kernwapens in Nederland verboden worden.

Hoe zit het met andere wapens? GroenLinks ziet veel heil in Europese samenwerking bij de defensie. Zo zou veel geld bespaard kunnen worden door gezamenlijk aankoop van materieel, brandstoffen en munitie. Het zal niet meevallen de Amerikaanse druk te weerstaan om de defensie-uitgaven volgens een oude afspraak omhoog te brengen. De wapenfabrikanten willen geld verdienen en ze verschaffen werk. Maar geld uitgegeven aan wapens leidt niet tot nieuwe welvaart. Het zijn geen investeringen, die tot nieuwe opbrengsten leiden. Daarom zijn vakbonden tegenwoordig kritisch.

Het toenemend egoïsme zorgt ervoor dat nogal wat mensen tegen ontwikkelingshulp zijn. Onwetend als ze zijn, zeggen ze, dat het allemaal weggegooid geld is. Maar ze weten niet, dat intussen allerlei landen enorm vooruit gegaan zijn, zelfs in het ‘verloren’ continent Afrika. Het zou wel veel beter kunnen. De samenwerking moet gericht zijn op grotere economische zelfstandigheid van de (vroegere) Derde Wereldlanden. Heel belangrijk is dan, dat de internationale handel veel eerlijker wordt. Wij moeten onze overschotten niet op de wereldmarkt dumpen, bijvoorbeeld. Als landen welvarender worden en er veel werk is, komen de jonge mensen niet meer naar Europa. In steeds meer landen beginnen jonge mensen te beseffen, dat verdrinken in de Middellandse Zee geen aantrekkelijk perspectief biedt.

Maar internationale handel is een zaak van de Europese Unie. De baasjes van de lidstaten zorgen voortdurend voor problemen. Helaas moeten zij samen de besluiten nemen en Europese Wetten aanvaarden. Wat zit er nu achter, dat sommige partijen minder macht voor Europa willen? Er zijn van die kwesties, die je eigenlijk alleen maar via de EU kunt regelen. Mensen die profiteren van witwassen van geld of van belastingontwijking of ontduiking willen liever geen maatregelen ertegen. Dat kost ons gewone burgers geld. De AOW kan niet omhoog, bijvoorbeeld. In het Europees Parlement heerst een sfeer van willen opkomen voor de belangen van de burgers. Daar zorgen ze voor goede maatregelen en onze GroenLinks Europarlementariër Judith Sargentini speelt als rapporteur en onderhandelaar met de Raad een belangrijke rol. Zo komt er een lijst van alle dochterondernemingen en stichtingen en vennootschappen, die gebruikt worden om winsten weg te sluizen naar belastingparadijzen. En bedenk wel, dat het niet gaat om een paar honderd Euro. Het gaat in totaal elk jaar om miljarden, die wij mislopen. Europa is niet het probleem; Europa is de oplossing.

Jaargang 10, Nr.451.