John Ch.M. Jorna

GEVOLG VAN RECHTS BELEID?

Mijn vrouw en ik wilden dolgraag trouwen, maar dan moesten we wel een huis hebben. Huizen waren er niet. Zeker niet in Arnhem waar wij beiden werkten. In Arnhem was er bij de Slag om Arnhem en bij de bevrijding in april 1945 veel verwoest. Mijn ouderlijk huis was door een mortiergranaat getroffen en beschadigd. Het werd provisorisch gerepareerd. Vijftien jaar later rond 1960 was er nog steeds woningnood. Maar er was ook een tekort aan onderwijzers. Elders werden banen aangeboden met een huis erbij. Zo gaven ze ons een zekere prioriteit en kregen we een driekamerflat in het eerste flatgebouw van een nieuwe bouwstroom. Daar werden de twee oudsten geboren. In 1967 konden we verhuizen naar een koopwoning in Odijk. Dat huis is flink uitgebreid en van CV voorzien en we wonen er binnenkort 54 jaar. Als eerstegraads leraar in het Voortgezet Onderwijs verdiende ik genoeg om voor ons zelf de woningnood op te lossen.

Daar ziet u meteen de connectie met rechts beleid. Mensen, die kunnen kopen hebben geen of minder last van de woningnood. Het echte probleem is, dat er een tekort is aan betaalbare huurwoningen voor de lagere inkomensgroepen. Voor de huidige (demissionaire) regering heeft woningbouw voor deze groep geen prioriteit. De toekomstige bewoners stemmen niet op de partijen, die dit kabinet vormen. Dat was eerder het geval, want de naoorlogse woningnood duurde tientallen jaren. De boosheid onder de bevolking nam enorme proporties aan. Midden jaren zeventig werd die woningnood inzet van de verkiezingen. De Partij van de Arbeid behaalde een geweldig resultaat. Het kabinet Den Uyl kwam aan de macht en de woningbouw nam enorm toe.

Twee namen moeten daarbij genoemd worden. De eerste is die van de wat linksige KVP-minister Pieter Bogaers, die de woningbouw boven de honderdduizend per jaar wist te brengen. Later verliet hij de KVP. Hij had een radicale opvatting over zijn katholieke geloof en kon met het KVP-beleid geen vrede meer vinden. Hij sloot zich aan bij de PPR. Bij de groei van de woningbouw speelde ook staatssecretaris Jan Schaefer een grote rol. Hij had al naam gemaakt als wethouder in Amsterdam. Ouderen onder ons herinneren hem als een wat slordige figuur, die soms met striemende uitspraken kwam. De meest bekende is: “In gelul kun je niet wonen”. Hij werkte keihard en ook hij heeft er voor gezorgd, dat de naoorlogse woningnood eindelijk tot een einde kwam. Maar daar was wel een links kabinet voor nodig.

Ook nu is er vooral voor starters een fors tekort aan voor hen betaalbare woningen. Zelfs voor starters op zoek naar een koopwoning is het moeilijk. Beide partners moeten werken willen ze kunnen kopen. De lage rente en de grote vraag en het tekort aan nieuwbouw drijven de prijzen enorm omhoog. Gaat het om sociale huurwoningen, dan zie je overal hetzelfde beeld. Een rechts College doet er weinig aan. In de Raad moeten linkse raadsleden er steeds weer op aandringen, dat in bouwprojecten de 30% sociale huur wordt gehaald. Steeds proberen projectontwikkelaars daar onderuit te komen. De totale bouwproductie in Nederland is veel te laag. Alle energie van een kabinet zou er op gericht moeten zijn alle belemmeringen weg te nemen en de woningbouw omhoog te jagen.

Wat zijn dan die belemmeringen? Sociale woningbouw kost geld. Kennelijk is dat er te weinig. Het ontwikkelen van woningbouwlocaties is een lastige tijdrovende en dure klus. Stopt een gemeente daar voldoende geld en genoeg energie in?  In veel gebieden zijn nieuwe woningbouwlocaties moeilijk te vinden door de stikstofnormen. De bewoners met hun auto’s zorgen voor een forse stikstofuitstoot en daardoor wordt de natuur aangetast. Paarse heidevelden veranderen in troosteloze geelbruine grasvelden. De flora verandert. Je ziet en voelt opeens veel meer brandnetels. Het ruimtelijk beleid is gedecentraliseerd. In een volgend liefst linkser kabinet is een gedreven Minister van Volkshuisvesting noodzakelijk. Die moet op nationale schaal de grotere woningbouwlocaties aanwijzen. Daarbij moeten gemeenten weer dwingende bouwopdrachten krijgen om grote groeikernen te realiseren. Tsja, dat gaat geld kosten, maar om met Jan Schaefer te spreken: “In gelul kun je niet wonen!”

Wat hebben wij over voor onze kinderen en kleinkinderen? Kiezen we voor nog eens vier jaar klagen over die erbarmelijke woningnood of gaan we eindelijk aan de slag. Laat die VVD maar eens keihard voelen, dat ze onze jonge mensen nu al vele jaren vreselijk in de steek hebben gelaten. Welke minister komt nu weer aan een woningproductie van 100.000 per jaar?

13^e Jaargang, Nr. 651.

MOET RUTTE OPSTAPPEN?

We beginnen het te merken. De Tweede Kamerverkiezingen komen eraan. Politieke partijen houden hun online-congressen en in de debatten in de Tweede Kamer richten alle partijen hun pijlen op de minister-president. Hij blijkt nog steeds populair net als zijn partij. Het ziet er naar uit, dat na maart er opnieuw een regering met de VVD komt. Ondanks de concurrentie van de PVV en FvD blijft de VVD trekken. Ook wel logisch, want de kiezers behoren tot het welgestelde deel van de Nederlandse bevolking en dat zijn in het algemeen geen domme mensen. Ze snappen, dat ze met één grote partij meer macht hebben dan wanneer ze zich opsplitsen. Forum voor Democratie maakt dan ook weinig kans en zal waarschijnlijk alleen stemmen trekken van vreemdelingenhaters. Zoveel zijn dat er niet en bovendien vist de PVV in dezelfde vijver.

Waarom zou Rutte maar beter kunnen vertrekken? Naar mijn idee vertoont hij geen tekenen van regeervermoeidheid. Hij kan nog best vier jaar mee. Hij heeft inmiddels zoveel regeerervaring, dat hij eventuele tegenstanders in zijn zak heeft. Dat is nu juist een reden, dat hij weg zou horen te gaan. In heel veel landen geldt er voor staatshoofden een beperkte zittingsduur. Gezien de beperkte macht van onze koning is Rutte qua macht best met een staatshoofd te vergelijken.

Voor mij is er een belangrijker reden. Bij de kwestie van het mogelijke opheffen van de Vennootschapsbelasting, helemaal op initiatie van Rutte, bleek, dat Rutte min of meer handelde in opdracht van het grote bedrijfsleven. Sindsdien zie ik in Rutte het knechtje van het internationale grootkapitaal. We zagen in de afgelopen jaren een voortdurende stijging van het BNP per hoofd van de bevolking. Toch merkte de gewone werknemer daarvan niets in zijn portemonnee. Geen wonder, want er werd veel geld besteed aan nieuwe infrastructuur en de winsten en daarmee de dividenden van de grote ondernemingen namen enorm toe. Helaas zijn veel van de aandeelhouders van in Nederland actieve multinationals buitenlanders. De winsten komen buiten Nederland terecht. Rutte is de man, die dat spelletje blijft faciliteren. Dat is voor mij de belangrijkste reden dat de VVD flink moet krimpen, want alhoewel veel VVD-stemmers best een goed inkomen hebben zijn er ook velen, met een winkel of onderhoudsbedrijf, die denken, dat ze als ondernemer op de VVD moeten stemmen. Ze denken, dat de andere regeringspartijen zorgen voor hoge belastingen en zien in de VVD hun beschermer. Intussen betalen de multinationals nauwelijks belasting. Dezelfde VVD heeft er immers voor gezorgd, dat er nog steeds mogelijkheden zijn om belastingen te ontwijken. Grijnzend vertellen ze elkaar, dat belasting betalen iets is voor de dommen. Te weinig mensen doorzien dit smerige spelletje. De Nederlandse kiezers zouden eens wat meer de dikke pillen van boeken hierover moeten bestuderen. Waarom kunnen in andere landen wel wat meer links gerichte regeringen aan de macht komen en blijft het in Nederland altijd maar weer een zogenaamde gematigd rechtse coalitie, die een regering vormt. Tijd om wakker te worden.

13^e Jaargang, Nr. 650,

VOORBEELDEN VAN NATUURRAMPEN IN DE USA

Voor sommige lezers zullen de aardrijkskundelessen over de VS niet helemaal uit het geheugen weg gezakt zijn. Eerst maar eens wat er gebeurde in het dal van de Tennesseerivier. De dalhellingen waren met bos bedekt. De behoefte aan hout was groot en dus werd het bos gekapt. Steeds meer. Kale hellingen bleven over. Bij regenval werd het regenwater niet meer door de bosgrond opgezogen. Er was ook veel minder verdamping, want de begroeiing was weg. Al dat water spoelde dus van die kale hellingen af en nam veel grond mee. Het dal van de Tennesseerivier werd een woestenij met regelmatig geweldige overstromingen. Voor de landbouw was het gebied niet meer geschikt. Al het slib maakte de rivier ook onbevaarbaar. Er moest iets gebeuren Onder leiding van de Tennessee Valley Authority (TVA) werden stuwdammen gebouwd, om het vele water tegen te houden en overstromingen te voorkomen. In de dammen werd hydro-elektriciteit opgewekt en al die elektriciteit werd gebruikt om aluminium te produceren. De hellingen werden weer bebost. Er kon weer aan landbouw worden gedaan. De door de mens veroorzaakte schade was door de mens hersteld.

Een ander voorbeeld is de dust-bowl. Toen het Middenwesten van de USA door de aanleg van spoorlijnen werd ontsloten, werd de prairie in gebruik genomen voor de graanteelt. Per trein ging het graan naar havens aan de Grote Meren en vandaar per schip naar New York. Massale hoeveelheden goedkope tarwe kwam Europa binnen en veroorzaakten een landbouwcrisis. Nederland reageerde door zich te specialiseren op kwaliteitsproducten. Frankrijk reageerde met hoge invoerrechten. Daar bleef de akkerbouw op technisch laag niveau. De graanteelt in de VS breidde zich steeds meer in westelijke richting uit. Dat ging een tijdje goed tot er drogere jaren kwamen. Het graan kon niet ontkiemen. De grond verpulverde. Die losse grond werd door de wind naar het oosten geblazen, waar de lucht door al dat stof verduisterd werd. Te laat kwamen de graanboeren tot de ontdekking, dat de meer westelijk gelegen prairie niet geschikt was voor graanteelt, maar wel voor grootschalige extensieve veehouderij. Zo werden de Verenigde Staten ook vleesexporteur.

Al vele jaren geleden voorspelden we in het onderwijs, dat door het versterkte broeikaseffect het klimaat warmer zou worden.. Daardoor zouden er ook veel meer hevige onweersbuien komen met overstromingen als mogelijk gevolg. In de Tropen zouden er meer en heviger orkanen komen. Dat is ook zeker merkbaar, ook in de VS met bijvoorbeeld een vreselijke overstroming in New Orleans en later ook bij New York. Hoe werkt het? Door de hogere temperatuur verdampt er meer water uit de oceanen. De lucht bevat dus veel waterdamp. Als door die opwarming de lucht gaat stijgen en dus afkoelt condenseert de waterdamp. Er ontstaan wolken. De in de waterdamp opgeslagen warmte komt vrij. De lucht wordt nog warmer en gaat nog sterker stijgen. Het hele proces versterkt zich zelf in zo’n orkaan. Die tropische orkanen veroorzaken in het Caribisch gebied en in de VS enorme stormrampen. Je zou mogen verwachten, dat de Amerikanen dus snappen, dat ze die opwarming van het klimaat moeten tegengaan. Kennelijk is er nu een meerderheid die het snapt en Joe Biden tot president heeft gekozen.

Een van de belangrijke programmapunten van de nieuwe president is een verstandig klimaatbeleid. Hij is als Rooms-katholiek kennelijk sterk geïnspireerd door de milieu-encycliek Laudate si van Paus Franciscus, al weer vijf jaar geleden verschenen. Ik hoop, dat President Joe Biden de kans krijgt zijn land tot een verstandig klimaatbeleid over te halen.

13^e Jaargang, Nr. 649.

DE FOUNDING FATHERS

Toen de opstand van de Britse koloniën succesvol was verlopen, moest de nieuwe staat komen tot een staatsinrichting. Afgevaardigden trokken naar Europa om daar de staatsinrichting in meerdere landen te bestuderen. Het sterke centralisme in Frankrijk beviel hen allerminst, want de afzonderlijke staten wilden nu juist niet zoals onder de Britten van bovenaf geregeerd worden. De grote zelfstandigheid van elke provincie in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden vonden ze een mooi voorbeeld, maar de te sterke overheersing van het door de handel rijke Holland was weer niet zo goed. Dat was in het Rampjaar 1672 wel gebleken. Op zee heersten de Hollanders, maar de weerstand tegen de inval door Frankrijk, Münster en Keulen over land was minimaal. Holland had zoveel macht, dat de landsverdediging werd verwaarloosd. Dus moesten alle provincies evenveel macht krijgen. Zo kwamen ze tot de oprichting van de Senaat waarin elke staat twee senatoren heeft en elke staat dus even machtig is. Misschien werkte dat met weinig staten prima, maar in de loop der geschiedenis kwamen er steeds meer staten en velen daarvan waren vooral gericht op landbouw. Dat was mooi voor de agrariërs als het aankwam op federale landbouwsubsidies bijvoorbeeld of op de buitenlandse handel in agrarische producten.

Zo krijg je dus nu industriestaten langs de kusten en op plekken in het binnenland, die goed bereikbaar zijn, bijvoorbeeld bij de grote meren. De grote meerderheid van de staten in het binnenland hadden veel minder buitenlandse contacten en maakten dus veel minder kennis met nieuwe wetenschappelijke ideeën op het gebied van economie of religie of sociologie of  politicologie.  Wat in Europa heel gewoon tot de verzorgingsstaat behoort riekt in de ogen van veel Amerikanen naar communisme.

Een volgend punt is de zogenaamde Frontier-mentaliteit. Amerikanen kennen geen grenzen. Als ergens de grond uitgeput raakte trok je gewoon verder naar het Westen en begon daar opnieuw. Als het hout gekapt was, begon je aan het volgende stuk bos. Als een delfstof op was, ging je op zoek naar een volgende vindplaats. Het land leek in de ogen van veel Amerikanen onuitputtelijk. Amerika heeft uiteraard zijn lesjes wel geleerd, maar een echte zorgvuldige omgang met de natuur zit er bij velen niet echt in. Als Paus Franciscus oproept tot een zorgvuldige omgang met Gods Schepping, roepen mijnbouwondernemers in de VS: “Waar bemoeit die paus zich mee?” .In klimaatverandering geloven ze niet en er maatregelen tegen nemen is helemaal uit den boze.

Dat Biden er in geslaagd is toch een meerderheid van de kiesmannen achter zich te krijgen, mag dus echt een heel bijzondere prestatie heten. Tegelijk zie je die enorme invloed van die traditionele opvattingen in de sterke steun, die Trump toch nog kreeg. Dat is tegelijk een risico voor het nieuwe democratische bewind, want en de kiezers en het mijnbouw- en industrieel kapitaal zullen zich sterk verzetten tegen maatregelen, die het milieu willen beschermen.

Voor de Republikeinse Partij ligt er een belangrijke taak om goede voorlichting te geven aan hun kiezers. De media, het onderwijs, de jeugdbewegingen zoals Scouting, de kerken, de wetenschappen, al die genootschappen, waar mensen werken aan hun ontwikkeling: Samen hebben ze een fundamentele opdracht om Amerika bij de tijd te brengen. Waar het duurzaamheid betreft lopen veel Amerikanen mijlen ver achter bij de rest van de ontwikkelde wereld. China en India blijven daarbij niet stil zitten.  De vrije wereld moet niet achterop raken. Europa en de VS hebben elkaar hard nodig. Joe Biden begrijpt dat en wij ook, hoop ik.

13e Jaargang, Nr. . 648.

WAT GAAT HET NIUWE JAAR ONS BRENGEN?

Begin 2020 filosofeerde ik bij de koffie met een paar oude knarren over dat rekenkundig bijzondere jaar 2020. Het jaar 3030 ligt heel verweg en je mag je afvragen of de mensheid 3030 haalt. Het jaar 2121 ligt wat dichterbij, 100 jaar en ook een heel mooi jaar 2222 worden, maar we moeten er wel 121 jaar op wachten. Leuke filosofietjes, maar 2020 is om een heel andere reden een bijzonder jaar geworden. Het venijnige Coronavirus heeft wereldwijd miljoenen dodelijke slachtoffers geëist en daarnaast lijden veel mensen nog aan allerlei narigheden na een intensieve besmetting. Een goed en snel werkend geneesmiddel is nog niet gevonden, wel meerdere vaccins en we hopen, dat daardoor het virus uit de wereld wordt verdreven. Als er geen mensen meer zijn, die er vatbaar voor zijn en dus besmet kunnen raken, komt het virus niet meer verder. Heel veel weten we nog niet, maar we stellen ons te weer.

Wij, mijn vrouw en ik zijn ook besmet geraakt. Ik was in het begin heel bang voor een mogelijke besmetting. Gelukkig trof ons een milde variant. Langzaam hervatten wij , allebei in de tachtig, ons oude leventje. Ik heb weer klussen in de tuin gedaan. Mijn vrouw kookt weer zelf, want lange tijd deden dat kinderen en kleinkinderen. De deurbel ging en de kant en klare warme maaltijd stond voor de deur. Prachtig, als je merkt hoezeer je op je kinderen kunt rekenen. Zo’n pandemie blijkt dan ook nog heel leerzaam en stimuleert de vindingrijkheid bij ons mensen.. De vraag voor dit jaar is of we het virus eronder krijgen. We horen onze kinderen en kleinkinderen verzuchten, dat ze zo hopen, dat er weer een familieweekend komt.

Intussen draait de wereld gewoon door. Ik ben heel benieuwd hoe de contacten tussen de EU en het VK zich zullen ontwikkelen. Hoe verloopt het vrachtverkeer met de vereiste douanecontroles? Hoe ontwikkelt zich het wederzijdse toerisme als corona eenmaal voorbij is? Hoe ontwikkelen zich de wetenschappelijke contacten en het studeren in het VK vanuit de EU en omgekeerd? Hoe wordt de relatie tussen de VS en het VK, zeker nu er een nieuwe president is, die veel meer op internationale samenwerking is gericht. En hoe gaat de machtsoverdracht ondanks alle dwaze pogingen van Trump uiteindelijk verlopen? Zal Trump nog in staat zijn zijn gedachtengoed levend te houden. Wat gaat zijn aanhang doen? Hoe gaat de Republikeinse Partij op die Trump-aanhangers reageren? We kunnen altijd zulke vragen over de toekomst stellen, maar de nieuwe ontwikkelingen zullen voor mij in ieder geval zeer boeiend zijn.

13e Jaargang, 647.