John Ch.M. Jorna

EN DE BREUK BIJ DE P21 FRACTIE

Ik vertelde een goede vriend over de breuk in de fractie van de progressieve lokale partij Perspectief 21, kortweg P21 in de gemeente Bunnik. Kennelijk merkte hij mijn engagement. Verwonderd vroeg hij of ik nog steeds zo belangstellend voor de politiek was. Ik legde uit hoe ik dat van thuis had mee gekregen en dat ik van jongs af aan belangstelling had voor de politiek, net als mijn vader. Het paste ook bij de emancipatiestrijd van de Rooms-Katholieken in Nederland benoorden de grote rivieren. Tijdens mijn studie voor de Middelbare Akte Aardrijkskunde zorgde ik ook voor vergroting van mijn politieke kennis. Bij elk land wordt aandacht geschonken aan het politieke systeem, want dat is in belangrijke mate verantwoordelijk voor de geografische structuur van een land. Zelfs bij culturele antropologie koos ik voor mijn scriptie de vergelijking van politieke systemen in Afrika. Al jong was ik lid van een politieke partij en van de Europese Beweging in Nederland. Dat weerklonk uiteraard allemaal in mijn lessen. Ik kwam er eerlijk voor uit, dat ik lid was van de PPR en later van GroenLinks en legde de leerlingen uit, dat ze dus goed moesten opletten, want hoe objectief je ook probeert te zijn, je eigen mening klinkt altijd door. In mijn lessen was ik altijd kritisch, want als je niet kritisch bent, is jouw boodschap, dat het beschreven beeld prima is. Dat is pas indoctrinatie.

Uiteraard besef ik terdege, dat ik een uitzondering ben. Niet iedereen zal zo betrokken bij de politiek zijn. Toch is het verontrustend, dat er tegenwoordig veel minder mensen dan vijftig jaar terug zijn aangesloten bij een politieke partij. Er is geen stemplicht meer, maar de opkomst bij verkiezingen verschilt per wijk en per gemeente sterk. Waardoor is die soms zo laag? Als je ernaar vraagt is het antwoord vaak, dat men er geen verstand van heeft en dat men er geen tijd voor heeft om zich erin te verdiepen. Dat kan best zo zijn, maar het lijkt mij ook een kwestie van prioriteiten stellen. Wat vind je belangrijk?

Elke gemeente, provincie en elk land moet bestuurd worden. De Gemeenteraad is de baas in een gemeente, Provinciale Staten is dat in de Provinsie en de Tweede en Eerste Kamer zijn dat in Nederland. Helaas geldt dat democratisch principe (nog) niet voor de Europese Unie. Daar zijn de Raden van Ministers de baas en het gekozen Europees Parlement mag bij steeds meer onderwerpen mee beslissen.

Eigenlijk hoort iedereen zich medeverantwoordelijk te voelen voor de gang van zaken in bijvoorbeeld een gemeente. Zo kan het gebeuren, dat je ervoor kiest mee te willen besturen. Meestal word je dan lid van een politieke partij. Als je echt op de kieslijst wilt, moet je je goed voorbereiden op het raadslid zijn. Daarvoor bestaan cursussen. Je moet er nu al mee beginnen voor de verkiezingen van 2022. Het ligt niet allemaal zo simpel. Een van die ingewikkelde dingen is bijvoorbeeld het “duale stelsel”. Vroeger waren de wethouders lid van de Raad. Nu staan ze er los van en het College van Burgemeester en Wethouders heeft een eigen programma. De inhoud hangt af van de samenstellende partijen. Die partijen steunen hun eigen wethouder  en meestal de voorstellen van het College. Soms is dat moeilijk, want zo’n voorstel is dan een moeizaam bereikt compromis. We hebben in ons land veel partijen en dus veel verschillen. Dus er zijn vaak compromissen nodig, die een meerderheid in de Raad zullen krijgen. Daar moet je dan toch achter staan al ben je het er niet voor 100% mee eens. We beseffen nu, dat die gebrekkige voorbereiding een van de oorzaken was van het moeizaam functioneren van de fractie. Er moet nu al begonnen worden met het zoeken van nieuwe raadsleden. Die hebben dan genoeg tijd voor voorbereiding op het raadswerk.

Intussen is er de breuk, maar de fractie heeft met alle fracties overleg, ook met de afgescheiden drie leden, die het P21-programma blijven steunen. Aan beide zijden is men vriendelijk. Maar aan een lijmpoging gaan we ons nu niet wagen. We vragen de drie evenmin of ze weer lid willen worden. We zouden er wel blij mee zijn. Vroegere fractie-voorzitters getuigen, dat die verschillen in geduld met het te lage werktempo van het gemeentelijk apparaat er altijd is. Daar moet een fractie mee leren omgaan. Zo moeten wij leden ook enig geduld betrachten met de fractie. Het bestuur moet intussen wel maatregelen nemen, zoals mogelijke kandidaten benaderen en ze helpen bij hun voorbereiding.

Als ik dat allemaal zo opschrijf, denk ik bij me zelf: Wat is die politiek toch een boeiend bedrijf, vaak best wel lastig, maar o zo interessant. Allemaal mensenwerk.

Jaargang 13, Nr. 603.

ANTWOORD  AAN SCEPTICI

Ik maak deel uit van een gespreksgroep, waarbij we op een avond aandacht schenken aan een Bijbeltekst. Het is meestal zeer inspirerend en leerzaam. Dit seizoen hebben we zelf teksten voorgesteld. Een lid van onze groep werd vaker getroffen door oorlogsverhalen in het Oude Testament. Dat is eigenlijk de Joodse Bijbel. Je krijgt al lezende de indruk, dat het Joodse volk steeds weer van alle kanten belaagd werd en tegelijk zelf ook vreselijk te keer ging. In het verhaal van Jesaja (34; 1-17) krijgt een verwant volk, de Edomieten er vreselijk van langs.

Soms denk ik wel eens na over de gevolgen van een kernoorlog: Hele steden weggevaagd, miljoenen doden, uitgestrekte natuurgebieden volledig verwoest. De enorme explosies veroorzaken zoveel stof in de atmosfeer, dat het zonlicht de aarde niet meer kan verwarmen. We krijgen een jarenlange ijstijd. Mensen, die het er levend van hebben afgebracht sterven alsnog de hongerdood of overlijden door stralingsziekte. Toch heeft onze regering al vele jaren als officieel beleid, dat wij Nederlanders bereid zijn als eersten kernwapens te gebruiken. Dat er dan ook zeker burgerslachtoffers zullen vallen is strijdig met het humanitair oorlogsrecht. Onze regering heeft als beleid, dat we bereid zijn oorlogsmisdaden  te begaan. Dat heb ik allemaal maar niet in ons gesprek naar voren gebracht. Het ging veel meer om de vraag, waarom er zoveel van dergelijke nare verhalen in het Oude Testament voorkomen

Soms wordt de oorlog beschreven als een straf van God/Jahweh voor de zonden van het Joodse volk. Het verhaal kun je dan begrijpen als een waarschuwing niet opnieuw in zonden te vervallen. In andere verhalen loopt het uiteindelijk goed af voor het Joodse volk. Ondanks alle verschrikkingen is het verhaal als een teken te beschouwen, dat God/Jahweh bereid is het Joodse volk te redden. Jahweh wil zijn volk beschermen. We willen zo’n uitleg dan wel aannemen, maar erg blij leken we er niet mee.

Ook tijdens dit gesprek kwam naar voren, dat sommige mensen niet echt in blijvende vrede geloven. Je moet als verstandige regering altijd voorbereid zijn op een mogelijke aanval. Zorg dus voor een goede defensie. Trap vooral niet in de linkse verhalen. Waarschuw steeds tegen bezuinigingen op defensie. Oorlog zal er altijd zijn. Ik kan niet goed tegen zo’n sceptische houding. Dus reageerde ik.

Dat ging zo. Ik wil jullie wel vertellen wat ik tegen mijn leerlingen zei als dit zo ter sprake kwam in mijn aardrijkskundelessen. Als jullie en ik vierhonderd jaar geleden hier geleefd hadden was ik een vijand van jullie geweest. Ik kom uit Gelderland. In die tijd trok de Gelderse legerleider Maarten van Rossum plunderend, rovend en brandschattend door het Sticht, de huidige provincie Utrecht. De tijden zijn veranderd. Kun je je nu nog voorstellen, dat de Aartsbisschop van Utrecht en de Hertog van Gelre met elkaar oorlog voeren? Gegrinnik was het antwoord. Ik ging verder. We zijn nu bezig met de herdenking van vijfenzeventig jaar bevrijding. Zo lang is er al geen oorlog meer uitgebroken tussen het Oostrijk, Duitsland en het Westrijk Frankrijk. Daar heeft Europa eeuwenlang onder geleden. Honderden oorlogskerkhoven getuigen ervan.

Na de Tweede Wereldoorlog groeide de overtuiging, dat we aan al die Europese oorlogen een einde moesten maken. De Franse Minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schumann, kwam met een plan om alle kolenmijnen, hoogovens en staalfabrieken en schroot en ijzererts in Frankrijk, Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg onder het gemeenschappelijk gezag van de Hoge Autoriteit van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) te stellen. Als een regering niets meer te zeggen had over de staalindustrie is het moeilijk om te bewapenen en een oorlog te beginnen. Later gingen we ook op andere economische zaken samenwerken en uiteindelijk leidde dit tot de huidige Europese Unie. De onderlinge verbondenheid wordt steeds sterker en een oorlog wordt steeds meer ondenkbaar. In de EU draait het vooral om economische samenwerking. We kunnen die Europese Eenwording ook zien als een vredesproject.

De echte beweegredenen van de Brexiteers zijn allesbehalve duidelijk. Mijn vermoeden is al lang, dat het vooral gaat om onbeperkte macht voor multinationale ondernemingen. Bij de eerste signalen van een Brexit werd al gewaarschuwd voor het volgen van het slechte voorbeeld. Voorlopig toont de EU naar het VK vooral een sterke eenheid. Iedereen in Europa kan nu zien dat uittreden een heilloze weg is. Toch zijn er overal weer van die idioten, die niet inzien, dat hun nationalisme alleen maar tot nieuwe ellende kan zorgen. Voor mij is het onbegrijpelijk dat zoveel mensen op Euro-sceptische partijen stemmen. Ziet men de mogelijke gevolgen van een verdeeld Europa niet? Kent men de geschiedenis van Europa tijdens de laatste twee eeuwen niet? Weet men niets van vernietigingskampen? Weet men niets van platgebombardeerde steden? Is men nog nooit op 4 mei bij een Dodenherdenking geweest? Laat men zich net als veel Britten van alles wijsmaken over de macht van Brussel? Vindt men het allemaal veel te ingewikkeld om over na te denken? Wat een enorme verantwoordelijkheid ligt er bij onze opinieleiders en politieke voormannen.

Jaargang 12, Nr. 602.

DE SPIJKSE OVERLAAT IN WERKING

De Gelderse Poort is een prachtig natuurgebied, waar de Rijn Nederland binnenkomt. Tussen het Reichswald en het Rijk van Nijmegen in het Zuiden en de Elterberg met Montferland en Hettenheuvel in het Noorden ligt een brede riviervlakte. Het Pieterpad loopt er doorheen. Het daalt af van de Elterberg en via de Neutrale weg loopt het door Spijk naar de Rijndijk. Die volgt het pad tot het voetveer naar Millingen. De Rijn is tot Millingen grensrivier. Het Zuiden is nog Duits. De grens loopt van Spijk tot Millingen aan de Rijn midden door de rivier. Pas bij Millingen wordt de Rijn volledig Nederlands. En toch leren verouderde aardrijkskundeboekjes nog dat de Rijn bij Lobith in ons land komt. Vroeger was dat zo, maar de situatie is daar ingrijpend veranderd. Neem de Grote Bosatlas met de kaart van Midden Nederland erbij of nog liever een topografische kaart.

Vroeger lag de splitsing van Rijn en Waal bij het huidige Tolkamer. De Rijn stroomde tussen Spijk en Lobith door naar het Noordoosten en boog naar het Westen om bij Angeren in de huidige loop uit te komen. De Waal stroomde naar het Noordwesten westelijk langs Lobith en boog naar het Zuidwesten in de richting van Millingen aan de Waal. Dit gebied heet nu de Bijland. Die bocht was erg hinderlijk voor de sleepvaart naar en van Duitsland en dus werd de bocht hier recht getrokken door het graven van het Bijlands Kanaal tussen Tolkamer en Millingen. De Rijn stroomde nog steeds langs Lobith, Herwen en Aerdt in de Betuwe en Babberich, Oud Zevenaar en Ooy bij Zevenaar op de Noordelijke oever. Voor een kortere vaarweg en een snellere afvoer van het rivierwater werd het Pannerdens Kanaal gegraven en de Rijn tussen Tolkamer en Spijk afgesloten. Die afsluitdijk had een kruinhoogte van 15 meter boven NAP. Dat lage stuk dijk was de Spijkse overlaat. Bij hoogwater stroomde een deel van het Rijnwater door de Oude Rijn verder richting Arnhem. Bij de discussies over “meer ruimte voor de rivier” wordt herstel van die Spijkse overlaat als een mogelijkheid gezien.

De Rijn stroomt nu langs Spijk, Tolkamer, het watersportgebied de Bijland en langs Millingen verder. Daarom heet het dorp nu Millingen aan de Rijn. De splitsing van Rijn en Waal ligt nu bij Pannerden en werd door Fort Pannerden bewaakt. Vroeger werd de steenkool voor de stoomspinnerijen  en -weverijen van Twente via Maas, Maas-Waalkanaal, Waal, Pannerdens Kanaal, IJssel en Twentekanaal vervoerd. Veel wandelaars van het Pieterpad zullen zich nauwelijks bewust zijn van de geschiedenis van dit gebied.

Van 1 juni 1954 tot en met 31 augustus 1956 werkte ik in Spijk (spreek uit Spiek) en maakte in 1956 een waterstand van 16 meter boven NAP mee. De Spijkse overlaat trad in werking. Spijk raakte geïsoleerd. De toeristenboot van Arnhem naar de Westerbouwing bij Oosterbeek kwam naar Tolkamer. Wij werden vanaf de Rijndijk bij Spijk opgehaald en naar Tolkamer gebracht. Daar wachtte de bus van de Lobithse Autobusdienst. De dijken bij Spijk en verderop langs Rijn en Waal zijn verhoogd en verzwaard en de Spijkse overlaat is opgehoogd tot dezelfde kruinhoogte als de rest van de dijk. Op veel plaatsen heeft de rivier meer ruimte gekregen. De Rijn-IJssel bij Westervoort heeft een nevengeul gekregen evenals de Waal bij Lent tegenover Nijmegen. Zo werken we aan de bescherming van ons land tegen overstromingen. Vroeger ontstonden die vaak bij kruinend ijs in de rivieren. Daarvoor hoeven we niet bang meer te zijn. Hoe het moet met een sterk stijgende zeespiegel in de toekomst? Tsja, dat maak ik niet meer mee.

Jaargang 12, Nr. 601.

bIJ HET AFSCHEID ZEGGEN WIJ TOT ZIENS

Vrijdagavond, 31 januari 2020 keek ik naar het late journaal. Rond twaalf uur kwam er een verbinding met Londen. Via enorme luidsprekers hoorden we het geluid van de Big Ben elf uur Greenwich Mean Time slaan. Op dat moment verlieten de Britten de Europese Unie. Ze raakten hun zeggenschap over de wet- en regelgeving van de EU kwijt, maar ze zullen zich er wel aan moeten houden. Want dat wordt de hardste voorwaarde bij het sluiten van een handelsverdrag met de EU. Ze denken nu hun soevereiniteit te hebben heroverd. In feite hebben ze er alleen maar voor gezorgd, dat hun handel met het Europese continent straks na de overgangsperiode veel moeizamer verloopt. Ze moeten ook met al die andere landen buiten Europa een handelsverdrag sluiten en het is maar de vraag of dat even gunstig uitpakt als de geldende handelsverdragen, die via de EU zijn afgesloten. Daar tonen zij zich zeer optimistisch over. Of dat gaat kloppen is nog maar de vraag. Bijna de helft van de Britten beseft dat heel goed. Net iets mee dan de helft moet eerst een harde les leren, voordat ze het gaan begrijpen.

In veel landen herleeft het nationalisme. In Nederland wordt die stroming vertegenwoordigd door de partij Forum voor Democratie. Zij lijkt een partij voor welgestelden en quasi intellectuelen. Ze verkopen hun ideeën zoals je flesjes cola verkoopt: reclamekreten zonder echte inhoud. Ze blijken ook de goedkoopste winkel. Ik betaal ruim achttien keer zo veel aan partijcontributie, maar de inhoud is het waard. Een van die domme ideeën van Forum is, dat de partij tegen de Europese integratie is. Of je wilt of niet, die integratie is er en die gaat gewoon door. Het is een proces, dat je op allerlei terreinen kunt waarnemen.

Loop eens door een winkelstraat in een van de grote steden. Je ziet er allerlei internationale winkelketens en in de meeste winkels zie je ook producten uit de hele wereld. Een echte Nederlandse telefoon is er niet. De onderdelen komen uit veel landen en worden dan in één land in elkaar gezet. Zo is het ook met auto’s en vele elektrische apparaten. We hebben een wereldeconomie. Via allerlei wereldorganisaties wordt dat allemaal geregeld. Pas hoorde ik weer, dat we van die ellende met al die snoetjes om telefoon en scheerapparaat en camera en wat al niet mee op te laden af willen. Eén snoetje voor al die apparaten zou moeten volstaan. Om zo iets simpels te regelen heb je organisatie nodig. Daarom wordt er in Brussel zo veel voorgeschreven. Die regeltjes zijn er om ons van dienst te zijn. Het mooie van de EU is, dat we daar allemaal samen over beslissen in de Europese Raden van Ministers en in het Europees Parlement. Dat is Europese democratie. Er zijn dus multinationale ondernemingen. Er wordt samengewerkt door ondernemingen in de luchtvaart, bij de spoorwegen, het goederentransport per auto of per binnenschip. Er is kwaliteitscontrole op nationaal, maar ook op Europees niveau.  Je kunt er op vertrouwen, dat een product van goede kwaliteit is en veilig en duurzaam. Wie kan daar tegen zijn?

Zo wordt er bij alle wetenschappen samengewerkt met collega’s in andere landen. Onderzoeken zijn steeds vaker internationaal. Dat is niet iets van vandaag. Dat gebeurde al in de Middeleeuwen. Zo zie je dat ook bij de kunsten. Tentoonstellingen laten zien hoe schilders elkaar over de grenzen beïnvloedden. Het Concertgebouworkest zoekt een nieuwe dirigent over de gehele wereld. Onze jeugd gaat naar muziekfestivals overal in Europa. Amsterdam wordt overspoeld door toeristen uit de gehele wereld en men is druk bezig dat internationale toerisme wat meer te spreiden, want er is veel meer moois in Nederland te zien. Booking.com kan je overal helpen bij het vinden van onderdak.

Al die mondiale ondernemingen gedragen zich niet altijd even netjes. Ze maken overal gigantische winsten, maar proberen overal zo min mogelijk winstbelasting te betalen. Dan is het goed, dat al die lidstaten van de EU een grote tegenmacht vormen om witwassen van crimineel geld en belasting ontduiking en -ontwijking zo veel mogelijk te voorkomen. Tsja, en ook de criminelen werken al heel lang internationaal samen en dus moet die internationale criminaliteit ook internationaal worden bestreden. Met name het Europees Parlement hamert daar bij voortduring op.

Nog zo’n grensoverschrijdend probleem is de milieuproblematiek. Lucht- en waterverontreiniging stoppen niet bij een grens. Veel neerslag van stikstofverbindingen komen van over de grens, zoals wij onze stikstofuitstoot ook over de grenzen exporteren. Dat vraagt dus internationale wetgeving en daarvoor kan de EU zorgen. De internationale wetenschap kan dan zorgen voor een agrarische bedrijfsvoering waarbij minder stikstof wordt uitgestoten en de EU kan dat onderzoek stimuleren.

Voor mij is internationale samenwerking en steeds verder gaande integratie zo vreselijk vanzelfsprekend, dat ik mij verbijsterd afvraag hoe de jonge mensen van Forum voor Democratie dat niet door hebben. Zijn ze zo dom of zijn ze zo slim, dat ze op deze manier hun eigen belang nog beter kunnen behartigen, zodat ze rijker en rijker  kunnen worden? Ik weet het niet. En de Britten? De tijd zal het leren. Gaat daar de welvaart achteruit? Neemt de ongelijkheid er toe? De toekomst zal het leren. Voor mij blijven ze welkom in de EU.

Jaargang 12, Nr. 600.