John Ch.M. Jorna

SNOEIEN DOET GROEIEN

Hier in de Kromme Rijnstreek met de vele boomgaarden zie je de fruitkwekers vaak snoeien. Overbodige takjes worden weg geknipt en zo komt straks alle groeikracht ten goede aan het fruit. Zo krijg je een hogere opbrengst. Daar moest ik aan denken toen afgelopen zondag die vergadering in Rome voortdurend in het nieuws was. De Paus moet maar eens goed gaan snoeien. Alle dood hout weg knippen en zorgen voor gezonde fruitbomen, voor een gezonde kerk. Of anders gezegd; al die misbruikers eruit gooien evenals al die bisschoppen, die de narigheid in de doofpot stopten. Dat laatste was zelfs voorgeschreven en ook wel een beetje begrijpelijk, want niemand hangt graag de vuile was buiten.  Maar het is tegelijk onverdraaglijk voor alle slachtoffers, want die voelen zich dan niet erkend in hun grote verdriet.

Juist die daadkracht leek te ontbreken. De paus legde de verantwoordelijkheid in eerste instantie bij de bisschoppenconferenties in al die landen, want elk land vraagt een eigen aanpak. Elk land heeft een eigen wetgeving, een eigen rechtspraak en een eigen bestuur. De slachtoffers zijn natuurlijk bang, dat er in hun eigen land weer niets gebeurt. Dat betekent ook een enorme verantwoordelijkheid voor alle kerkleden en misschien ook wel anderen.. Wij moeten de bisschoppen bij de les houden. Wij moeten de misbruikers bij justitie aanklagen als een bisschop zijn plicht niet nakomt.  Want laten we niet vergeten. Vaak was het wel degelijk bekend, maar men deed niets. Meen durfde niet. Men snapte niet hoe erg het wel was voor het slachtoffer. Ouders geloofden hun kinderen niet. en dat droeg weer bij aan het intense verdriet. Bovendien kwam het weliswaar te vaak voor, maar het overgrote deel van de mensen kreeg er nooit mee te maken. Het is dus heel heilzaam, dat er nu eindelijk veel bekend is geworden en er actie kan komen. In Nederland is die actie er  nu overduidelijk. Iedereen kan weten, dat misbruik gemeld wordt bij justitie. Alle misbruikte mensen, althans zij die erkend werden zijn schadeloos gesteld en krijgen zo nodig begeleiding. Sinds 13 april 2018 is er een duidelijke gedragscode, waaraan iedereen zich te houden heeft. Maar dat is niet genoeg. Van iedereen wordt voortdurende waakzaamheid verwacht. Dat geldt overigens niet alleen voor het kerkelijk leven. Misbruik kan overal voorkomen. In gezinnen, in het onderwijs, in de sport, bij scouting, bij buren, in beroepssituaties en dan vooral in de jeugdzorg. Hoe waakzaam we ook zijn, hoe streng de regels, hoe goed de voorlichting is, het kan altijd weer voorkomen. Het verdwijnt nooit. Want pedofilie is een eigenschap, waarmee mensen behept kunnen zijn en die ze moeten leren beheersen. Mensen, die dat bij zich zelf merken kunnen maar beter hulp zoeken. Misschien dat uit alle kwaad zo toch iets goeds kan voortkomen. De daders zijn immers in zekere zin ook slachtoffer, namelijk van hun kwade neigingen. Voor hun slachtoffers zal dit moeilijk te accepteren zijn. Veel daders zijn volkomen gewetenloos en schuwen geen enkele manier om met kinderen in contact te komen en elke keer weer opnieuw in de fout te gaan. Wees waakzaam.

Jaargang 12, Nr. 553.

WAARDEN VAN DE USA EN DE EU

Pete Hoekstra, de US ambassadeur in Den Haag hield de Machiavelli-lezing bij de uitreiking van de Machiavelli-prijs aan de burgemeester van Haarlem. Ik las een samenvatting in de Volkskrant van donderdag, 14 februari 2019.  Hij noemde een aantal gemeenschappelijke waarden, die een basis zouden moeten vormen voor een voortgezette samenwerking van de Verenigde Staten en de Europese Unie in de wereld.

Eerst over die gemeenschappelijke waarden. Die zijn er ongetwijfeld, al staan sommige daarvan in de VS en de EU onder druk. Het was niet voor niets, dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit een Amerikaanse koker kwam. Maar daarnaast zijn er ook fundamentele verschillen. Zo zien we in beide gebieden een afnemende tolerantie tegenover de Islam en bij een deel van de bevolking tegenover linkse opvattingen. De gelijkheid neemt alleen maar af: minder gelijkheid in inkomen, bezit, kennis en macht.  Er is weliswaar in de VS en de EU meer individualisme, maar de kijk op de relatie van individu en gemeenschap is zeer verschillend. In Europa is er vanouds de opvatting dat er een grote onderlinge solidariteit bestaat terwijl in de VS de opvatting is, dat elk individu zijn eigen boontjes moet doppen. Denk aan het verzet tegen Obama-care. De amerikanisering in onze samenleving leidt er toe, dat bij bepaalde groepen: rechtse partijen, het grote bedrijfsleven, het welvarende deel van de bevolking die opvatting toeneemt, dat mensen maar voor zich zelf moeten zorgen. Men is minder bereid iets voor de zwakkeren over te hebben. Uitgangspunt in Europa is, dat een fatsoenlijk inkomen een recht is. In de VS is de arme afhankelijk van toevallige naastenliefde van bijvoorbeeld kerkgemeenschappen. Veel meer dan in Europa vallen er mensen buiten de boot. Nog een belangrijk verschil in waarden is dat Amerikanen geen grenzen kennen. Het milieu heeft een onbeperkt incasseringsvermogen, de voorraden delfstoffen, vruchtbare grond, water en schone lucht raken nooit op. Dat hangt samen met de frontier-mentaliteit. Had men te weinig grond of was de bodem uitgeput, dan trok men gewoon verder naar het Westen.  De Dust Bowl, enorme stofstormen en de bodemerosie met overstromingen in het stroomgebied van de Tennessee-rivier vormden harde lessen. President Trump is een typische vertegenwoordiger van dit ouderwetse denken.  Gelukkig zijn er staten, die het belang van schone lucht en behoud van de natuur wel inzien en met eigen wetten zorgen voor een modern milieubeleid.

En dan vervolgens de visie op de  wereld. In Europa groeit het inzicht, dat er een mondiale economie is ontstaan.  In de voorziening van onze levensbehoeften zijn wij van de hele wereld afhankelijk en werken we met allerlei landen samen.  Als je je solidair voelt met alle mensen over de gehele wereld besef je dat goede onderlinge samenwerking de meeste kans biedt op succes voor iedereen. We kunnen regionale ongelijkheid niet voorkomen en bestaande regionale ongelijkheid niet zomaar opheffen, maar ons beleid is veelal gericht op zo min mogelijk regionale ongelijkheid. We begrijpen ook, dat het in ons eigen belang is, want met welvarend geworden gebieden is het goed handel drijven. Uitgangspunt is dus samenwerking, maar we zijn niet zo naïef, dat we denken, dat Rusland en China allen maar belangeloze samenwerking willen en niet streven naar overheersing. Als Rusland de Krim annexeert volgen er gewoon sancties. Die worden in Rusland gevoeld en dat leidt tot onvrede, meer oppositie en minder populariteit voor Poetin.  Hoekstra waarschuwt voor een gaspijpleiding door de Oostzee naar West-Europa, de Nordstream 2. Als wij Russisch gas kopen is import van vloeibaar Amerikaans gas minder of niet nodig. Maar als wij Russisch gas kopen krijgt Rusland daarvan forse inkomsten. Die zouden ze in een wapenwedloop tegen ons kunnen gebruiken, maar ze kunnen er ook de Russische bevolking mee helpen.  In ieder geval wordt Rusland afhankelijk van de inkomsten uit de aardgasexport en wij worden enigszins afhankelijk van dat Russische gas. Er ontstaat dus een wederzijdse afhankelijkheid en dat zie ik juist als een zekere garantie voor vreedzaam samenleven. Veel Russen zien in het NAVOlidmaatschap van veel voormalige leden van het Warschaupact als een bedreiging.  Vertrouwenwekkende maatregelen zijn dus belangrijk. Hier zie je de invloed van Angela Merkel.  Kennelijk is dat moeilijk te begrijpen voor een ambassadeur behept met het Amerikaanse machtsdenken.

In de relatie van de VS met China gaat het in het denken van Hoekstra vooral om economische wereldmacht. Blijven de VS nummer één in de wereld?  China wordt door de huidige regering van Trump vooral met wantrouwen bezien. Ze willen door middel van het beheer van het 5G-netwerk de wereldeconomie beheersen.  Europa is niet zo naïef om te denken, dat China geen enkel kwaad in de zin heeft. Er wordt vooral gewaarschuwd voor technische spionage. Maar tegelijk vinden we verdere economische ontwikkeling van China van belang voor de Chinese bevolking. Op het Chinese platteland is nog veel armoede. Daarnaast vinden we de handhaving van de mensenrechten voor de bevolking van China van belang. China kent een partijdictatuur en die beantwoordt niet bepaald aan onze democratische idealen. Er zijn veel politieke gevangenen. De onderdrukking van Tibetanen en Oeigoeren keuren we af. Daarover hoor ik de VS ambassadeur niet. Ik vraag mij steeds af of de partijdictatuur zich kan handhaven als de bevolking goed ontwikkeld en welvarend is geworden. Al die Chinese studenten in de Westerse wereld en al die Chinese toeristen hier leren wel wat meer dan alleen maar over onze wetenschap en cultuur. Ze zien ook onze vrijheid en politieke democratie. Juist die mondialisering betekent niet alleen een economie op wereldschaal het zorgt ook voor een verbreiding van ons waarde denken over de gehele wereld. Gaat het dan over de macht of om het geluk van mensen.

Jaargang 11, Nr. 552.

ONTROERENDE BEVLOGENHEID

De beelden van de scholierenstaking voor bescherming van het klimaat riepen bij mij vele herinneringen op. Ik dacht weer terug aan mijn tijd als leraar aardrijkskunde. Een paar keren overkwam het mij, dat een bedeesde leerling bij mij kwam en vroeg of er nou nooit een einde zou komen aan het vervuilen van de aarde? Hij voelde zich wanhopig. Waarom doen die politici niets? Ik legde hem uit, dat politici alleen op korte termijn werken.  Zolang hun kiezers niet in opstand komen doen ze niets. Vooral als het geld kost schrikken ze terug voor een doortastend beleid. Misschien moet er eerst een ramp gebeuren voordat ze geloven. dat ze er iets aan moeten doen, want meestal werkt het zo. Er komen pas verkeerslichten op een kruispunt als er eerst een aantal dodelijke ongelukken zijn gebeurd. Het was een schrale troost, maar ik spoorde hem aan om vol te houden. De kinderen, misschien al de kleinkinderen van mijn oud-leerlingen demonstreerden nu in Den Haag en eindelijk beginnen politici te begrijpen, dat langer uitstel hen stemmen gaat kosten Binnenkort, op 10 maart is er een grote klimaatmars en ik hoop, dat die even massaal gaat worden als  de demonstraties tegen de plaatsing van kruisraketten in 1981 en 1983 in Amsterdam en Den Haag.

De hele aanpak en de sfeer bij de scholierendemonstratie deed sterk denken aan die anti-kernwapen-demonstraties van de tachtiger jaren van de vorige eeuw. Toen waren alle leeftijden vertegenwoordigd. In die tijd wilde een tweetal leerlingen een scholieren=staking organiseren tegen de kruisraketten. Het waren weliswaar slimme jongens, maar van organiseren hadden ze nog weinig verstand. Bijna niemand kende hen en daarom vroegen ze mij of ik medeleerlingen, die mee wilden doen met hen in contact kon brengen. Dat was Olé.  Een paar dagen later werd ik bij de rector geroepen. Ouders hadden geklaagd. Mij werd uitdrukkelijk verboden aan de organisatie van een scholierenstaking mee te werken.  Nu werkte ik toen intensief met ouders samen. Ik had bijvoorbeeld samen met ouders een onderzoek verricht naar de vraag in hoeverre de verschillende vakken een bijdrage in kennis en houding aan Vredesopvoeding zouden kunnen leveren. Daar kwam uit, dat alle vakken dat konden. Van mijn rector mocht ik niet weten wie er geklaagd had, want de ouders waren bang, dat ik het zou afreageren op hun kind. Die twijfel aan mijn integriteit was voor mij uiterst beledigend en daarnaast was het nogal vervelend, dat ik bij elk contact met ouders de gedachte moest onderdrukken of hij of zij de klacht had ingediend. Ik weet het nog steeds niet en het zit me na 35 jaar nog steeds dwars. Ik wilde mijn leerlingen weerbaar maken en nodigden hen herhaaldelijk uit kritisch naar mij te luisteren en tot een eigen goed gefundeerd oordeel te komen. Ik geloof dan ook niet in linkse indoctrinatie, want een van die oud leerlingen was Rita Verdonk.

De invloed van de ouders is wel groot. Zo hoort het ook. Ouders horen hun normen en waarden vooral door hun consequent gedrag aan hun kinderen door te geven, hen te begeleiden naar volwassenheid, waarbij ze tot eigen standpunten komen en hopelijk niet met alle modieuze winden kritiekloos meewaaien. Wat mij bij alle commentaren opviel was het ontstellend gebrek aan kennis bij veel leerlingen en helaas ook bij hun ouders.  Het is ook uiterst complex. Je hebt steeds te maken met verschijnselen, die weer andere ontwikkelingen veroorzaken en elkaar versterken of verzwakken. Daarom moeten de klimaatmodellen ook steeds weer worden aangepast en zijn de uitkomsten nooit voor 100% zeker. Maar zelfs als het maar voor tachtig procent zeker is, zal een slim mens voorzorgen nemen. Wie stapt er in een vliegtuig als de kans, dat het zal neerstorten dertig, veertig of vijftig procent is? Het moet 0,00000001 % zijn. Dat vergeten die klimaatsceptici maar al te vaak. Het lijkt mij daarom wenselijk, dat alle leerlingen, ook die van het VMBO een forse dosis bassikennis over het klimaat krijgen voorgeschoteld. Zo moeilijk is het niet om het broeikaseffect uit te leggen. Iedereen, die de zonwering naar beneden doet als het te warm wordt snapt het.

Veel meer aandacht moet ook besteed worden aan de mogelijke gevolgen van het niets doen. Als de opwarming van de aarde sneller gaat en hoger uitkomt dan verwacht, zal het ijs van Groenland en het Zuidpoolgebied ook sneller smelten. Als het echt tegenvalt zal een groot deel van Nederland onder water verdwijnen. Maar zelfs een beperkte zeespiegelstijging zal ons voor enorme kosten plaatsen, waarschijnlijk veel meer dan nu van ons gevraagd wordt bij de energietransitie. Dat is de overgang naar zon- en windenergie en het goed isoleren van onze woonhuizen. Dat gaat heel veel werk opleveren.

Lees deze column nog een keer heel kritisch door en vorm uw eigen goed gefundeerd oordeel.

Jaargang 11, Nr. 551.

ELK LID MOET LOBBYCONTACTEN MELDEN

De Europese verkiezingen van 23 mei 2019 in Nederland werpen hun schaduw vooruit. Wat weten we eigenlijk over het Europees Parlement? Hoe kunnen we onze stem bepalen? Dat is een van de redenen waarom ik de laatste tijd extra aandacht besteed aan de activiteiten van dat Europees Parlement. Dat heeft inmiddels veel aan macht en invloed gewonnen al blijft de Europese Raad – de vakministers van de lidstaten of de regeringsleiders – vaak de beslissende macht behouden. Daarom is een veel grotere opkomst van groot belang als een signaal aan onze regering de gekozen Europese volksvertegenwoordiging serieus te nemen. Recent heeft het Europees Parlement een belangrijk besluit genomen om de regelgeving voor dat parlement te versterken. In Brussel zijn 12.000 geregistreerde lobbyisten actief. Het zijn vooral vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, goed betaald en zeer deskundig. Ze adviseren individuele Europarlementariërs, soms zelfs met complete wetsontwerpen. Lobbyisten van NGO’s geven tegengas. Denk aan milieuorganisaties, vakbonden, ontwikkelings- en mensenrechtenorganisaties, consumentenbonden, wetenschappers, juristen, kerken en andere religies en wat al niet meer. Het is prima, dat al die lobbyisten hun werk doen mits daarbij door de parlementsleden openheid wordt betracht. Daar schortte het tot nu toe nogal aan. Het met net voldoende meerderheid genomen besluit houdt in, dat elk parlementslid elk contact met een lobbyist openlijk digitaal moet melden en daarbij moet aangeven welke adviezen hij of zij gekregen heeft. Zo wordt bij stemmingen zichtbaar welke partijen zich vooral laten leiden door de belangen van bijvoorbeeld het bedrijfsleven. Je bent gekozen om jouw kiezers te vertegenwoordigen en niet een of andere groep bedrijven, bijvoorbeeld de chemische industrie of de landbouw of de kolenmijnbouw. Zo wordt al die eurosceptici en populisten de wind uit de zeilen genomen. Wat nu opviel was, dat de fracties van de EVP, de Christendemocraten met het CDA en de liberalen met de VVD en D66 zich tegen meer openheid verklaarden. Het voorstel tot meer openheid over lobbycontacten kwam vooral van een groep Groene EP-leden, gesteund door hun medewerkers en NGO’s op dit terrein en heel veel burgers met handtekeningenacties.

Het zou mooi zijn als ook de Europese Commissie met hun ambtenaren en de ambtenaren van de lidstaten, die aan Europese wetsontwerpen meewerken meer openheid over lobbyinvloed gaan betrachten. Eigenlijk zou dat ook moeten gelden voor onze minister-president, die er blijk van heeft gegeven zeer open te staan voor de wensen van het internationale bedrijfsleven en voor de andere ministers. Eigenlijk geldt het voor iedereen, die uitvoerend werk verricht en voor elke volksvertegenwoordiger of het nu een raadslid is of een Tweede Kamerlid. Het probleem is wel, dat soms openheid niet mag, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van ruimtelijke  plannen. Je wilt immers grondspeculanten niet in de kaart spelen.

Jaargang 11, Nr. 550.