John Ch.M. Jorna

UTRECHTS LANDSCHAP MAAKT ZICH NIET POPULAIR DOOR IDEEËLE HUURDERS AF TE KNIJPEN

Het Utrechts Landschap beheert veel natuurgebied en prachtige landgoederen in de provincie Utrecht. Dat vind ik erg belangrijk en daarom ben ik al vele jaren lid of te wel “Beschermer van het Landschap”. Ik wandel en fiets maar al te vaak door gebied van ons Utrechts Landschap en bewonder ook hun tijdschrift met zeer goede informatie. Hun opdracht de unieke landschappen van de provincie Utrecht voor het nageslacht te behouden vervullen zij met verve. Hun werk is een belangrijk onderdeel van de bescherming van natuur en milieu.

Dan zou je mogen verwachten, dat dergelijke organisaties een bredere visie op de bescherming van natuur en milieu hebben dan alleen de bescherming van het landschap. Als het milieu op allerlei manieren verpest wordt, helpen die snippers natuur niet erg. Bovendien hebben die net zo goed last van luchtvervuiling of uitdroging of lawaai, zwerfvuil, klimaatopwarming en zeespiegelstijging. Dat zijn dan nog de verschijnselen, maar van specialisten zou je mogen verwachten, dat ze ook oog hebben voor de diepere oorzaken van de aantasting van onze woonplaneet Aarde. Die moet je zoeken bij de organisatie van de wereldeconomie. Je ziet bij wereldondernemingen een enorme schaalvergroting en de eigenaren ervan en dan vooral de grootaandeelhouders bezitten een enorme macht ook naar de politiek. Ze beïnvloeden de wetgeving en kunnen druk uitoefenen door te dreigen met verlies aan werkgelegenheid. Winstmaximalisatie is hun hoogste doel en ruime uitgaven ten gunste van het milieu passen daar niet bij. Paus Franciscus beschrijft het uitvoerig in zijn recente milieu encycliek Laudato si.

Het Utrechts Landschap doet zijn werk onder steeds moeilijker omstandigheden. Rijk en Provincie draaien de subsidiekraan steeds verder dicht en hun slechte voorbeeld wordt gevolgd door veel burgers. De offervaardigheid neemt steeds verder af, al is er één troost; onder jongeren neemt die de laatste jaren weer toe. Sponsorende bedrijven verminderen hun steun. Waar moet het Landschap zijn geld vandaan halen? Eigenlijk is het Landschap een grote onderneming met een groot bezit, maar met weinig opbrengst uit dat bezit. Wat pacht van boeren, de opbrengst van de houtwinning, de wol en het vlees van schapen, een beetje fruit. Dat is het wel. De zakenmensen in het bestuur hebben kennelijk besloten, dat de opbrengsten uit het bezit, pacht van de boeren en huur van gebouwen omhoog moet. Tsja, zaken zijn zaken.

Een van die huurders van het kasteel Stoutenburg, vroeger hun bezit, is een Franciscaanse leefgemeenschap, die zich vooral richt op milieueducatie. Ze hebben een biologische moestuin, gerund door vrijwilligers. Ze leren mensen gezond te koken, ze organiseren conferenties over milieuonderwerpen en verlenen af en toe ook gastvrijheid voor werkweken of andere conferenties. Daar verdienen ze wat mee om het geheel te kunnen runnen. Maar de rechter beschouwt deze activiteiten als die van een bedrijf in juridische zin en een bedrijf heeft niet zoals bij een woning recht op huurbescherming. Ze hebben van de rechter tot 1 januari 2017 de tijd gekregen om het gebouw te ontruimen. En zo krijgen de ondernemers van het Utrechts Landschap bij hun tweede poging hun zin. Ze zeggen niet de huur op, zoals de vorige keer, neen, ze maken de huur onbetaalbaar. Tsja, zaken zijn zaken.

De kernactiviteit van het “Milieuklooster Stoutenburg” is de milieueducatie. Dat past bij de Franciscanen, want hun stichter Franciscus van Assisi, was een groot dierenvriend. Je zou van een milieuorganisatie als het Utrechts Landschap mogen verwachten, dat zij dat werk van harte willen steunen. Kennelijk hebben de zakelijke bestuurders een te beperkte visie op de bescherming van ons aardse ecosysteem. Zijn zulke mensen dan wel geschikt voor hun werk? Ik zou best mijn beschermers bijdrage flink willen verhogen om Stoutenburg te redden, maar het vonnis is kennelijk al geveld. Straks wandel ik met minder plezier door Bornia of Heidestein.

Jaargang 9, Nr. 437.

HET MAG NIET GEZEGD WORDEN; DE NEDERLANDSE REGERING IS BEREID TOT MASSAMOORD

Vandaag diende in Utrecht het beroep tegen de schorsing van Mr. Meindert Stelling als advocaat door de Haagse Deken van de advocatuur. Al ruim dertig jaar procederen Nederlanders tegen de Staat, omdat zij vinden, dat het dreigen met kernwapens en zelfs de bereidheid kernwapens tegen steden te gebruiken in strijd is met het humanitair oorlogsrecht. Opeenvolgende regeringen waren en zijn bereid oorlogsmisdaden te begaan. Het Internationaal Gerechtshof heeft in een uitspraak bevestigd, dat het dreigen met kernwapens niet mag.

In Nederland zijn Amerikaanse kernwapens opgeslagen in bunkers op de vliegbasis Volkel, Oostelijk van Uden. Regelmatig zijn antikernwapenactivisten de basis binnengedrongen, hebben zaken vernield en gebouwen, zelfs de verkeerstoren bezet. Dat mag uiteraard niet, maar kernwapens gebruiken tegen burgers mag helemaal niet. Burgers hebben de plicht zich tegen misdaden te verzetten en minstens door die bekend te maken Ze hebben het recht hun mening over kernwapens te uiten en het recht ertegen te demonstreren. Mr. Meindert Stelling heeft ook zeer vaak deze activisten tegenover de rechtbank in ’s Hertogenbosch verdedigd. Hij deed dat in niet mis te verstane bewoordingen en uitte stevige kritiek naar de rechters,

Hoe reageerden de rechters? Vooral de Bossche rechters proberen uit alle macht onder een uitspraak uit te komen. Ze verklaren zich niet bevoegd en vinden het een zaak van de politiek. Maar je mag niet uitsluiten, dat politici handelen in strijd met de wet en met name in strijd met het internationaal recht. Hun carrière is kennelijk belangrijker dan gewetensvol recht spreken. Het geldt bij het proces tegen de staat en het geldt bij processen tegen vredesactivisten. De Bossche rechtbank is wat dit betreft berucht. Een rechter van elders sprak de activisten gewoon vrij, want zij hebben het recht om te demonstreren. Bij een geheel ander geval is gebleken, dat Bossche rechters zelfs bereid zijn getuigen meineed te laten plegen om de door hen gewenste uitspraak te kunnen doen. Als je dan als rechters steeds opnieuw de zware kritiek uit de mond van Mr. Meindert Stelling moet horen, dan wordt er kennelijk gezocht naar een manier om Stelling monddood te maken. Het vuile werk is nu verricht door de Haagse Deken. Hij heeft Stelling van het tableau geschorst. Hij mag zijn beroep als advocaat niet langer uitoefenen. Hij wordt brodeloos gemaakt.

Hoe ging het vandaag? Op het Plein van Justitie werden spandoeken en ballonnen opgehangen. Muziek weerklonk en collega’s van Stelling, een cliënt, iemand van Pax en een vredesactiviste hielden toespraken. Ze drongen aan op het terugdraaien van de schorsing. Een bijzonder verhaal van de vredesactiviste was, dat zij op de basis Volkel Amerikaanse documenten had buitgemaakt. Een daarvan wees op gemaakte fouten. Bij een oefening werd een kernbom verkeerd onder een straaljage bevestigd en viel bij de start op de startbaan. De buitenschil barstte. Dat had heel rampzalig kunnen aflopen. Een ongeluk met kernwapens is een van de risico’s, die wij in de wereld lopen. Er werd geloot, wie er naar binnen mochten, want de zaal was te klein voor alle belangstellenden. Toen de zitting eindelijk begon, meldde de voorzitter wie er aanwezig waren en vertelde welke brieven er de laatste maanden waren ontvangen. De advocaat van Stelling, Mr. Jebbink verzocht vervolgens  om een preliminair betoog, gevolgd door een antwoord van het Hof. De aanwezige toehoorders hadden recht op openbaarheid. Toen de voorzitter zonder overleg met de andere leden van het Hof dit weigerde, restte Mr. Meindert Stelling niets anders dan het Hof te wraken. De Wrakingskamer zal 9 december bijeen komen.

Wilt u er meer over weten? Mr. Stelling heeft alle correspondentie op Internet gepubliceerd. Onthutst keerde ik naar huis terug. Zo wordt er in Nederland dus recht gesproken. Soms.

Jaargang 9. Nr. 436.

IS DIT EEN REVOLUTIE?

Wanneer ik de sociaaleconomische verhoudingen in de wereld bekijk, wordt ik vaak getroffen door de overeenkomst met de situatie in de tijd voor de Franse Revolutie. Koning, adel en geestelijkheid zwelgen in rijkdom en luxe. Een middenstand is er nauwelijks en de massa van boeren en arbeiders wordt door de rijken uitgebuit. Dan komt het tot een uitbarsting en de levens van veel rijken eindigen onder de guillotine.

Ook nu is er een elite van miljonairs en miljardairs, die het geld kan laten rollen. Ze beschikken over privé vliegtuigen, woningen in New York, Londen, Sankt Moritz en Doha. Zij hebben de leiding van de belangrijke wereldondernemingen of aandelenfondsen en nemen op afstand de beslissingen, die het leven van miljoenen overal in de wereld bepalen. We zien hun kolossale jachten in de havens aan de Middellandse Zee. Maar de meesten van hen leven in betrekkelijke anonimiteit. Hun macht overtreft die van vrijwel elke regering. Alleen wereldmachten als de USA, de EU, China, Rusland en misschien Japan en India kunnen hen tegenspel bieden. Donald Trump lijkt mij niet rijk en machtig genoeg om tot deze wereldtop te behoren. Ik vraag mij in gemoede af of hij werkelijk van plan is de macht van hen onder controle te brengen en zo te zorgen, dat zij rekening gaan houden met de werkers, die hen hun rijkdom bezorgen. Of wil hij hen omkopen door de winstbelasting in de USA stevig te verlagen? Het wordt tijd, dat de media de leden van deze wereldtop gaan identificeren en de machtsstructuren gaan blootleggen. Ngo’s als SOMO en universiteiten kunnen daarbij helpen. Is de overwinning van Donald Trump nu echt een revolutie? Is het volk door hem te kiezen nu echt in opstand gekomen? Dat zal nog moeten blijken, maar ik vrees, dat Trump vooral op zijn eigenbelang uit is. Er moet immers volgens hem veel infrastructuur, wegen, spoorlijnen, vliegvelden, bruggen en viaducten grondig vernieuwd worden, maar ook scholen, ziekenhuizen, overheidsgebouwen, stations, luchthavens en zeehavens. Dat is toch geweldig voor Trump, de vastgoedmagnaat. Maar inderdaad, het is het recept van de New Deal, overheidsinvesteringen geven meer werk, de economie groeit, de belastingopbrengst stijgt en misschien kan zo de enorme staatsschuld worden afgelost. Obama is er al mee begonnen, heeft miljoenen banen geschapen en de werkloosheid is fors gedaald. Of Trump zo de onzekerheid over de toekomst van de Amerikanen en vooral over de toekomst van hun kinderen zal wegnemen, dat moeten we nog zien. De jongeren laten in grote getalen zien, dat ze er weinig vertrouwen in hebben. Zij zijn goed opgeleid en weten, dat het grote onzin is niet in de klimaatverandering te geloven. De omslag naar een nieuwe economie zal voor de jongeren veel werk scheppen. Ze snappen, dat goede contacten met het buitenland en toenemende handel voor hen van belang is om aan het werk te komen. Ze weten, dat veel productie al weer terug is in hun land omdat de robots in de USA even goedkoop werken als in China, Vietnam of de Filippijnen. Outsourcing is niet meer nodig. Ze kennen het belang van internationale wetten, die buitenlanders in de VS, maar ook Amerikanen elders in de wereld beschermen. Ze willen allerlei nieuwe verworvenheden als het recht op abortus, het homohuwelijk en weed voor privé gebruik niet kwijt. Dan gaat het er niet om, dat ze het voor zich zelf willen, maar wel voor hun leeftijdgenoten. De betogingen van nu zijn nog niets vergeleken bij het verzet, dat zal oplaaien als Trump werkelijk zijn conservatieve ideeën zal willen doorvoeren.

Beste Donald, volgens mij heb je geen idee, waaraan je begonnen bent. Hoe gaat het met je aflopen?

Jaargang 9, Nr. 435.

LANDELIJKE BELANGSTELLING VOOR HET KROMME RIJNSYMPOSIUM

De Historische Kring tussen Rijn en Lek viert dit jaar het vijftigjarig bestaan. Een van de oprichters is Prof. Dr. Cees Dekker. Hij heeft landelijke bekendheid geoogst door een dik boek over de geschiedenis van het Kromme Rijngebied en een even dik boek over de ontginningsgeschiedenis van het Sticht. Het zijn belangrijke naslagwerken voor de amateurhistorici van deze historische kring. Toch is nog veel onbekend en daarom werd dit symposium georganiseerd om mensen met velerlei deskundigheden bijeen te brengen met het doel een groot aantal vragen over de geschiedenis van het Kromme Rijngebied alsnog beantwoord te krijgen. Als einddatum voor dit project is het jaar 2022 gekozen, want dan over zes jaar is het 900 jaar geleden, dat de Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede werd afgedamd. Het symposium trok geïnteresseerden uit de streek, maar ook velen uit het hele land.

Het Kromme Rijngebied kent een lange bewoninggeschiedenis vanaf de prehistorie. De oeverwallen van de Kromme Rijn en de stroomruggen in het gebied werden al vroeg bewoond. De laaggelegen kommen waren moerassige wildernissen. Amateurarcheologen van de kring hebben in de omgeving van Wijk bij Duurstede, het vroegere Dorestad en Houten veel onderzoek gedaan. Overal vindt men in dit grensgebied van het Romeinse Rijk sporen van bewoning uit die tijd: een villa in het Oude Dorp van Houten, het Romeinse fort Fectio bij Vechten tussen Bunnik en Utrecht en de Weg langs de limes, de grens van het Romeinse Rijk. Met de Romeinen vertrekken in de vierde eeuw veel bewoners. Pas in de Karolingische tijd bloeit het gebied weer enigszins op. Er ontstaan dorpen op de oeverwal van de Kromme Rijn en op de Houtense stroomrug en later ook op de oeverwal van de Lek. De landschapsstructuur, die in de middeleeuwen is ontstaan, bestaat nog steeds.

Bepalend is de OZO-WNW gerichtheid van de Heuvelrug en de Kromme Rijn en de vroegere stroomgordels. Daar vind je steeds de ontginningsbases voor de langgerekte percelen, die bijna overal op het NNO gericht zijn. De oudste bewoningsgebieden kennen echter een blokverkaveling op de hoger gelegen oeverallen en stroomruggen. De wat lager gelegen gebieden bij de dorpen werden als gemeenschappelijke weiden gebruikt. Pas toen de bevolking groeide door natuurlijke groei, maar ook door vestiging werden andere gebieden ontgonnen. Een oeverwal met een weg vormde dan de ontginningsbasis, zoals hier in de buurt de Schoudermantel en de Werkhovenseweg en de Achterdijk.

De kommen van Langbroek en van Schalkwijk kon pas ontgonnen worden na de afdamming van de Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede in 1122. Zo’n kom krijgt regenwater en kwelwater en er moet dus voor ontwatering gezorgd worden door een wetering, een brede sloot. Maar dan komen de vragen. Is die Langbroekerwetering nu eerst helemaal gegraven voordat men aan de ontginning begon met de wetering als ontginningsbasis? Wie begon daarmee? Wie betaalde? Wie kende de percelen toe? In welke volgorde? Vaak is van een bepaald vak met meerdere percelen wel te zeggen dat het eerder dan een ander vak is ontgonnen, maar een jaartal is nog niet bekend. Tijdens het symposium werden meerdere methoden genoemd. Je kunt toponiemen inventariseren en in kaart brengen. Die stapeling van toponiemen met eigenarengegevens en lijsten met de cijns per perceel kunnen samengevoegd worden tot een kaart, die mogelijk een beeld geeft van de volgorde in de ontginning van een blok. De Geografische Informatie Systemen (GIS) bieden die mogelijkheid. We kregen daarvan spectaculaire beelden te zien. Zou archeologisch onderzoek in dit gebied mogelijkheden bieden, wanneer men bijvoorbeeld de ondergrond van oude boerenerven gaat onderzoeken op materiaal, dat gedateerd kan worden? Heel wat werk voor studenten en onderzoekers in de komende zes jaar.

Ik zou bijna zestig jaar jonger willen zijn en hier aan de slag gaan met al die nieuwe methoden ook, die in mijn studietijd nog niet bestonden. Als Cees Dekker er de beschikking over had gehad, hoe zou zijn boek dan geworden zijn? Het is een interessante vraag, maar die zullen we nooit kunnen beantwoorden. Cees is er helaas niet meer. Een nieuwe generatie moet het werk afmaken.

Jaargang 9, Nr. 434.