GAAN GOD’S WETTEN VOOR?

Het tijdschrift Opbouw is een uitgave van de Congregatie van het Heilig Sacrament. Meestal bevat het artikelen over het geloof, godsdienstige gebruiken en religieuze praktijken. Het nummer 3 van 2015 heeft als thema “Christen zijn in het politieke landschap”. Het eerste artikel, ‘Politieke verantwoordelijkheid dragen’ is zeer principieel. In politieke discussies worden de wetten van de staat nogal absoluut geldend genoemd. Toch staan internationale verdragen, Europese wetten en Mensenrechten boven de nationale wetten. In de discussie  voorafgaand aan het wetgevingsbesluit wordt er scherp op gelet of de wet niet strijdig is met Europees recht of andere internationale verdragen. Met name confessionele partijen kijken of het wetsvoorstel strijdig is met de ethische opvattingen binnen de kerken. Eigenlijk zouden ook niet-confessionele partijen dat kunnen doen. De Bijbel bevat veel aloude wijsheid, die nog steeds van waarde is. Ook onkerkelijke mensen kunnen er hun eigen overwegingen aan toetsen. Daarnaast zijn de Bijbel en bijvoorbeeld de Sociale Leer van de Rooms-katholieke Kerk zeer inspirerend als het erom gaat beslissingen te nemen, die goed zijn voor de burgers van een land. In het christendom is hulp geven aan de zwakken en hulpbehoevenden zeer belangrijk. Het gaat dus om twee zaken, inspiratie en ethische normen, opvattingen over goed en kwaad.

Al op de eerste bladzijde staat een citaat uit de ‘Catechismus van de Katholieke Kerk’, een vuistdik boek vol officiële opvattingen van de Kerk. Heel wat seculiere mensen zullen het citaat met enige verontwaardiging lezen. Het luidt: “De burger is in geweten verplicht om de voorschriften van de burgerlijke overheid niet te volgen, wanneer deze zouden ingaan tegen de eisen van de zedelijke orde, tegen de fundamentele rechten van de menselijke persoon of tegen de leer van het evangelie.” De rassenwetten in Nazi-Duitsland vormen een duidelijk voorbeeld. Recent was hier een plan om hulp aan illegalen in Nederland strafbaar te stellen. Een dergelijke wet zou naar mijn mening ook duidelijk strijdig zijn met de fundamentele rechten van de menselijke persoon. Ik zou aan zo’n wet ook niet gehoorzamen. Een ander voorbeeld. Ik ben geen straaljagerpiloot en zal het ook nooit (meer) worden. Als ik het wel was en ik zou de opdrachtl krijgen een kernbom af te werpen, dan zou ik weigeren, zelfs op straffe van de kogel. Toch is het officiële beleid van Nederland om bij een gewapend conflict zo nodig als eerste gebruik te maken van kernwapens. Het is strijdig met het internationaal oorlogsrecht, omdat een kernwapen massaal burgerslachtoffers zal veroorzaken. Ik zal dus nooit op een partij stemmen, die dit kernwapenbeleid steunt. Toch doen zeer veel christenen dat, misschien uit onwetendheid of omdat ze de domme praatjes van politici geloven. Er zijn dus wel degelijk voorbeelden in het Nederland van nu, waarop het citaat van toepassing is.

Moeilijker is de vraag of je als christen je ethische opvattingen aan anderen mag opleggen. Abortus provocatus, euthanasie en homohuwelijk zijn in Nederland toegestaan, maar niemand wordt er toe gedwongen. Christelijke politici en anderen hebben er wel voor gezorgd, dat er duidelijke voorwaarden zijn gesteld om mistoestanden te voorkomen. Ik ken eigenlijk maar twee voorbeelden, waar de staat wel dwang uitoefent. Bij gewetensbezwaren kwam je niet zo maar onder de militaire dienstplicht uit en bovendien kreeg je bij erkenning van de gewetensbezwaren vervangende dienstplicht. Militairen, die zich aan uitzending naar het toenmalige Nederlands-Indië onttrokken zijn de gevangenis in gegaan. Een tweede voorbeeld zijn de weigerambtenaren. Zij worden voor de keus gesteld: ontslag of tegen hun geweten in als ambtenaar van de burgerlijke stand meewerken aan een homohuwelijk. Zoals communisten vroeger niet bij de PTT mochten werken, zo mogen sommige strenge protestanten nu niet meer als ambtenaar van de burgerlijke stand werken. Ik vind dit een penibele zaak. Iedereen is gelijk voor de wet.

Kerken krijgen vaak het verwijt overal tégen te zijn. Inderdaad komen kerken vaak met bezwaren. Maar kerken zijn vooral vóór een bepaalde levenshouding. Zoals Jezus willen ze de zieken genezen, de armen helpen, de eenzamen troost bieden en de onwetenden kennis bijbrengen. Onze sociale wetgeving is vooral door christelijke partijen tot stand gebracht en wordt nu door liberale partijen als D66 en de VVD weer afgebroken. Veel ziekenhuizen werden door katholieke nonnen of protestante diaconessen gesticht het onderwijs is vanouds verzuild. Alleen daar waar burgers verzuimden scholen te stichten greep de overheid in en stichtte openbare scholen. Nog steeds doen kerkelijke mensen veel sociaal werk. Ik merk nog niet zo veel van anderen, die ervoor zorgen, dat die initiatieven niet voor de samenleving verloren gaan.

Mijn eigen politieke keuze voor GroenLinks is vooral geïnspireerd door mijn religieuze overtuiging. Ik wil een rechtvaardige samenleving, ook in de Derde Wereld, ik wil vrede tussen de volken en ik wil bescherming van de natuur en een schoon milieu. In mijn ogen heeft GroenLinks hiervoor de beste ideeën.

Jaargang 8, Nr.369.

EIJK STAAT VOOR LASTIGE BESLISSING

Afgelopen woensdag, bevatte de Volkskrant een pagina groot interview met de transgender vrouw Rhianna Gralike uit Oost-Flevoland, die dreigt ontslagen te worden als penningmeester van het bestuur van de Norbertusparochie. Rhianna ging jarenlang als Richard door het leven, was en is gehuwd met Mariëtte en samen hebben ze drie zonen. Toen zij benaderd werd om penningmeester te worden, is zij zeer open geweest over haar levensgeschiedenis. De plaatselijke pastor en de parochiepastoor zagen geen bezwaar. Als je gewoon nuchter nadenkt, ligt dat ook voor de hand. Maar toen ontdekte men in de laatste encycliek van paus Franciscus een passage, waarin de transitie van man tot vrouw en omgekeerd wordt afgewezen. Toen kreeg pastoor Boogers het moeilijk en zijn baas vicaris Cornelissen ook. Die rapporteerde weer bij de aartsbisschop en plots was er een kwestie. Pastoor Boogers vroeg Rhianna in een brief zelf ontslag te nemen.

In die fase stuurde ik pastoor Boogers een mail: “Zeereerwaarde Heer,

Verdrietig heb ik het bericht op rkk.nl gelezen, waarin uw rol beschreven staat bij het verzoek aan een vrouw, die vroeger in het lichaam van een man door het leven ging. In de jaren negentig van de vorige eeuw werd ik door een man benaderd, die zich als Rooms-katholiek afvroeg of hij, zich vrouw voelend  lichamelijk van geslacht mocht veranderen. Ik was bij hem bekend doordat ik redacteur was van ons toenmalig parochieblad. Bovendien was zijn schoonzoon een oud-leerling van mij. Ik heb toen overlegd met onze pastoor en die heeft haar begeleid in de transformatie naar het ook lichamelijk vrouw zijn. Zij toonde zich die laatste jaren van haar leven zeer gelukkig. Dat gold ook voor zijn vrouw en zijn kinderen. Want eindelijk was zij die zij voelde die zij was.

Zo maakt de natuur wel vaker foutjes en als het mogelijk is worden open ruggetjes of hazenlippen hersteld en worden Siamese tweelingen van elkaar gescheiden. Paus Franciscus zal toch niet bedoelen, dat mensen hun lichaam maar hun hele leven moeten aanvaarden? Waarom dan wel deze fouten van de natuur?

Indien u uw handelwijze doorzet en inderdaad een ontslagbrief verstuurt treft u iemand in het diepste van haar wezen. Het is geestelijke mishandeling, een liefdeloze daad.

Het maakt mij verdrietig, dat de Rooms-katholieke Kerk al die variaties in de menselijke natuur niet aanvaardt en al die mensen met verschillende geaardheid allemaal even liefdevol benadert en met hun andere gedrag liefdevol accepteert. Het getuigt van zo weinig wezenlijk inzicht, dat er verschillen bestaan, ook door onze Schepper gewild. Hoe lang gaan we nog tegen die wil van God in?

Ik wens u veel sterkte toe bij het nemen van uw gewetensbeslissing.

Met vriendelijke groet,”

Na het versturen van deze mail, (waarop ik geen antwoord kreeg,) heeft Rhianna een uitnodiging voor een gesprek van kardinaal Eijk ontvangen. In de verwachting, dat het een pastoraal gesprek zou worden kwam zij op de Mailiebaan, maar al snel bleek het om een hoorzitting te gaan. De zaak werd helemaal niet met pastorale zorg benaderd, maar strikt juridisch. Het werd een verhoor met soms zeer impertinente persoonlijke vragen over zijn/haar seksleven in het verleden. Eijk gaat nu nadenken en komt binnenkort met zijn beslissing.

De strikt afwijzende standpunten van Paus Franciscus over zaken als homohuwelijk en transgenders zijn intussen wel bekend. Zo progressief als hij is op politiek, sociaaleconomisch en ecologisch terrein zo achtergebleven en misschien wel typisch Latijns-Amerikaans is hij op seksueel gebied. Nu is een uitspraak in een encycliek niet verplichtend voor katholieken, maar wel een om serieus te nemen en mee te nemen in de eigen gewetensbeslissing. Dat geldt dus ook voor kardinaal Eijk. Hij is specialist op het gebied van medische ethiek en in eerste instantie als medicus opgeleid. Beroepshalve moet hij goed op de hoogte zijn van de medische en psychologische kanten van de zaak. Hij moet begrijpen, dat het voorkomt, dat een mens in het lichaam van een man zich vrouw voelt. Als mens is zij vrouw, maar zij heeft het lichaam van een man.

Wat maakt een mens tot vrouw of tot man? Soms maken we van die mannen mee bij wie het lichaam een grote rol speelt. Ze scheppen op over de lengte van hun penis en over het vermogen om een vrouw in het liefdesspel te bevredigen. Omgekeerd zijn er mannen, die worstelen met hun geringe vermogens in die richting. Velen met mij zullen het maar primitieve opvattingen vinden. Voer voor seksuologen. Zeker van kerkmensen zou men mogen verwachten, dat veel meer waarde gehecht wordt aan geestelijke eigenschappen, die iemand tot een waardevol mens maken, een man of vrouw naar ons hart. Vechten voor recht, trouw aan mensen en verbanden om je heen, opofferingsgezindheid maken voor mij iemand tot een echte man. Zorgzaamheid, invoelingsvermogen en verdraagzaamheid lijken mij vooral bij een vrouw passen. Maar hierover zal iedereen wel weer anders denken. Echte liefde van een vrouw voor een man en omgekeerd houdt op den duur geen stand vanwege louter lichamelijke eigenschappen.

Het zijn misschien allemaal vanzelfsprekende dingen en dan is het ook niet verbazingwekkend, dat de overgrote meerderheid van de parochianen in Oostelijk Flevoland geen enkele moeite heeft met de transitie van Richard naar Rhianna. Van hen mag hij heel zeker penningmeester blijven. Sterkte Eminentie!

Jaargang 8, Nr. 368.

WAAROM ZO NAARSTIG OP ZOEK NAAR NALATENSCHAPPEN?

Tijdens een economische crisis wordt er minder aan goede doelen gegeven. Het effect ijlt nog twee jaar na als de crisis voorbij is. Dat berichtte de Volkskrant (p. 2 en 24-25) gisteren, 10 juli 2015. De inkomsten over 2014 werden vergeleken met die van 2013. Er waren sterke stijgingen en dalingen. Die hangen samen met de wisselende inkomsten uit nalatenschappen. Ik merk, dat allerlei goede doelen hun donateurs uitnodigen om de organisatie op te nemen in je testament. Uiteraard wil iedere organisatie de inkomsten vergroten en zo met nog meer succes de eigen doelstellingen te verwerkelijken. Meer inkomsten betekent tevens meer mogelijkheden om aan fondsenwerving te doen. Dat heet het Mattheus-effect. Wie goed doet, goed ontmoet. Succesvolle organisaties gaan het zo steeds beter doen. Alleen rellen of incidenten kunnen de opbrengsten verlagen.

Maar waarom die nadruk op het verkrijgen van nalatenschappen? Ik vermoed, dat het vooral welgestelde alleenstaanden zonder kinderen zijn, die bereid zijn hun vermogen aan een goed doel na te laten. Die zijn er tegenwoordig veel meer dan vroeger. Het is een gevolg van de vergrijzing, van de toegenomen welvaart en van de individualisering. Het geringere aantal jongeren kan leiden tot lagere inkomsten. Het zou ook kunnen, dat jongeren het geven verleerd zijn of nooit geleerd hebben. Daar lees ik niets over. Ik merk het ook niet bij het collecteren. Jonge ouders laten hun kinderen het geld in de collectebus doen en voeden ze zo op in goedgeefsheid. Er is een groeiende groep met een egoïstische mentaliteit, vooral onder jongere generaties. Ik weet niet of dat invloed heeft op hun geefgedrag. Zouden PVV-aanhangers minder geven aan ontwikkelingsorganisaties? Zouden VVD-stemmers slechte gevers zijn? Ik heb vaker verhalen van ervaren collectanten gehoord over de lage opbrengsten in “Goudkust”-wijken. Maar wellicht geven de bewoners vooral door geld over te maken via de bank.

Zou de secularisatie en de ontkerkelijking invloed hebben? Kerkelijke mensen worden voortdurend aangespoord tot liefdadigheid, maar de goede doelen kennen hun vak en weten met hun gevoelige aansporingen veel mensen te bereiken. Het zou wel kunnen, dat er verschuivingen optreden. Kerkelijke organisaties als Kerk in Actie en Cordaid zien hun inkomsten langzaam dalen door het overlijden van hun trouwe donateurs, maar een “neutrale” organisatie als Oxfam/Novib vertoont een sterke stijging. De Zonnebloem kreeg in 2013 veel uit erfenissen en in 2014 juist niet. Vooral daardoor wisselen de jaarlijkse inkomsten toch sterk.

Bij al die goede doelen gaat het niet alleen om geld, maar ook om meewerkende vrijwilligers. Dat zijn op de eerste plaats natuurlijk de collectanten. Een organisatie als de Zonnebloem werkt vooral met vrijwilligers. Toen dat nog een duidelijk kerk gebonden club was, vond je onder de bekende kerkleden altijd wel weer nieuwe vrijwilligers, die als gastheer of gastvrouw optreden bij de koffieochtenden of die zieken en gehandicapten thuis bezoeken. Hoe vind je de jonge mensen als zij het niet meer nodig vinden hun kerk te bezoeken? In Bunnik ging zo de plaatselijke afdeling van de Zonnebloem over de kop. Niet leuk voor de ouderen en de zieken en gehandicapten. In veel gezinnen werken beide ouders en dan wordt vrijwilligerswerk moeilijker, zeker overdag. De economisering van ons leven heeft zo zijn nadelen.

Jaargang 8, Nr. 367,

BESTAAT EUROPESE SOLIDARITEIT?

Zelfs bij Nederlandse solidariteit kun je vraagtekens zetten. De dikke IK denkt vooral aan zich zelf en scheldt op uitkeringstrekkers, die van onze centen leven en dikke televisies in huis hebben. Kunt u zich voorstellen, dat in de armere randprovincies met veel werklozen er veel minder medische zorg zou zijn tenzij de mensen er zelf voor betalen? Kunt u zich voorstellen, dat uw werkloze kinderen en kleinkinderen maar heel kort een uitkering krijgen en vervolgens afhankelijk zijn van uw pensioen? De hele familie moet leven van het ook al gekorte pensioen van de grootouders. Er zijn binnen Nederland flinke regionale welvaartsverschillen. De grootste bijdrage aan het BNP komt uit de Randstadprovincies en daarnaast uit Noord-Brabant. Natuurlijk gaan er geldstromen vanuit de welvarende provincies met weinig werklozen naar de provincies met veel werklozen. Zelfs Geert heb ik daar nog niet over horen klagen. Toch is Nederland pas tweehonderd jaar een eenheidsstaat. Die staat zorgt ervoor, dat werkzoekenden in heel Nederland hetzelfde behandeld worden. Door de decentralisatie van een deel van de zorg bestaat overigens wel het risico, dat in de ene gemeente er ruimere toedeling van zorg gaat optreden dan in de andere. Als dit merkbaar wordt, zal het ongetwijfeld tot scherpe protesten leiden. Regionale ongelijkheid wordt binnen Nederland als onwenselijk beschouwd.

Na de invoering van de Euro merkten de Grieken en zij niet alleen, al snel, dat er binnen de Europese Unie de regionale ongelijkheden onaanvaardbaar groot zijn. Dat gaf sociale onrust en met geleend geld werd die bezworen. De lonen stegen en daarmee verspeelden de Grieken een van de weinige gunstige vestigingsplaatsfactoren. Arbeidsintensieve industrieën sloten de deuren. De werkloosheid nam toe. De Griekse crisis barstte los. Zie eerdere columns van30 april 2010, 2 en 9 juli 2011.

Heeft het zin de Grieken alsmaar geld te lenen? Het meeste daarvan verdwijnt weer even snel uit Griekenland om de eerdere leningen af te lossen en de rente te betalen. Maar heel weinig komt Griekenland zelf ten goede. De armoede wordt steeds erger. En intussen zijn wij de Griekse scheepsmagnaten ter wille, die de Griekse belastingen willen ontwijken. Voorzitter Jeroen Dijsselbloem is daar als Nederlands minister van financiën mede verantwoordelijk voor.

Natuurlijk moet er in Griekenland veel hervormd worden. Denk aan betere belastinginning, bestrijding van corruptie en vriendjespolitiek. Maar als de Grieken hun economie niet op poten kunnen zetten, dan blijft de narigheid. Dan moet het kapitaal niet uit het land verdwijnen naar andere EU-landen. Dan moeten multinationals volop investeren in Griekenland, zoals Philips eerder deed toen het productie overbracht naar Polen. Dan moeten handelaren in de gehele EU en daarbuiten Griekse producten gaan importeren en wij consumenten moeten vooral Griekse olijfolie of druiven kopen. Dan moeten we en masse in Griekenland op vakantie gaan. Dan helpen we de Grieken pas echt. Maar daarover hoor je ze in Brussel niet praten. Het zou een terechte aanval op het systeem van de vrije markteconomie zijn. Die ultralinkse Griekse regering moet een lesje geleerd worden. En zo laten we de gewone Grieken rustig creperen en de domsten onder ons roepen over die luie Grieken.Toch hoop ik dat de Grieken zondag JA stemmen, zodat ze bij europa blijven horen. Ik vermoed dat over honderd jaar de historici met verbazing zullen spreken over het gebrek aan Europese solidariteit in het begin van de eenentwintigste eeuw.

Jaargang 8, Nr. 367.