John Ch.M. Jorna

Geloven in God. Is dat weten, dat God bestaat? Als God er werkelijk voor ons is, zoals de Bijbel zegt, dan moet dat een heel ander zijn wezen, dan het zijn van de mens of de planten en dieren of de bergen en de oceanen of de sterren en de planeten. Wat het zijn van God inhoudt, kunnen wij naar mijn overtuiging niet met ons verstand omvatten. Ik kan soms vermoeden, dat het God is, die voor ons zorgt, die wonderlijke dingen laat gebeuren. Ik weet het dan niet, maar voorzichtigjes aan geloof ik het. Misschien is God aan het werk geweest.

Mensen vormen beelden van God. Die veranderen in de loop van de tijd. Maar die beelden zijn niet de werkelijkheid. Er was het beeld van de almachtige God en de alwetende God en nu is er meer het beeld van de liefdevolle God, de zorgende God. Het bestaan van God bewijzen lijkt mij niet mogelijk. Het niet bestaan van God kun je evenmin bewijzen.

God is met onze zintuigen of met allerlei instrumenten niet waarneembaar. Dat wil weer niet zeggen, dat hij/zij/het niet bestaat. Er kan een andere werkelijkheid bestaan buiten de ons bekende werkelijkheid. Als wetenschapper mag je dat niet uitsluiten. Geografen probeerden de uitkomsten van ruimtelijke processen te voorspellen, zoals economen dat doen met behulp van hun modellen. Het klopt nooit, want mensen handelen niet altijd logisch volgens vaststaande wetten. We kunnen uitspraken doen met een zekere waarschijnlijkheid, maar meer ook niet. Natuurwetten zijn niet bruikbaar in de economische of sociale of psychologische of ruimtelijke wetenschappen. Zo moet je de natuurwetenschappen ook niet gebruiken om het wel of niet bestaan van God te bewijzen. Dat is naar mijn mening methodologisch onjuist.

Voor de moderne mens is dat moeilijk. Hij is diep onder de indruk van al die wetenschappelijke prestaties. We doorgronden steeds beter de opbouw van de materie en van het heelal. We begrijpen steeds beter het leven van mens en dier. Denk aan het dna. Je dan zo maar overgeven aan een geloof in het bestaan van God en dat zonder enig bewijs, is moeilijk. Twijfelen is bijna vanzelfsprekend. Geloven is een kostbare gave.

Mijn jongste broer is zijn werkzame leven lang scheikundeleraar geweest. Hij heeft die twijfel gekend. Hij heeft zich door die geloofscrisis heen geworsteld en nu is hij op velerlei wijze actief in kerkelijk werk. Maar die schijnbare tegenstelling tussen het geloof in het Goddelijke en de waarneembare werkelijkheid van de natuurwetenschappen laat hem niet los. Hij heeft een interessante Powerpoint presentatie gemaakt, waarin hij een beeld schept van  het ontstaan en de opbouw van het heelal, van de natuurwetenschappen en de evolutie van het leven. Daarbij legt hij steeds een link naar de Bijbel en hij tracht Bijbel en natuurwetenschappen met elkaar te verzoenen. Dat is heel boeiend en het kan zeker ook tot discussie leiden. Hij is leraar genoeg om die moeilijke materie toch begrijpelijk te maken.

Harrie Jorna, mijn broer dus, heeft mij gevraagd om op mijn weblog er aandacht voor te vragen. Ik zou mij kunnen voorstellen, dat u in uw parochie of geloofsgemeenschap of kerkelijke gemeente of een afdeling van het Humanistisch verbond er een avond aan zou willen wijden. Harrie is bereid naar u toe te komen. Hij wil u zelfs de complete Powerpoint presentatie via de mail toesturen. Dan kunt u beter beoordelen of het voor uw publiek geschikt is. Bent u geïnteresseerd of wilt u er meer over weten, neem dan contact op via een E-mail naar harriejorna@hotmail.com   Zijn aanpak is een manier om de terechte twijfel aan ons aloude geloof bespreekbaar te maken.

Jaargang 8, Nr.359.

HUIS-AAN-HUIS-BLADEN EN COMMERCIËLE OMROEPEN

Ook al worden ze gratis genoemd, ze zijn natuurlijk niet gratis. Ze worden betaald met reclamegelden en wij be­talen de bedrijven, die reclame maken door hun diensten of producten te kopen. Maar ze zijn afhankelijk van de advertenties en dus van de bedrijven. Ze zijn niet echt onafhankelijk. Ze proberen het wel, maar je merkt toch altijd een zekere terughoudendheid.

Deze week vulde ik een enquête in, een lezersonderzoek voor het Bunniks Nieuws/’t Groentje, opgezet door een jonge studente van de Hogeschool van Amsterdam. Het ging om lezerstevredenheid. Hoe beoordeelde je de kwa­liteit? Wat miste je. Er komen ook nog panelgesprekken. Die zijn heel belangrijk, want dan kan het zwakke punt aan de orde komen. Net als veel middenstanders durft het blad niet goed partij te kiezen. Het Bunniks Nieuws kan soms zeer kritisch zijn naar de plaatselijke politiek en onderzoek doen naar foute praktijken bij aanbestedingen. Dan kan ik me nooit onttrekken aan de idee, dat het door boze concurrenten is ingefluisterd, want hoe komen ze anders aan de informatie. De gemeente eist hoge prijzen voor de bouwrijpe grond, die ze zelf goedkoop als agrari­sche grond heeft gekocht. Ik heb er wel eens met een boze agrariër over gesproken. Ik zei, dat als de gemeente hogere prijzen betaalde boeren meer kunnen betalen voor een vrij komend bedrijf. Dan stijgen dus de grond­prijzen. Voor jonge boeren wordt het dan bijna onmoge­lijk zelf een bedrijf te starten of het eigen bedrijf te vergroten. In zo’n veld vol belangentegenstellingen opereert het Bunniks Nieuws. Zo’n diepgaande analyse zul je er niet in vinden. Ze raadplegen zelden een echte des­kundige, zoals mijn eigen lijfblad doet. In de gemeente Bunnik wonen heel wat hooggeschoolde mensen. De ge­meente maakt regelmatig gebruik van hun deskundig­heid. Zo niet het Bunniks Nieuws en evenmin de collega’s van de Nieuwsbode. Ze geven goede informatie, ook met de nodige uitleg, maar geen dieper gravende kritiek, zelden een inventarisatie van de standpunten van de drie partijen in de raad. Als dan de partijen open willen zijn en hun standpunten naar buiten willen brengen, dan geeft het blad geen thuis. Partij informatie wordt alleen ge­plaatst als een advertentie tegen een wat lager tarief.

Ik kijk zelden of nooit naar de commerciële omroepen. Ik heb niet om hun bestaan gevraagd. Ik verwacht ook geen hoge kwaliteit en voor een groot deel van hun pro­gramma’s heb ik geen interesse. Maar massa’s mensen hebben een andere smaak en kijken er wel naar. Politieke partijen zoeken hun kiezers en vinden ze aan de buis bij de commerciëlen. Dus proberen ze hun boodschap ook via die commerciële omroepen te ventileren. Voor som­mige partijen is dat nog logisch ook, gezien hun bindin­gen met de commercie.

Intussen probeert de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) een antwoord te vinden op wat het bestuur ziet als de concurrentie van de commerciële omroepen. De be­staande omroepen mogen straks niet meer vrij gebruik maken van hun grondrechten en hun eigen geluid laten horen, hun eigen doelen nastreven, waarvoor ze zijn op­gericht. Ze mogen programma’s maken en ze moeten maar afwachten of ze ook worden uitgezonden. Zo wordt de NPO een soort BBC. De Britse Radio en Televisie heeft de naam van uitzonderlijke kwaliteit te zijn, maar deze mening berust vooral op enkele uitzonderlijk goede pro­gramma’s. Er wordt net zo goed verstrooiende rommel uitgezonden. Vooral liberale partijen zijn voorstander van zo’n kleurloze omroep en ik schaam mij ervoor, dat ook GroenLinks daarbij hoort. Vaak heb ik daarbij de indruk, dat men een volkomen seculier omroepbestel wil. Je mag best met mij tegen het CDA zijn, maar dat wil niet zeg­gen, dat je dus ook tegen de KRO-NCRV moet zijn en te­gen de christelijke kerken. Wat voor levensovertuiging men ook heeft, iedereen moet de mogelijkheid hebben, daar in de publieke ruimte, inclusief de ether voor uit te komen. Vrijheid van meningsuiting is een grondrecht. De NPO mag daarin geen beperkende rol spelen. Nog minder mag de overheid dat, want die heeft juist de taak die vrijheid van meningsuiting te beschermen.

Jaargang 8. Nr.358.

Niet elk verband is een oorzakelijk verband

Paus Franciscus maakt er een gewoonte van catechese te geven tijdens zijn algemene audiëntie. Afgelopen woensdag, 15 april stelde hij de vraag of de geloofsafval leidt tot de crisis in de verhouding tussen mannen en vrouwen. De kop boven het artikel in rkk.nl stelt de vraag precies andersom. Zie:
http://www.rkk.nl/nieuws/paus_geloofsafval_gevolg_crisis_verhouding_man-vrouw .

De paus redeneert: Als de mens zich niet meer verbonden voelt met zijn Vader in de hemel, leidt dat dan ook tot minder geloof in de band tussen man en vrouw. Evenals zijn voorgangers staat hij kritisch tegenover de gendertheorie. ´Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen sekse en gender. Dat er biologische verschillen zijn betekent niet dat er ook maatschappelijke verschillen zouden moeten zijn. Gendertheoretici beweren, dat noties als mannelijkheid en vrouwelijkheid eerder bepaald worden door cultuur dan door natuur.’ De rol van de vrouw is sterk afhankelijk van het economische systeem en daarmee is ook haar status afhankelijk daarvan en van andere cultuurelementen zoals het verwantschapssysteem en het erfrecht. Soms is de jonge vrouw een soort slavin van haar schoonfamilie. In onze traditionele gezinnen had de vrouw een ondergeschikte rol. Ze was bijvoorbeeld niet handelingsbevoegd. De man was echt het hoofd van de echtverbintenis. De huwelijken van dit type beantwoordden zeker niet aan het huidige romantische liefdesideaal. Dat wil niet zeggen, dat de huwelijken van vandaag wel aan dat ideaal beantwoorden. Als een op de drie huwelijken op een mislukking uitloopt is er wel degelijk sprake van een crisis. Daarover kun je geen algemeen geldende uitspraken doen. Elk huwelijk is weer anders. Beter is je af te vragen waardoor een huwelijk gelukkig en duurzaam wordt. Die vraag heb ik al eerder in een blog beantwoord. Zo’n drie en een half jaar geleden waren wij 50 jaar getrouwd en vroegen volleybalvrienden en vriendinnen me hoe we het zo lang hadden uitgehouden. In een goed huwelijk hebben beiden als doel de ander gelukkig te maken en niet andersom. Want als je als doel hebt zelf gelukkig te worden ligt een teleurstelling op de loer. Het vraagt ook verdraagzaamheid, want niemand is volmaakt. In een goed huwelijk zijn de twee gelijkwaardig aan elkaar. Ze delen idealen en werken er samen aan die idealen te verwezenlijken. Ze voeden samen hun kinderen op. Ze delen het werk in het gezin. Moeder moet niet al jong een afgeleefd sloofje worden. Ik zie op die manier heel veel gelukkige huwelijken om mij heen. Juist de discussies over genderverschillen hebben ertoe geleid, dat de rol van mannen binnen een huwelijk vrouwvriendelijker is geworden. Misschien heeft de paus dat in Argentinië of Italië nog niet kunnen waarnemen.

Geloof in God is niet vrijblijvend. Religies eisen nogal wat van hun volgelingen. In het Christendom gaat het er vooral om je naasten lief te hebben en zo God te dienen. Als die naastenliefde op de tocht komt te staan, dan gaat het mis in een huwelijk en gaat het mis in de liefdesband met God. In deze visie hangen de geloofscrisis en de huwelijkscrisis beiden beide samen met de toenemende eigenliefde, al kunnen ook andere oorzaken een rol spelen. Dit alles wil weer niet zeggen, dat een ongelovige niet kan liefhebben. Ook agnosten en atheïsten kunnen veel voor hun medemensen betekenen en een geweldig huwelijk hebben.

De laatste alinea is het meest interessant. De paus wijst op het bijzondere vermogen van vrouwen om dingen op een heel andere manier te bezien. Daarvan zou de maatschappij en de kerk veel meer gebruik kunnen maken. Als Kerk hebben wij nog een lange weg te gaan om de consequenties voor de kerk van dit inzicht diep te doordenken. Welke rol gaan vrouwen straks in de kerk spelen? Denkt de paus aan hernieuwing van de diakenwijding van vrouwen?

Jaargang 8, Nr. 357.

IN MEMORIAM PETER VAN STRATUM

Peter is een van de mensen, waarvan je kunt zeggen, dat je blij bent hem gekend te hebben. Hij wist mij vaak over te helen om actief te worden. Maar zelf heeft hij zich zijn hele leven enorm ingezet. Hij werd op 4 oktober 1941 in Eindhoven geboren. Na de middelbare school ging hij Frans studeren. In Parijs kwam hij in contact met Abbé Pierre. Het heeft voor een belangrijk deel zijn leven bepaald. Peter was jarenlang bestuurslid van de Emmausbeweging in Nederland, die gebruikte goederen inzamelt en in hun winkels verkoopt. Hij werkte bij V&D en door zijn vakbondswerk daar stapte hij over naar de Dienstenbond en uiteindelijk naar het Productschap Water, Frisdranken en Sappen. Een laatste activiteit speelde zich af in Tsjechië, waar hij na de val van het IJzeren Gordijn bedrijven hielp op weg naar een moderne Westerse bedrijfsvoering.

Peter was in de zeventiger jaren van de vorige eeuw voorzitter van de PPR in Bunnik, Odijk en Werkhoven. Hij kwam een keer langs om te vragen of wij lid wilden worden. We werden lid. Aanvankelijk ging het kalm aan. Maar bij de verkiezingen van 1986 kwam er een PPR-PSP-lijst en werd Cor als raadslid gekozen samen met PSP-er Jan-Willen van Dormolen. In 1989 was er dus een stevige basis voor de afdeling Bunnik van GroenLinks. In 1998 kwam Perspectief 21 in de raad. Zou het allemaal gebeurd zijn als Peter ons niet gevraagd had lid te worden?

In die tijd zei Peter ons een keer, dat hij wat meer tijd had en iets voor de parochie wilde gaan doen. Hij werd voorzitter van de Parochiële Caritas Instelling. In ons welvarende dorp had de PCI weinig te doen. De parochie was wat naar binnen gekeerd. Peter kwam met het idee om iets te gaan doen aan missie en ontwikkeling. Dat werd het Dolores-project. Er werd geld ingezameld en Pater Ab van Leeuwen s.v.d. gebruikte het om jongens en meisjes uit arme gezinnen te helpen, die naar de middelbare school wilden en soms ook daarna naar een college. Dat was echte ontwikkelingssamenwerking, want zonder geschoolde mensen komt een land niet tot ontwikkeling. In die tijd herhaalde Peter graag de woorden van de Franse bisschop Jean Gaillot: “Een kerk die niet dient, dient tot niets.”. We kunnen constateren, dat in Odijk die diaconale houding op vele manieren gemeengoed is geworden. Dat is ook de verdienste van Peter. Er gaat nog steeds jaarlijks een bedrag naar de Filippijnen. Overigens had Peter door zijn vakbondswerk en door zijn lidmaatschap van de Rotary heel veel internationale contacten.

Als lid van de Rotary heeft hij uitwisseling met Brandys nad Labem in Tsjechië tot stand gebracht. Over en weer werden bezoeken gebracht. Een scholierenkoor kwam naar Nederland en ons koor Multiple Voice ging naar Tsjechië. Voor ons kwam daardoor een persoonlijk contact tot stand, dat voor beide kanten waardevol was.

Samen met Peter was ik in 1997 op de Tweede Europese Oecumenische Bijeenkomst in Graz in Oostenrijk. Peter maakte er tegelijk gebruik van een tweetal beroemde kathedralen te bezoeken. Hij wilde alle kathedralen uit een boek een keer gezien hebben. Maar het was vooral een heel bijzondere ontmoeting met christenen van allerlei kerken uit heel Europa. Het thema was ‘Verzoening’. Het was sterk geïnspireerd, door de verzoening tussen katholieken en protestanten in Noord-Ierland en tussen wit en zwart in Zuid-Afrika. Die boodschap, dat verzoening tussen vroegere vijanden mogelijk is, kan in deze wereld vol conflicten niet genoeg herhaald worden. Die reis heeft onze band versterkt. Elke keer deed Peter weer een beroep op me. Zo hebben we figuurlijk menig een-tweetje gespeeld. Peter, met velen zal ik je missen, maar jouw leven zal ons blijvend inspireren.

Jaargang 8, Nr.356.

OOK DEN HAAG PAKT UIT

Het lijkt wel of onze grote steden met elkaar concurreren om de aandacht te trekken van een groot publiek en zo veel toeristen te trekken. Amsterdam met de “Oude Rembrandt” en “Tijdgenoten van Rembrandt” en “Matisse” in het Stedelijk. Utrecht met de start van de Tour. Den Haag met het gerenoveerde Mauritshuis en daarbij een tentoonstelling van kunst uit de particuliere New Yorkse Frick Collection, het uitgebreide Mesdag Panorama en dan nog het Nederlandse Landschap van de Haagse School in het Gemeentemuseum. Waarin ons kleine Nederland groot kan zijn….!

Het Mesdag Panorama had ik eerder bezocht. Het had toen niet zo veel indruk gemaakt. Het leek er op, dat het niet echt als serieuze kunst werd beschouwd, maar meer als een evenement voor een massapubliek. We namen er nu eens rustig de tijd voor. Samen met een tentoonstelling van schilderijen, die in het bezit zijn van leden van de familie Mesdag en de vaste collectie krijg je een goed beeld van het werk van Hendrik Willem Mesdag en van zijn vrouw Sientje Mesdag-van Houten. Mesdag specialiseerde zich in zee- en strandgezichten. Het was nog de tijd, dat de Scheveningse bomschuiten op het strand werden getrokken. Sientje schilderde vooral landschappen en stillevens en beiden maakten ook fraaie portretten. Verrassend was te vernemen, dat de broer van Sientje de minister was van het zogenaamde Kinderwetje van Houten.

Het Panorama is een enorm schilderij dat rondom het platform voor de bezoekers hangt. Het geeft een beeld van de zee en het land rondom een duintop in het vroegere Scheveningen. Mesdag zelf, zijn vrouw en bevriende schilders hebben er aan gewerkt. Een tijd terug heeft er een ingrijpende restauratie plaats gevonden. De werkelijkheid wordt zeer suggestief weergegeven. Alles bij elkaar een bezoekje waard.

Een wandeling van ongeveer een kwartier brengt je bij het Mauritshuis. Het gebouw op de hoek van de Korte Vijverberg en het Plein is er bij getrokken en beide gebouwen zijn ondergronds met elkaar verbonden. Uit de diepte klim je dan omhoog en daar hangt de Frick Collectie. Een gefortuneerde staalmagnaat heeft de verzameling kunst samen gebracht. Het is vooral Europese kunst uit allerlei perioden, zelfs Vlaamse primitieven. Interessant om te zien. De man heeft ongetwijfeld smaak. Maar de eigen collectie van het Mauritshuis is toch echt wat anders. Het is mooi, dat het museum zo veel wil laten zien, maar ik kreeg af en toe het gevoel, dat het allemaal wat overladen was. Als je bereid bent er wat tijd voor te nemen valt er in het Mauritshuis veel te genieten. Bijna alle groten uit de Nederlandse schilderkunst zijn er te zien. Nu moeten we nog een keer naar Den Haag voor die landschappen in het Gemeentemuseum, misschien te combineren met Dordrecht.

Jaargang 8, Nr. 355.