John Ch.M. Jorna

EERLIJK OF SLIM EN HANDIG?

Toen Arjan el Fassed afgelopen zondag in Bunnik was, wist hij vermoedelijk nog niet, dat hij door Fair Pplitics zou worden uitgeroepen tot de meest eerlijke politicus en de GroenLinks fractie tot de meest faire fractie van het Nederlandse parlement. Fair Politics is een initiatief van de Evert Vermeerstichting. Toch had de vraag, die ik Arjan stelde alles te maken met eerlijke politiek.

Vier kandidaten voor de GroenLinks lijst waren in Het Wapen van Bunnik neergestreken en werden daar door Vincent Bijlo op zijn serieus humoristische wijze ondervraagd. Aan het slot vroeg Vincent of er iemand iets te vragen had aan de kandidaten en met name over een regionaal probleem met landelijke aspecten. Ik wees toen eerst op de nare manier om geluidsoverlast en luchtverontreiniging te bepalen. Niet uitgaan van werkelijke metingen, maar van formules en dan soms ook nog het hele studiegebied als uitgangspunt nemen en dan een gemiddelde bepalen. Als je het studiegebied maar groot genoeg maakt, zijn er voldoende minder drukke wegen te vinden, waardoor het gemiddelde omlaag gaat en de weg er mag komen. Het ultieme voorbeeld van smerige politiek. Het is een van de manieren waardoor de politiek een slechte naam krijgt. Maar de wet schrijft het zo voor en zo wordt elke bezwaarmaker de mond gesnoerd.

Maar daar blijft het niet bij. In allerlei zogenaamd objectieve rapporten van onafhankelijke onderzoeksbureaus zie je het verschijnsel, dat naar een door de opdrachtgever gewenste eindconclusie wordt toe geredeneerd. Dan verschijnen er hele of halve onwaarheden in de rapporten, worden verschillen uitvergroot of juist verkleind naarmate de opdrachtgever dat wenselijk acht. Het is allemaal best begrijpelijk, want er moet brood op de plank komen, maar tegelijk ongelofelijk gewetenloos.

Dus vroeg ik aan Linda, Niels, Arjan en Dirk of ze bereid waren in de komende zittingsperiode met een initiatief wetsontwerp te komen, waarin duidelijke eisen gesteld worden aan de integriteit van onderzoekers, die voor overheden werken. Zo worden aan notarissen en accountants ook duidelijke eisen gesteld. Niemand kan zo maar notaris of registeraccountant worden. Iedere onderzoeker zou een erkenning moeten krijgen en daaraan voorafgaand een integriteitsbelofte moeten afleggen.  Hij zou moeten beloven alleen volgens duidelijk omschreven en gepubliceerde opdrachten te werken, niets in strijd met de waarheid te vermelden en zo objectief mogelijk naar een advies te streven, dat voor een probleem de beste oplossing aangeeft. Daarbij zouden alle keuzes, die gemaakt zijn duidelijk belicht moeten worden. Ik gaf nog het beruchte voorbeeld van het Rijsbruggerweg tracé tussen Houten en de A12. Die weg komt in een fossiele Rijnbedding te liggen. En dat heeft men al die jaren proberen te verhullen door op een kaart van de aardkundige waarden dit stuk van de bedding weg te laten en in de tekst te beweren, dat die beddingen in het landschap niet zichtbaar zijn. Pas in een zeer laat stadium heeft de provincie dat toegegeven, maar pas nadat ik het in een hoorzitting met Statenleden  uitvoerig had toegelicht.

Dus Arjan, jij als fair politicus van het jaar en fractie als meest faire fractie. Ik ben benieuwd naar jullie wetsontwerp “Integriteit van Onderzoek”.

En nu maar hopen, dat Arjan morgen op een hogere plek komt en , dat we een mooie uitslag krijgen, zodat Arjan el Fassed ook echt weer in de Tweede Kamer komt.

Jaargang 5, Nr.221.

EUROPA IN DE REGIO: BEZOEK IN ASSEN

De Europawerkgroep van GroenLinks wil meer contact met de afdelingen en zo waren wij afgelopen vrijdag, 22 juni naar Assen getogen. In het Provinciehuis ontmoetten we Noordelijke GroenLinksers en Duitse Grünen uit het aangrenzende Niedersachsen. Twee leden van het EP spraken over de crisis: Sven Giegold en Bas Eickhout. Het Groningse Statenlid Harrie Miedema en een Duitse Grüne vertelden over de pogingen om het verlies aan natuurwaarden in het Eems-Dollard-gebied te herstellen. Toch enigszins geplaagd door de taalverschillen ontstond er  een geanimeerde bijeenkomst.

Sven Giegold begon met de stelling, dat de huidige crisis veel wijder is dan alleen de economie. Er is een financiële crisis, een kredietcrisis, een werkgelegenheidscrisis, maar ook stijgen de energie- en grondstoffenprijzen steeds meer door de dreigende uitputting en soms door speculatie. Tegelijk is er een ecologische crisis door steeds meer vervuiling en vermindering van de ecologische diversiteit en is er een mentale crisis door het toenemende egoïsme en nationalisme. Maar in plaats van de crisis fundamenteel aan te pakken, reageert de EU vooral op actuele problemen. We willen niet de consequenties trekken uit de onderlinge afhankelijkheid. Sven onderscheidt vier economische problemen: We willen niet hervormen. We brengen de financiële markten niet onder controle en laten ze hun gang gaan. We willen bijvoorbeeld belastingen niet harmoniseren. We gebruiken de gemeenschappelijke markt om overschotten op de wereldmarkt te dumpen. En tenslotte weigeren de lidstaten regels te stellen aan financiële instellingen. We proberen een veenbrand te blussen met hier en daar wat te spuiten. Steeds duidelijker wordt, dat we het zonder verdere politieke integratie niet redden. Alleen een krachtig en eensgezind Europees gezag, kan veranderingen afdwingen. En er is veel meer onderlinge solidariteit noodzakelijk, zodat de problemen niet worden afgewenteld op de armste medeburgers en sommigen profiteren ten koste van hen en nog rijker worden dan ze al zijn.

Bas stelt, dat de Euro niet overeind te houden is zonder politieke unie. Daartegen bestaan niet alleen emotionele weerstanden. Bedrijven kunnen bij een krachtig Europees gezag de afzonderlijke lidstaten niet meer tegen elkaar uitspelen en evenmin de regels ontduiken. Het Europees Parlement slaagt er onvoldoende in een brug te slaan tussen de Europese burgers en Brussel. Vooral het Voortgezet Onderwijs zou over de volle breedte veel meer basiskennis en inzicht moeten bijbrengen, zodat iedereen de complexe ontwikkelingen wat beter kan begrijpen.

Bas is ook verbaasd over de geringe weerstand binnen GroenLinks tegen Eurobonds, die in het ontwerpverkiezingsprogramma Euro-obligaties worden genoemd (p. 28, M5). Nederland moet dan weliswaar een hogere rente betalen, maar voor de Zuidelijke lidstaten wordt het wat minder moeilijk om de staatsfinanciën op orde te brengen. Daarna zal het particulier kapitaal niet meer uit het land verdwijnen. Dan is er weer investeringskapitaal beschikbaar en kan er werkgelegenheid worden geschapen. Daarbij denken beide Europarlementariërs aan de voorstellen uit de Green New Deal. Voor Griekenland zou dan specialisatie op zonne-energie een mogelijkheid zijn. Dan is het Europese netwerk voor elektriciteit nodig, zodat Griekenland elektriciteit kan exporteren. Aanleg en onderhoud gaan veel werkgelegenheid brengen. Of dat genoeg is, betwijfel ik. Het toerisme moet gerevitaliseerd worden. Griekenland zou gezien de perifere ligging een “footloose industry” moeten vinden van weinig omvangrijke producten, die tegen lage transportkosten overal kunnen worden afgezet. Een “Nokia” voor Griekenland.

Maar vroeg ik Bas, hoe zit het dan met het bezwaar van de Jager tegen Eurobonds?  Het is goed mogelijk, dat de Jager overdrijft. De lidstaten hebben hun lesje geleerd. Maar die Euro-obligaties zijn alleen mogelijk als er een krachtig Europees bestuur is, dus met een politieke unie. En je kunt een grens stellen aan de mogelijkheid van Euro-obligaties uitgeven. Als je met je staatsschuld boven de 60% van het BNP komt, dan mag je geen Euro-obligaties meer uitgeven. Zo wordt een stimulans geschapen om de staatsschuld laag te houden.

Nederland heeft een groot belang bij herstel van de economie in heel Europa. Dat betekent veel handel en dus veel transport. Daar zijn wij specialist in. Als exportland profiteren wij steeds weer van een economische opleving. Dan moeten we daar ook iets voor over hebben.

Uit de Eems en de Dollard is alle leven vrijwel verdwenen door de vervuiling. Ten dienste van de scheepvaart wordt de vaargeul voortdurend uitgebaggerd. Buiten de vaargeul verlanden geulen en komen de kwelders steeds hoger te liggen. De capaciteit van de vloedkom wordt steeds minder en dus neemt het getijverschil toe. Bij Papenburg is het drie meter meer geworden. De combinatie van natuurlijke processen en menselijk ingrijpen (baggeren en vervuiling) werkt erg nadelig. Er worden tot 22 maatregelen voorgesteld, maar er is te weinig geld. Kunnen Den Haag en Berlijn bijspringen? Kan Brussel iets? Bas geeft aan, dat hulp vanuit de EU pas in een gevorderd stadium mogelijk is.

Al met al een leerzame bijeenkomst. Twee uur heen en twee uur terugreizen bleken de moeite waard. Wanneer worden we in Limburg, Brabant of Zeeuws-Vlaanderen uitgenodigd?

Jaargang 5, Nr. 220.

WILLEN WIJ GEWETENLOZE AMBTENAREN?

Laat ik een ding voorop stellen: Ik ben voor de mogelijkheid, dat mensen van hetzelfde geslacht een huwelijk sluiten. Ik vind het geweldig als mensen, die elkaar liefhebben elkaar eeuwige trouw beloven, dat zij voor elkaar willen zorgen, er voor elkaar willen zijn in goede en in slechte tijden. Ik heb er geen moeite mee, dat ze hun gevoelens voor elkaar ook metterdaad tot uitdrukking brengen. En ik ben blij voor alle homo’s en lesbiennes, dat in enkele tientallen jaren het denken  over hun geaardheid in Nederland zo sterk is veranderd en de meeste Nederlanders zeer tolerant zijn geworden waar het homoliefde betreft.

Dit alles neemt niet weg, dat er daarnaast ook nog veel homohaat bestaat en niet alleen bij Islamitische landgenoten. Er is nog steeds anti-homogeweld en het lijkt zelfs weer toe te nemen. Ik ben het ook volstrekt niet eens met de 44 zogenaamde weigerambtenaren. En tegelijk respecteer ik hun mening, namelijk dat het gedrag van homo’s en lesbiennes in strijd zou zijn met goddelijke wetten. Maar ik ben het daarin niet met hen eens. Ik begrijp daarom ook heel goed, dat zij als ambtenaar van de burgerlijke stand weigeren aan de registratie van zo’n huwelijk mee te werken. N.B. Een ambtenaar sluit niet een huwelijk of voltrekt het niet. Dat doen de twee die huwen. Een ambtenaar dwingen op straffe van ontslag vind ik het verkeerde middel om een goede doelstelling te bereiken  Hij wordt gedwongen te kiezen tussen zijn geweten en zijn baan. Ik zie dat als gewetensdwang en die wijs ik af. Waarom? Deze dwang heeft als impliciete boodschap, dat de ambtenaar maar minder belang aan zijn geweten moet hechten. Als je naar je werk gaat, dan laat je je geweten maar thuis. En dat terwijl iedereen weet, dat je in je werk van alles kunt tegenkomen: diefstal, bedrog, belangenverstrengeling, omkoping, gemis aan integriteit, leugens tegenover de gemeenteraad, corruptie. Hadden die klokkenluiders hun geweten maar thuis moeten laten?

Een tweede risico is, dat je door dit gebrek aan tolerantie tegenover een overheidsdienaar de deur open zet voor allerlei andere vormen van intolerantie. Er zijn heel wat gedragingen en overtuigingen van medeburgers, waaraan wij ons flink kunnen ergeren. Dat is al eeuwen zo. We hebben geleerd om daar tolerant tegenover te staan, want zonder die tolerantie is het samenleven in ons vaderlandje niet goed mogelijk. De laatste jaren zie je die tolerantie minder worden. Voor minderheidsgroepen wordt het leven in Nederland er niet prettiger op. Dat merkt de Nederlander met een zwarte huid of met een Marokkaans uiterlijk. GroenLinks lijkt mij een partij, die pal staat voor tolerantie. Als liberale partij gunnen we iedereen zijn overtuiging.

Voor ambtenaren is er nog een andere reden. We mogen nooit uitsluiten, dat er wetten komen, waarmee velen het in geweten hardgrondig oneens zijn. Dan zou een overheidsdienaar een beroep moeten kunnen doen op gewetensbezwaren. Als GroenLinks nu die gewetensbezwaren van weigerambtenaren niet wil erkennen, dan hebben wij straks geen poot om op te staan als wij een beroep willen doen op gewetensbezwaren.

Nog zo’n beladen onderwerp, dat in het ontwerp programma aan de orde komt is abortus. Nu is het zo, dat abortus strafbaar is, maar als een arts een abortus uitvoert en zich daarbij aan strikte regels houdt, dan is hij niet strafbaar. Het lijkt mij voor de betreffende vrouw en voor de arts geen prettig idee, dat de boodschap is, dat zij weliswaar een strafbaar feit plegen, maar dat zij daarbij niet strafbaar zijn. Moeten we het dan omdraaien? Abortus is pas strafbaar als een arts zich niet aan de voorwaarden houdt. En dan volgt er ook nog het zinnetje, dat abortus uit het Wetboek van strafrecht moet. De bewijslast wordt nu bij justitie gelegd. Aantonen, dat een arts zich niet aan de voorwaarden heeft gehouden lijkt mij niet gemakkelijk en het vraagt de nodige opsporingscapaciteit. Maar het voornaamste bezwaar is de boodschap, dat abortus mag. Mag het oude wijf met de breinaald aan de gang? Het lijkt mij niet verstandig de wet te veranderen. Je moet altijd uitgaan van mogelijke kwade bedoelingen. Dat geldt trouwens ook bij euthanasie en hulp bij zelfdoding. Liberaal betekent niet, dat alles maar moet kunnen.

Jaargang 5, Nr. 219.

TERUG NAAR DE AARDAPPELETERS?

Laat ik beginnen met Jolande Sap geluk te wensen met haar uitstekende resultaat. Je krijgt gelukkig de kans om verder te groeien als boegbeeld van GroenLinks. En Tofik? Je wist toch nog redelijk wat stemmen te vergaren. Hoor je op de tweede plaats? Helaas mag ik er niet over mee stemmen, maar plaats 6 lijkt mij uitstekend. Je komt er dan alleen in als de kiezers GroenLinks meer dan vijf zetels toebedelen of als ze jou bij voorkeur kiezen. Laat de kiezers het maar zeggen.

Ergens in het nieuwe concept programma kwam ik als punt tegen, dat vlees onder het hoge BTW tarief zou moeten vallen. Nu wordt er wel wat gedaan om de laagste inkomens wat op te krikken, maar de uitkomst zou kunnen zijn, dat voortaan vaak vlees eten alleen nog is weggelegd voor de meer welvarende landgenoten. Vlees eten was lange tijd een teken van welstand. Dat was niet voor iedereen weggelegd en zeker niet voor armoedzaaiers. Natuurlijk ken ik alle argumenten over het lot van slachtdieren, het gezond zijn van vegetarisch eten en de milieubelasting door veehouderij, maar biedt mensen de mogelijkheid een eigen keus te maken en dwing ze niet via het prijsmechanisme. Dan spreekt de passage over het goed isoleren van sociale huurwoningen mij meer aan. Dan dalen de energiekosten voor mensen met lage inkomens, al zal het mogelijk tot een iets hogere huur leiden.

Het is één verband tussen groen en sociaal. Het hanteren van het prijsmechanisme via groenbelastingheffing is op zich een goed middel tegen milieuonvriendelijk gedrag, maar zorg er dan altijd voor, dat er voor de lagere inkomens alternatieven zijn. Veel interessanter is, dat vergroening van de economie veel banen schept. GroenLinks biedt Nederland met de Green New Deal een krachtige banenmotor en daarvan zullen ook de lagere inkomens profiteren. Je hoeft niet veel scholing te hebben om grote zaken met piepschuim korrels leeg te schudden in een kruipruimte en zo de vloer te isoleren. Ik ben al erg benieuwd naar de jaarafrekening van ons gasverbruik. Wij GroenLinksleden moeten nog veel meer aan de hand van eenvoudige voorbeelden dat vaak wat abstracte programma concreter en zo begrijpelijker maken.

Zo is het voor veel mensen onbegrijpelijk, dat de pensioenleeftijd omhoog gaat, terwijl ze toch hun hele werkzame leven pensioenpremie en AOW-premie hebben afgedragen. Terecht wordt er op gewezen, dat al dat sparen voor het pensioen niet voldoende is, als we onverwacht gemiddeld veel langer leven. Maar de AOW-uitkering wordt opgebracht door de mensen, die nu werken en ten dele ook dor alle belastingbetalers. Alle AOW-premies zijn al lang niet meer voldoende om de uitkeringen te bekostigen. Mensen met een goed pensioen dragen zo al jaren bij aan hun eigen AOW. Voor de jongere gepensioneerden is dat ook heel terecht. De babyboomers hebben zelf relatief weinig kinderen gekregen, 1,5 tot 1,7 per vrouw. Er zijn dus nu veel minder jonge werkende mensen, die opdraaien voor de kosten van de AOW en voor de kosten van de zorg van steeds meer ouderen. Het werkt ook door op de woningmarkt. Er zijn nu veel minder starters op de woningmarkt dan tien jaar geleden. Wil je gepensioneerden duidelijk maken waarom de pensioenleeftijd omhoog moet en waarom mensen met een goed pensioen mee moeten betalen, dan moet je het verband met het voortplantingsgedrag van hun generatie wel duidelijk maken. Het positieve daarin is, dat de bevolkingsgroei enorm is afgenomen en uiteindelijk tot bevolkingsafname zal leiden. Bevolkingsgroei heeft een lange remweg.

Jaargang 5, Nr. 218.

EEN OPEN DEBATPARTIJ?

Als er weer eens hevige meningsverschillen zijn, dan hoor je steeds weer, dat GroenLinks als ideaal heeft een open debatpartij te zijn. Het klinkt dan wat vergoelijkend. Maar zulke meningsverschillen kunnen naar buiten veel onduidelijkheid scheppen. Wat wil de partij nu eigenlijk? Dus toch maar wat minder openheid? Het voordeel zou zijn, dat we als partij minder kwetsbaar lijken. Met al die open discussies verschaf je eventuele tegenstanders de nodige munitie. Kijk naar de PVV. Een partij, waar ogenschijnlijk nooit gediscussieerd wordt. Wilders’ wil is wet. Maar dat geeft niet meer duidelijkheid, want daar is ook Wilders’ willekeur. Elke keer wil hij weer wat anders. Chaos! Laten we eens wat orde scheppen.

Is interne en eventueel ook externe discussie wenselijk? Discussie is de moeder van de vooruitgang. Zonder discussie komt er geen verandering, tenzij een autoritaire leider daartoe besluit. Kijk naar de Rooms-katholieke Kerk in de wereld en zeker ook in Nederland. Men snakt naar vernieuwing, maar de verandering is een terugkeer naar honderd jaar geleden. Dat zie je niet alleen daar, maar ook in onze vaderlandse politiek. Terwijl er toch een dringende noodzaak is om onze levensstijl te vergroenen en tegelijk ervoor te zorgen, dat het sterk internationaal vervlochten economisch systeem aan strakkere regels gebonden wordt. Dat kan alleen door een krachtig bovennationaal gezag worden afgedwongen. Ik vermoed, dat de historici over één á twee eeuwen deze tijd zullen kenschetsen als een draaipunt in de geschiedenis. Dat maakt het leven in deze tijd erg boeiend en ook met al dat brainstormen over hoe we nu verder moeten erg vermoeiend. Bij al die discussies moeten we ons niet opsluiten in onze eigen partij. Met andere Europese groene partijen trachten we een groene economie vorm te geven en daarbij de welvaart ook nog eerlijk te verdelen, zowel internationaal als binnen ons eigen land. We zouden ook veel meer met andere partijen de discussie aan moeten gaan. Jongeren van allerlei partijen zijn er voortdurend mee bezig. Door de nood gedwongen en uiteraard met alle kenmerken van de haast, waarmee het moest gebeuren kon er toch maar een vijf-partijen-akkoord tot stand komen. Die vijf partijen verschillen enorm, maar het inzicht van de noodzaak maakte de geesten rijp.

Wil het debat goed verlopen dan zijn drie waarden cruciaal. In GroenLinks hebben vier kleine linkse partijen elkaar gevonden met elk hun eigen tradities. Daarnaast zijn er veel nieuwe vaak jonge leden, die nooit iets met die moederpartijen gehad hebben. Onze jongste leden waren nog niet geboren toen GroenLinks ontstond. Vooral bij de PSP, maar ook bij de PPR en bij de EVP waren pacifistische opvattingen sterk vertegenwoordigd. Iedereen wist, dat een oorlog nooit leidt tot oplossing van een conflict. Dat komt daarna pas, als het tenminste komt. Het atoompacifisme is sterk verbreid. Maar over vredesbevordering of het afdwingen van vrede verschillen in de partij de opvattingen sterk. Kijk naar de kwestie Kunduz en eerder het optreden in Uruzgan. Een flink deel van de partij is voor geweldloos optreden door vredesteams. Een goed debat vraagt dan respect voor ieders opvatting. Dat is best moeilijk, want bij deze onderwerpen zijn de opvattingen vaak ook  emotioneel geladen.

Ik vind, dat een GroenLinkslid ook loyaal hoort te staan tegenover het bestuur en de fractie. Loyaliteit houdt in, dat als na veel discussie er een besluit is gevallen, dat men bereid is dat besluit ook tegenover anderen wil verdedigen of tenminste wil uitleggen, zelfs als men het niet eens was met het besluit. Dat is heel moeilijk. Loyaliteit houdt ook in, dat men bereid is het bestuur of een fractie te behoeden voor fouten. Als ik hoor hoeveel mailtjes onze volksvertegenwoordigers dagelijks ontvangen, zijn er heel wat partijleden in dit opzicht actief. Een ander woord voor loyaal is trouw. Het gaat om trouw aan de mensen, waarmee je samenwerkt, de mensen in jouw afdeling, in je bestuur of in je fractie. En trouw aan de afspraken, die je samen maakt.

Een oude vaderlandse deugd komt steeds meer op de tocht te staan. Dat is de tolerantie. Dat is iets anders dan permissiviteit, alles maar goed vinden ook als het slecht is voor anderen of voor de persoon zelf. Als opvoeder behoor je eisen te stellen en daar duidelijk over te zijn. Bij tolerantie gaat het om verschillen in opvatting bij verschillende deelculturen binnen ons land. GroenLinks noemt zich een liberale partij. Dat zou moeten betekenen, dat men mensen zo vrij mogelijk laat in hun opvattingen zolang zij anderen niet benadelen. We hebben dus ingestemd met het homohuwelijk, met gemakkelijker scheiden in een huwelijk, met abortus. Zestig jaar geleden was dat in Nederland nog ondenkbaar. De secularisatie heeft ervoor gezorgd, dat dit mogelijk werd en velen, die dit voor zich zelf afwijzen zijn zo tolerant, dat zij er geen bezwaar in zien het wettelijk mogelijk te maken. Waar we voor moeten oppassen, dat de tolerantie naar mensen en gemeenschappen met erg traditionele opvattingen verdwijnt. Denk aan de houding tegenover het luiden van kerkklokken of het sluiten van zwembaden op zondag of zondagse winkelsluiting, niet om sociale redenen maar vanwege religieuze opvattingen en natuurlijk de weigerambtenaren en de op religie gebaseerde slachtvoorschriften. Soms lijken de o zo liberale seculiere medeburgers even dogmatisch en intolerant als de meest obscure religieuze genootschapjes. Tsja, het blijft moeilijk, dat samenleven in een multicultureel Nederlandje.

Jaargang 5, Nr.217.