John Ch.M. Jorna

Tracékeuzes maken vraagt ruimtelijk inzicht 

Deze week waren we weer in het nieuws met onze actie tegen het Rijsbruggerweg tracé. Wij dat zijn in dit geval een aantal GroenLinksers uit de gemeente Bunnik. Langs de Achterdijk op de plek, waar straks – hopelijk niet – de verbindingsweg Houten – A12 zal gaan lopen legden ‘guerrilla gardeners’ een bloemperk aan in de vorm van een verbodsbord “Verboden in te rijden”, een rond rood bord met witte balk. Het Bunniks Nieuws en de Nieuwsbode plaatsten een foto met uitleg en AD Utrechts Nieuwsblad had een kort bericht. 

Het Bunniks Nieuws plaatste ook een artikeltje over mijn idee om probleemloos een aansluiting bij Mereveld te realiseren. Het kaartje erbij maakte het erg duidelijk en de volgende dag kreeg ik waarderende opmerkingen van mensen, die mee waren op de fietstocht voor 55-plussers. Dat het zo simpel kan, zei iemand. Waarom kiezen ze daar niet voor? Dat is dan ook de grote vraag. Laten we het eens vanuit verschillende gezichtspunten bekijken. 

Als je in Houten over de geluidswal wandelt ter hoogte van de Binnenweg-Rijsbruggerweg zie je in de verte de kantoorgebouwen langs de A12 bij Bunnik. Erg ver is het niet. Dat het bij De Haag even ver is naar de A12 zie je niet want het bos Nieuw Wulven zit er voor. Kies je voor het Mereveldseweg tracé, dan krijgt het deel van Houten langs het Noordelijk deel van de Rondweg meer geluidsoverlast. Dus in Houten zijn ze die auto’s liefst zo vlug mogelijk kwijt. Daar mag Bunnik van genieten. De A12 geeft nu al zoveel lawaai, dat je die twee maal dertig duizend auto’s extra nauwelijks merkt. In Houten zien ze ook, dat als die weg er eenmaal ligt het niet moeilijk is ook een oprit in de richting Arnhem te maken en eventueel ook een afrit uit de richting Arnhem naar Houten. Er is weliswaar niet zoveel verkeer van en naar het Oosten, maar het is lekker makkelijk. Door de geweldige uitbreidingen van Houten is er al zoveel van het fraaie landschap vernield, dat die ene weg er nog gemakkelijk bij kan. 

Objectief gezien geeft het Mereveldseweg tracé een aantal voordelen ten opzichte van het Rijsbruggerweg tracé. De A12 wordt veel minder belast met verkeer uit Houten. Dus zal de filevorming niet met 60% verergeren zoals bij het Rijsbruggerweg tracé. Het eigenlijke tracé geeft minder mensen stank- en geluidsoverlast. Het tracé vormt geen nieuwe doorsnijding van het landschap omdat het langs de bestaande spoorlijn loopt. Het vormt dus minder dan het Rijsbruggerweg tracé een barrière voor mens, dier en plant. Het doorsnijdt ook veel minder archeologisch interessante gebieden. In Utrecht wekte het weerstand omdat ten onrechte werd aangenomen, dat fietsers niet langer gebruik zouden kunnen maken van de Mereveldseweg. Onder het bestaande viaduct is 12 meter ruimte! Utrecht heeft altijd ontkend, dat de aantasting van de golfbaan een rol speelt. En als ik tegen onze wethouder zeg, dat de voorzitter van de stuurgroep wethouder is in Utrecht, dan zegt die Bunnikse wethouder, dat ik in complotten denk. Als Utrecht weigert mee te werken, wordt het moeilijk het Mereveldseweg tracé te realiseren. 

Onder luide aanmoediging van de Houtense VVD toont VVD gedeputeerde Ekkers zich een fanatiek voorstander van het Rijsbruggerweg tracé. De oorspronkelijk reden geldt eigenlijk niet meer. De Houtense VVD wilde de kopers van 5000 woningen in de driehoek Bunnik – Houten – Werkhoven laten opdraaien voor de kosten van de aanleg van de weg. Maar willen ze stiekem tegen het provinciaal beleid in die 5000 huizen toch bouwen? Of wil Ekkers in een goed blaadje komen bij de Kamer van Koophandel en straks bedrijven ruimte bieden langs de A12? Och onze wethouder zal wel weer zeggen, dat ik niet in complotten moet denken. Maar politiek is nu eenmaal een spel van belangen, die vaak tegenstrijdig zijn en dan moet er gekozen worden. Het is overigens bekend, dat een vorige wethouder wel degelijk dacht aan een kantorenpark zuidelijk van de A12 ter hoogte van Bunnik. Dat maakte zijn partij tot de grote verliezer bij de laatste verkiezingen. 

We komen er niet uit. Maar als onverhoopt het Rijsbruggerweg tracé toch gerealiseerd wordt en de files op de A12 nemen fors toe, dan moet er op de reclamezuil bij het Bunnikse motel maar met grote letters komen te staan: “Uw file is de schuld van VVD gedeputeerde Ekkers!”. Dat is dan leuk voor Rita, die immers in haar eentje met haar Trots op Nederland de files gaat oplossen. Zegt ze.

Genieten van Beelden in Gees 

Het werd geen pechdag, daar in Gees, ondanks dat het vrijdag de dertiende was. Maar je hoort ook niet bijgelovig te zijn. Gees is een klassiek Drents brinkdorp omgeven door essen, oude akkerbouw gebieden, die eeuwenlang met een mengsel van heideplaggen en schapenmest bemest zijn. Daardoor hebben die akkers, nu vaak grasland een typisch bolle vorm. Veel boerderijen in het dorp hebben niet langer een agrarische bestemming. Maar geheel buiten het dorp aan de rand van de Geeser Es had de familie de Hullu een weekendhuis. Rond dat huis gingen ze een tuin aanleggen met een sterke afwisseling van grote gazons, bosschages en ronde vijvers. De telkens terugkerende cirkelvorm is kenmerkend en deed mij denken aan de cirkelvormige maren in de Eifel, die wij vorige week zagen en dan met name het maar bij Schalkenmehren, dat eigenlijk bestaat uit vier kraters, waarvan er twee elkaar overlappend met water gevuld zijn en twee droog staan, waarvan een moerassig.

Het gebied in Drente is geomorfologisch evenzeer interessant. Wij kregen een inleiding en daarbij kwam naar voren, dat leem in de ondergrond de afwatering bemoeilijkte. Voor de grote vijver was geen plastic bodem nodig. Het water zakte toch niet weg. De ondergrond van het Drents plateau bestaat grotendeel uit keileem, daar door het Noordelijke landijs neergelegd. Hier en daar lagen in de tuin ook hoopjes keien. De bovenste laag van de es is hier afgegraven en het gazon loopt langzaam af naar de ronde vijver, zodat het regenwater er naar kan afstromen.

De tuin kent een enorme rijkdom aan bloemen, planten, heesters en bomen, die dan ook nog op een bijzondere manier geplant zijn. Zo ervaar je niet alleen de schoonheid van de planten op zich, maar ook nog de geometrische vormen, de afwisseling en de combinaties van kleuren.

Tussen al die pracht staan dan soms op heel verrassende momenten beelden in de tuin. Een klein deel daarvan staat er permanent, maar de meeste beelden worden jaarlijks gewisseld. De heer en mevrouw de Hullu zijn dan ook vaak op pad om kunstenaars te bezoeken om afspraken te maken voor een expositie in de galerie of in de tuin. Inmiddels heeft de tuin een zekere faam, wordt veel bezocht door kunstliefhebbers en in de loop van het seizoen, 13 mei tot en met 30 september wordt een groot deel van de beelden, schilderijen en sieraden ook werkelijk verkocht.

 Welk beeld heeft mij het meest getroffen? Dat was helemaal op het eind toen ik nog een hoekje bezocht, dat ik eerder had overgeslagen. Het staat op een verroest vierkante stalen zuil en bestaat uit in elkaar gevlochten betonijzer. Een menselijke figuur met gestrekte armen, een gezicht van beton met een ijzeren doornenkroon. Het heet “De Mens” naar het schriftwoord “Ziet de Mens”, “Ecce Homo”. Afgetekend tegen de lucht laat het prachtig de verscheurdheid van de lijdende Christus zien voor wie het wil zien. Daar sta je dan minuten lang te mediteren temidden van vele bezoekers in een tuin, die je rustig maakt en gevoelig voor de boodschap van de kunstenaar. Het stemde me dankbaar.

Op weg naar 2010: een reactie 

Je kunt er bij alle plannen in de Nederlandse Kerkprovincie niet onderuit steeds weer de vraag te stellen: “Is er een verborgen agenda?” Willen de conservatieve bisschoppen meer greep krijgen op de lokale geloofsgemeenschappen? In deze reactie zal die vraag steeds doorklinken. 

Het belangrijkste effect van de samenvoeging van de parochies van de parochieverbanden tot een parochie zal zijn, dat de lokale geloofsgemeenschappen de zeggenschap over hun eigen kerkgebouw verliezen.

Het nieuwe parochiebestuur zal sterk het karakter krijgen van een zakelijke groep managers, die zich vooral door financiële overwegingen zal laten leiden. Zijn er financiële tekorten in de megaparochie? Wat zijn dan de opbrengsten van de verkoop van een kerkgebouw? En welke verliezen aan inkomsten staan daar tegenover? De getroffen parochianen zullen immers veel minder dan voorheen bereid zijn financiële offers te brengen voor hun kerk, want die is er niet meer.Hier in Odijk is het kerkgebouw eigenlijk een fraai aangeklede fabriekshal. Daar kun je wat mee als je die verkoopt. Als je hem afbreekt krijg je een schitterende locatie voor wat je maar wilt. Dus vrezen de mensen, dat onze kerk het eerst zal sneuvelen. Ik zeg dan, dat een gebouw als het onze veel goedkoper in onderhoud is, dan de neogotische kerkgebouwen in Werkhoven, Houten, Schalkwijk, Cothen en Wijk bij Duurstede. Die dure gebouwen kun je beter verkopen.
Weliswaar ontkent het bisdom, dat kerken gesloten zullen worden, maar eerder zijn ze op beloften teruggekomen. De door het bisdom goedgekeurde overeenkomst tussen de acht parochies van de Krommerijnstreek voorzag in een evaluatie in 2011, waarbij de vraag over een fusie eventueel  ter sprake zou kunnen komen. Het bisdom antwoordt dan, dat er sprake is van voortschrijdend inzicht en zegt dus, dat voortschrijdend inzicht zal kunnen leiden tot andere maatregelen.
Het gaat er dus om in de komende jaren een neerwaartse spiraal te voorkomen. Zo zou in de fusieovereenkomst een passage kunnen/moeten worden opgenomen, waarin bepaald wordt, dat sluiting van een kerk de goedkeuring behoeft van tweederde van de ingeschreven leden van die lokale geloofsgemeenschap. 

Samenvoeging tot een parochie leidt niet tot meer pastores. Het is onzin een verband te leggen met het personeelstekort. De pastoresteams zullen niet anders gaan werken dan nu.
Evenmin is de samenvoeging een oplossing voor de financiële problemen van het bisdom. Of je een digitale nieuwsbrief nu naar 300 parochies stuurt of naar 45 megaparochies, de kosten zijn dezelfde. Het is zelfs wenselijk de post naar alle plaatselijke geloofsgemeenschappen te sturen, want anders moet het secretariaat van de megaparochie extra werk doen, door de post van het bisdom door te sturen. Juist die interne communicatie blijkt in de huidige parochies al een probleem en dat zal in die veel grotere parochies dus ook een groter probleem worden.

De vraag is of je voor de nieuwe parochiebesturen nog vrijwilligers krijgt. Het is zeer waarschijnlijk, dat dit semi-professionals worden en dat de kosten dus zullen toenemen en de financiële problemen dus zullen toenemen. Hallo, waar zijn we mee bezig? 

Er zijn echter parochieverbanden, waar de afzonderlijke parochies slecht samenwerken en de pastores met onwerkzame verschillen in de pastorale praktijk te maken krijgen. Uit deze parochieverbanden is de vraag gekomen naar de huidige plannen tot vorming van 45 megaparochies. Het betreft een derde van alle parochieverbanden, een derde staat neutraal en een derde is fel tegen. Zoals in de Krommerijnstreek, al weten we, dat we de plannen niet tegen zullen houden. 

Er zijn wel degelijk financiële problemen bij het bisdom. Als het totaal aantal gelovigen terugloopt, kan dat leiden tot lagere inkomsten, maar de inkomsten zijn stabiel. Minder mensen geven meer!!!! De problemen worden veroorzaakt door tegenvallende beleggingsresultaten. Er is zelfs geen poging gedaan, de gelovigen te vragen te helpen bij de oplossing van de financiële problemen van het bisdom. Zo zal de ontslaggolf bij de dekenaten en het bureau van het bisdom leiden tot enorme problemen bij de begeleiding van pastores en vrijwilligers. De bisschop zal er ongetwijfeld voor zorgen, dat de na alle afbraak nog op te zetten nieuwe organisatie bemenst wordt door hem welgevallige medewerkers. Of zou het daar vooral om gaan? 

De lokale geloofsgemeenschappen en dan vooral de locatieraden krijgen de niet geringe taak de leden te inspireren zowel financieel als  wat betreft de bemensing van de eigen organisatie de eigen broek op te houden en daarbij hebben zij het probleem, dat het voor de parochianen onduidelijk is of het eigen budget in een duidelijk verband staat met de eigen opbrengst. Er mag best geld vloeien naar lokale gemeenschappen, die het financieel niet redden als dat maar duidelijk is en qua omvang aanvaardbaar.Vooral mag het lokale pastorale beleid, waarbij de mensen zich goed voelen niet worden afgebroken door inhoudelijke eisen te stellen aan de financiering van dit pastorale beleid.
Het beleid moet van onderop vorm krijgen, want daar zitten de deskundige vrijwilligers, die de doelgroep kennen. De parochies hier verschillen zodanig, dat de megaparochie alleen een pastoraal beleid in hoofdlijnen kan vaststellen. De concrete invulling is alleen op plaatselijk niveau doelmatig. Geen eenheidsworst dus!

Dus moet er ook geen blad komen voor de megaparochie. Een goed redactie weet, hoe ze de eigen doelgroep het beste kan aanspreken. Wij krijgen voortdurend feedback van de eigen parochianen en zij zijn blij met Parochiekontakt. Andere parochies vinden de vaak kritische toon vreselijk. Dat hoort toch niet. Als zij gelukkig zijn met een parochieblad, dat voor de helft gevuld is met misintenties, het zij zo. Wel hoort elk parochieblad een rubriek te krijgen met nieuws van de megaparochie. Ik weet al van te voren, dat veel mensen dat nauwelijks zullen lezen.
Heel belangrijk is, dat elke redactie binnen een redactiestatuut en een in overleg met de locatieraad tot stand gekomen redactieformule onafhankelijk is. Een parochieblad moet iedereen en iedere redelijke mening ruimte bieden. Een parochieblad moet het visitekaartje van de lokale geloofsgemeenschap zijn. Een parochieblad moet zich in dienst stellen van de missionaire opdracht van de lokale geloofsgemeenschap. Dat vraagt een kritische houding en een open blik naar de kerk als geheel en naar de wereld, waarin wij leven. Maar een serieus parochieblad mag nooit alleen maar “His Masters Voice” zijn.
Of meer algemeen gezegd: Deze hele reorganisatie moet niet als doelstelling krijgen, dat onze nieuwe bisschop met zijn houding passend bij de tijd voor het Tweede Vaticaans Concilie een grotere greep krijgt op de lokale geloofsgemeenschappen, waar de mensen er voor elkaar zijn, zich gelukkig voelen en waar de mensen hun heil vinden. 

John Jorna,  Odijk.