Ingewikkeld Europa

Europa, voer voor specialisten 

Afgelopen week was ik te gast bij een groepje dames. Zij vormen een studieclub van de YWCA, een wereldorganisatie van christelijke vrouwen. Zij hadden zich voorgenomen het boek “Paleis Europa” met elkaar te bespreken. Het geeft een zestal deskundige inleidingen over Europese geschiedenis, Europese identiteit en over de begrenzing van Europa. Het zijn pittige stukken en de dames realiseerden zich dat ze over weinig voorkennis beschikten. Ze kenden mij en zo mocht ik bij hen iets over de Europese Unie komen vertellen. 

Aan de hand van een twaalftal voorbeelden liet ik zien, dat wij Europeanen meerdere fasen in onze geschiedenis gezamenlijk beleefd hebben, niet altijd tegelijk en steeds ook met regionale verschillen. Zo behoorde in de eerste eeuwen van onze jaartelling een groot deel van Europa tot het Romeinse Rijk. Sommige Nederlandse woorden als zolder en kelder zijn van Romeinse oorsprong. Ons recht gaat in zekere mate terug op het Romeinse recht. En een van de inleiders van Paleis Europa beweert, dat ten Zuiden van de grens van het Romeinse Rijk (de Limes) de Reformatie nooit echt voet aan de grond heeft gekregen. Zo noemde ik ook de kerstening, de Verlichting en de twee wereldoorlogen Je ziet bij de economische bestaanswijze eenzelfde evolutie, al zijn er volken, die pas zeer recent het Stenen Tijdperk verlaten hebben. 

Voor een goede discussie is het belangrijk alle termen eenzelfde betekenis te geven. Dus kregen ze alles op papier een lijstje definities. Een reeks jaartallen liet beknopt de geschiedenis van de Europese Unie zien en een fors schema de structuur van het bestuur van de Unie. Het aardige van het schema is, dat de burgers in de top staan en zo hoort het in een democratie. Deze structuur toetste ik aan een aantal politicologische principes: democratie, scheiding van machten, evenwicht, transparantie, doelmatigheid en legitimiteit. 

De aard van het integratieproces zie ik als een proces van schaalvergroting op velerlei terrein. Het duidelijkst is dat bij de economie. Al voor de Tweede Wereldoorlog ontstonden er bedrijven, die in meerdere staten actief waren. Unilever, Shell en Philips zijn voorbeelden van zulke multinationals. Maar ook bij de wetenschap, het verkeer, het toerisme, de arbeidsmarkt, de criminaliteit en het terrorisme zie je, dat zij zich op Europese schaal afspelen. Wil dat alles goed verlopen, dan moet je regelend optreden en dat is nu precies de reden waarom wij de Europese Unie hebben. En natuurlijk komen er nu initiatieven vanuit Brussel, maar in principe is de integratie een proces van onderop. Het probleem is alleen, dat de meeste mensen zich daarvan nauwelijks of niet bewust zijn. 

Zo kun je in een paar uur heel wat vertellen en tegelijk wordt duidelijk, dat er over Europa ontzettend veel te weten valt. Dat merkte ik, toen ik deze week de amendementen van de Europawerkgroep bekeek en de commentaren, die er vanuit de programmacommissie en het Partijbestuur van GroenLinks waren gekomen. Europa wordt steeds meer een onderwerp voor specialisten. Dat is inherent aan een moderne samenleving. Er wordt niet voor niets geklaagd over de vele regeltjes. Dat zie je bij het bedrijfsleven of bij de zorg of bij de ruimtelijke ordening. Maar het maakt het wel moeilijk om mensen nog te interesseren voor de politiek en vooral voor de Europese politiek. Het gaat de mensen boven de pet. En daarom was het zo belangrijk dat groepje dames een beetje wegwijs te maken in Europa. Gebeurde dat maar meer. Waren er maar meer mensen zo nieuwsgierig, dat zij zich afvroegen hoe Europa in elkaar steekt. En waren er maar meer mensen in staat daarover een begrijpelijke inleiding te houden.

Leave a Reply