JUIST LINKS MOET DE RELIGIEUZE WAARDEN BESCHERMEN
De met GroenLinks verbonden beweging “De Linker Wang” wijdde de Nieuwjaarsbijeenkomst op 18 januari 2020 aan de vraag of het juist rechtse partijen zijn, die opkomen voor de religies. De theoloog Alain Verheij en het Tweede Kamerlid Wim-Jan Renkema wijdden veel woorden aan het onderwerp religie en politiek, lieten daarbij ook zien, dat ze als GroenLinksers met hun religieuze overtuiging volop politiek actief waren. Achteraf realiseer ik mij, dat de conclusie ontbrak. Juist linkse politici komen op voor belangrijke religieuze waarden als naastenliefde, gerechtigheid, vredelievendheid en liefde voor Gods Schepping.
De claim van de rechtse partijen, dat zij voor religieuze waarden opkomen berust vooral op hun weerstand tegen wetgeving over ethische kwesties als abortus, euthanasie, een vrijwillig gekozen levenseinde en het homohuwelijk. Daarbij zijn het vooral de confessionele partijen CDA, CU en SGP, die daar bezwaren tegen hebben. Zijn ze daarom rechts? In dit soort kwesties is de tegenstelling links-rechts eigenlijk onbruikbaar. Beter is het begrippenpaar behoudend tegenover vooruitstrevend. Juist vanwege die ethische kwesties blijven kerkelijk gebonden mensen nog vaak op de confessionele partijen stemmen. Ik merk vaak, dat ze het mij kwalijk nemen, dat ik mij duidelijk als GroenLinks-stemmer manifesteer. Ik hoorde, dat ik niet de enige ben met die ervaring. Toen het CDA onder Buma sociaaleconomisch te veel naar rechts opschoof kwam de achterban in verzet. De CDA-achterban wil een middenpartij zijn en zo de schijn wekken voor iedereen op te komen. Intussen zijn CDA en CU wel medeverantwoordelijk voor ruim 300.000 kinderen, die in Nederland in armoede opgroeien. Het zijn vaak éénoudergezinnen, die van de bijstand leven of gezinnen, waar men afhankelijk is van iemand met het minimumloon. De rechtse partijen hoor ik daar niet over, maar als je Jezus Christus werkelijk wil navolgen, dan kun je met zoveel armen niet langer genoegen nemen.
Tijdens de bijeenkomst wees ik op het hoge percentage geseculariseerden. Zij juichen vooral hun veel grotere persoonlijke vrijheid toe. Ze hoeven niet langer te gehoorzamen aan allerlei kerkelijke geboden en verboden. Ze voelen de dwang niet meer en de bedreiging met hel en verdoemenis. Velen van hen laten zich leiden door belangrijke waarden. Ze hebben veel voor anderen over en hun stemgedrag past daarbij. Maar zijn al die onkerkelijken van tegenwoordig wel allemaal in staat hun kinderen een opvoeding te geven om later in hun leven tot goede meevoelende mensen te worden? Of geven ze hun kinderen een opvoeding, waarbij het eigenbelang voorop staat en men niet leert oog te hebben voor alle narigheid om je heen? Vallen zulke mensen niet heel gemakkelijk voor de ideeën van de PVV of van Forum voor Democratie? Hun afkeer van buitenlanders is allesbehalve christelijk te noemen. Opkomen voor de zwaksten in onze samenleving en elders in de wereld en opkomen voor de natuur is juist iets van links.
Een probleem is, dat de herinnering aan de vaak kwalijke rol van kerken bij sociale kwesties nog steeds speelt. Het hoge percentage onkerkelijken in Tsjechië wordt verklaard door de samenwerking van adel en geestelijkheid onder de Habsburgers. De kerken en kloosters waren rijk. De gewone mensen hadden moeite hun hoofd boven water te houden. In het Zuiden des lands is de uitspraak van rijke lieden bekend, die tegen de pastoors zeiden: “Als jullie ze dom houden, houden wij ze wel arm!” Als ze arm waren bleven ze afhankelijk van de kerkelijke armenzorg.
Het is gelukkig allemaal verleden tijd. In veel opzichten hebben de kerken hun leven gebeterd. Ze zijn actief in de zorg voor dak- en thuislozen, voor mensen in schulden, voor asielzoekers voor eenzamen en voor mensen met een handicap. Er is een actieve Vredesbeweging Pax. Langzaam komt onder invloed van Paus Franciscus de zorg voor het behoud van de Schepping op gang. Af en toe denk ik bij het lezen van zijn milieu-encycliek “Laudato si”, dat Paus Franciscus heel geschikt is om voorzitter van onze programmacommissie te worden. Grapje! Het probleem is, dat de grote meerderheid van de Nederlanders zo weinig contact heeft met de kerken, dat zij van al het goede geen enkel idee hebben. Alleen bij slimme jongeren merk je, dat ze hun ogen en oren open hebben en wel op de hoogte zijn van alle goeds, dat kerken doen.
Daardoor zijn veel politiek actieve mensen zich er niet van bewust, dat de kerken in veel opzichten hun bondgenoten zijn. Wim-Jan laat het in discussies in de Tweede Kamer maar al te vaak merken. Hij getuigt van zijn Bijbelse waarden. Hij heeft intussen wel geleerd de term Joods-Christelijke cultuur te vermijden. Joden vinden dat een onaangenaam begrip. Van het christendom hebben ze in het verleden veel narigheid ondervonden en ook in Nederland bestaat nog steeds erg schadelijk antisemitisme.
Ik weet, dat de Nederlandse bisschoppen regelmatig contact hadden met het CDA. Waarom nooit met GroenLinks? Dat vraagt ook een openhouding van GroenLinks naar de kerken. Dat zal voor veel GroenLinks-leden best moeilijk zijn. En Van de Linker Wang hoop ik, dat ze bijvoorbeeld Prof.Dr. Eduard Kimman S.J eens uitnodigen voor een beschouwing over Laudato si. Hij gaf colleges ethiek aan economiestudenten.
Jaargang 12, Nr. 598.