DE LEVENSBESCHOUWING VAN STAATSSECRETARIS SANDER DEKKER
Al weer top down is door staatssecretaris Sander Dekker het zoveelste onderwijs vernieuwende plan gelanceerd: een school zonder levensbeschouwing. Als er voldoende belangstelling is en de kwaliteit gegarandeerd is kan na beoordeling door de inspectie een school van start gaan. Nu moeten scholen nog katholiek of protestant of antroposofisch of Joods of openbaar zijn. De staatssecretaris ziet daarin een verouderd concept teruggaand op de verzuiling. Gelukkig zitten bij de inspectie verstandige lieden en die zullen het werkplan niet alleen beoordelen op de kwaliteit kennis en vaardigheden bijbrengen. Intussen wordt wel de indruk gewekt dat kwaliteit vooral gezien wordt als voldoende kennis en vaardigheden bijbrengen.
Nu ben ik in mijn onderwijspraktijk best wel mensen tegengekomen, die zich daartoe beperkten. Als in mijn vak de maatschappij met zijn politiek, zijn economisch en zijn sociaal-cultureel systeem aan de orde komt, dan kun je je als docent beperken tot een zakelijke beschrijving. Je kunt beschrijven hoe de ruimtelijke ordening werkt en wat de lopende plannen zijn. Recent is er het plan om de mogelijkheden langs de kust te bouwen te verruimen. Een docent, die het daarbij laat en geen kritisch commentaar levert, stemt feitelijk in met de bestaande ruimtelijke ordening. Hij is maatschappij bevestigend bezig. Hij leert zijn leerlingen niet opbouwend kritisch nadenken. Zo zijn er in de aardrijkskunde tal van onderwerpen, die zich lenen voor een maatschappijkritische benadering.
Voor andere vakken geldt dit evenzeer. In de tachtiger jaren van de vorige eeuw heb ik samen met ouders op onze school het Niels Stensen College een onderzoek onder collega’s van alle vakken uitgevoerd met de vraag in hoeverre hun vak kon bijdragen aan vredesonderwijs. Alle vakken konden dat. Zo denk ik, dat ook alle vakken in het secundair onderwijs een bijdrage kunnen leveren aan milieueducatie. Het gaat daarbij niet alleen om kennis. Het gaat er ook om, dat je de leerlingen in staat stelt een mening te vormen. Het gaat er om leerlingen weerbaar te maken, zodat ze in staat zijn tot een keuze wel of niet IS bombarderen in Syrië. Is dat indoctrinatie? Leerlingen op dit terrein aan hun lot overlaten en ze tot willoze jaknikkers maken is een nog veel ernstiger vorm van indoctrinatie. Ik vrees, dat het plan van Sander Dekker leidt tot mensen zonder maatschappelijke weerbaarheid, maar misschien is dat wel het ideaal van Sander Dekker, die eigenlijk op Poolse wijze het liefst alle kritische programma’s van de publieke zenders wil laten verdwijnen. Dat gaat stapje voor stapje. Wil hij ook alle scholen laten verdwijnen, die hun leerlingen vormen tot kritische burgers?
Zo komen we bij de vormende taken van een school. Ik hoop maar dat de inspectie zal vragen naar de pedagogische visie van de oprichters van een nieuwe school. Hoe gaan we om met de leerlingen? Wat zijn de verantwoordelijkheden van de leerlingen en hoe zorgt de toekomstige school, dat leerlingen zich aan hun verantwoordelijkheden houden? Wat is het ideaal van de omgang van leerlingen met elkaar? Hoe leert de school leerlingen met elkaar samenwerken? Stimuleert de school, dat leerlingen voor elkaar opkomen, elkaar helpen en elkaar beschermen? Hoe werken school en ouders met elkaar samen?
Wat staat er allemaal in de arbeidsovereenkomst, die schoolbestuur en met het personeel afsluit? Onder welke cao valt de school? Hoe wordt het schoolbestuur betrokken bij het cao-overleg? Hoe wordt de rechtspositie van de leerkrachten geregeld? Komt er op deze manier een nieuwe seculiere zuil bij?
Zoals de plannen nu naar buiten zijn gekomen, lijkt het erop, dat er scholen komen, waar een deel van de leerlingen wordt klaargestoomd voor de uitvoerende taken op de arbeidsmarkt en een deel voor leidinggevende functies. Dat een school ook voorbereidt op het leven in de veel bredere maatschappij dan alleen de arbeidsmarkt, daarvan merk ik nog maar weinig. We blijven Sander Dekker kritisch volgen voordat hij nog meer kapot maakt.
Jaargang 8, Nr. 393.