HET EUROPA DAT WIJ KENNEN IS TE LANGZAAM, TE ZWAK EN TE INEFFECTIEF
Dit zei Emmanuel Macron tegen een groot gezelschap internationale studenten aan de Sorbonne in Parijs. Hij hield daar zijn lang verwachte toespraak over de toekomst van de Europese Unie. Hij kwam met bijzondere ideeën, maar vermeed ook moeilijke thema’s aan de orde te stellen. Maar hij was duidelijk. We moeten Europa opnieuw uitvinden. Er valt in de EU veel te verbeteren.
Als ik het moeizame optreden van de EU meemaak, moet ik altijd weer denken aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de zeventiende eeuw. Trage besluitvorming, tegenstelling tussen de kustprovincies en de landinwaartse provincies. Het dieptepunt in het Rampjaar 1672. We hadden weliswaar een sterke vloot, maar de landsverdediging tegen de troepen van Frankrijk, Münster en Keulen faalde. Het volk kwam in opstand. De gebroeders de Witt werden vermoord.
Europa beheerst niet langer de wereld. Amerika heeft die rol overgenomen, maar China en Rusland tellen steeds meer mee en India en Brazilië komen ook opzetten. Alleen verenigd kan Europa zich in de wereld politiek, economisch en militair handhaven. Mij gaat het daarbij niet om de macht, maar meer om een dienende en beschavende rol in de wereld van vandaag. Het gaat om een betere en snellere besluitvorming. Dat vraagt meer centralisatie in de EU en dus ook versterking van de democratie in Europa. Zoals we nu voortdurend weten wat er speelt in Den Haag, zo moet ook de werking van de Europese democratie veel meer zichtbaar worden voor de burgers. Macron schenkt te weinig aandacht aan de kritiek en het wantrouwen van de Europese burgers. Hij toont zich een technocraat als hij een zelfstandiger functioneren van de Eurozone bepleit. Hij wil een Eurozone parlement en een Minister van Financiën met een eigen budget en Europese belastingen.
Zo kan het ook komen tot de oprichting van een Europees Monetair Fonds, dat lidstaten met financiële problemen kan bijstaan. Dat idee zal bijvoorbeeld in Duitsland niet met veel enthousiasme ontvangen worden. Er is met name in Duitsland angst de zeggenschap over de eigen portemonnee te verliezen. Het is daar ook wettelijk verboden. Was het in de Republiek moeilijk geld voor de landsverdediging los te peuteren bij Holland en Zeeland, nu is geldtransfer van de rijke Randstad naar de perifere gebieden met veel werkloosheid heel normaal. Ik denk, dat in elke lidstaat die solidariteit tussen welvarende gebieden en probleemstreken normaal is. Op Europees niveau is dat voor velen een stapje te ver. Dan krijg je van die vooroordelen, dat die armoede aan hen zelf te wijten is. Ze moeten maar harder werken. Het probleem is dan meer het gebrek aan efficiency. Als het aantal gewerkte uren het criterium zou zijn, dan behoren wij Nederlanders tot de meest luie Europeanen. In die weinige gewerkte uren presteren wij veel meer. Dat wordt althans beweerd.
Macron wil ook meer samenwerking op het gebied van defensie, asiel en belastingen. Defensie is meer een Navo-zaak en er wordt al aan gewerkt, maar er zou meer kunnen. Denk aan gezamenlijke inkoop. Over asiel schreef ik al eerder. Waar komt die weerstand tegen Islamieten in de Visegradlanden vandaan? Samenwerking op het gebied van belastingen kan veel geld voor de gemeenschap opleveren. Macron wil met name, dat bedrijven als Microsoft, Google en andere internetbedrijven in het land waar ze actief zijn belasting betalen naar hun omzet. Maar de EU zou veel meer kunnen doen tegen witwassen, belasting ontwijking en belastingontduiking. Het merkwaardige is, dat juist nationale staten daarbij op de rem gaan staan. Helaas ook Nederland en dat zal met het komende kabinet niet veranderen. Nederland blijft een belastingparadijs, vrees ik. Er dreigt zelfs een ‘race tot the bottom’ voor de vennootschapsbelasting. Macron en de VS willen naar 20% en het Verenigd Koninkrijk zit al op 19% om over Nederland maar te zwijgen. Het beste zou zijn dat in EU-verband een minimumtarief wordt vastgesteld. Landen moeten op een verstandige manier met elkaar concurreren.
Het is te hopen, dat de rede van Macron er toe leidt, dat er in Europa een stevige discussie komt over de vraag hoe we de EU beter laten functioneren. Dat is hard nodig.
Jaargang 10, Nr. 480.