ISRAËL TOEN EN NU
Gedachten bij een bezoek aan de tentoonstelling De Dode Zee rollen
Er staan lange rijen voor de ingang van het Drents museum en ook binnen bij de kern van de tentoonstelling, de fragmenten van originele geschriften uit de eeuwen vóór en direct na het begin van onze jaartelling. De Joodse Bijbel werd en wordt geschreven of gedrukt op een rol perkament en nu papier. Die Bijbel of Thora wordt dan bewaard in een schrijn, een soort ronde mooi versierde koffer. In die tijd waren deze handgeschreven boekrollen uiterst kostbaar. In de kleine nederzetting Qumran bij de Dode Zee woonden in die tijd waarschijnlijk Joodse Bijbelgeleerden, die de Thora bestudeerden en becommentarieerden. Ze beschikten over een rijk gevulde bibliotheek. Om de kostbare boekrollen niet in handen van de vijand te laten vallen hebben inwoners van Qumran deze in kruiken gestopt en die verborgen in nabij gelegen grotten. In het droge woestijnklimaat zijn ze bewaard gebleven en in 1947 en de jaren erna gevonden.
De Dode Zee rollen zijn zeer belangrijk. Ze geven een veel beter inzicht in het Joodse religieuze denken in de tijd van Jezus van Nazareth, die zo ook beter geplaatst kan worden binnen dat joodse denken. In de kruiken vond men fragmenten van de Joodse Bijbel. Zulke oude teksten waren niet eerder bekend. Ze bieden de mogelijkheid om de oorspronkelijke tekst te vergelijken met latere vertalingen. Fouten en interpretatieverschillen kunnen zo worden opgespoord.
De tentoonstelling biedt een overzicht van de geschiedenis van het gebied. Steeds opnieuw werd het door andere overheersers veroverd. Als de Joden eens een periode onafhankelijk waren was hun grondgebied elke keer weer anders. Dan denk je: Er is niets veranderd. Steeds weer wordt het gebied betwist. Oorlogen volgen elkaar op. De Joden worden omringd door vijandige volken. Deze week werd een nieuwe onderhandelingsronde tussen Israël en de Palestijnen begonnen. Het doel is ambitieus. Wat gaat er gebeuren als een overeenkomst echt dichtbij lijkt te komen? Zullen de Palestijnse leiders nu wel durven instemmen? Wordt er weer een Israëlische premier door een landgenoot vermoord? Schakelen de Israëliërs vanuit de lucht weer eens een Hamasleider uit? Willen beide partijen wel echt vrede?
Aan de hand van archeologische vondsten uit Jeruzalem, Jericho, Qumran, Ein-Gedi en Masada wordt een beeld gegeven van de leefwijze van de bevolking in die tijd. Veel vaatwerk werd uit steen gehouwen of gedraaid. Aardewerk was er nog niet zo veel en wat gevonden was vaak geïmporteerd of behoorde aan de Romeinse bezetters. Net als in Nederland wordt er veel wapentuig gevonden en militaire uitrustingsstukken. Bakstenen en dakpannen dragen de kenmerken van het tiende legioen.
Een namaak laboratorium laat zien hoe de fragmenten ontcijferd worden. Betere fotografische methodes en het gebruik van de computer vergemakkelijken het onderzoek. Het gaat erom de fragmenten te herkennen. Dan worden ze zo goed mogelijk vertaald uit het Hebreeuws, Grieks of Aramees en dan wordt de betekenis vastgesteld. Men weet welke soorten inkt werden gebruikt en van welke huiden het perkament werd gemaakt. Ook papyrus werd gebruikt. Hier worden de wortels van het christendom bestudeerd. Dan zie je bijna aan het slot de tentoongestelde fragmenten. Ze mogen niet te veel aan het licht worden blootgesteld. De vertaling op een paneeltje boven de vitrine is niet goed te lezen. Je zou er wat langer willen vertoeven, maar vaak staat er een flinke rij bezoekers te wachten. Eigenlijk zien die aangevreten stukken donker verkleurd perkament er niet uit. Je moet je er echt van bewust zijn, dat je iets unieks bekijkt.
Als je eerder in Israël was is de tentoonstelling een boeiende aanvulling op wat je daar ervaren hebt. Iedereen, die zich wil verdiepen in de oorsprong van zijn geloof, gaat er naar toe. Theologen zien er nog veel meer in als een leek op dit gebied. Voor iedereen, die geïnteresseerd is in het Joods-Palestijnse probleem, is een bezoek een must.
Jaargang 6, Nr. 277.