Aardkundige Waarden langs
onze Kromme Rijn
Zaterdag, 13 september 2008 mocht ik vier keer toelichting geven over het landschap aan weerszijden van de Kromme Rijn tussen Odijk en Kasteel Beverweerd bij Werkhoven.Het biedt je de kans om te wijzen op het aanwezige microreliëf.
We startten bij de monding van de LangbroekerWetering in de Kromme Rijn. Ik legde met behulp van een tekening het ontstaan van oeverwallen uit en kon al onmiddellijk laten zien hoe de boerderij Oud Scherpenburg op de oeverwal ligt. Je ziet de oeverwal ook duidelijk als je naar de paaltjes van de afrastering kijkt. De akker er naast is geëgaliseerd om zo over het gehele oppervlak een goede aardappeloogst te verkrijgen. Daar zie je de spanning tussen het bedrijfseconomisch belang en het belang van het behoud van aardkundige waarden. Verderop kun je op meerdere plaatsen zien, ook vanaf het nieuwe jaagpad, dat de Kromme Rijn oorspronkelijk veel breder is geweest. In het weiland zie je een steilrandje. Bij Odijk is bij het tot stand komen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie een bocht afgesneden. Daar is de oever wat afgevlakt en op een plek zie je heel duidelijk het rivierzand, dat zo’n meter onder de klei voorkomt. Dat biedt de mogelijkheid om te vertellen, dat de rivier zijn loop voortdurend verlegde en dat er zo een kronkelwaard ontstond, waar Odijk nu ligt. Er viel tijdens de tocht van veertig minuten zoveel uit te leggen, dat ik aan de tocht van veertig minuten nauwelijks genoeg had. Maar ja, als je gaat uitweiden over de vroegere eigenaren van Beverweerd, waaronder Stadhouder Prins Maurits en zijn bastaardzoon Lodewijk van Nassau, dan ben je wel even bezig.
De donderdag ervoor maakte ik met 55-plussers een fietstocht naar het Aardkundig Monument het Zwerfsteneneiland bij Maarn. Wim Hoogendoorn gaf er uitgebreide toelichting. Het is toch bijzonder dat er zo’n 700 stenen op deze plaats bewaard zijn gebleven, waarvan de meeste uit de omgeving van Stockholm afkomstig zijn. De hele indeling van de gesteenten, het ontstaan van stuwwallen en ijs- en sneeuwsmeltwaterdalen komen aan de orde. Zeker een bezoek waard. Als je er meer over wilt weten ga dan naar www.aardkundigewaarden.nl en je vindt er alle informatie over de aanwezige stenen, over aardkundige monumenten en over de excursiemogelijkheden.
De gehele fietstocht bood de mogelijkheid iets te vertellen over de geomorfologie van het landschap. We kruisten de fossiele Zeister Rijnloop, maakten met het dekzand kennis en reden door het stuifzandgebied bij Driebergen. Het beklimmen van de Utrechtse Heuvelrug leerde ons hoe hoog die wel is en wat een enorme kracht het ijs moet hebben gehad. En dan zagen we nog de Darthuizer Poort, een ijssmeltwaterdal bij Leersum en verderop een grote dekzandrug.
Zo kun je mensen gevoelig maken voor de waarde van de dode natuur en ze leren het landschap te begrijpen. Zo wordt het landschap waardevoller voor een groter publiek en dat vergroot de kans, dat waardevolle landschapselementen beschermd worden. Ik zou willen, dat ik nog meer mensen zou kunnen bereiken, want er gaat nog heel veel verloren. Economische belangen gaan te vaak voor.