WAARDENGEDREVEN POLITIEK
Toen ik het thema las van het symposium van de Linker Wang bij het dertig jarig bestaan moest ik onmiddellijk denken aan het begrippenpaar “Normen en Waarden”. Tegelijk bedacht ik, dat discussies over waarden maar al te vaak tot verwarring leiden doordat iedereen het begrip ‘waarde’ weer anders definieert. Tjeerd de Jong ziet in waardegedreven politiek het begrip waarde vooral als alles wat waardevol is en dan met name in de natuur. Dat kan ik mij goed voorstellen als je je verbonden voelt met GroenLinks. Maar de verbondenheid met GroenLinks kan naastenliefde evenzeer waardevol noemen In de naam GroenLinks zitten twee waarden opgesloten. De natuur in een brede zin vinden wij heel waardevol. We moeten zuinig zijn op de natuur. De verbondenheid met onze naasten is van groot belang.
In mijn lessen aardrijkskunde ging het om drie kernvragen: Wat? Waar? Waarom daar? Nederland heeft een wereldhaven Rotterdam. Waar? Bij de monding van de Rijn en de Maas. Waarom daar? Vanwege het belang van dit achterland. Maar er zijn wel meer belangrijke rivieren en bij de monding daarvan ontbreekt een dergelijke belangrijke haven. Het gaat dus niet alleen om de natuur. In dat stroomgebied heeft de bevolking ook industrie ontwikkeld, die gebruik maakt van de natuurlijke hulpbronnen. Het gaat dus ook om het economisch systeem. De staten in dit stroomgebied hebben afspraken gemaakt om een vrije Rijnvaart. Het gaat dus ook om de politieke systemen De bevolking zet zich sterk in om kennis te ontwikkelen en die steeds door te geven. De mensen hebben de opvatting dat er flink gewerkt behoort te worden.
Zulke opvattingen waaraan men het gedrag toetst en beoordeelt noemen wij waarden. Die opvattingen worden vaak omgezet in geboden of verboden, dus in wetgeving, leerplicht bijvoorbeeld of verdragen, internationale afspraken. Je moet dus ook naar de politieke systemen kijken bij verklaringen van de geografische werkelijkheid. Je ziet vaak het politieke systeem als verklarende factor. Al die wetten en regels en instellingen berusten op normen, die het gedrag bepalen en die normen zijn weer afgeleid van de waarden, die ons gedrag bepalen. Die opvattingen zijn soms bepaald door religieuze opvattingen, zoals die in heilige boeken of overleveringen zijn neergelegd. Wat is goed? Hoe hoort het ? Wat willen we graag? Wat zijn onze idealen? Willen we als individu zo rijk mogelijk worden en vinden we het niet erg als dat ten koste gaat van anderen? Mensen geven daar geheel verschillende antwoorden op en naar gelang die opvattingen verenigen zij zich in politieke partijen. Als die partijen veel succes hebben noemen ze dat vooruitgang oftewel progressie. Zo zijn onze sociale wetten progressief genoemd. Als ze nu minder steun geven bij ziekte of werkloosheid en de werkgevers minder premie aan sociale verzekeringen kwijt zijn noemen de werkvers dat progressief. Pas dus op met een term als progressieve politiek, want of iets progressief is hangt af van jouw waarden.
We kunnen rustig zeggen, dat alle politiek waardengebonden is en alle politiek progressief. Het ligt er maar aan wat jouw opvattingen zijn ofwel jouw waarden. Tsja, dat is best een beetje pesterig.
14e Jaargang, Nr. 688.