DE ZOGENAAMDE PARTIJTOP WORDT UIT DE WIND GEHOUDEN
Het is goed mogelijk, dat de Commissie Van Dijk er eerlijk van overtuigd is, dat zij een objectief beeld van de gebeurtenissen geschetst heeft. Voor mij rijst achter alle feiten een beeld van Barbertje moet hangen. Jolande Sap blijft met de Zwarte Piet zitten. De individuele verantwoordelijkheid van de fractieleden komt nauwelijks aan de orde. Het vertrek van Sap wordt als onontkoombaar voorgesteld. Niet omdat de partij het vertrouwen in haar had verloren, maar omdat de fractie en een groep hooggeplaatste partijfunctionarissen meende, dat Jolande na het dramatische verlies de eer aan zich zelf diende te houden. Want zo hoort het.
Hoe zie ik met een subjectieve blik de opeenvolgende gebeurtenissen. Femke Halsema was een krachtig leidster, die nauwelijks tegenspraak duldde. Toch heb ik haar er van weten te overtuigen, dat gewetensdwang naar weigerambtenaren het verkeerde middel was voor een goed doel. De fractie eiste niet het ontslag van deze ambtenaren. Later wel. Even autoritair besliste Femke, dat Jolande haar zou opvolgen. Jolande dacht ten onrechte, dat het zo hoorde. De commissie concludeert terecht, dat er voortaan een referendum moet komen bij een leiderschapswisseling.
Dan komt de affaire Kunduz. Het verzet binnen de partij is onderschat. Daarvoor zijn twee redenen. Velen in de partij en nog meer onder de GroenLinksstemmers stellen zich pacifistisch op en verafschuwen het corrupte, vrouwvijandige regime in Kabul. De tweede reden is, dat men geen steun aan een rechtse regering wil geven. Zelf zag ik er vooral een signaal in naar die regering, dat ze niet in zee hadden hoeven gaan met de PVV. De Kunduz-kwestie bleef doorzeuren, vooral ook doordat een forse groep partijleden geen loyaliteit kon opbrengen. Het zat heel diep en in discussies kon het gemakkelijk erg emotioneel worden. Toch werd het niet de belangrijkste oorzaak voor het stemmenverlies. Allerlei gebeurtenissen zorgen voor stijgingen of dalingen in de peilingen, maar gemiddeld blijft de partij weliswaar iets onder de tien, maar iedereen begrijpt, dat de nieuwe partijleider wat tijd gegund moet worden. De val van het kabinet zorgt ervoor, dat zij die tijd niet krijgt.
De gewone partijleden ontgaat het, maar de fractie functioneert niet als een eenheid. Er worden meerdere pogingen gedaan om de sfeer te verbeteren, maar dat lukt niet of nauwelijks. Het rapport stelt Jolande Sap verantwoordelijk. Het spreekwoord zegt: “Met onwillige honden is het kwaad hazen vangen.” In een professioneel team is iedereen verantwoordelijk voor de onderlinge samenwerking en de eenheid van opvattingen. Bij iedereen moet de wil leven het met elkaar eens te worden. Iedereen hoort de leider te steunen bij het verwezenlijken van die eenheid. Voortaan hoort als eerste eis aan kandidaten te zijn, dat men teamspeler kan zijn en wil zijn. Loyaliteit naar het team is een belangrijke karaktereigenschap. Misschien hebben we te veel gekeken naar vakkennis en de vaardigheid standpunten te verwoorden. Het gaat kennelijk om meer dan het eenvoudige politieke handwerk. Nog een reden kan zijn, dat Kamerleden zich niet zo zeer zien als afgevaardigden van de partij, maar meer als vertegenwoordigers van een belangengroep in de partij, zoals Femnet, Rozelinks, Midden-Oosten-werkgroep, landbouwwerkgroep, Derde Wereldwerkgroep of Europawerkgroep. Het rapport zegt daar niets over.
Dat gebrek aan loyaliteit komt enigszins naar voren in het Volkskrant-interview van Ineke, maar daar is vooral de koppenmaker de boosdoener. Het ergste presteert de puber van de fractie, die meent zich kandidaat te moeten stellen voor het fractieleiderschap. Dat hij daarbij steun krijgt is uiterst veroordelingswaardig. Het partijbestuur raakt in een lastig parket. Of het referendum organiseren onder druk van de media en enkele partijleden of zich houden aan de besluiten van het hoogste partijorgaan, het congres. Jolande krijgt massale steun. Maar al dat gerommel in de partij maakt naar buiten een slechte indruk. Het gedoe in de partij wordt als een belangrijke oorzaak van het stemmenverlies gezien. In de media wordt het gedoe steeds stevig opgeklopt.
Het strategisch stemmen geeft GroenLinks dan de genadeklap. Ik heb zo’n idee, dat er in Nederland inmiddels heel wat spijtoptanten rondlopen. Helaas, opnieuw stemmen is geen optie. Het viel me mee, dat het te rechtse of het te liberale niet als een belangrijke oorzaak wordt gezien, al is dat gedoe rond het ontslagrecht wel een van de aspecten van al dat gedoe. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen liberaal in economisch opzicht en liberaal in ethische kwesties. Op zich mag GroenLinks in ethische kwesties liberaal zijn, maar dat mag niet leiden tot onverdraagzaamheid naar religieus geïnspireerde standpunten. Geen staatsdwang naar religies. Dat is zo on-Nederlands. Zo is het ook nodig, dat we gaan inzien, dat democratische besluitvorming niet automatisch leidt tot ethisch juiste en niet aanvechtbare besluiten. We kunnen democratisch besluiten grote groepen ouderen tot armoede te veroordelen. Dat maakt dat besluit nog niet ethisch verantwoord. Zo zijn we weer bij de actuele politiek..
Laten we vooral veel leren van onze fouten. Dan komen we terug als een succesvolle partij. Winnaars zijn de verliezers, die niet opgeven.
Jaargang 5, Nr. 252.