DE GRIEKSE CRISIS
De kern van de crisis is de enorme schuldenlast van de staat. Die wordt enerzijds veroorzaakt door te hoge uitgaven, bijvoorbeeld door een teveel aan ambtenaren, anderzijds door te lage inkomsten, bijvoorbeeld door de belastingontduiking. De maatregelen, die de EU van de Griekse regering verlangt zijn vooral hierop gericht. Met name iets doen aan belastingontduiking zal heel moeilijk worden. Belastingambtenaren zijn vaak corrupt tot in de hoogst gelederen. Rijke Grieken weten via belastingparadijzen de Griekse belastingen te ontwijken en dreigen hun schepen niet langer onder Griekse vlag te laten varen. Het lijkt wel of bij hen alle solidariteit met het eigen land ontbreekt.
Toch is de crisis nog veel fundamenteler door de zwakte van de Griekse economie. Eerder beschreef ik hoe de lonen alsmaar stegen, maar niet de productiviteit. De loonkosten per eenheid product werden steeds hoger. Dan houd je de concurrentie niet vol, zeker niet met lage lonen landen. Bedrijven sloten hun deuren. Waar het nu om gaat is het algehele vestigingsklimaat te verbeteren en vervolgens een strategie te bedenken om een of meer krachtige welvaartsmotoren te ontwikkelen, zoals Finland Nokia heeft.
Laten we de verschillende vestigingsplaatsfactoren eens bekijken. De Mediterrane landbouw werkt weliswaar voor de export, maar er is veel concurrentie en andere landen liggen gunstiger t.o.v. de koopkrachtige markt in Noordwest Europa. Dat geldt ook voor de visserij en er is ook hier sprake van overbevissing. Delfstoffen heeft het land heel beperkt en over de olie in de Egeïsche Zee dreigen voortdurend conflicten met Turkije. Geothermische elektriciteit biedt kansen, hydro-elektriciteit weinig en windenergie kan ontwikkeld worden en zonne-energie biedt veel mogelijkheden, maar moet dan wel ontwikkeld worden. Conclusie: Het land is niet gezegend met een overvloed aan natuurlijke hulpbronnen en van meerdere mogelijkheden wordt nog te weinig gebruik gemaakt.. Daarbij is er steeds het aardbevingsrisico en in de droge zomers het gevaar van bosbranden.
Ik vrees, dat de factor arbeid zwak is. We zagen al het te hoge loonniveau, maar er zijn te weinig technici en natuurwetenschappers, zodat een hoogwaardige innovatieve industrie voorlopig weinig kansen maakt. Griekse jonge mensen zouden massaal aan de technische universiteiten in Noordwest Europa moeten gaan studeren en stage gaan lopen bij moderne industriële ondernemingen. Kijk wat de Chinezen hebben gedaan en nog steeds doen. Dat heeft overigens ook gevolgen voor juristen en financiële specialisten. Een moderne economie vraagt ook moderne economische dienstverlening en zo min mogelijk corruptie.
Een mogelijk sterke welvaartsbron is het toerisme. Griekenland is aantrekkelijk door zon, zee, strand, eilanden, landschap en de klassieke cultuur, zoals Romeinse en Griekse tempelruïnes. Maar zijn de accommodaties nog up to date? Is het aanbod toegesneden op de wensen van de moderne toerist? Kent Griekenland net als Turkije de all-in vakanties? Hoe is het personeel opgeleid? Hoe is de talenkennis, ook van andere middenstanders? Hoe is de bereikbaarheid? Eigenlijk is vliegen de meest gebruikte mogelijkheid. Bij dat alles is er enorm veel concurrentie. Nederlanders hebben bijvoorbeeld Duitsland ontdekt als aantrekkelijk vakantieland en lekker dichtbij. In die concurrentieslag is een te hoog loonniveau en een te lage arbeidsproductiviteit dodelijk.
De EU heeft in het verleden Griekenland veel hulp geboden. Maar alleen infrastructurele werken geven niet automatisch meer bedrijvigheid. De Grieken zullen het zelf moeten doen. Worden ze de zonnespecialisten van Europa? De doorvoerders van Chinese producten en de exporteurs van Europese producten naar Azië en Oost Afrika? Griekenland ligt dan perifeer in Europa, maar heel mooi tussen Azië en Europa. Van zeevaart weten de Grieken heel wat. Nu ook nog de moderne transport-, opslag en distributietechnieken gaan beheersen en benutten. Griekenland heeft kansen. Griekenland kan profiteren van de crisis.
Jaargang 4, Nr. 168.
Je kunt hetzelfde verhaal ophangen voor Portugal, Ierland, Spanje, Wit-Rusland, Zimbabwe, IJsland, Egypte, Afghanistan, Somalië en ga zo maar door. Steeds meer landen komen in de problemen: er moet niet voor niets zoveel worden bezuinigd.
De kern van de zaak is natuurlijk de grenzen aan de groei.
Het wordt steeds moeilijker om grondstoffen en energie te winnen.
De makkelijkst winbare ertsen, met het hoogste metaalgehalte zijn al opgebruikt. Nu gebruiken we erts van lagere kwaliteit: dat kost veel meer energie.
De makkelijkst winbare fossiele brandstoffen (olie, steenkool, gas) zijn al op. We moeten steeds meer moeite doen om dezelfde hoeveelheid energie te winnen.
Duurzame energie is per definitie moeilijker te verkrijgen: anders waren we er al eerder mee begonnen.
Zolang je de problemen vanuit deze klassieke economische misvatting blijft benaderen, blijf je de problemen voor je uitschuiven.
Lees Limits to Growth nog maar eens een keertje en word wakker uit de droom van eeuwigdurende groei.
Als ik echt voor een klassieke fout had willen kiezen, dan had ik bijvoorvbeeld basisindustrieën als hoogovens en staalfabrieken als basis voor metaalindustrie of olieraffinaderijen als basis voor chemische industrie voorgesteld. Dat is veertig jaar geleden in Zuid-ItalIë al mislukt.
Aan de voorbeelden kun je zien, dat ik mik op moderne weinig materiaal vergende industrieën en daarnaast dienstverlening in vervoer, opslag en distributie en modernisering van het toerisme.
Ik mik echt op een groene economie, een kringloopeconomie met stromingsenergie in plaats van fossiele (voorraad-)energie.
Ik heb veel moeite met de ongelijkheid binnen Nederland, maar ook in Europa en de wereld. Het zou kunnen, dat wij iets moeten inschikken.
John, ook dienstverlening, bouw, transport en toerisme zijn in hoge mate afhankelijk van goedkope energie.
De Grieken doen er goed aan om weer zelfvoorzienend te worden en onafhankelijk van import van goederen, energie en grondstoffen.