PARALLELLEN?
Hoe vaak heb ik mij niet afgevraagd – en velen met mij – hoe het toch mogelijk is geweest, dat Hitler door democratische verkiezingen in Duitsland aan de macht kon komen. We weten het natuurlijk wel. Na de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog was Duitsland vernederd. Het Rijnland bleef lange tijd bezet. Elzas-Lotharingen was weer Frans. Duitsland moest een enorme schadevergoeding betalen. Het land kreeg te maken met een vreselijke inflatie. Nog steeds beïnvloedt deze de Duitse monetaire politiek. En net toen de economie zich enigszins begon te herstellen brak de economische crisis uit na de beurscrash van 1929. Hitler beloofde werk. Hij speelde in op de revanchegevoelens. En hij zorgde voor een zondebok, die hij de schuld kon geven van alle ellende, die het Duitse volk was overkomen: de Joodse kapitalisten. Daarbij hanteerde hij ook nog toen modieuze, maar dwaze rassentheorieën, waarmee hij aantoonde hoe minderwaardig en boosaardig het Joodse ras was in verhouding tot het Arische ras. Het probleem van de Joden moest opgelost worden; de “Endlösung” was nodig. De Holocaust was het vreselijke resultaat.
Eigenlijk had ik nu in Westerbork namen moeten lezen van mensen, die vandaar zijn weggevoerd. Een sterfgeval in de familie kwam ertussen. Vijf dagen en nachten worden op het terrein van het voormalige concentratiekamp de namen van de 102000 Joden en Sinti en Roma voorgelezen. Het is te volgen op www.kampwesterbork.nl .Ik was nog een kind toen onze Joodse buren op een dag weg waren. Hun namen vind je onder de 102000.
Bij de nonnen op de kleuterschool leerde je veel. In de Vastentijd vertelde zuster Gaudentia over het Lijden van Jezus. Uiteindelijk hadden die stoute joden Jezus dood gemaakt. Toen hoorde ik, dat onze buren Joods waren en het kleine jongetje werd heel boos en schold de buren uit, die er niets van begrepen. Mijn ouders hadden weer wat recht te breien. Zeventig jaar later weet ik het nog steeds. Heel mijn onderwijscarrière lang wist ik, dat ik heel voorzichtig moest zijn met kinderen ideeën opdringen. En ik ben gaan begrijpen hoe het Christendom heeft bijgedragen aan het antisemitisme. Gelukkig heeft de Rooms-katholieke Kerk daarover spijt betuigd en beschouwt men het jodendom nu als een broederreligie.
We beleven opnieuw een crisistijd. De werkloosheid neemt weer toe. Zaken gaan over de kop of hebben het heel moeilijk. Het begon met de bankencrisis. Het was nog enigszins te begrijpen, dat de banken opeens geld te kort kwamen, toen de overgenomen hypotheken niets waard bleken. Maar toen kwam er ook nog een economische crisis met werkloosheid, dalende omzetten en faillissementen. De klimaatcrisis is nog moeilijker te begrijpen. De deskundigen buitelen over elkaar heen bij de actualiteitenrubrieken. Probeer daar maar eens uit wijs te worden. In zo’n situatie kun je de mensen veel wijs maken. Een zondebok is snel gevonden. Je wilt een baan, maar die gaat naar een ‘buitenlander’. Er gaat veel meer mis in onze maatschappij. Wat is er gemakkelijker dan “de buitenlanders’ of “de Islam” tot zondebok te verklaren. Dat hebben we de afgelopen twintig tot dertig jaar in toenemende mate zien gebeuren. Er gaat ook heel wat mis en soms zijn groepjes buitenlanders er schuldig aan. Voordat je het weet ga je generaliseren en geef je ‘de’ buitenlanders van alles de schuld.
Ik kan mij goed voorstellen, dat je in je kwaadheid er van alles uitflapt, maar als mensen weloverwogen en welbewust gaan stoken tegen buitenlanders, dan gedragen zij zich volkomen onverantwoord. Dat geldt nog veel meer voor politici. Natuurlijk willen ze alleen maar politiek gewin. Ze willen niet, dat het uit de hand loopt, zoals toen in Duitsland. Maar wat maak je wakker? Hoe houd je het boze volk in bedwang? Na de moord op Theo van Gogh heeft het Nederlandse volk betrekkelijk kalm gereageerd. Maar zal dat een volgende keer ook zo zijn nu de mensen steeds weer worden opgezweept tegen de Islam in het algemeen?
Ik vind ook, dat de vrijheid van meningsuiting zo ver moet gaan, dat iemand meningen uit, die ik weerzinwekkend vind. Maar er is ook een plicht tot verantwoord gedrag. In het proces tegen de heer W. gaat het niet om de vrijheid van meningsuiting. Het gaat er om of de heer W. met zijn uitingen het vreedzaam samenleven van oude en nieuwe Nederlanders zo zeer in gevaar heeft gebracht, dat het onaanvaardbare gevolgen kan hebben. De geschiedenis herhaalt zich nooit, maar er zijn wel parallelle ontwikkelingen. Zo ver als toen in Duitsland mag het nergens meer komen. Het is goed, dat onpartijdige rechters daarover een uitspraak doen.
Jaargang 2, Nr. 46.