Uit Parochiekontakt Odijk, maart 2008
Het aartsbisdom heeft bekend gemaakt dat de bestuursstructuur van het aartsbisdom wordt gewijzigd. Aartsbisschop Eijk heeft een bisdomstaf opgericht. Deze zal, onder leiding van de aartsbisschop, bestaan uit vicaris-generaal mgr. mr. drs. Th.C.M. Hoogenboom, secretaris-generaal en kanselier mr. J.L.W. Zuijdwijk, alsmede econoom dhr. M. Boeser RA.Tevens heeft de aartsbisschop een dekenvergadering opgericht: "Deze periodiek bijeen te roepen dekenvergadering kan de bisschop in een aantal opzichten van advies dienen en aldus bijdragen aan het weloverwogen bestuur van het bisdom".
De bisdomstaf en de dekenvergadering vervangen de organisatiestructuur tot nu toe waarin de bisdomraad een belangrijke plaats in nam. De bisschop zal in het vervolg onder meer de begroting en de jaarrekening van het aartsbisdom aan het kapittel voorleggen.
Het aartsbisdom heeft als overwegingen bij de wijziging van de bestuursstructuur aangegeven dat in de vernieuwde bestuursstructuur de eigen theologisch en kerkrechtelijk centrale positie van de aartsbisschop helderder tot uitdrukking komt, dat met deze nieuwe bestuursstructuur aansluiting is gezocht bij de bestuursstructuur van andere Nederlandse bisdommen en dat de nieuwe bestuursstructuur het mogelijk maakt de reorganisatie waar het aartsbisdom voor staat voortvarend te kunnen laten plaatsvinden.
De aartsbisschop zal zeker bereid zijn de achtergronden van de nieuwe bestuursstructuur toe te lichten in kennismakingsbezoeken die hij, samen met enkele leden van de bisdomstaf, brengt aan het bestuur en de medewerkers van dekenaat Utrecht (dinsdagavond 12 februari), de dienstverleners en beleidsmedewerkers van de dekenaten en het bisdom (donderdagavond 14 februari) en in de komende maanden ook aan de pastorale teams en de stuurgroepen van de parochieverbanden.
Nogmaals: bisdomstaf en dekenvergadering
Aartsbisschop Eijk meldt ons, in aanvulling op zijn besluit de bestuursstructuur van het aartsbisdom te wijzigen en een bisdomstaf en een dekenvergadering in te stellen, de personele invulling van de bisdomstaf. Deze is als volgt: aartsbisschop mgr dr W.J. Eijk (voorzitter), vicaris-generaal mgr mr drs Th.C.M. Hoogenboom, secretaris-generaal en kanselier mr J.L.W. Zuijdwijk en econoom M. Boeser RA.De aartsbisschop heeft besloten dat hulpbisschop mgr dr G.J.N. de Korte, die ook deken van het dekenaat IJssellanden is, wel lid is van de dekenvergadering maar geen lid is van de bisdomstaf. De aartsbisschop heeft ons laten weten dat hij het vanuit het belang van een heldere bisdomorganisatie niet wenselijk vindt dat iemand zowel van de (besluitvormende) bisdomstaf als van de (adviserende) dekenvergadering deel uitmaakt.
De dekenvergadering bestaat uit hulpbisschop De Korte, deken H.J.C. Hendriksen, deken H.M.J. Janssen ofm, deken A.W.J. Zegveld en deken dr. H.W.G. Bloem.
CommentaarJohn Jorna op de structuurwijziging
Wat moeten we hiervan vinden? Tot nu toe bestond naast het bestuur de bisdomraad, bestaande uit de aartsbisschop, de hulpbisschoppen, de vicaris-generaal, de dekens en enkele andere functionarissen. Het bestuur is nu de aartsbisschop bijgestaan door drie stafleden. De bisdomraad had een belangrijke stem in de besluitvorming.
Het meervoudige bestuur is afgeschaft evenals de bisdomraad. Ik heb nooit gemerkt, dat de bisdomraad weinig voortvarend was in zijn besluitvorming. Integendeel, nu de slechte financiële situatie overduidelijk aan het licht is gekomen, heeft juist de bisdomraad besloten, dat de parochies van de parochieverbanden dienen op te gaan in een parochie. Daarover elders meer.Het blijkt, dat onze nieuwe bisschop weliswaar naar de dekens wil luisteren, maar als bisschop naar eigen oordeel de besluiten zal nemen.Dat betekent, dat hij en hij alleen verantwoordelijk zal zijn, ook als vervolgens blijkt, dat het een slecht besluit is geweest met negatieve gevolgen. De dekens, pastores en parochiebestuurders zullen de besluiten moeten uitvoeren, maar voelen er zich niet verantwoordelijk voor. Dat is psychologisch onverstandig. Juist het samen besluiten en samen daarvoor en voor de uitvoering verantwoordelijkheid dragen is een sterke kant van een moderne organisatie.
Theologisch lijkt het ook zwak. Tijdens het Eerste Vaticaans Concilie werd het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid afgekondigd. De aanval op de Pauselijke Staat verstoorde het concilie en de plaats van de bisschoppen in de wereldkerk werd daardoor niet meer besproken. Dat gebeurde pas bij het Tweede Vaticaans Concilie. Paus en Bisschoppen zijn samen verantwoordelijk voor de inhoud van ons geloof en het bestuur van de kerk. Daarom zijn er sindsdien in Rome meerdere bisschoppensynodes gehouden met afgevaardigden van alle kerkprovincies. Dit principe duiden we aan met de term ‘collegialiteit’. Tot nu toe gold dat principe ook ons bisdombestuur en in de meeste parochies zien we ook dat samen beslissen. In een aantal gevallen heeft de opvatting, dat alleen de pastoor het voor het zeggen heeft geleid tot ernstige conflicten. Soms komen die in het nieuws. Elders leidt het tot stille kerkverlating. De parochianen stemmen met de voeten. De zogenaamde echte katholieken blijven over. Dit soort herders gaan niet op zoek naar hun verdwaalde schapen, integendeel ze jagen de schapen de stal uit.
De ouderen onder ons herinneren zich nog de tijd, dat de pastoor de baas was en de mensen dreigend met hel en verdoemenis tot het gewenst gedrag dwong. Rooms-katholieken waren gewend automatisch te gehoorzamen. Dat maakte juist landen met veel Rooms-katholieken erg vatbaar voor dictatoren: Spanje, Italië, Portugal, Hongarije en Duitsland, inclusief Oostenrijk. Zelfs nu tref ik nog mensen, die laten merken automatisch te gehoorzamen aan leiders en niet zelf daarover na te denken en een eigen gewetensbeslissing te nemen. Ook omwille van sociaal-psychologische hygiëne moeten we een autocratische bestuursstructuur afwijzen. We zullen af en toe hardop nee moeten zeggen.