Niet voor niets gewerkt
Aardrijkskunde is bij uitstek het schoolvak om aandacht te besteden aan de milieuproblematiek. Het kan uitleg geven over fysische verschijnselen als klimaatverandering, verontreiniging van de lucht, het water en de bodem, aantasting van de biodiversiteit en het evenwicht in een ecosysteem en veranderende weersverschijnselen zoals zwaardere regen- en onweersbuien. Maar mijn vak kan ook naar de oorzaken zoeken in het politiek, het economisch en het sociaal systeem. Er zijn meer vakken, die dat kunnen, maar de aardrijkskunde kijkt ook naar de spreiding van verschijnselen en verklaart die aan de hand van het zoeken naar de bronnen en de overheersende windrichting of de stromingen in het water.
Leerlingen waren geboeid door het onderwerp en sommigen vroegen zich af, waarom er zo weinig gedaan werd om de problemen aan te pakken. Een enkeleing was er wanhopig onder. De jongste oud-leerlingen zijn nu ongeveer 36 jaar. Er is een generatie opgegroeid met verstand van zaken. De tijd van het spotten over geitenwollen sokken en breiende congresgangers is voorbij. Duurzaamheid en milieu zijn serieuze zaken geworden. Dat geldt voor Nederland, waar deze week tussen zeven politieke partijen overeenstemming is bereikt over de klimaatwet en het geldt op wereldniveau, waar het Verdrag van Parijs tot stand kwam en waar Paus Franciscus zijn milieu encycliek “Laudate si” publiceerde. Wat mij bijzonder trof was zijn uitleg van de oorzaken van de vernietiging van ons huis, de planeet aarde. Franciscus ziet een samenhang tussen de milieuproblematiek en de armoede in de wereld. Een kleine machtige groep rijken bepaalt, dat er door de bedrijven maximale winsten behaald moeten worden. Dus houd de lonen laag en geef geen geld uit voor een schoon milieu. De armen in de wereld en het aangetaste leefmilieu van de mensheid zijn beiden het slachtoffer van de hebzucht van de rijken. Daarom trapten VVD en CDA steeds op de rem.
Er was deze week meer geografisch nieuws. Im 1964 begon ik na ruim tien jaar basisonderwijs in het voortgezet onderwijs. In 1966 verscheen de Tweede Nota op de Ruimtelijke Ordening. Men verwachtte 20 mijoen inwoners in het jaar 2000. Prognoses komen nooit uit. Een deel van de oplossing was meer mensen in het Noorden van het land laten wonen. Ook daarvan is niets terecht gekomen. Veel met subsidie gelokte bedrijven zijn al lang weer foetsie. We zien juist een steeds sterkere trek naar de Randstad. Daar raakt het aardig vol, helaas. Maar onze economie groeit.
Vijftig jaar geleden speelde migratie zich nog vooral af op nationaal niveau. Alleen de emigratie van vooral boeren naar Canada, Australië en Nieuw-Zeeland ging over grenzen. Nu heb je binnen de Europese Unie het vrij verkeer van werknemers en zie je de trek van Polen, Roemenen en Bulgaren naar ons land, waar de bevolking anders zou krimpen. Zij dragen bij aan onze welvaart. Die Europese welvaart is een sterke “Pull-factor”, die de trek van Afrikanen richting Europa veroorzaakt. Deze week moest ook de politieke crisis in Europa bezworen worden. Als er in Europa crisis is, gaat de ontwikkeling van de Europese Unie verder. Het kwam allemaal aan de orde in onze lessen aardrijkskunde. Op de Havo en Vwo zeker, ook wel op de Mavo, maar minder in het LBO, het Lager Beroeps Onderwijs. Daar zit een enorm dilemma. Als je leerlingen met gouden handjes een beroep leert, zijn ze met hun vakkennis en vaardigheden zeer weerbaar in hun werkzaam leven, maar wat moet je ze dan meegeven aan algemene ontwikkeling? Al dat theoretisch gedoe boeit hen niet zo. Krant lezen of een actualiteitenrubriek kijken is er niet zo bij. Kritiekloos dwalen ze rond op het Internet. Daarom is het initiatief van Jesse Klaver om mensen op te zoeken in bedrijfskantines zo goed. Hij laat de mensen zien wat er in de wereld werkelijk aan de hand is en hij laat de oplossingen van GroenLinks zien.
De komende weken staat mij een operatie te wachten. U zult mij enkele keren missen. Het is niet anders.
Jaargang 11, Nr. 519.