LEKKER MAKKELIJK TOCH
In Odijk zijn op zondag winkels open, maar er blijven er ook dicht. De twee supermarkten, een tijdschriftenwinkel en een drogisterij zijn open vanaf 13.00 uur tot 17.00 uur. De warme bakker, de slager, de slijterij, de kinderkleding outletwinkel, de apotheek, de kringloopwinkel en de twee kappers blijven dicht.
Het afgelopen jaar was voor mij wat moeilijk. Ik heb de besluitvorming niet intensief kunnen volgen. Volgens zeggen bood het gemeentebestuur meer ruimte, maar de twee supermarkten wilden het uit zich zelf beperkt houden. De tijdschriftenzaak verloor zo veel nicotineverslaafde cliënten aan de supermarkt, dat ze onder deze druk open ging. We hebben sterk de indruk, dat veel klanten van buiten het dorp komen. Werkhoven en Langbroek hebben een streng protestant deel van de bevolking. Daar zijn op zondag geen winkels open. Of de kleine supermarkten daar omzet missen? Ik vraag het me af. Maar het is duidelijk. Als er ergens op zondag winkels open gaan, heeft dit invloed ter plaatse en in de omgeving. Winkeliers vrezen verlies van omzet.
Is het alleen verschuiving van de omzet op werkdagen naar de zondag, dan is de winkelier duurder uit als hij voor de zondag personeel extra moet betalen. Is het een eenmanszaak en blijft de weekomzet gelijk, moet hij langer werken voor hetzelfde inkomen. Neemt de omzet toe, dan gaat het ten koste van de omzet van collega’s en dan vooral de kleinere winkels, voor wie open zijn op zondag geen optie is. Het is te duur of er is te veel weerstand onder de lokale bevolking. Als op deze manier de warme bakkers en de keurslagers of de kleine buurtsupers of dorpswinkels de nek om worden gedraaid door de grote winkelketens, dan kunnen we ons afvragen of dat nu zo wenselijk is. Ik vind het niet wenselijk. De kwaliteit en de dichtheid van het winkelapparaat gaan achteruit. Liberalen hebben daar geen boodschap aan. Je moet het bedrijfsleven zo veel mogelijk vrijheid geven. Dan regelt de markt alles van zelf. Sneuvelt de enige winkel in een klein dorp? Kennelijk heeft die geen bestaansrecht. Jammer dan. Maar of het sociaal-maatschappelijk verantwoord is, dat betwijfel ik zeer.
Komen we bij het personeel en de eigenaren van de kleinere zaken. De grotere supermarkten charteren voor de zondag vooral laag betaalde jongeren en zelfs als zij dubbel betaald krijgen vallen de kosten mee. Gaat het om meer gespecialiseerde zaken, die goed geschoold personeel nodig hebben, dan zijn de kosten hoog. De weekomzet stijgt niet of nauwelijks. Het is alleen de externe druk, die winkeliers dwingt om mee te doen. Zij dwingen dan weer hun personeel. Dan moet je eens een familiefeest willen organiseren of iemand willen opstellen in het sportteam, het wordt een heidens gepuzzel. Ook om sociale redenen is werken op zondag niet wenselijk.
Je moet je zelf en je personeel ook rust en ontspanning en sociale contacten gunnen. Het is geestelijk en lichamelijk niet gezond altijd maar door te kachelen. Nog nooit lijden er zo veel mensen aan burn-out. Er zijn medisch-psychische redenen om gedwongen en zogenaamd vrijwillig werken op zondag zo veel mogelijk te beperken.
Eigenlijk geldt het ook voor de klanten. Het is gezond je zelf rust te gunnen, je te ontspannen en contact te zoeken met familie, vrienden en kennissen. En toch is het behoorlijk druk in de plaatselijke supermarkten in mijn woonplaats. Dat komt ten dele door klanten uit de omgeving en soms doordat mensen het moeilijk vinden hun leven zo te organiseren, dat de weekboodschappen op een werkdag worden gedaan. Voor tweeverdieners met beiden een volledige baan en dan ook nog op grote afstand moge dat waar zijn, ze vormen maar een klein deel van de bevolking. Wat je ziet is, dat mensen er al aan gewend zijn en zonder er bij na te denken op zondag gaan winkelen. Ze eisen ook een zondagse opening. zodat ze ook op zondagen al hun wensen onmiddellijk vervuld zien worden. Zin in ijs? Zit er niets meer in de vriezer? Dan moet er een winkel open zijn. De volwassenen zijn precies hun kinderen, die hun moeder de kop gek zeuren om snoep en als ze het niet krijgen het midden in de supermarkt op een krijsen zetten. Dit publiek heeft er nooit nagedacht over dingen, die in dit blog zijn vermeld. Ik heb de afgelopen weken met willekeurige mensen hierover gepraat. In eerste instantie zeggen ze dat het best gemakkelijk is, maar als je dan met andere overwegingen komt stemmen ze daar even gemakkelijk mee in. Ik ben bang, dat we te gemakkelijk hebben ingestemd met de wensen van het grootkapitaal.
Toen eind negentiger jaren van de vorige eeuw actie tegen winkelopening op zondag werd gevoerd, vonden vakbonden, sportbonden, politieke partijen en kerken elkaar in een coalitie. Er werden honderdduizenden handtekeningen opgehaald. Het is opnieuw tijd om na te denken. Soms krijg ik de indruk, dat een notoir antikerkelijke en ook nog liberale partij als D66 er vooral op uit is religie naar de huiskamers te verbannen. Ik hoop, dat ik hier heb laten zien, dat het Bijbelse gebod van de rustdag een uiterst rationele achtergrond heeft. Zo dom waren de auteurs van de Bijbel bepaald niet. Als je nooit ook maar één letter uit de Bijbel hebt gelezen, ontgaat je dat uiteraard. Van mijn eigen partij in het Bunnikse, Perspectief 21 en van GroenLinks landelijk verwacht ik, dat ze dit blog serieus nemen.
Jaargang 7, Nr. 334.
Instemmende groet,