De H. Nicolaas was geen slavenhouder

Sint en Piet

Helaas ben ik niet bij Facebook aangesloten en met mij miljoenen Nederlanders. Anders was het aantal ‘likes’ op de ‘Pietitie’ nog veel groter geweest. Want de hele discussie over racistische achtergronden van de figuur Zwarte Piet is van een grote dwaasheid. Enkele zwarte mensen menen in de figuur van onze Zwarte Piet een vroegere slaaf te zien. Intussen is door allerlei geleerden al aangetoond, dat dit onwaarschijnlijk is. In ieder geval is er nu bij niemand sprake van rassendiscriminatie ten aanzien van Zwarte Piet. Hij wordt ook steeds de knecht van de Sint genoemd. Sint heeft zogezegd een zwarte mens in dienst genomen. Overigens worden allochtonen op de Nederlandse arbeidsmarkt wel gediscrimineerd, maar juist de Surinamers hebben daaronder het minst te lijden.

Ik merkte, dat ik mij geërgerd voelde. Het is nogal wat van racisme beschuldigd te worden. Voor mij is dat een belediging. De actievoerders blijven maar doordrammen. “Ook al bedoelen jullie het niet zo, maar die figuur van Zwarte Piet heeft een racistische achtergrond.” Je kunt Zwarte piet niet los zien van Sinterklaas. Als Zwarte Piet herinnert aan de vroegere slavernij, staat zijn werkgever model voor de vroegere slavenhouders. Een racistische Sinterklaas is een contradictio in terminis. Sinterklaas is het tegenovergestelde van een racist. Om dat te begrijpen moet je meer weten over de achtergrond van de heilige Nicolaas. Van een heilige mogen we volgens de Katholieke Kerk aannemen, dat zijn ziel in de hemel vertoeft. Heiligen worden ook vereerd. Je kunt dat het beste vergelijke met het fan zijn van een sportster of een geweldige zanger of zangeres of een filmster. Heiligen worden aangeroepen. Gelovige mensen vragen de heiligen voor hen een goed woordje te doen bij God, zodat God ons helpt. Ik leg het maar uit, zodat ook geseculariseerde mensen weten waar we het over hebben. Ze hoeven het uiteraard niet te geloven.

Deze Nicolaas werd geboren in Patara in Turkije. Hij schonk zijn gehele vermogen aan de armen. Hij werd aartsbisschop van Myra en stierf in 342. Tijdens de kruistochten werden van veel heiligen de stoffelijke overschotten geroofd. Dat van de H. Nicolaas kwam terecht in Bari in Zuid-Italië. Daar wordt hij nog steeds vereerd. In elk van de tientallen H. Nicolaaskerken zit in het altaar een miniem stukje van het gebeente of de kleding van de H. Nicolaas. In 1964 heeft de eerste pastoor van de H. Nicolaasparochie in mijn woonplaats, Hubert Bary zo’n relikwie in Bari opgehaald.

Nicolaas is een zeer populaire heilige. Hij is zelfs de beschermheilige van Rusland. De laatste tsaar was Nicolaas II. Traditioneel vond je in elk huis bij de ingang een Nicolaasicoon. In een iconenmuseum of bij een iconententoonstelling vind je bijna altijd een of meer Nicolaasiconen. Vaak wordt de afbeelding van Nicolaas omgeven door kleinere afbeeldingen, die scènes uit het leven van Nicolaas voorstellen. In de Nicolaaskerk in Odijk hangt een enorme replica van een Nicolaasicoon, waarvan het origineel in een museum in Recklinghausen hangt. Ook de vele legenden rond Nicolaas worden verbeeld. Zo zou Nicolaas eens drie kinderen weer ten leven hebben gewekt, die door een wrede herbergier waren gedood en in een vat met pekel waren gestopt. Er is ook een verhaal, dat hij mensen uit de vlammen van een brandend huis redde. Drie jonge vrouwen waren zo arm, dat ze onmogelijk een bruidsschat bijeen konden brengen. Hen restte met grote waarschijnlijkheid de prostitutie. Dat mocht niet gebeuren en dus wierp Nicolaas ’s avonds laat een zak met goudstukken door het open venster. Daarom wordt Nicolaas vaak afgebeeld met drie gouden ballen. Prostitutie gaat vaak gepaard met mensenhandel. De legende leert, dat Nicolaas niets van slavernij moest hebben. In een andere legende bevrijdde hij burgers. In het Wapen van Odijk wordt Nicolaas afgebeeld in een scheepje met drie mannen. Het slaat op het verhaal, dat Nicolaas in een vliegende storm het leven redde van de zeelieden door de storm te laten bedaren. Daarom is Nicolaas ook de beschermheilige van de zeelieden en van menige havenstad. Zo ook van Amsterdam, waar de moderne Nicolaaskerk tegenover het Centraal Station onlangs tot basiliek, een eretitel, werd verheven en de Oude Kerk voor de Reformatie aan de H. Nicolaas was gewijd.

Is het wonder, dat deze Nicolaas evolueerde tot de Goedheiligman, tot de goedgeefse Sinterklaas en de grote kindervriend, samen met zijn behulpzame aardige knecht. Piet is hard nodig, want de Sint is al heel erg oud en komt van heel ver uit exotische oorden, waar ook zwarte mensen wonen en waar de mensen ook ouderwetse kleding dragen, net als die ouderwetse soldaten van de Zwitserse Garde in Vaticaanstad. Nu maar hopen, dat mijn Amsterdamse GroenLinkse vrienden er ook wat van hebben opgestoken.

Jaargang 6, Nr. 288.

3 Responses to “De H. Nicolaas was geen slavenhouder”

  1. Rob Alberts schreef:

    Het escaleren van de discussie rondom Zwarte Piet is vooral een Amsterdamse kwestie geworden. De groep rondom Kno’Ledge Cesare uit Ghana van “Zwarte Piet is Racisme” en Quinsy Gario van Sint Maarten van “Roet in het Eten” heeft haar wortels in Amsterdam.
    Een evolutie van het Kinderfeest is misschien mogelijk? Piet met roet vegen op het gezicht of regenboogpieten kunnen de goedheiligman nog eeuwen helpen met goede daden. Dat buitenlanders vooral een Blackface herkennen in onze Zwarte Piet is voor de traditionele Sinterklaasvierders vast niet de bedoeling. En dat een enkele volwassen geworden medelander nu zijn schaamtevolle jeugdherinneringen uit rondom dit familiefeest vraagt toch om enig respect?
    Een raciale achtergrond bij Zwarte Piet wordt door de ene publicatie wel aangetoond en bij het volgende artikel weerlegd.
    De toon van de gevoerde discussie roept nu over en weer vooral ergernis op. Sommige reacties zijn ook van een pijnlijk nivo. Jammer want naar mijn idee heeft het feest vooral een vriendelijke, gezellige en gemoedelijke betekenis. Met regenboogpieten kan het kleurrijker worden en met roetvegen op het gezicht kan het traditioneler zijn.
    Ik hoop dat we volgend jaar allemaal zonder een herhaalde felle discussie van het strooigoed kunnen genieten.
    Vriendelijke groet uit Amsterdam-ZuidOost,

  2. Daphne Meijer schreef:

    Ik lees je graag, maar dit is een teleurstellende tekst, John. Ik dacht dat GroenLinksers meer empathie hadden. De historische achtergronden van de Sint doen helemaal niet (langer) ter zake, het gaat om wat de figuur van Zwarte Piet aan emoties oproept.
    Maar misschien is dit inderdaad een Amsterdamse kwestie en kan ’t in de rest van Nederland niemand ene moer schelen hoe zwarten (en witten) Zwarte Piet ervaren.
    Ik ben in elk geval blij dat ik Amsterdamse ben, want in GroenLinks Amsterdam hoeven we het hier niet eens over te hebben. Zeker bij de jongere generatie – waartoe ik zelf overigens niet echt meer behoor – is het besef dat dit niet langer kan zonneklaar. Gepasseerd station.

  3. admin schreef:

    Dank voor beide reacties. Ik dacht al, dat het vooral in Amsterdam speelt. Ik geloof ook best, dat sommige zwarte medeburgers zich (ten onrechte) gekwetst voelen. Ze beseffen daarbij kennelijk niet, dat heel veel Nederlanders, die hun verleden respecteren, zich beledigd voelen als ze voor racisten worden uitgemaakt.
    Intussen profiteert Amsterdam wel van de duizenden toeristen, die deze stad op waarde schatten en vlijtig de geschiedenis in hun reisgidsen bestuderen. Gelukkig zijn de Amsterdammers niet zo stom om al die prachtige kerken met hun bijzondere torens af te breken. Maar de Sinterklaastraditie afbreken is kennelijk geen probleem, althans voor een deel van de bevolking.

Leave a Reply