John Ch.M. Jorna

WIE KRIJGT DE SCHULD VAN EEN TWEEDE CORONA-UITBRAAK?

Onder aanvoering van de Telegraaf werd er al onmiddellijk geroepen over het onverantwoord gedrag van de te dicht opeen gepakte demonstranten bij de betoging op de Dam. Het aantal was inderdaad veel groter dan bij anti Zwarte Piet betogingen of bij slavernij herdenkingen. Dat was ook de reden waarom het te verwachten aantal demonstranten veel te laag werd geschat, vermoed ik. Het is inmiddels wel duidelijk dat de moord op George Floyd slechts de lont in het kruitvat was. Mensen kwamen demonstreren omdat ze te vaak zelf discriminatie en racisme ervaren of omdat hun vrienden en vriendinnen het hun vertellen. Als er in Nederland geen discriminatie zou bestaan, dan zou er ook niet gedemonstreerd hoeven worden en zouden we ons nu niet bezorgd hoeven maken over een tweede Coronagolf. Als die er toch komt, ligt de schuld bij de mensen, die hun medemensen discrimineren, bij de mensen van de PVV en FvD. De schuld ligt bij velen, die de demonstranten van onverantwoord gedrag beschuldigen. Zulke mensen beseffen nauwelijks hoe vaak zij de Rechten van de Mens schenden.

Het aantal mensen, dat last heeft van discriminatie is veel groter, dan dat van onze zwarte medeburgers. Mark Rutte probeert de aandacht af te leiden van de echte discriminatie door weer over Zwarte Piet te beginnen. Ik heb al eerder uiteengezet, dat ik weiger mijn zwarte medeburgers als zielige mensen te beschouwen en dat je dus maar afstand van een oud volksgebruik moet doen omdat het zo zielig is als ze zich Zwarte Pietje horen noemen. Ik heb ook al eerder uiteengezet, dat zwarte en witte mensen tot slaaf zijn gemaakt en dat zwarte en witte mensen de daders waren bij slavenjachten en slavenhandel. Het zou goed zijn als onze zwarte medeburgers zich daarvan eens beter bewust zouden worden. De slachtofferrol past hen niet.

Om welke discriminatie gaat het dan wel? Net als in sommige schoolklassen wordt op de werkvloer veelvuldig gepest. Iedereen kan slachtoffer zijn, maar bij buitenlanders hebben de pesterijen vaak een racistisch karakter. In zo’n sfeer van racisme wenst men ook geen buitenlanders als collega. Een buitenlandse naam onder een sollicitatiebrief zorgt voor het ongelezen terzijde leggen. Medewerkers van uitzendbureaus krijgen vaak te horen, dat men liever geen buitenlanders ziet komen. Nogal wat uitzendbureaus overtreden de wet en gaan er gemakkelijk in mee.

Leerlingen van MBO, HBO en WO met een buitenlandse naam hebben vaak de grootste moeite om een stageplek te vinden. Daarom waren er ook zoveel jongeren onder de demonstranten. Het zijn problemen, die al jaren spelen, maar wat heeft Mark Rutte eraan gedaan?

We kijken vaak met afschuw naar de rassendiscriminatie in de USA. Maar veel verschijnselen uit de USA zien we ook in Nederland. George Floyd werd vermoord tijdens zijn arrestatie, maar nog maar kort geleden kwam ook in Nederland een arrestant om door politiegeweld bij zijn arrestatie. Veel buitenlandse jongeren klagen over het feit, dat ze veel vaker dan hun witte vriendjes worden staande gehouden door de Nederlandse politie Als buitenlanders in een zeer dure auto rijden, wordt er te gemakkelijk gedacht, dat die auto wel gestolen zal zijn. Gelukkig wordt er door de politieleiding geprobeerd door cursussen het denken van de medewerkers zo te beïnvloeden, dat racisme bij hen geen rol meer speelt. Zo hopen we ook, dat de samenstelling van de politiekorpsen minder eenzijdig wit gaat worden.

De narigheid is wel, dat een deel van vooral de Marokkaanse jongeren te vaak ongewenst gedrag vertoont als sissen, fluiten of naroepen van meisjes.  Marokkaanse en Antilliaanse jongeren vormen een te groot deel van de bevolking van jeugdgevangenissen en dat is al vele jaren het geval. Als je steeds weer achtergesteld wordt kom je, lijkt mij, eerder tot vervelend of zelfs crimineel gedrag. Er valt nog heel wat werk te verzetten.

Vooroordelen bestrijden onder witte Nederlanders wordt flink bemoeilijkt door het Islamitisch terrorisme. Alle Islamieten zouden zich daartegen moeten verzetten, maar alle anderen moeten zich ervan bewust worden, dat alle onrecht in de wereld een voedingsbodem voor dit terrorisme vormt. Terroristen strijden ook tegen westerse economische en politieke overheersing., tegen neokoloniaal gedrag van bijvoorbeeld multinationals.

13e Jaargang, Nr. 618.

Dinsdag, 2 juni 2020

Gisterenavond ergerden wij ons vreselijk bij het kijken naar Op1. De presentatoren deden hun uiterste best om Burgemeester Halsema van Amsterdam onderuit te halen. Tsja, vanaf het begin zijn er rechtse lieden, die het onverdraaglijk vinden, dat onze hoofdstad een GroenLinkse burgemeester heeft.

De onverwacht grote en zeer terechte opkomst van demonstranten kreeg alle aandacht, maar aan de reden van de demonstratie werd nauwelijks aandacht besteed. Zo roept Trump voortdurend over de relschoppers, de plunderingen en de brandstichtingen, maar schenkt nauwelijks aandacht aan het extreme misdadige politiegeweld. De enorme rassendiscriminatie in de USA, die de brandstof voor de rellen levert komt nog minder aan de orde. Het is buitengewoon kwalijke journalistiek.

Eerder kreeg ik een boodschap van de mondiale actiegroep Avaaz. Ze begonnen met de laatste woorden van George Floyd. Ik heb dit deel van hun mail hieronder gekopieerd.

Dit zijn de laatste woorden van George Floyd, een 46-jarige man die stierf nadat een Amerikaanse politieagent zijn knie bijna negen minuten lang op zijn nek gedrukt hield:

“Dat is mijn gezicht
ik heb niets ergs gedaan
alsjeblieft
alsjeblieft
alsjeblieft ik krijg geen adem
alsjeblieft
alsjeblieft iemand
alsjeblieft
ik krijg geen adem
ik krijg geen adem
alsjeblieft
(onhoorbaar)
ik krijg geen adem, mijn gezicht
sta toch op
ik krijg geen adem
alsjeblieft, een knie op mijn nek
sh*t ik krijg geen adem
ik zal
ik kan niet bewegen
mama
mama
ik kan niet
mijn knie
mijn nek
ik kan niet meer
ik kan niet meer
ik ben claustrofobisch
mijn maag doet pijn
mijn nek doet pijn
alles doet pijn
een beetje water
alsjeblieft
alsjeblieft
agent, ik krijg geen adem
dood me niet
ze gaan me doden
komaan alsjeblieft
ik krijg geen adem
ik krijg geen adem
ze gaan me doden
ze gaan me doden
ik krijg geen adem
ik krijg geen adem
alsjeblieft meneer
alsjeblieft
alsjeblieft
alsjeblieft ik krijg geen adem”

Vervolgens sloot hij zijn ogen en hield het smeken op. Even later werd George Floyd doodverklaard.

Onze Tweede Kamer veroordeelde unaniem het feit, dat zoveel mensen opeengehoopt op de Dam demonstreerden. Halsema gaf het grondwettelijk recht op demonstratie voorrang en deed geen poging de demonstratie zo snel mogelijk te ontbinden. Zo’n poging zou waarschijnlijk mislukken en veel ellende veroorzaken. Dit is gebeurd en laten we hopen, dat er geen mensen besmet zijn geraakt. De demonstranten hebben bewust dat risico genomen.

Wat mag van de Tweede Kamer worden verwacht? Wij vinden, dat er een motie behoort te worden ingediend, waarin onze volksvertegenwoordigers de dood van George Floyd door politiegeweld veroordelen en de Amerikaanse regering oproepen om te gaan werken aan het beëindigen van de vreselijke achterstelling van de gekleurde Amerikanen.

13e Jaargang, Nr. 617.

WORDT DE GEEST VAARDIG OVER EUROPA?

We vieren het Christelijk feest van Pinksteren. De Heilige Geest daalt neer over de vrienden van Jezus van Nazareth in de gedaante van kleine vlammetjes, vurige tongen. Opeens vatten ze moed en gaan op straat in Jeruzalem luidkeels het verhal van Jezus vertellen. Er waren in Jeruzalem ook toen al veel vreemdelingen en die hoorden deze Galileeërs hen in hun eigen taal toespreken. Velen werden volgeling van deze Jezus. Vandaag zijn het alleen wat betreft de Rooms-Katholieken 1,2 miljard.

Je zou wensen dat in de Europese Unie ook zo’n Pinksterwonder geschiedt. De Coronacrisis wordt steeds meer ook een economische crisis. Geen wonder als in meerdere lidstaten de economie vele weken voor een groot deel is stilgelegd. De afgelopen weken is er volop gekibbeld over de manier waarop we uit deze crisis zullen komen. Zwaar getroffen landen als Italië en Spanje verwachten honderden miljarden aan steun.  De zuinige vier, wat boos ook de vrekkige vier genoemd, Nederland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden willen wel helpen, maar dan mag Europa geen leningen uitschrijven, waar de lidstaten gezamenlijk voor opdraaien. Ze vrezen een dure rekening voor hen als welvarende landen.

De Euopese Commissie heeft na veel overleg achter de schermen een herstelplan gelanceerd met veel slimme oplossingen. Samen met de normale Europese begroting omvat het 1850 miljaard Euro. Een deel van het geld wordt gegeven als gift, een deel kan worden geleend. Economisch zwakke gebieden en de Euopese landbouw houden hun geld uit de Europese begroting en daarmee is Oost-Europa tevreden gesteld. De enorme leningen worden afgelost met behulp van nieuwe inkomstenbronnen voor de Europese Unie. De kolossale multinationale ondernemingen gaan fatsoenlijk belasting betalen, evenals de techbedrijven als Microsoft, Google en de mediaondernemingen. Zo wordt iets gedaan aan de jarenlange klachtenover het nauwelijks betalen van winstbelasting. En aan het verkrijgen van hulp worden pittige voorwaarden verbonden. De lidstaten moeten bij het herstel van hun economie deze ook duurzaam maken. Zo wordt hopelijk een toekomstige klimaatcrisis met een veel te hoge zeespiegelstijging voor komen. Het aflossen van de leningen begint pas in 2027 en de lidstaten mogen er dertig jaar over doen. Dit plan doet de zuinige vier voor geen centje pijn.

Toen ik gisteren op Eerste Pinksterdag het commentaar van de Groene Europarlementariër Bas Eickhout beluisterde, dacht ik: “Ja de Geest is vaardig geworden over de Europese Commissie en natuurlijk vooral over de Europese ambtenaren en de vertegenwoordigers van de lidstaten, die in vertrouwelijk overleg het plan tot ontwikkeling hebben gebracht. Er moet nog veel gedaan worden aan Europese wetgeving en dat zal waarschijnlijk niet van een leien dakje gaan, maar we hoeven niet pessimistisch te zijn. De eenheid van de Europese Unie is voorlopig gered. Als straks de getroffen economieën zich hebben hersteld kan Nederland weer volop exporteren. We krijgen in de Unie een aantal moeilijke jaren, maar we komen erdoor.

Het Verenigd Koninkrijk is zwaar getroffen door de Coronacrisis en de Britse economie zal er fors onder lijden. Hoe het Verenigd Koninkrijk tot herstel zal komen? Ik vraag het me af. Maar als ze nog steeds EU-lid zouden zijn, dan zou het wel gemakkelijker opgelost kunnen worden. Of je dat uit een Britse mond zal kunnen horen, betwijfel ik.

13e Jaargang, Nr. 616.

ZAL CORONA DE MENSEN TOT BEZINNING HEBBEN GEBRACHT?

Het Cronavirus is bijzonder gemeen. Je raakt snel besmet en je weet het nog niet. Maar je kunt al wel anderen besmetten. Daardoor verbreidt het zich zo snel. Voor kinderen en jongeren is het meestal niet gevaarlijk en voor 65-minners valt in de meeste gevallen wel genezing te vinden. Voor ouderen is het overlijdensrisico zeer groot. Door deze verschillen neigen velen tot een onbezorgd omgaan met de risico’s. Daardoor zorgen ze voor verbreiding van de ziekte en brengen ze anderen in levensgevaar. Dat beseffen ze kennelijk niet, want zonder schaamte gaan ze vlak naast anderen staan en houden zich niet aan de !,5 meter afstandsregel. Het gedrag van sommigen is schandelijk en ze beseffen het niet. Hoe haal je het in je hoofd om te gaan protesteren tegen de anti-coronamaatregelen?

Maar je zult maar werkloos worden en onder geen enkele regeling vallen, dus zonder enig inkomen komen te zitten. Morgenavond zit ik bij het Diaconaal Beraad van onze Odijkse geloofsgemeenschap en ga ik vragen of de zeer rijke Caritas zulke mensen kan helpen. Zolang er nog geen goed werkend medicijn is zitten we zonder meer in de problemen. Pas als er een verantwoord werkend vaccin is ontwikkeld wordt  een wat minder bezorgd leven weer mogelijk. We weten gewoon niet hoe lang dat nog gaat duren.

Toen het virus net had toegeslagen, bekenden mensen mij, dat ze verwachtten, dat de overgrote meerderheid van de mensen zou gaan beseffen, dat je niet onzorgvuldig met het milieu kunt omgaan. Er liggen altijd risico’s op de loer. De afgelopen decennia is voor een dergelijke pandemie al vaak gewaarschuwd. Als we dit Coronavirus de baas worden, moeten we beseffen dat er zo weer een ander minstens even gevaarlijk virus de kop kan opsteken. Het is maar te hopen, dat de generatie van onze kleinkinderen dan beter voorbereid is. Mensen vergeten zo snel en al die voorraden isolerende kleding en medische mondkapjes en al die IC-bedden en al die beademingsapparaten zijn zo kostbaar. Voordat je het weet wordt er weer op bezuinigd.

De vraag waar ik echt mee zit is de volgende. Velen waren zich bewust van de ernstige aantasting van het milieu, van de ziek makende vervuiling en van de opwarming van het klimaat, waardoor het landijs van Groenland en het Zuidpoolgebied aan het smelten is  en de zeespiegel stijgt. Er moet wat aan gedaan worden en vrijwel alle staten van de wereld hebben in Parijs afgesproken om maatregelen tegen die opwarming te gaan nemen. In Nederland moest de rechter in het Urgendavonnis de rijksoverheid verplichten om effectievere maatregelen te nemen, zodat aan de verpllchtingen van het Verdrag van Parijs zou worden voldaan. Je zou denken, dat de overgrote meerderheid van de mensen nu beseft, dat met de natuur niet valt te spotten. Toch zie je boeren druk bezig de maatregelen tegen te werken. Hetzelfde doen de energieondernemingen. Toerisme is in veel landen een belangrijke inkomstenbron en levert veel werkgelegenheid op. We wilden begin mei op familieweekend, maar dat kon niet doorgaan. Voor de eigenaren van de groepsaccomodatie is dat het hoofdinkomen en dat missen ze nu al maanden. Anderzijds zijn er ook extreme voorbeelden van korte vliegvakanties voor zeer weinig geld. Er wordt geen OZB en geen energiebelasting op vliegreizen geheven. Daardoor is het voor de trein zo moeilijk concurreren. Zo zijn er tal van voorbeelden van vervuilende activiteiten, waartegen maatregelen zouden moeten worden genomen. Hoeveel weerstand gaan ze straks oproepen? Af en toe lijkt het erop, dat velen terug verlangen naar de “NORNALE” mate van vervuiling. Het moet weer worden zoals het altijd was. Niets te bespeuren van enige bezinning. Hoeveel crisissen zijn er nog nodig voordat het echt tot die domme of zelfzuchtige hersentjes doordringt?

Vijf jaar geleden publiceerde Paus Franciscus zijn encycliek (een rondzendbrief ter grootte van een boek) over het Behoud van de schepping, onze gemeenschappelijke woonplaneet en over de armoede in de wereld. Hij vraagt ons deze week na te denken over dit onderwerp. Als oud-aardrijkskundeleraar kan ik de waarde van zijn encycliek goed beoordelen. Ik houd er niet van paniek zaaiende boodschappen te verspreiden, maar soms verlang ik ernaar, dat meer mensen zich even veel zorgen maken over de aantasting van het milieu als ik. Het is alsof de mensheid dansend en springend door een mijnenveld holt.

13e Jaargang, Nr. 615.

BIJ MIJ GING DE VLAG UIT

Elk jaar gaat bij mij de Europese vlag, blauw met twaalf gouden sterren uit op 9 mei. De dag valt ongeveer samen met het eind van de Tweede Wereldoorlog. Terecht, want door de eenwording van Europa is een nieuwe oorlog onmogelijk geworden. Dit jaar was het precies zeventig jaar geleden, dat de toenmalige Franse Minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman zijn “Plan Schuman” publiceerde. Schuman stelde voor de Kolenmijnen en de IJzerertsmijnen, de Hoogovens en de Staalfabrieken en de schroothandel onder een bovennationaal gezag te plaatsen, de Hoge Autoriteit. Zo hoopte hij een toekomstige oorlog in Europa te voorkomen. Zonder staal kun je geen tanks en kanonnen maken.

Robert Schuman was afkomstig uit Elzas-Lotharingen. In 1914 was het gebied Duits. Na de Frans-Pruisische oorlog van 1870-1871, was het bij Duitsland gekomen. De jonge Robert vocht aan de Duitse kant. Duitsland verloor en Elzas-Lotharingen kwam weer bij Frankrijk. In 1940 vocht Robert Schuman aan de Franse kant tegen Duitsland. Zo iemand begrijpt pas goed de dwaasheid van de telkens weer oplaaiende oorlogen.

In 1952 kwam de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) tot stand. De Bondsrepubliek Duitsland, alleen West-Duitsland toen, Frankrijk, Italië, België, Nederland en Luxemburg werden lid. In Nederland heerste een zeer pro-Europese stemming en men zag een federaal Europa voor zich. Het zou nu ondenkbaar zijn, maar bij mijn eindexamen HBS-b in 1952 maakte ik voor het vak Nederlands een opstel met een van de tien titels: “De Verenigde Staten van Europa”.

In Europa wilde men verder in federale richting. Er kwamen plannen voor een Europese Politieke Gemeenschap, dus gemeenschappelijk bestuur en een Europese Defensie Gemeenschap, dus een gezamenlijk leger. Beide plannen  gingen niet door. Frankrijk had zijn leger elders nodig.

Intussen liep de EGKS gesmeerd. Een belangrijke opdracht was het herstel na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog, maar vooral de herstructurering van de verouderde oude industriegebieden op basis van steenkool als Luxemburg en Elzas-Lotharingen, het Ruhrgebied in Duitsland, Wallonië en Noord-Frankrijk. De oude combinatie van het ijzererts uit Luxemburg en Lotharingen enerzijds en het Ruhrgebied met steenkool anderzijds met uitwisseling via de gekanaliseerde Moezel liep niet echt goed meer. Hoogovens, die goedkope ingevoerde steenkool en hoogwaardig ijzererts uit bijvoorbeeld Brazilië op een kustlocatie deden het uitstekend. Denk aan Duinkerken, IJmuiden en Zuid-Wales. Nu houden ze het vooral vol als ze zich specialiseren in hoogwaardige staalsoorten.

Toen bestuurlijke en militaire eenwording op niets uitliepen, besloot men om dan maar verder te gaan met economische samenwerking. Ongetwijfeld hebben de Europese multinationale ondernemingen daarbij een belangrijke rol gespeeld. Ze produceerden steeds meer op grote schaal. Dus was er ook de behoefte aan een grotere markt dan alleen de eigen nationale markt.  De Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de Euratom werden opgericht. Die drie gemeenschappen gingen steeds meer samenwerken. Dat kwam ook tot uiting in de naamgeving. Het werd de Europese Gemeenschappen, daarna de Europese Gemeenschap en tenslotte de Europese Unie. Het succes van die economisch samenwerking leidde tot de toetreding van steeds meer landen. Erg snel, in een aantal gevallen te snel, ging het na de ineenstorting van de Sovjet Unie na 1989, bekend met het Duitse woord “Die Wende”. De EU had 28 leden. Na de Brexit nog altijd 27.

Het belang van de Unie wordt nog steeds gemotiveerd door het succes van de samenwerking in een hogere welvaart, ook al is die te ongelijk over de Unie verdeeld. Er zijn nu ook andere redenen te noemen. De EU is niet het enige economisch blok in de wereld. Daar zijn ook de USA, China, India, Rusland, De Arabische wereld en Latijns Amerika. Al die blokken concurreren onderling, economisch en innovatief en vaak is er ook angst voor een militair overwicht. Hoe de huidige Coronacrisis gaat uitwerken op deze manier van denken weten we nog niet zoals we zoveel nog niet weten. Als we nu zien, hoe we door dit Coronavirus echt overvallen zijn, nauwelijks weten hoe te reageren, terwijl er duizenden slachtoffers vallen, zou het kunnen, dat zelfs machtspolitici gaan beseffen, dat samenwerking op wereldniveau veel belangrijker is dan onderlinge concurrentie. Maar ook in een toekomstige wereldsamenwerking kan en moet Europa een belangrijke rol spelen. Leven we in een overgangstijd naar mondiaal evenwicht, qua economische macht en samenwerking naar een duurzame wijze van leven en een vreedzame wereld? We weten het niet. Voor mij staat vast, dat de EU in het maken van de noodzakelijke keuzes een cruciale rol zal moeten en kunnen spelen. Voor mij is Europa van levensbelang.

 13^e Jaargang, Nr. 614.

eEN PARTIJ DIE ZICH ZELF OM ZEEP HELPT?

In Noord-Brabant heeft de Coronacrisis het hardst toegeslagen. Veel van die eenvoudige CDA-leden hebben wel iets anders aan hun hoofd dan de provinciale politiek. Het CDA is een partij van mooie woorden en heeft veel trouwe wat oudere aanhangers, die uit gewoonte of traditie op die partij stemmen. In de praktische politiek wijken ze vrijwel altijd van hun mooie programma’s af. De leden zeggen vanuit Roomse volgzaamheid altijd maar weer Ja en Amen. Zoals zo vaak heeft een kleine elite het echt voor het zeggen. Die elite was niet blij met het beleid, dat vooral bepaald werd door D66 en GroenLinks. Met name het boerensmaldeel, altijd al machtig binnen die partij was erg tegen. Er zou een streng stikstof beperkingsbeleid gevoerd worden. Dat betekende geen groei van de boerenbedrijven, eerder krimp van de veehouderij. Flora en fauna moesten weer terug naar die van de arme zandgronden. Er kwam een breuk in de coalitie van CDA, VVD, D66 en GroenLinks. Het enige alternatief was een coalitie met Forum voor Democratie en de lijst van lokale partijen.

Het provinciale CDA-bestuur ging de leden raadplegen. Een zeer klein deel reageerde en daarvan was iets meer dan de helft voor de samenwerking met Forum. Zo werd besloten tot samenwerking in een coalitie met Forum voor Democratie. Die onderschreven alle eisen, die het CDA stelde. Allicht, want in ruil daarvoor kregen ze erkenning als een fatsoenlijke partij en zo de mogelijkheid bij een volgende verkiezing nog meer stemmen te vergaren. Kijk maar eens. Plotseling is Forum in Noord-Brabant voor Europese samenwerking en voor vergaand klimaatbeleid en voor het ronselen van buitenlandse arbeidskrachten. Een provincie heeft over deze thema’s weinig te vertellen, want op deze terreinen wordt het beleid in Den Haag vastgesteld.

Dit alles was nodig om het stikstof beleid minder radicaal te maken. De Brabantse boeren en dan vooral de veehouders kregen hun zin. Die Brabantse veehouders hebben de afgelopen jaren niets geleerd. We hadden in Nederland de varkenspest en de gekke koeienziekte en de vogelpest en de Q-koorts en nu het coronavirus. Vaak moesten duizenden dieren worden afgemaakt om verdere verspreiding van zo’n veeziekte te voorkomen. De Q-koorts maakte ook veel mensen ziek en velen hebben daarvan nog steeds last. Een CDA-bewindsvrouw was veel te traag om maatregelen te nemen. Het milieu is bij het CDA allerminst in veilige handen.

Vijf jaar geleden bracht Paus Franciscus al snel na zijn uitverkiezing tot Bisschop van Rome en dus Hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk een encycliek uit. Een rondzendbrief gericht aan alle bisschoppen, priesters en gelovigen en nu over het behoud van de Schepping. De Paus legt in deze encycliek uit hoe een betrekkelijk kleine machtige en zeer rijke groep in deze wereld de macht heeft over het mondiale bedrijfsleven. Zij streven naar zo hoog mogelijke winsten, dus zo laag mogelijke kosten. Schoon produceren kost geld en dus blijft het bedrijfsleven de wereld vervuilen en op den duur onbewoonbaar maken. Ze houden de lonen in veel landen zo laag mogelijk. Zo zijn ze verantwoordelijk voor de armoede in de wereld. Deze maand is het vijf jaar geleden dat deze encyclike Laudato si uitkwam en daarom vraagt Paus Franciscus aan alle katholieken en andere mensen van goede wil om van 16 tot 24 mei na te denken over het behoud van onze woonplaneet Aarde en over de armoede in de wereld. Het vanouds katholieke Noord-Brabant wordt dus uitgenodigd om na te denken over het milieubehoud. Het CDA noemt zich met de C in de naam christelijk. Wederom maakt de elite van het Brabantse CDA het Christendom te schande. Het wordt tijd, dat de traditionele CDA-stemmers een andere partij zoeken. Dan kunnen ze straks weer genieten van die vroeger zo prachtige stukjes natuur in hun provincie.

13e Jaargang,  Nr. 613.

BIJNA ZES BIJ HET BEGIN EN BIJNA ELF BIJ HET EINDE

De eerste dag van de oorlog herinner ik me, dat er bij ons in de laan allemaal Duitse legerauto’s stonden en vooral onder de kastanjebomen. In onze tuin stonden alle teilen vol met water, maar eigenlijk weet ik niet of dat tegen brand was of uit angst voor het uitvallen van de waterleiding. Mijn vader is toen erg overspannen geraakt. Als lid van de Burgerwacht stond hij uitgerekend op een post, waar de Duitsers Arnhem binnen kwamen en dan in volle oorlogsuitrusting met zwart gemaakte gezichten. Gevochten is er toen nauwelijks. Wel bij de Grebbelinie, maar als kind wist ik daar toen niets van.

Ik bezocht gewoon de kleuterschool bij de nonnen op de van Slichtenhorststraat tegenover de Onze Lieve Vrouwekerk. Dat ging gewoon door en daarna ging ik gewoon naar de Lagere school en leerde lezen. Er zaten ook kinderen van NSB-ers op school. Een keer liep een onderwijzer tijdens het speelkwartier een illegaal krantje te lezen. Ik herkende het en vond het maar eng. Ik lette goed op of er geen NSB-kind in de buurt kwam.

Mijn vader typte met een heleboel carbonpapier ertussen berichten van Radio Oranje over en bij één adres mocht ik dat in de brievenbus stoppen. Scouting, toen de verkennerij was verboden en in vakanties was er dus weinig te doen. Een keer gingen we met veel kinderen uit de buurt wandelen in de bossen van de Duno bij Doorwerth. Daar vonden we een klein krantje, De Vliegende Hollander, dat door geallieerde vliegtuigen was uitgeworpen. Niemand mocht verraden, dat we dat gevonden hadden.

Onze buren, de familie Kuijer, waren Joods. Op een dag waren ze weg. Het huis stond een tijd onbewoond, maar toen kwamen er mensen in, die uit Den Haag weg moesten, omdat daar de bunkers van de Atlantik Wall werden gebouwd. Het Joodse gezin had kennelijk het tafelzilver in de tuin begraven. Toen we na de bevrijding terug kwamen zagen we in die tuin de lege kisten. Wie het gepikt had, kwamen we natuurlijk niet te weten.

Intussen werden er regelmatig op straat mannen opgepakt door de Duitsers. Die moesten dan in Duitsland gaan werken in fabrieken en bij boeren. Uit angst kwam mijn vader tussen de middag niet naar huis om te eten. Ik moest de boterhammen brengen en uitgerekend toen waren er bombardementen op vele stations en emplacementen om de spoorverbindingen met Duitsland te vernietigen. In Arnhem werd toen de gasfabriek getroffen. We moesten elektrisch gaan koken. In Nijmegen werd de binnenstad geraakt. Het kostte veel Nijmegenaren het leven.

Ik leerde steeds beter lezen en kreeg op school ook aardrijkskunde. Ik volgde de ontwikkelingen van de oorlog in Noord-Afrika en later in Italië op de voet en ook de oorlog in Rusland en in Oost-Azië. Zo leerde ik toen al heel wat topografie. Ik wist als kind, dat de Duitsers overal aan de verliezende hand waren. Het was een kwestie van tijd voordat er een invasie in Frankrijk zou plaats vinden. D-day kwam in juni 1944. Het begin was moeilijk. Maar daarna volgde een verbazend snelle opmars. Dat leidde tot Dolle Dinsdag. NSB-ers sloegen op de vlucht naar Duitsland. We hadden het gevoel, dat we nu snel bevrijd zouden worden.

Op 17 september startte Operatie Market Garden. We kregen luchtalarm en schuilden onder de tafel tegen een binnenmuur. We dachten, dat het om de Willemskazerne in de binnenstad ging. Bij ons in de buurt gebeurde aanvankelijk niets. We gingen achter ons huis naar de hoger gelegen Vogelwijk, waar we veel verder konden kijken. Veel was er niet te zien. Wel zagen we mensen haastig wegrennen over een sportveld tussen de huizen. Even later wisten we waarom, want met enorme klappen werd de door de Duitsers gevorderde Muloschool opgeblazen. Daar bleek het Hoofdkwartier van de Duitse Luchtmacht in Noord-West-Europa te zijn gevestigd. Niets mocht in handen vallen van de geallieerden. De hele nacht brandde het gebouw. Uiteindelijk werd de Slag om Arnhem verloren. Flink wat Britse paratroopers werden krijgsgevangen gemaakt. Ik herinner me een groep van zo’n 75 man, die onder Duitse bewaking bij ons langs marcheerde.

De Arnhemmers moesten hun huizen verlaten. Eerst gingen we naar Rozendaal. Daar waren we maar een paar dagen. Ook daar hielden de Duitsers razzia’s om mannen op te pakken voor de “Arbeitseinsatz”. Mijn vader verborg zich op zolder. Jaren later in de tweede klas HBS probeerde de natuurkundeleraar uit te leggen, dat een gas zich beweegt van hoge druk naar lage druk. Hij zei, dat je in de oorlog ook de plek opzocht waar de druk van de Duitsers het laagste was. Toen zei ik: “Ja, mijn vader ging op zolder zitten.” Hoe hoger, hoe lager de luchtdruk, was de grap, die de helft wel snapte en dus in lachen uitbarstte. Geduldig legde de docent die andere helft de grap uit.

Van Rozendaal gingen we weer een nachtje terug naar huis en liepen toen naar de Woeste Hoeve. Van daar ging het op een paard en wagen verder naar die school, waar we tot onze bevrijding zouden wonen. Vrijdag 17 april was die bevrijding 75 jaar geleden.

13e Jaargang, Nr. 612.

WAT LEREN WE VAN DE LESSEN VAN HET VERLEDEN?

Nu al bijna 11 jaar geleden vertelde ik aan een groep kinderen van 4 tot en met 12 jaar over wat wij meegemaakt hadden toen we als Arnhemse evacuees in hun school woonden. U kunt er over lezen in een blog van 24 april 2009. Dat verhaal en eenzelfde verhaal van mijn vrouw over haar belevenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben we gemaild naar onze kinderen en kleinkinderen. Het blijkt, dat de twintigers van nu veel belangstelling hebben voor deze verhalen van hun grootouders. Ook andere leeftijdsgenoten van ons hebben die ervaring. Het is ook belangrijk, dat ze weten, dat oorlog geen spelletje op je computer is, maar een barre werkelijkheid van doodsangst en honger en kou, verraad en marteling en dwangarbeid. Als je dat eenmaal overleefd hebt, dan voel je een enorme dankbaarheid voor je bevrijders, in ons geval de Canadezen. Mocht je het allemaal een beetje zijn vergeten, bezoek dan eens een oorlogskerkhof in Oosterbeek of Margraten of Groesbeek of Holten of bij Rhenen op de Grebbeberg.

Dit jaar zijn er geen massale bijeenkomsten toegestaan. De Coronacrisis maakt een grote herdenking onmogelijk. Misschien is het minstens zo mooi als wij in onze straat samen voor ons huis de twee minuten stilte in acht nemen. Misschien is er iemand, die tevoren het hoornsignaal kan laten horen. We ervaren in deze tijd veel steun van de jongeren in onze buurt. Ik denk, dat dit samen herdenken die verbondenheid nog een extra accent zal kunnen geven.

Ik zal de stille tocht van het kasteel Rhijnauwen naar de fusilladeplaats op het Waterlinie Fort bij Rhijnauwen zeker missen. Daar werden verzetsstrijders uit Nederland en België door de bezetters vermoord. Daarbij was ook de vader van een groot gezin uit Arnhem met daarbij een klasgenoot. Elk jaar zien we daar een flinke afvaardiging van die familie. Ze zullen ongetwijfeld die dag in klein verband het monument op het fort bezoeken.

In Canada kreeg de herdenking in Nederland altijd veel aandacht. Veel oud-strijders komen dan naar Apeldoorn. Die publiciteit bracht een jong stel ertoe om ook eens een kijkje te nemen in Apeldoorn en omgeving. Op een groepsreis door Italië bezochten we ook Pompeji. De hele groep liep naar de ingang en wij liepen wat naar achteren. We werden door dat jonge stel aangesproken. Ze meenden het Nederlands te herkennen. Dat hadden ze dus goed gehoord. Ze vertelden, dat ze naar Apeldoorn waren geweest. Toen kon ik ze mijn verhaal van de bevrijding door de Canadezen daar dichtbij Apeldoorn vertellen. Ik was er helemaal stuk van. Mijn medereizigers konden het goed merken.

Dat schooltje bij Apeldoorn dichtbij de spoorlijn Apeldoorn-Zutphen is er niet meer. Het platteland is nu veel dunner bevolkt en de A1 en de A50 hebben veel agrarisch land ingenomen. Maar het is goed, dat we niet vergeten, wat er aan offers is gebracht om ons de vrijheid terug te geven.

13e Jaargang, Nr. 611.

IS ER LEVEN NA DE DOOD?

We leven in een vreemde tijd van tegenstellingen. Het is lente. Overal bloeit het leven weer op. Bomen krijgen weer blad. Fruitbomen staan in bloei. De bollenvelden tonen tal van kleuren. Vogels bouwen hun nesten en leggen eieren. We eten Paaseieren, symbool van het nieuwe leven. En toch verkeren we allemaal in vrees voor de dood door het Coronavirus. We horen dagelijks het aantal aan Covid-19 overleden Nederlanders, het aantal IC-patiënten en het aantal ziekenhuisopnamen en dezelfde cijfers van andere landen. We mijden het lichamelijk contact zelfs met kinderen en kleinkinderen, want wij ouderen vrezen die enge ziekte. Leven en dood horen nu bij elkaar.

Het is eigenlijk de boodschap van Pasen. We maakten de Goede Week, ook bekend als de Stille Week mee achter het scherm van onze TV of onze computer. Het hosanna van Palmzondag, De Eucharistieviering op Witte Donderdag ter herdenking van het Paasmaal van Jezus en zijn vrienden. De dood van Jezus van Nazareth aan het kruis op Goede Vrijdag en de opstanding uit de dood met Pasen. Er is leven na de dood, de Dood aan het Kruis. Maar we maakten de plechtigheden mee op afstand via het scherm van de computer of de TV. Nu al weken achtereen mijden we lichamelijk contact met familie en vrienden. Hoe lang gaat dit duren? Hoeveel slachtoffers gaat dit virus eisen? Het lijkt wel oorlog. Wat is de zin van dit alles?

Nood leert bidden. Dat zegt het spreekwoord en ik hoop maar, dat mensen het bidden niet verleerd zijn. Stiekem hoop ik op een wonder. Misschien is het een wondertje, dat velen tot bezinning komen na tijden van hoogmoed en onverschilligheid. Wij mensen dachten de natuur te beheersen. We meenden niets te hoeven vrezen en toen plotseling een totaal nieuwe ziekte. Het stemt ons nederig.

Dan op de vooravond van Pasen is er plotseling een teken van hoop. Er is nog niets zeker, maar de artsen zijn hoopvol. Ik probeer het zo goed mogelijk na te vertellen naar wat ik hoorde bij Op1. Het was de artsen al opgevallen, dat mensen met een longaandoening als astma of bronchitis niet extra vatbaar zijn voor het Coronavirus. Het is eigenlijk geen longziekte. Als de ziekte ernstig wordt gaan de longblaasjes stuk en komt er vocht in de longen. De mensen krijgen het benauwd. Pas daarna kan er een longontsteking ontstaan. De ziekte zit in het bloed, was de conclusie. Toen realiseerde een arts van het Radboud UMC in Nijmegen zich, dat er een zeldzame ziekte bestaat, waarbij ook de longblaasjes stuk gaan. De volgende stap was aan de apothekers te vragen, welke medicijnen daartegen gebruikt worden. Twee medicijnen zijn genoemd. Het eerste werd eerst aan vijf Covid-19-patiënten toegediend en met een goed resultaat. Daarna aan twintig Corona-patiënten en ook aan zieken in andere academische ziekenhuizen. Er is nog niets zeker, maar misschien is er toch een werkzaam geneesmiddel ontdekt. Het tweede medicijn wordt nu ook uitgeprobeerd. Er is nog niets zeker, maar de artsen in Nijmegen en nu ook in Utrecht zijn hoopvol.

Het zou prachtig zijn. De ontwikkeling van een goed werkend vaccin duurt nog minstens een jaar. Het moet immers ook uitgebreid getest worden en daarna in massaproductie gebracht worden. Voorlopig zijn alle voorzorgsmaatregelen nog vreselijk noodzakelijk. Zelfs als we deze ziekte weten te overwinnen, dan nog moeten we ons realiseren, dat na Covid-19 er ook een totaal ander virus kan opduiken, ook zo besmettelijk en ook zo dodelijk. We moeten ons heel wat bescheidener opstellen en massaal een leefwijze ontwikkelen, die past bij het aardse ecosysteem. Als deze crisis ons allemaal maar deze les leert.

13e Jaargang, Nr. 610.

WELKE HERVORMINGEN ZIJN NOODZAKELIJK?

De carnavalsvereniging van ons buurdorp Werkhoven heet “De Vergeten Hoek”. De naam herinnert aan de eerste jaren na de samenvoeging van Bunnik, Odijk en Werkhoven tot één gemeente Bunnik. Werkhoven voelde zich verwaarloosd. In Bunnik en Odijk kwamen allerlei voorzieningen. Werkhoven stond met lege handen en noemde zich “De Vergeten Hoek”. De fusiegemeente bestemde te weinig geld voor Werkhoven. Inmiddels is het ruimschoots recht getrokken. Als er nu nog te weinig voorzieningen zijn, dan ligt dat aan de Werkhovenaren zelf. Ze willen niet te hard groeien om zo het eigen karakter te behouden. Zo halen voorzieningen hun drempelwaarde niet. We zien ze vaak boodschappen doen in Odijk. De eigen dorpssuper biedt te weinig keus. Door gemis aan klandizie blijft die klein en biedt te weinig keuze.

Wat we in Werkhoven en onze gemeente Bunnik in het klein zien, speelt zich ook af op landelijk niveau. De Randstad krijgt alles en de grensprovincies worden verwaarloosd. Ze moeten heel lang wachten op de in hun ogen broodnodige autosnelweg. De verplaatsing van de marinierskazerne naar Vlissingen gaat niet door. Ze hebben veel meer werkloosheid en er wordt te weinig geïnvesteerd. Toch vindt er heel wat money-transfer, geldoverdracht plaats. Het grote geld wordt verdiend in de Randstad en de provincies Noord-Brabant en Gelderland. De krimpgebieden krijgen steun om de voorzieningen op peil te houden. Toch verliezen dorpen hun basisschool. Minder agrarische bedrijven hebben minder kinderen en minder personeel met kinderen dan vroeger. Een systeem van schoolbussen zou een oplossing kunnen zijn. Dan moet er wel geld uit Den Haag komen. Den Haag beslist.

Hoe zou het zijn als elke provincie net als vroeger geheel zelfstandig was? De welvaartsverschillen binnen Nederland zouden veel groter zijn. De Randstad, Noord-Brabant en een groot deel van Gelderland zouden veel welvarender zijn dan de rest. Maar één provincie zou alle anderen in rijkdom overtroffen hebben. Als Groningen de aardgasopbrengsten in eigen zak had gehouden, waren bijvoorbeeld veel autosnelwegen niet aangelegd. Onvoorstelbaar? Ja, want de diepere delfstoffen zijn eigendom van de staat, zegt de Mijnbouwwet. Het Groningse gas is van ons allemaal. Niemand in Nederland verzet zich tegen deze situatie. Het hoort zo. We zijn solidair met alle Nederlanders.

Hoe anders is de toestand in de Europese Unie. Bij velen heerst de mening, dat de Nederlandse welvaart het gevolg is van onze slimme manier van werken en onze enorme inzet. De armoede elders is hun eigen schuld. Al heel lang wijs ik op het feit, dat grote delen van de EU werkgelegenheid en dus welvaart hebben verloren juist door het opgaan in een grote gemeenschappelijke markt. Bedrijven waren veilig binnen hun eigen nationale markt. Nu werden ze plotseling blootgesteld aan de concurrentie van bedrijven elders in Europa. Die konden goedkoper produceren door ligging bij een haven voor de aanvoer van grondstoffen of door de aanwezigheid van delfstoffen of goedkope energie. Ze werkten met moderne methoden en hadden veel beter geschoold personeel en steun van de wetenschap. Er was een grote koopkrachtige markt voor hun producten. Gebieden met gunstige productievoorwaarden gingen er door de gemeenschappelijke markt op vooruit, maar helaas gingen andere gebieden er op achteruit. Ze moesten andere welvaartsbronnen gaan aanboren. Zo zie je in Twente de textielindustrie grotendeels verdwijnen terwijl vooral technologische bedrijven zich volop ontwikkelen. In de EU krijgen die achterblijvende gebieden al lange tijd steun, maar lang niet altijd helpt dat. De welvaartsverschillen blijven, net als binnen Nederland.

De regionale steunmaatregelen binnen Nederland zijn duidelijk begrensd. Daar beslissen we over op nationaal niveau. Je kunt erover twisten of het eerlijk genoeg is. Dat hangt ook af van je politieke opvattingen. De wijze van besluitvorming in de EU is nog niet echt democratisch. Het gekozen Europees Parlement heeft maar beperkte macht. De echte beslissingen worden genomen door de Raad van Ministers van Financiën of door de Europese Raad van regeringsleiders. Wat Nederland vreest is, dat het zijn bevoegdheid verliest om nee te zeggen, een veto uit te spreken. Als er besluiten bij normale meerderheid kunnen worden genomen, dan kan Nederland en kunnen ook andere welvarende lidstaten gedwongen worden door een meerderheid van economisch zwakke lidstaten om onbeperkte steun te verlenen. Dat betekent, dat er eerst grondige veranderingen in de EU moeten komen. Niet de lidstaten moeten beslissen, maar een gekozen parlement. Dat moet daarbij duidelijke grenzen stellen aan de geldoverdracht en tegelijk ook hoge eisen stellen aan de ontvangende lidstaten om allerlei economische hervormingen door te voeren, die bijvoorbeeld Nederland al lang tot stand heeft gebracht. Dat betekent een ontwikkeling naar een federale unie met wetgeving, die overal in de unie geldt. Oei, de superstaat komt eraan. De bescherming van onze financiën vraagt erom.  Ook de nood ten gevolge van de coronacrisis vraagt erom. Het is juist het economische zwaartepunt van Italië dat nu getroffen is en juist omdat het een economisch zwaartepunt is, want daar komen zakenlieden uit de hele wereld en dus ook uit China en toeristen uit de hele wereld, dus ook uit China. De besmette zakenlieden en toeristen brengen het virus naar hun thuislanden. Dat Noord-Brabant zo veel coronapatiënten kreeg lag vooral aan Noord-Italiaanse connecties. Zo leidt een mondiale economie naar een mondiale coronacrisis. Het bestrijden van zulke enorme crises vergt een sterk verbonden Europa.

13e Jaargang, Nr. 609.