ZE HEBBEN HELEMAAL GELIJK EN VRESELIJK ONGELIJK
De Nederlandse boeren of een deel van hen zijn weer erg in het nieuws. Snelwegblokkades, het bevoorradingscentrum van Albert Heijn in Zwolle blokkeren evenals een afvalverwerker in Wijster. Zo willen ze bereiken, dat er naar hun bezwaren tegen het stikstofbeleid geluisterd wordt door Den Haag. De activiteiten van een deel van onze boeren met hun tractoren wekken weerstand op. In Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel is het inmiddels verboden. Het werd tijd.
Vooral bij de veehouderij komt veel stikstof vrij in de vorm van stikstofoxiden en ammoniak. Op veel bedrijven is sprake van overbemesting. Er wordt meer mest geproduceerd, dan op het bedrijf verwerkt kan worden. De oorzaak is het bijkopen van veevoer, nodig omdat de oppervlakte van het bedrijf te klein is voor het aantal stuks rundvee of het aantal varkens of kippen. Ook voertuigen met verbrandingsmotoren stoten stikstofoxiden uit. In de provincie Utrecht met tal van autosnelwegen kunnen we dat goed merken. Familie van mij was een weekje op Schouwen en zij hadden nergens last van. Ze konden vrij ademen en heerlijk wandelen. Nauwelijks terug sloeg de astma en de COPD weer toe: benauwdheid en hoesten.
Bij sommige grote boeren is de bedrijfsoppervlakte zo groot, dat ze op hun eigen bedrijf voldoende veevoer kunnen produceren en voor de mest voldoende ruimte hebben. Bij kleine boeren is het bedrijfsinkomen eigenlijk te laag. Veel van die kleine bedrijven zijn opgeheven bij gebrek aan een opvolger. De kinderen voelen er niets voor hun hele leven krom te liggen en nog maar een schamel inkomen te verkrijgen. De grond komt dan beschikbaar om andere bedrijven te vergroten. Kleine boeren weten, dat hun bedrijf straks ook aan de beurt zal zijn om te verdwijnen. Dat leidt vaak tot wanhoop. Zelfdodingen komen dan voor.
Het inkomen in de landbouw is altijd onzeker. Bij overproductie dalen de prijzen. Dat is extra problematisch als je net een stal hebt bijgebouwd en je veestapel hebt vergroot: Hoge kosten voor voer en voor rente over het geleende kapitaal. Denk maar niet dat een coöperatieve bank een lagere rente rekent. De leden van de coöperatie willen graag verdienen en flink incasseren over hun banktegoeden. Veel melkverwerkingsbedrijven waren oorspronkelijk ook coöperaties. Ze geven echt geen hogere prijzen voor de melk. Daarnaast is er de druk van grootwinkelbedrijven, die juist de melk goedkoop aan hun klanten willen leveren. Wij, hun klanten verwachten het ook.
Hier in de omgeving met veel steden en uitgegroeide dorpen ontsnappen de boeren door een landwinkel bij hun bedrijf of door rechtstreekse levering aan de plaatselijke horeca of aan een lokale supermarkt. Alleen al het vermijden van de groothandel levert de boeren een hogere prijs op. In het dunner bevolkte Noorden des lands lukt dat niet.
Opeenvolgende ministers van landbouw hebben de oplossing gezocht in vermindering van de luchtvervuiling door het aantal bedrijven omlaag te brengen. Een paar bedrijven die toch al op de nominatie stonden om opgeheven te worden werden aan de staat verkocht. Nu probeert de minister het door eiwithoudend veevoer met veel stikstof te verbieden. Dat levert ook weer bezwaren op. Men wil het niet erkennen. De landbouw zit met een structureel probleem: te veel stront op te weinig grond. De boeren weten dat best, maar willen gewoon boer blijven. Ingrijpen van de staat pruimen ze niet. Ze zijn zelfstandige ondernemers en willen dat blijven. Zo hoort dat in ons kapitalistisch stelsel. In die onderlinge vrije concurrentiestrijd leggen kleine boeren vroeg of laat het loodje. Wie dan op de VVD of het CDA of op nog erger Forum voor Democratie stemt weet, dat er niets zal veranderen. Een harde waarheid.
13e Jaargang, Nr. 623.