VIJFTIG JAAR TERUG IN DE TIJD
Maandag, 5 maart waren mijn vrouw en ik op de PPR reünie in de Meerpaal in Dronten. Het was vijftig jaar geleden, dat een groepje christen-radikaleb zich losmaakten van de Katholieke Volkspartij, de KVP. Daar werd uitgebreid bij stil gestaan. Het was immers een wilde tijd. Van alles stond ter discussie. Ik vroeg mij af, hoe ik die tijd beleefde.
Ik werkte sinds september 1964 aan het Niels Stensen College in Utrecht en we hadden de eerste eindexamenklas in 1967 afgeleverd. Sinds februari 1967 woonden we in Odijk. Dat was toen een bijzonder dorp. De oecumenische kritische gemeenschap Sjaloom was er gevestigd. Die was bekend om de Pesachvieringen met een maaltijd, geïnspireerd op het Laatste Avondmaal. Voor hen was de Derde Wereldproblematiek belangrijk. Zo was er de rietsuikeractie. De moord op de Chileense president Allende kreeg veel aandacht en ze vingen Chileense politieke vluchtelingen op. Later werd het een linkse uitgeverij. Ik heb heel wat boekjes van ze aangeschaft. Ik vroeg hen meer aandacht te schenken aan de macht van de multinationale ondernemingen. Het begon allemaal in die tijd. Voor de buitenwereld was Odijk een zeer progressief dorp, waar huis aan huis linkse doctorandussen woonden, aldus De Gelderlander. Die linkse intellectuelen vormden een relatief kleine groep in een conservatieve omgeving. Maar ik voelde me thuis bij mensen als Dolf Coppes, Piet Reckman, Cees Commandeur en Peter van Stratum. Ze zijn allen overleden en dat geeft een wat eenzaam gevoel. Toen de KVP ging bezuinigen op onderwijs en jeugdwerk schortte ik mijn lidmaatschap op. Pas in 1978 werd ik lid van de PPR. Ik had er wel steeds op gestemd. Toen Dolf Coppes in de Tweede Kamer werd gekozen bracht ik hem een grote bos bloemen.
Die revolutionaire geest zag je ook in de Katholieke Kerk. Men wilde de resultaten van het Tweede Vaticaans Concilie in Rome toepassen in de Nederlandse kerkprovincie. Er werd een Pastoraal Concilie in Noordwijkerhout bijeengeroepen. Maar in de Odijkse parochie zaten we evenmin stil. In 1964 was hier de nieuwe kerk ingezegend en toen ik er twee en een half jaar later kwam wonen was ik er al snel actief. Het ging vooral om modernisering van de liturgie. De vrouw op het altaar werd toen door traditionele parochianen een stap te ver gevonden. Na maanden lange uitleg kon het toch doorgaan.. Het kerkgebouw trok internationaal de aandacht. Er was een volière en een aquarium. Van die vernieuwende sfeer is officieel weinig overgebleven, maar gaat op veel plekken gewoon door. De teleurstelling over het conservatieve beleid heeft velen van de kerk vervreemd.
Merkte ik die revolutionaire geest ook in het onderwijs? Leerlingen waren tot mijn vreugde erg kritisch. Ik moest vaak uitleggen waarom dingen bij aardrijkskunde behandeld worden. Dat lukte goed en zo was het fijn les geven. De Mammoetwet bracht ook veel inhoudelijke vernieuwing en zo kreeg maatschappijkritisch onderwijs een kans. Daarom verzetten wij ons ook tegen een landelijk schriftelijk eindexamen, want dan zou aardrijkskunde een stampvak worden in plaats van een vak waar je leert nadenken over milieu, ruimtelijke ordening, Derde Wereld, demografie of verkeer. Uiteindelijk hebben examenmakers geleerd examens te maken waar de redeneervaardigheid en het oordeelsvermogen getoetst worden.
Een eindexamenstunt moet ik echt nog vermelden. De leerlingen wilden iets aanbieden na de uitreiking van de diploma’s. Het was een bolvormig geheel van ijzerdraad met middenin een zakje. Kijk, zeiden ze, deze plastiek geeft aan alle kanten toe en buigt mee als je er tegen aan drukt. Maar daar binnenin, zie dat zakje met steentjes. Deze plastiek stelt voor “De autoriteit”. Hij geeft aan alle kanten mee, maar in de kern is hij keihard. Het is een les uit de zestiger jaren, die we nooit moeten vergeten.
Dan nog even naar die reünie. Dries van Agt was er ook. Hij legde keurig uit, waarom hij bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op GroenLinks had gestemd. Een van die punten was de houding van het CDA ten aanzien van het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Israël overtreedt zeer veel internationale wetten en houdt zich niet aan uitspraken van de VN. Ik vertelde over mijn ervaringen met dit weblog. Bij de laatste strijd rond Gaza schreef ik erover. Likoed Nederland en een ander Joods geluid reageerden. Ik merkte, dat niemand meer echt in een mogelijke vrede tussen Joden en Palestijnen geloofde. Dan wordt een conflict pas echt onoplosbaar. Ik vroeg Dries van Agt wat hij doet om het geloof in een mogelijke vrede te herstellen. Hij kon er geen antwoord op geven.
Jaargang 11, Nr. 502.