BETEKENT DE ANDER NOG IETS VOOR MIJ?
De afgelopen weken voelde ik mij steeds vervelender worden bij het lezen en beluisteren van de berichtgeving over voltooid leven en de zelfgekozen dood. In welk land leef ik? Voelen mensen zich nog verantwoordelijk voor de maatschappij? Wat geeft hun leven zin of heeft het leven voor velen eigenlijk geen zin? Weet ik wat bedoeld wordt met de term “naaste”? Wil ik zorgen voor mijn naaste? Of ben ik een eenling, die niets met anderen te maken wil hebben en van anderen eist, dat zij zich niet met mij bemoeien? Denken wij wel eens na over dit soort vragen? Of vind ik het allemaal maar onzin? Overdreven gedoe?
Het is al wat jaartjes geleden, maar bij de colleges Culturele Antropologie werd het er ingestampt. De mens is een sociaal wezen. Het was niet moeilijk dat aan te tonen, want als je sterk afhankelijk bent van de grillen van de natuur, dan moet je terug kunnen vallen op de anderen in jouw groep van verzamelaars en jagers of landbouwers op stukjes gekapt oerwoud. Geleidelijk vermindert de afhankelijkheid van de natuur en tegenwoordig zijn wij ons nog nauwelijks bewust van die afhankelijkheid. We zijn ons ook niet bewust van onze afhankelijkheid van onze medemensen, zelfs meer dan ooit. Dat het licht brandt en de verwarming en de kraan water geeft en de supermarkt alles in voorraad heeft is zo vanzelfsprekend, dat we zonder tegenspreken mensen horen zeggen, dat ze met niemand iets te maken hebben en dat ze hun eigen leven willen leven. Niemand hoeft zich met mij te bemoeien.
Zelfs in mijn eigen dorp hoor ik iemand zeggen, dat hij niet zou weten, wie zijn buren zijn. Dat is bij ons in de straat wel anders. En in een wooncomplex, worden collectanten systematisch buiten gesloten. Zo sluiten mensen zich af en ze beseffen het zelf niet eens. Ik hoop maar, dat er binnen die gemeenschap betere onderlinge contacten zijn en daar lijkt het gelukkig wel op.
Gelukkig beschikken heel veel mensen nog wel over goede familiecontacten of over een vriendennetwerk of een religieuze gemeenschap, maar wij zijn inmiddels op een leeftijd, dat je veel bekenden om je heen ziet wegvallen en als er dan nauwelijks nog mensen zijn, die iets om je geven en dat laten merken ook, geen buren of familie of vrienden, dan komt het moment, dat mensen zich afvragen of hun leven nog enige zin heeft. Er zijn ook mensen, die heel bewust gekozen hebben voor een leven alleen zonder enig contact met anderen. Als mensen dan gaan denken waarom ze nog verder zouden moeten leven is dat soms een gevolg van de eigen keuzen in het leven, maar ook gevolg van de onverschilligheid van anderen.
Ik zeg met nadruk onverschilligheid, want wat is het anders als een overgrote meerderheid van Nederlanders zegt, dat mensen zelf mogen bepalen op welk moment zij voor een vrijwillige dood kiezen. Men voelt zich niet verantwoordelijk voor het levenslot van anderen en wij voelen ons ook niet verantwoordelijk voor mensen met zulke opvattingen. Kunt u zich voorstellen, dat ik me beroerd ga voelen als ik constateer, dat er een maatschappij is ontstaan, waar mensen zich totaal niet voor anderen in hun omgeving interesseren. Waarom zou ik mij druk maken om mensen in verpleeghuizen, die niet meer goed verzorgd kunnen worden? En dan niet beseffen, dat hun dat straks zelf kan overkomen.
Op 8 februari 2010 publiccerde ik op dit weblog een verhaal over de laatste maanden van het leven van mijn oudste tante. Ik hoorde haar wel eens zeggen: “Voor mij hoeft het niet meer.” Een paar maanden voor haar overlijden op 95 jarige leeftijd ontdekte ze hoeveel ze betekende voor het gezin van een jongere vriendin. Dat gaf haar leven zin en in een gesprek met een arts zei ze kort daarna spontaan: “Maar ik wil nog helemaal niet dood”. Je weet nooit, wanneer je leven echt voltooid is.. Wij kunnen er voor zorgen, dat het leven van een ander zin krijgt. We zijn er voor elkaar.
Iedere mens is verantwoordelijk voor zijn eigen keuzes in het leven. Hij denkt erover na en neemt een beslissing. Dat is de werking van het autonome geweten. Die autonomie van de individuele persoon is niet absoluut. Iedereen moet ook rekening houden met de gevolgen voor anderen, voor de maatschappij. Jouw vrijheid is niet onbeperkt. Er zijn uiteraard juridisch beperkingen, maar ook de gevoelens van anderen behoren niet gekwetst te worden. Je hoort een ander niet onnodig pijn te doen of verdriet. Als jouw politieke keuze er mde voor zorgt, dat mensen in verpleeghuizen onvoldoende of slechte zorg krijgen, dan is jouw onvolprezen vrijheid geen excuus. Er zijn mensen, die de vrijheid eisen zelf het moment van hun overlijden te kiezen. Ook die vrijheid is niet onbegrensd, hoe graag ze dat ook zouden willen.
Ik vrees, dat veel fracties in de Tweede Kamer iets te haastig ingestemd hebben met de ongezonde ideeën van Hare Excellentie, de Minister van Volksgezondheid. Ik kan mij voorstellen, dat oude mensen zich niet meer veilig voelen.
Jaargang 9, Nr. 433.