HOE ERG IS RELATIEVE ARMOEDE?
De katholieke ontwikkelingsorganisatie Cordaid wil aan de hand van haar ervaring met het werken in de Derde Wereld in Nederland armoede gaan bestrijden. De TV-reporter merkte relativerend op, dat er sprake is van relatieve armoede. In Nederland hoeven de mensen niet van anderhalve dollar per dag rond te komen zoals in de Derde Wereld, zei hij. De verslaggever greep naar het veel gebruikte en zeer onbetrouwbare kenmerk van armoede, het gemiddelde Bruto Binnenlands Product per inwoner. Dat gemiddelde bruto inkomen zegt niets over de inkomensverdeling, over de koopkracht en over de overige lasten zoals belastingen of schoolgeld. Beter is uit te gaan van een definitie, die zich afvraagt of mensen kunnen voorzien in hun primaire levensbehoeften: voedsel, drinken (schoon water), kleding en huisvesting. Als aan die primaire levensbehoeften niet voldaan kan worden, is er zeker sprake van armoede. Maar je kunt verder kijken. Hoort voldoende gratis onderwijs er bij? Hoort een kind in de Nederlandse situatie dan ook een computer te hebben? Beschikt het gezin over een informatiebron, dus een TV of een krantenabonnement? Hoort een telefoon erbij? Kan het gezin de huur opbrengen en de rekening voor gas, elektriciteit, water en de verplichte ziektekostenverzekering? In Nederland zijn er honderdduizenden kinderen, die lijden aan tekorten aan deze simpele zaken. Ze komen zonder iets gegeten te hebben op school. Een opdracht om krantenknipsels te verzamelen geeft problemen. Over allerlei zaken kunnen ze niet meepraten. Hun kansen in het onderwijs worden kleiner. Alleen slecht betaalde banen liggen in hun verschiet. Hun ouders kennen ook niet de wegen om uit de problemen te komen. Ze komen in aanmerking voor de voedselbank, maar hoe pak je dat aan? Mensen zijn niet weerbaar.
Juist daarom is de aanpak van Cordaid zo goed. Uit de Derde Wereld kennen ze de basisgemeenschappen, waar de mensen onderling samenwerken om op een betere manier voldoende voedsel te verbouwen. In je eentje leg je geen dam aan om in de regentijd water op te vangen, dat je later voor irrigatie gebruikt. In je eentje koop je geen vrachtauto om de landbouwproducten naar de markt in de stad te brengen. In je eentje bouw je geen school en kun je geen onderwijzer aantrekken. Cordaid wil in Nederlandse termen het coöperatiemodel gaan toepassen in het samen voedsel verbouwen en verhandelen. Maar er zijn uiteraard meer mogelijkheden. Hun aanpak lijkt op de manier waarop ATD Vierde Wereld werkt. Mensen bewust maken, hen hun zelfrespect teruggeven en ze weerbaar maken. In de Rooms-katholieke Kerk krijgt deze aanpak eindelijk de wind mee. De bevrijdingstheologie wil mensen bewust maken van hun positie van uitgebuitenen. Dat gebeurt in basisgemeenschappen, waar aan de hand van de Bijbel hen duidelijk wordt gemaakt hoe onrechtvaardig zij behandeld worden. De mensen kunnen, als zij dat zelf willen, zich bevrijden uit hun positie van armoede en onderdrukking. Het is alsof je Marx hoort. Daar moest je niet mee aankomen bij vorige pausen en zeker niet bij de Poolse Johannes Paulus II. Bij de huidige paus kun je juist verwachten, dat hij de priesters aanmoedigt zich het lot van de armen aan te trekken. Ga de favela’s in. Trek samen op met de armen. Leer hen zich zelf te helpen. Leonardo Boff noemt Paus Franciscus een aanhanger van de bevrijdingstheologie. De Paus zal dat niet hardop zeggen. Er zijn immers nog genoeg tegenkrachten in de kerk.
Terwijl in Nederland de armoede toeneemt, stijgt ook het aantal miljonairs. De ongelijkheid neemt toe. Allerlei belastingmaatregelen maken het mogelijk. Als we niet oppassen, gaat ook de ontslagbescherming verdwijnen. Dan kun je mensen aannemen als je ze nodig hebt en ze weer ontslaan als je dat als werkgever goed uitkomt. Onderzoek van de OESO leert, dat ontslagbescherming goed is voor de werkgelegenheid, aldus Peter de Waard vandaag (26-07-2013) in zijn rubriek ‘De Kwestie’ in de Volkskrant. Goed om te onthouden als vernieuwende denkers in GroenLinks weer eens komen met plannen om de arbeidsmarkt te versoepelen. Vergelijking tussen landen met een rigide arbeidsmarkt en landen met veel vrijheid leert, dat er geen enkele correlatie is tussen een soepel werkende arbeidsmarkt en de groei van de werkgelegenheid. Terwijl overal in Europa er tekenen zijn, dat de economie weer aantrekt, gebeurt er niets in Nederland. Wij maar doorgaan met het uitvoeren van het VVD-programma om de collectieve uitgaven omlaag te brengen. Dan kunnen we nog gemakkelijker miljonair worden. Als schaamlap gebruiken we dan de eisen van de EU, terwijl Rutte I en nu Rutte II er alles aan deden en doen om dat strenge beleid voort te zetten. En de PvdA maar enthousiast meewerken aan de toenemende armoede in Nederland en de toename van het aantal miljonairs.
Jaargang 6, Nr.276.