WAAR GAAT HET OM?
Bij het misbruikschandaal in de Rooms-katholieke Kerk zijn veel mensen op de een of andere manier betrokken. Daar zijn de slachtoffers, de daders en hun superieuren, de Kerk als instituut, de leden van de Kerk, justitie in het land van de dader, de media en het publiek. Bij al die betrokkenen kun je je afvragen waar het hen om gaat en misschien ook waar het hen om zou moeten gaan. Bij dit alles spelen emoties hoog op en je zou je moeten afvragen of enige nuchterheid en rationaliteit ook voor de slachtoffers niet veel beter zou zijn.
De slachtoffers hebben te maken met min of meer ernstige feiten, variërend van troebele blikken tot verkrachting, dus penetratie. Mijn indruk is, dat ze vooral lijden onder het gebrek aan erkenning. Zelfs hun ouders geloofden hen niet. Soms durfden ze niet te vertellen wat er gebeurde. Ze hebben hun hele leven die schande met zich mee gedragen. Nu pas vatten ze moed en bij Hulp en Recht zijn inmiddels 1300 meldingen binnengekomen. Dat wil niet zeggen, dat er ook 1300 slachtoffers zijn, want sommige meldingen betreffen ook gevallen, die men gezien heeft of waarvan men gehoord heeft. De honderden slachtoffers zijn vaak ernstig getraumatiseerd. Zij verdienen ons aller hulp. Daarop moeten onze inspanningen op de eerste plaats gericht zijn. Ik schrijf bewust “onze” inspanningen. Schuif het niet af op dat anonieme instituut Kerk, dat maar eens goed moet bloeden voor het leed, dat haar medewerkers hebben aangericht.
Daders zijn soms zielige figuren en ook gewetenloze schurken. Soms weten ze dat ze fout zijn, ze vechten tegen hun verkeerde neiging en toch vallen ze elke keer weer in hun fout. Ze schamen zich, maar weten niet wat ze moeten doen. Dat geldt ook voor hun geestelijk leidsman, die zegt, dat ze maar veel moeten bidden, want God zal hen helpen, maar ze naar een goede psychiater sturen zou veel beter zijn. Als zijn daden bekend worden bij hun bisschop of overste, dan wekken ze vooral medelijden. Je moet er niet aan denken, dat zo’n zielenpoot in de bajes terecht komt. Kindermisbruikers zijn de laagste in rang en lopen grote kans verkracht te worden. De gewetenloze schurken, die elke keer weer kinderen beschadigen echter, verdienen naast gevangenisstraf ook tbs. Die horen niet meer in de maatschappij thuis.
Vaak wordt er een onderscheid gemaakt tussen het instituut Kerk en de leden van de kerk, het gelovige volk. Met het instituut wordt dan de hele hiërarchie plus het kerkelijk apparaat bedoeld. Het zijn de mensen die boven ons staan, mensen die de macht bezitten en de theologische kennis en weten wat mag en niet mag. Wij zijn maar leken, ondergeschikten zonder veel kennis. Zo’n beetje de verhouding tussen meesters en slaven. Zo gedragen mensen zich ook. Heel onderdanig doen ze wat de bisschop voorschrijft, want dat hoort zo. Kritiek op een bisschop is niet netjes. Kritische artikelen in een parochieblad? Dat kan in Odijk, maar elders kom ik ze zelden of nooit tegen.
Dit denken zie ik in de berichten over misbruik vaak terug. De verantwoordelijkheid wordt bij de bisschoppen en oversten van congregaties gelegd. Vooral bij de vroegere bisschoppen en bij de hedendaagse conservatieve bisschoppen zie je een weerstand om leken verantwoordelijkheden toe te kennen. Dan voelen ze zich ook niet verantwoordelijk. Maar eigenlijk zouden wij ons als totale kerkgemeenschap verantwoordelijk moeten voelen voor de slachtoffers en alles moeten doen om hen te erkennen en te helpen hun trauma’s te verwerken. Dat kan geld kosten, want psychiaters werken niet voor niets. Daar moet je niet voor weglopen. Juist nu heeft de geloofsgemeenschap je nodig.
Sommige van ons worden geplaagd door gevoelens van schaamte. Hoor ik bij een Kerk, waar dit soort dingen zijn gebeurd en misschien nog wel gebeuren? Ik ben leraar geweest en lid en leidinggevende bij scouting en ben lid van een volleybalvereniging en overal gebeurt wel eens wat. Waarom zou ik mij daarvoor moeten schamen? Het enige is, dat men van een kerk hoge verwachtingen heeft en dat het dus extra tegenvalt als er misbruik blijkt voor te komen. Maar eigenlijk zou het nog veel verbazingwekkender zijn als er geen misbruik zou blijken te zijn geweest. Je moet er altijd en overal op verdacht zijn.
Er zijn tal van redenen om een hekel aan de Kerk te hebben. Soms doen ze wat gedateerd aan: de Kruistochten, de inquisitie, de slavernij. Maar de houding tegenover homo’s en lesbiennes, tegenover gescheiden mensen en ongehuwd samenwonenden, tegenover gehuwde priesters of tegenover vrouwen in het algemeen (ze mogen geen priester worden); dat alles speelt vandaag aan de dag. Van mij mag die kerk best onder druk gezet worden om wat meer bij de tijd te raken. Of je daarvoor het leed van de slachtoffers van kindermisbruik moet gebruiken, daar wil ik toch een heel groot vraagteken bij zetten. Soms bekruipt mij het onbehaaglijk gevoel dat mensen en media die valkuil niet zien. Waarom lees ik wel over het feit, dat een Amerikaanse priester en misbruiker van dove kinderen niet door het Vaticaan veroordeeld werd, maar niet, dat hij op sterven lag en overleed en waarom lees ik niet dat de huidige paus als kardinaal ervoor gezorgd heeft, dat processen tegen kindermisbruikers veel sneller afgehandeld konden worden?
Houdt dus vooral de hulp aan de slachtoffers voor ogen en help binnen of buiten de kerk dat eeuwenoude instituut bij de tijd te brengen.
Jaargang 3, nr. 6.
Wat mij zo verontrust is de vage berichtgeving in de media. Zaken vanaf de jaren 1960/70 en later worden allemaal op een grote hoop gegooid: waar blijven de duidelijke feiten>misbruik,ja, maar waar, wanneer, hoeveel priesters precies waren daarbij betrokken? En zijn alle slachtofferverhalen wel waar? Op EenVandaag hoorde ik onlangs een slachtoffer:hij had tientallen jaren geleden als 19-jarige jongeman een verhouding met een priester gehad. 19 jaar!! Hoezo kindermisbruik? En leven we nog in een rechtsstaat waar mensen onschuldig zijn tot het tegendeel is bewezen in een eerlijke rechtzaak? Of is iemand onschuldig tot de media hun oordeel geven? Ik denk aan het vermoorde meisje Milly. De politie werd gelijk veroordeeld: traag reageren, blunders etc. Maar was dat echt zo? Als de media in een democratie hun objectieve houding ten opzichte van de feiten laten varen, ben ik echt bezorgd. Hoe kan het publiek zich een goede, objectieve mening vormen? Dus wat is dit allemaal? Een verloedering van de media? Een hetze tegen de RK-kerk? Ee ondermijning van de rechtsstaat?
Eerlijk gezegd ben ik meer bezorgd over de media, dan over de kerk.
En natuurlijk moeten de echte slachtoffers genoegdoening krijgen. Maar ergens klopt er iets niet,en dat moet ook worden opgehelderd.
Groeten,
L. van Tuyl
Utrechtse Jaagpad 23,
2313KZ Leiden