INTEGERE OBJECTIEVE RAPPORTEN BESTAAN NIET, ZEGT DE BRANCHE
Volksvertegenwoordigers en burgers worden gemanipuleerd door middel van zogenaamd objectieve rapporten van externe adviesbureaus, die door gemeenten, provincies en rijksdiensten worden ingeschakeld. Bij controversiële plannen eist de raad vaak een neutraal advies van een extern onderzoek- en adviesbureau. De gedachte is, dat de ambtenaren te veel onder invloed zouden staan van de betreffende wethouder. Inmiddels blijkt het maar al te vaak voor te komen, dat het rapport of het advies wordt toegeschreven naar de door de wethouder gewenste conclusie. Zo worden raadsleden en insprekende burgers op het verkeerde been gezet. Democratische rechten worden geschonden. De slechte naam van de politiek wordt nog slechter. “Ze doen toch wat ze willen”, zeggen de burgers. “Waarom zou ik nog gaan stemmen?” “Zie je wel! Het zijn allemaal zakkenvullers, die politici!” roepen populisten en zo groeit de aanhang van Pim of Jan of Geert.
Hoe zou je aan deze misstanden een eind kunnen maken? Moet er een wettelijke regeling komen of kan de branche zelf orde op zaken stellen? Dat zou het mooiste zijn. Ik dacht aan iets als een ambtseed of een integriteitcode met belofte of een erkenningsregeling. Ik stelde het in 2008 aan de orde tijdens de jaarvergadering van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG). Mijn opmerking kreeg veel bijval en men merkte op, dat bij sociologen en geologen al een dergelijke erecode bestaat. Nu zijn er meer vakorganisaties op het terrein van ruimtelijk onderzoek en advies, dus ik begreep, dat het enige tijd zou vergen. Afgelopen woensdag was er weer een jaarvergadering en ik informeerde hoe het ermee stond. Een van de leden van het hoofdbestuur, werkzaam in de sector, nam de beantwoording voor zijn rekening. Het KNAG wil zich strikt neutraal opstellen. Er zijn zeer verschillende opvattingen over dit onderwerp. De sector zelf gelooft niet, dat objectiviteit mogelijk is. Elk oordeel is subjectief. Ook al zou er een regeling komen, dan zou die toch niet helpen. Bedrijven zijn afhankelijk van de opdrachtgevers en er moet brood op de plank komen. Ik weet het; werken in de sector is ook erg aantrekkelijk. Je verdient er meer dan als ambtenaar en hebt ook andere voordelen als een auto van de zaak. Dat laatste is tevens een reden voor grote ergernis. Al die externe adviezen kosten handenvol geld. Maar de conclusie is duidelijk. De branche zelf is niet bereid of in staat orde op zaken te stellen. Er moet een wettelijke regeling komen. Dat duurt jaren en er zal veel tegenwerking komen, gezien de financiële belangen.
Wat kunnen we zelf doen? Volgend jaar zijn er weer raadsverkiezingen. Kandidatencommissies zijn al aan het werk. Programmacommissies worden samengesteld. Ik stel mij voor als onderdeel van het raadsprogramma 2010 een integriteitcode samen te stellen en ik vind, dat de fractie in de nieuwe raad moet eisen, dat bij elke opdracht aan een extern adviesbureau gevraagd wordt de code te ondertekenen. Mocht daar reden voor zijn, dan kan een burger een klacht indienen bij de gemeentelijke ombudsman of bij een onafhankelijke commissie voor bezwaarschriften. Uiteraard moet in de regeling rond de code de mogelijkheid van sancties worden opgenomen, zoals het tuchtrecht voor ambtenaren die kent.
Op landelijk niveau zou eens bezien moeten worden of een zekere uitbreiding van het ambtenarenkorps van een gemeente niet veel goedkoper is dan het elke keer weer inschakelen van externe bureaus. Ambtenaren behoren te handelen naar eer en geweten. Ze weten, dat ze de raad niet te veel tegen zich in moeten nemen. GroenLinks heeft zelf ook heel wat wethouders. Wat vinden zij hiervan? In het beginselprogramma heeft onze afdeling niet voor niets het woordje “eerlijk” toegevoegd in de zin: “Wij zijn open en eerlijk naar onze kiezers”!
Jaargang 2, Nr. 12.